ΤΑ ΑΕΙ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ Δρ. Γεώργιος Παναγιάρης, Καθηγητής Ιδρυματικός Συντονιστής LLP/ Erasmus ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ

ΑΕΙ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΜΕΣΑ ΣΕ ΕΝΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΥΞΑΝΟΜΕΝΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗΣ Εφαρμογή γνώσεων (Τεχνολογικές καινοτομίες) Διάδοση Γνώσεων (ΤΠΕ) Μετάδοση γνώσεων (Εκπαίδευση και Κατάρτιση ) Παραγωγή γνώσεων (έρευνας)

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Μοντέλο «Ιδανικού Πανεπιστημίου», βασισμένο στο Πανεπιστήμιο της Γερμανίας, μεταρρυθμίσεις κατά Wilhelm Von Humboldt : Βάση της εκπαίδευσης και επίκεντρο των πανεπιστημιακών δραστηριοτήτων η έρευνα Διαφοροποίηση των ΑΕΙ ως προς αυτό το μοντέλο αποτέλεσμα η δημιουργία εξειδικευμένων ιδρυμάτων με επίκεντρο έναν κορμό ειδικών ικανοτήτων σχετικών με την έρευνα και τη διδασκαλία Πηγή : Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων COM (2003) 58 τελικό «Ο ρόλος των Πανεπιστημίων στην Ευρώπη της Γνώσης»

«Η Ευρώπη χρειάζεται ΑΕΙ τα οποία είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τις δικές τους δυνατότητες και να διαφοροποιήσουν τις δραστηριότητες τους βάσει αυτών των δυνατοτήτων. Μολονότι όλα τα ΑΕΙ έχουν ορισμένες κοινές αξίες και καθήκοντα, δεν χρειάζονται όλα την ίδια ισορροπία ανάμεσα στην εκπαίδευση και στην έρευνα, την ίδια προσέγγιση στην έρευνα και στην ερευνητική κατάρτιση ή στον συνδυασμό υπηρεσιών και επιστημονικών κλάδων (…) » Πηγή: Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, COM (2006)208 ΤΕΛΙΚΟ «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο », «Επίτευξη της Ατζέντας Εκσυγχρονισμού για τα Πανεπιστήμια: Εκπαίδευση, Έρευνα και Καινοτομία »

ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΑΕΙ Αύξηση της ζήτησης για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Διεθνοποίηση της εκπαίδευσης και της έρευνας Ανάπτυξη αποτελεσματικής και στενότερης συνεργασίας μεταξύ των ΑΕΙ και της αγοράς εργασίας Πολλαπλασιασμός των χώρων παραγωγής γνώσης Αναδιοργάνωση της γνώσης Εμφάνιση νέων προσδοκιών Πηγή : Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων COM (2003) 58 τελικό «Ο ρόλος των Πανεπιστημίων στην Ευρώπη της Γνώσης»

Αύξηση της ζήτησης για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση Σημαντικό καθήκον των ΑΕΙ: Η διαφύλαξη και ενίσχυση της αριστείας σε θέματα διδασκαλίας και έρευνας χωρίς υπονόμευση της παρεχόμενης ποιότητας και Η εξασφάλιση ευρείας, δίκαιης και δημοκρατικής πρόσβασης

Διεθνοποίηση της Εκπαίδευσης και της έρευνας Αύξηση ανταγωνισμού μεταξύ χωρών Δημιουργία δικτύων/ Διοργάνωση κοινών προγραμμάτων σπουδών μεταξύ Ιδρυμάτων

Ανάπτυξη της αποτελεσματικής και στενότερης συνεργασίας μεταξύ των ΑΕΙ και της αγοράς εργασίας Η διασφάλιση της απρόσκοπτης ροής γνώσης από τα ΑΕΙ προς την κοινωνία και τον παραγωγικό ιστό προαπαιτούμενο Εθνικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης Προτεραιότητα των ΤΕΙ: ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ

Πολλαπλασιασμός των χωρών παραγωγής γνώσης Αύξηση ανταγωνιστικότητας μεταξύ ΑΕΙ Κύριος παράγοντας για τη σύναψη εταιρικών σχέσεων ΑΕΙ-παραγωγικού τομέα είναι η ακαδημαϊκή αριστεία και όχι η γεωγραφική εγγύτητα Αναβάθμιση του ρόλου και της συμβολής των ΑΕΙ στους μηχανισμούς εξεύρεσης και ανάδειξης των τεχνολογικών καινοτομιών.

