Το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων (EQF): Προκλήσεις και προοπτικές Θεσσαλονίκη 08 Απριλίου 2011 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop, Ανώτερος εμπειρογνώμων, σε θέματα προσόντων και μαθησιακών αποτελεσμάτων loukas.zahilas@cedefop.europa.eu

H Ευρωπαϊκές προκλήσεις Η Ευρώπη, εν μέσω κρίσης, αντιμετωπίζει τεράστιες κοινωνικοοικονομικές και δημογραφικές προκλήσεις που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού, το μεγάλο αριθμό ενηλίκων με χαμηλή ειδίκευση και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων. Η ενίσχυση της μάθησης αποτελεί μέρος της λύσης για τα εν λόγω προβλήματα προκειμένου να βελτιωθεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των κοινωνικών συστημάτων της Ευρώπης. 2 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Αντίκτυπος της ύφεσης στην απασχόληση ΕΕ-27+, Cedefop 2011 Η επίδραση της ύφεσης Αποτελέσματα της ύφεσης στην απασχόληση και ζήτηση δεξιοτήτων Αντίκτυπος της ύφεσης στην απασχόληση ΕΕ-27+, Cedefop 2011 3 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Αντίκτυπος της ύφεσης στην προσφορά δεξιοτήτων Τάσεις προσφοράς ανάλογα με τα προσόντα (εργατικό δυναμικό ηλικίας 15-64) EU-27+, Cedefop 2011 4 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Ευρώπη 2020 Εμβληματική πρωτοβουλία: «Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας» …παροχή δυνατότητας στους πολίτες να αποκτήσουν νέες δεξιότητες, ώστε να μπορέσει το σημερινό και μελλοντικό εργατικό μας δυναμικό να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και στις ενδεχόμενες αλλαγές σταδιοδρομίας, να μειωθεί η ανεργία και να αυξηθεί η παραγωγικότητα της εργασίας Εμβληματική πρωτοβουλία: «Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας» – Στόχος είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες για τον εκσυγχρονισμό των αγορών εργασίας ούτως ώστε να αυξηθούν τα επίπεδα απασχόλησης και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των κοινωνικών μας μοντέλων. Τούτο σημαίνει παροχή δυνατότητας στους πολίτες να αποκτήσουν νέες δεξιότητες, ώστε να μπορέσει το σημερινό και μελλοντικό εργατικό μας δυναμικό να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και στις ενδεχόμενες αλλαγές σταδιοδρομίας, να μειωθεί η ανεργία και να αυξηθεί η παραγωγικότητα της εργασίας. Στο επίπεδο της ΕΕ η Επιτροπή θα εργαστεί με στόχο: – Να καθορίσει και να εφαρμόσει τη δεύτερη φάση του προγράμματος «ευελιξία με ασφάλεια», από κοινού με τους ευρωπαϊκούς κοινωνικούς εταίρους, να εντοπίσει τρόπους για την καλύτερη διαχείριση των οικονομικών μεταβάσεων και την καταπολέμηση της ανεργίας και την αύξηση των ποσοστών απασχόλησης. – Να προσαρμόσει το νομοθετικό πλαίσιο, σύμφωνα με τις αρχές για «έξυπνη» ρύθμιση, στα εξελισσόμενα πρότυπα εργασίας (π.χ. χρόνος εργασίας, απόσπαση εργαζομένων) και τους νέους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. – Να διευκολύνει και να προάγει την κινητικότητα εργασίας εντός της ΕΕ και να προσαρμόσει καλύτερα την προσφορά εργατικού δυναμικού στη ζήτηση με τη δέουσα χρηματοδοτική ενίσχυση από τα διαρθρωτικά ταμεία, ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), και να προωθήσει μια διορατική και ολοκληρωμένη πολιτική μετανάστευσης εργατικού δυναμικού που θα ανταποκρίνεται με ευέλικτο τρόπο στις προτεραιότητες και τις ανάγκες των αγορών εργασίας. – Να ενισχύσει την ικανότητα των κοινωνικών εταίρων και να χρησιμοποιήσει πλήρως τις δυνατότητες επίλυσης προβλημάτων που παρέχει ο κοινωνικός διάλογος σε όλα τα επίπεδα (ΕΕ, εθνικό/περιφερειακό, τομεακό, εταιρικό) και να προωθήσει την ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων της αγοράς εργασίας περιλαμβανομένων των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης των κρατών μελών. 