Αναδιοργάνωση της γνώσης Αυξανόμενη διαφοροποίηση και εξειδίκευση της γνώσης Προσαρμογή του ακαδημαϊκού κόσμου στον πολυθεματικό χαρακτήρα των μεγάλων προβλημάτων της κοινωνίας, π.χ. κλιματική αλλαγή, αειφόρος ανάπτυξη, νέες ασθένειες, διαχείριση κινδύνων, κλπ. Σχετική εξαφάνιση των συνόρων μεταξύ της βασικής και της εφαρμοσμένης έρευνας

Εμφάνιση νέων προσδοκιών Νέες ανάγκες εκπαίδευσης και κατάρτισης που προκύπτουν με την οικονομία και κοινωνία της γνώσης Τα ΑΕΙ ως κέντρα εμπειρογνωμοσύνης Τα ΑΕΙ ως κέντρα συζήτησης και διαλόγου μεταξύ επιστημόνων και πολιτών

Τρίγωνο γνώσης: Εκπαίδευση-Έρευνα-Καινοτομία Τα Ευρωπαϊκά Ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης έχουν επιδείξει υψηλές δυνατότητες διδασκαλίας και έρευνας, αλλά συχνά αυτοί οι δύο τομείς δεν συνδέονται μεταξύ τους με τον καλύτερο τρόπο και κανένας από αυτούς δεν συνδέεται ικανοποιητικά με την τρίτη πλευρά του τριγώνου, την καινοτομία. Πηγή: Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης, Στρατηγικές Προτεραιότητες : «Προώθηση της αριστείας και της καινοτομίας στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση»

Τα ΑΕΙ πρέπει να αποδεχθούν ότι η έρευνα δεν είναι πλέον μια μεμονωμένη δραστηριότητα και ότι η έμφαση μετατίθεται από τους μεμονωμένους ερευνητές σε ομάδες και παγκόσμια δίκτυα ερευνητών. Πολλά ευρωπαϊκά ΑΕΙ εξακολουθούν να υποτιμούν τα καθοριστικά πλεονεκτήματα που αποκομίζουν όταν μοιράζονται τις γνώσεις τους με την οικονομία και την κοινωνία. Η έλλειψη ανοίγματος προς τον παραγωγικό τομέα παρατηρείται στις επιλογές σταδιοδρομίας των κατόχων διδακτορικών τίτλων. Πηγή: Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, COM (2006)208 ΤΕΛΙΚΟ «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο » «Επίτευξη της Ατζέντας Εκσυγχρονισμού για τα Πανεπιστήμια: Εκπαίδευση, Έρευνα και Καινοτομία »

Τα διαρθρωτικά και πολιτιστικά προβλήματα αυτού του είδους επιδεινώνονται από το τεράστιο διπλό έλλειμμα χρηματοδότησης που επηρεάζει τα ΑΕΙ τόσο από την άποψη εκπαίδευσης όσο και έρευνας. Για το μέλλον, φαίνεται πιθανό το μεγαλύτερο ποσοστό κονδυλίων που χρειάζεται για να συμπληρωθεί το έλλειμμα χρηματοδότησης να προέρχεται από μη δημόσιες πηγές Πηγή: Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, COM (2006)208 ΤΕΛΙΚΟ «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο » «Επίτευξη της Ατζέντας Εκσυγχρονισμού για τα Πανεπιστήμια: Εκπαίδευση, Έρευνα και Καινοτομία »

Η θέση των ΤΕΙ ισχυροποιείται και αναβαθμίζεται μέσα στον ενιαίο Ευρωπαϊκό χώρο της οικονομίας και της κοινωνίας της γνώσης

Τα ΑΕΙ και η Ευρωπαϊκή Διάσταση Οι σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα ΑΕΙ είναι ευρωπαϊκού αν όχι παγκόσμιου χαρακτήρα 1.Συμβατότητα και διαφάνεια των συστημάτων αναγνώρισης των προσόντων 2.Ενθάρρυνση της κινητικότητας φοιτητών και ερευνητών στην Ευρώπη (κυρίως μέσω του LLP/Erasmus) 3.Διαμόρφωση πραγματικής ευρωπαϊκής αγοράς στο εσωτερικό της οποίας οι πολίτες μπορούν να μετακινούνται ελεύθερα Πηγή : Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων COM (2003) 58 τελικό «Ο ρόλος των Πανεπιστημίων στην Ευρώπη της Γνώσης»