5 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Ευρώπη 2020 Στο επίπεδο της ΕΕ Εφαρμογή των αρχών της ΔΒΜ χρησιμοποιώντας και ευέλικτες οδούς μάθησης που συνδυάζουν διάφορους τομείς και επίπεδα εκπαίδευσης και κατάρτισης και ενισχύοντας την ελκυστικότητα της ΕΕΚ. Να διασφαλίσει ότι όλα τα προσόντα αναγνωρίζονται Να αναπτύξει μια κοινή γλώσσα και ένα επιχειρησιακό εργαλείο για την εκπαίδευση και την εργασία (ESCO). Εμβληματική πρωτοβουλία: «Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας» – Στόχος είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες για τον εκσυγχρονισμό των αγορών εργασίας ούτως ώστε να αυξηθούν τα επίπεδα απασχόλησης και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των κοινωνικών μας μοντέλων. Τούτο σημαίνει παροχή δυνατότητας στους πολίτες να αποκτήσουν νέες δεξιότητες, ώστε να μπορέσει το σημερινό και μελλοντικό εργατικό μας δυναμικό να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και στις ενδεχόμενες αλλαγές σταδιοδρομίας, να μειωθεί η ανεργία και να αυξηθεί η παραγωγικότητα της εργασίας. Στο επίπεδο της ΕΕ η Επιτροπή θα εργαστεί με στόχο: – Να καθορίσει και να εφαρμόσει τη δεύτερη φάση του προγράμματος «ευελιξία με ασφάλεια», από κοινού με τους ευρωπαϊκούς κοινωνικούς εταίρους, να εντοπίσει τρόπους για την καλύτερη διαχείριση των οικονομικών μεταβάσεων και την καταπολέμηση της ανεργίας και την αύξηση των ποσοστών απασχόλησης. – Να προσαρμόσει το νομοθετικό πλαίσιο, σύμφωνα με τις αρχές για «έξυπνη» ρύθμιση, στα εξελισσόμενα πρότυπα εργασίας (π.χ. χρόνος εργασίας, απόσπαση εργαζομένων) και τους νέους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. – Να διευκολύνει και να προάγει την κινητικότητα εργασίας εντός της ΕΕ και να προσαρμόσει καλύτερα την προσφορά εργατικού δυναμικού στη ζήτηση με τη δέουσα χρηματοδοτική ενίσχυση από τα διαρθρωτικά ταμεία, ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), και να προωθήσει μια διορατική και ολοκληρωμένη πολιτική μετανάστευσης εργατικού δυναμικού που θα ανταποκρίνεται με ευέλικτο τρόπο στις προτεραιότητες και τις ανάγκες των αγορών εργασίας. – Να ενισχύσει την ικανότητα των κοινωνικών εταίρων και να χρησιμοποιήσει πλήρως τις δυνατότητες επίλυσης προβλημάτων που παρέχει ο κοινωνικός διάλογος σε όλα τα επίπεδα (ΕΕ, εθνικό/περιφερειακό, τομεακό, εταιρικό) και να προωθήσει την ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων της αγοράς εργασίας περιλαμβανομένων των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης των κρατών μελών. 6 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Ευρώπη 2020 Σε εθνικό επίπεδο τα κράτη μέλη θα πρέπει …Να δώσουν ισχυρή ώθηση στην εφαρμογή του EQF μέσω της θέσπισης Εθνικών Πλαισίων Προσόντων Να διασφαλίσουν ότι αναγνωρίζονται οι ικανότητες που αποκτώνται από κάθε είδους μάθηση Να αναπτυχθούν σχέσεις ανάμεσα στην εκπαίδευση/κατάρτιση και την εργασία, ιδίως με τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων Εμβληματική πρωτοβουλία: «Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας» – Στόχος είναι να δημιουργηθούν οι συνθήκες για τον εκσυγχρονισμό των αγορών εργασίας ούτως ώστε να αυξηθούν τα επίπεδα απασχόλησης και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των κοινωνικών μας μοντέλων. Τούτο σημαίνει παροχή δυνατότητας στους πολίτες να αποκτήσουν νέες δεξιότητες, ώστε να μπορέσει το σημερινό και μελλοντικό εργατικό μας δυναμικό να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες και στις ενδεχόμενες αλλαγές σταδιοδρομίας, να μειωθεί η ανεργία και να αυξηθεί η παραγωγικότητα της εργασίας. Στο επίπεδο της ΕΕ η Επιτροπή θα εργαστεί με στόχο: – Να καθορίσει και να εφαρμόσει τη δεύτερη φάση του προγράμματος «ευελιξία με ασφάλεια», από κοινού με τους ευρωπαϊκούς κοινωνικούς εταίρους, να εντοπίσει τρόπους για την καλύτερη διαχείριση των οικονομικών μεταβάσεων και την καταπολέμηση της ανεργίας και την αύξηση των ποσοστών απασχόλησης. – Να προσαρμόσει το νομοθετικό πλαίσιο, σύμφωνα με τις αρχές για «έξυπνη» ρύθμιση, στα εξελισσόμενα πρότυπα εργασίας (π.χ. χρόνος εργασίας, απόσπαση εργαζομένων) και τους νέους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία. – Να διευκολύνει και να προάγει την κινητικότητα εργασίας εντός της ΕΕ και να προσαρμόσει καλύτερα την προσφορά εργατικού δυναμικού στη ζήτηση με τη δέουσα χρηματοδοτική ενίσχυση από τα διαρθρωτικά ταμεία, ιδίως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ), και να προωθήσει μια διορατική και ολοκληρωμένη πολιτική μετανάστευσης εργατικού δυναμικού που θα ανταποκρίνεται με ευέλικτο τρόπο στις προτεραιότητες και τις ανάγκες των αγορών εργασίας. – Να ενισχύσει την ικανότητα των κοινωνικών εταίρων και να χρησιμοποιήσει πλήρως τις δυνατότητες επίλυσης προβλημάτων που παρέχει ο κοινωνικός διάλογος σε όλα τα επίπεδα (ΕΕ, εθνικό/περιφερειακό, τομεακό, εταιρικό) και να προωθήσει την ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων της αγοράς εργασίας περιλαμβανομένων των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης των κρατών μελών. 7 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Τα Ευρωπαϊκά εργαλεία δια βίου μάθησης Προσόντα Συστήματα Επαγγέλματα EQAVET EQF Europass Εκπαίδευση & κατάρτιση Αγορά εργασίας Μαθησιακά αποτελέσματα NQF ESCO ECVET Validation Άτομα 8 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Τα Ευρωπαϊκά εργαλεία δια βίου μάθησης Στο πλαίσιο της διαδικασίας της EU2010 και της διαδικασίας της Κοπεγχάγης έγινε δυνατός ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη των Ευρωπαϊκών εργαλείων και αρχών. Με ορίζοντα το 2020 θα πρέπει πλέον να περάσουμε στην πρακτική εφαρμογή έτσι ώστε να είναι εμφανής η επίδραση στις εθνικές πολιτικές εκπαίδευσης και κατάρτισης και στους απλούς πολίτες. 9 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Προσόντα: μια παλιά έννοια, ένας νέος ρόλος Ο τρόπος που βλέπουμε τα προσόντα έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Βρίσκονται στο επίκεντρο των πολιτικών και η αντίληψή μας αλλά και ο τρόπος που τα χρησιμοποιούμε έχει μεταβληθεί. Ορισμός (EQF): το επίσημο αποτέλεσμα μιας διαδικασίας αξιολόγησης και επικύρωσης, το οποίο επιτυγχάνεται όταν ο αρμόδιος φορέας διαπιστώνει ότι ένα άτομο έχει επιτύχει μαθησιακά αποτελέσματα που ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες προδιαγραφές 10 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Αξιολόγηση & επικύρωση μαθησιακών αποτελεσμάτων Διαδρομές απόκτησης προσόντων Ακαδημαϊκό πλαίσιο «στη δουλειά» Αξιολόγηση & επικύρωση μαθησιακών αποτελεσμάτων Από εμπειρία Ή: από ένα μίγμα όλων Προσόν 11 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Πλαίσια προσόντων στην Ευρώπη Κυρίαρχη θέση στο χώρο της δια βίου μάθησης έχουν το τα πλαίσια προσόντων. Το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων (EQF), το Πλαίσιο Προσόντων του Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης (QF EHEA) και τα Εθνικά Πλαίσια Προσόντων (NQF) που προσφέρουν ένα κοινό σημείο αναφοράς τόσο για εθνικές αλλά όσο και Ευρωπαϊκές συνεργασίες. Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop 12