Χρηματοδοτικά εργαλεία της ΕΕ 1. 7 ο Πρόγραμμα -Πλαίσιο για την Ε. & Α.. 2. Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης. 3. Πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα και την Καινοτομία. 4. Διαρθρωτικά Ταμεία. 5. Δάνεια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Τα κράτη μέλη, οι αρχές περιφερειακής αυτοδιοίκησης και τα ΑΕΙ θα πρέπει να επωφεληθούν πλήρως από τις ευκαιρίες αυτές για να βελτιώσουν τις συνέργειες μεταξύ εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτομίας, ιδίως στα λιγότερα οικονομικά ανεπτυγμένα κράτη μέλη και τις περιφέρειες της ΕΕ Πηγή : Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, COM (2006) 208 τελικό «Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Επίτευξη της Ατζέντας Εκσυγχρονισμού για τα Πανεπιστήμια: Εκπαίδευση, Έρευνα και Καινοτομία»

Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης Το Πρόγραμμα Κοινοτικής Δράσης στον Τομέα της Διά Βίου Μάθησης αποσκοπεί στο να συμβάλει μέσω της Διά Βίου Μάθησης στην ανάδειξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ως προηγμένης κοινωνίας της γνώσης, με αειφόρο οικονομική ανάπτυξη, περισσότερη και καλύτερη εργασία και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή. Άμεσος στόχος του η προαγωγή των ανταλλαγών, της συνεργασίας και της κινητικότητας μεταξύ των ευρωπαϊκών ιδρυμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης εντός της Ε.Ε. έτσι ώστε να μπορέσουν να αποτελέσουν παγκόσμιο σημείο αναφοράς ως προς την ποιότητα. Πηγή:

Αποτελείται από τομεακά προγράμματα που εστιάζουν αντίστοιχα στην σχολική εκπαίδευση (Comenius), την τριτοβάθμια εκπαίδευση (Erasmus), την επαγγελματική κατάρτιση (Leonardo da Vinci) την εκπαίδευση ενηλίκων (Grundtvig) και στην ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, της Κεντρικής Ασίας, των Δυτικών Βαλκανίων και της Μεσογείου κυρίως μέσω σχεδίων διαπανεπιστημιακής συνεργασίας (Tempus). Πηγή:

Άρση των φραγμών γύρω από τα ΑΕΙ στην Ευρώπη Η γεωγραφική και διατομεακή κινητικότητα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά. Το ποσοστό των αποφοίτων που διανύει τουλάχιστον ένα τρίμηνο ή εξάμηνο στο εξωτερικό πρέπει τουλάχιστον να διπλασιαστεί. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για ερευνητές. Όλες οι μορφές κινητικότητας θα πρέπει να αξιολογούνται ρητώς ως παράγοντας εμπλουτισμού των σπουδών σε όλα τα επίπεδα (συμπεριλαμβανομένης και της ερευνητικής κατάρτισης σε επίπεδο διδακτορικής διατριβής) αλλά και ως παράγοντας βελτίωσης της εξέλιξης σταδιοδρομιών για ερευνητές και καθηγητές ΑΕΙ. Πηγή : Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων COM (2003) 58 τελικό «Ο ρόλος των Πανεπιστημίων στην Ευρώπη της Γνώσης

Μαθησιακά αποτελέσματα των Προγραμμάτων Σπουδών Τα ΑΕΙ πρέπει να προσφέρουν: Καινοτόμα προγράμματα σπουδών και προγράμματα κατάρτισης / επιμόρφωσης τα οποία να έχουν ως στόχο και πιο ειδικές και ευρύτερες επαγγελματικές δεξιότητες Δυνατότητες Πρακτικής Άσκησης (σε όλα τα επίπεδα σπουδών) σε παραγωγικούς τομείς που θα συνδέονται με πιστωτικές μονάδες (ECTS) Κίνητρα για τόνωση επιχειρηματικού πνεύματος Πηγή : Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων COM (2003) 58 τελικό «Ο ρόλος των Πανεπιστημίων στην Ευρώπη της Γνώσης»

Η συμμετοχή του ΤΕΙ Αθήνας στο Πρόγραμμα Δια Βίου Μάθησης LLP/Erasmus: Το ΤΕΙ Αθήνας μεταξύ των «πρωταθλητών» των Ελληνικών ΑΕΙ στην κινητικότητα φοιτητών, ΕΠ και ΔΠ. Συντονισμός Ομίλου ΠΑ στον οποίο συμμετέχουν 14 Ελληνικά ΑΕΙ. Συμμετοχή Τμημάτων του ΤΕΙ Α σε εντατικά προγράμματα (IP’s), σε προγράμματα Erasmus Mundus Υποβολή πρότασης στο πλαίσιο των Συνοδευτικών Μέτρων για υποστήριξη της οργάνωσης κινητικότητας Υποβολή πρότασης Δικτύου Αριστείας στο θεματικό πεδίο της Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης με τη συμμετοχή του Κέντρου Διασύνδεσης του ΤΕΙ -Α

Leonardo Da Vinci, Tempus : Συμμετοχή πολλών Τμημάτων σε δράσεις και δίκτυα Συμμετοχή πολλών Τμημάτων σε ακαδημαϊκά Δίκτυα Το ΤΕΙ Α υποστηρίζει συστηματικά με ίδια χρηματοδότηση τα παραπάνω προγράμματα

Τι (νομίζουμε ότι) πρέπει να κάνουμε… Διεύρυνση της δικτύωσης του ΤΕΙ Αθήνας σε διεθνές και τοπικό επίπεδο. 1. Αξιοποιούμε στο έπακρον τις υπάρχουσες δυνατότητες: αύξηση της κινητικότητας ΕΠ, ΔΠ και φοιτητών στο πλαίσιο του LLP /Erasmus. Άμεση θεσμοθέτηση ερευνητικών εργαστηρίων βάσει του πρόσφατου νόμου.

Συστηματική στοχευμένη προβολή των αποτελεσμάτων της έρευνας που διεξάγεται στο ΤΕΙ Αθήνας, προς τους παραγωγικούς τομείς, με στόχο το Ίδρυμά μας να αναβαθμιστεί σε «κόμβο για τη δημιουργία και μετάδοση γνώσεων» και «σημείο επαφής με τους τοπικούς/ περιφερειακούς οικονομικούς παράγοντες». (Καθοριστικός θα είναι ο ρόλος του Προγράμματος ΔΑΣΤΑ)

2.Διεκδικούμε (από την Πολιτεία): Ολοκλήρωση των ακαδημαϊκών χαρακτηριστικών των ΤΕΙ ώστε να μην υπονομεύεται ο ανταγωνιστικός τους χαρακτήρας στην Ευρώπη της Γνώσης, μέσα από ένα συμπεφωνημένο «οδικό χάρτη» κριτηρίων. Ενίσχυση της δημόσιας χρηματοδότησης της εκπαίδευσης και της έρευνας στα ΤΕΙ με παράλληλη ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Μελέτες του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι τα χρήματα που δαπανούνται για την απόκτηση πανεπιστημιακών πτυχίων αποφέρουν υψηλότερα οφέλη από τα πραγματικά επιτόκια. (“The Economics of Knowledge: why education is key for Europe’s success”, (Andreas Schleicher, 2006) («Η οικονομία της γνώσης: γιατί η εκπαίδευση έχει βασική σημασία για την επιτυχία της Ευρώπης»). _Knowledge_FINAL.pdf

3. Παροτρύνουμε (την Πολιτεία) στην δημιουργία ενός νομοθετικού πλαισίου που θα καθιστά ελκυστική την επένδυση του παραγωγικού τομέα στην έρευνα και γενικά την αγορά τεχνογνωσίας από τα ΑΕΙ (επένδυση με ρίσκο, για αυτό και κατ’ εξοχήν αναπτυξιακή!) π.χ. φορολογικά κίνητρα, δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, διπλώματα ευρεσιτεχνίας, άδειες εκμετάλλευσης κτλ. Αξιοσημείωτο ότι: οι επιχειρηματικές επενδύσεις στα θέματα Ε & Α υπερέβαιναν, προ δεκαετίας, τα 2/3 των συνολικών δαπανών στη Φιλανδία, τη Σουηδία, τη Γερμανία, το Βέλγιο και την Ιρλανδία, τη στιγμή που ήταν χαμηλότερες από το 30% στην Ελλάδα και την Πορτογαλία! (Πηγή : Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, COM (2002) 499 τελικό «Περισσότερη έρευνα για την Ευρώπη, στόχος : 3% του Α. Ε.Π.» )

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!