Το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων (EQF) Είναι ένας ευρωπαϊκός πίνακας «μετάφρασης» των προσόντων. Είναι ένα εργαλείο ταξινόμησης των πτυχίων, διπλωμάτων, πιστοποιητικών σύμφωνα με ένα σύνολο περιγραφικών δεικτών και επιπέδων Στόχος του EQF είναι να διευκολύνει : τη δια βίου μάθηση την κινητικότητα Έχει ήδη μια επιτυχημένη πορεία. Πολλά έγιναν μέσα σε μόλις 6 χρόνια. Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop 13

Μια σκάλα με 8 σκαλοπάτια EQF 8 Η «καρδιά» του EQF είναι 8 επίπεδα οι περιγραφικοί δείκτες των οποίων βασίζονται στα μαθησιακά αποτελέσματα (γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες). Όλες οι μορφές μάθησης (τυπική, μη τυπική, άτυπη) αναγνωρίζονται. Διαδικασίες αντιστοίχησης σε εξέλιξη: 4 χώρες μέχρι σήμερα (IE, MT, UK, FR) 17 (;) μέσα στο 2011 Οι υπόλοιπες μέσα στο 2012 EQF 7 EQF 6 EQF 5 EQF 4 EQF 3 EQF 2 EQF 1 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Ρόλος και λειτουργίες των ΕθΠΠ Τα ΕθΠΠ μπορούν να χωριστούν σε δύο ευρείες κατηγορίες, τα επικοινωνιακά και τα μεταρρυθμιστικά πλαίσια. Τα επικοινωνιακά πλαίσια στοχεύουν στο να καταστήσουν τα συστήματα εκπαίδευσης, κατάρτισης και προσόντων περισσότερο ευκρινή και κατανοητά σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Τα μεταρρυθμιστικά πλαίσια χρησιμοποιούνται ως μοχλοί προώθησης αλλαγών στο χώρο της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. The development of NQFs and referencing to EQF is in most countries a parallel process. NQFs currently being developed are considered as a first step in a longer term process. Trojan horse 15 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop 15

Οι προκλήσεις του μέλλοντος (1) Ανάγκη για εξισορρόπηση της ανάγκης για συστημικές προσεγγίσεις (πλήρης διαπερατότητα) και την προσαρμογή στις κατά περίπτωση ανάγκες που δημιουργούνται στα υποσυστήματα (ανώτατη εκπαίδευση, επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση) Πραγματική εφαρμογή των μαθησιακών αποτελεσμάτων – η πράξη δείχνει βραδείς ρυθμούς και ανισοβαρείς τρόπους Πώς να ενισχυθεί η διασφάλιση ποιότητας σε σχέση με τις ανάγκες των πλαισίων προσόντων? Πώς τα NQFs θα γίνουν ορατά στους τελικούς χρήστες, πολίτες και εργοδότες? Είναι ίσως το σημείο κλειδί για το χτίσιμο της εμπιστοσύνης Loukas Zahilas

Οι προκλήσεις του μέλλοντος (2) Η δυνατότητα των NQFs να διευκολύνουν την πιστοποίηση της μη τυπικής και άτυπης μάθησης όπως και τη μεταφορά πιστωτικών μονάδων θα επηρεάσει την αξία για τους πολίτες και τις μαθησιακές τους διαδρομές Τα NQFs θα πρέπει να αποτελούν τμήματα ευρύτερων εθνικών στρατηγικών για την ανάπτυξη ικανοτήτων και δεξιοτήτων – δεν μπορούν να προχωρήσουν απομονωμένα Η επιτυχία των NQFs θα εξαρτηθεί από την δυνατότητα να συμπεριλάβουν τα κλαδικά προσόντα, τόσο τα εθνικά όσο και τα διεθνή Είναι απαραίτητη η συστηματική παρακολούθηση και αξιολόγηση της διαδικασίας υλοποίησης Loukas Zahilas

Ο δρόμος είναι μακρύς Η δημιουργία του EQF και των NQFs είναι μια επίπονη προσπάθεια αλλά η λειτουργία τους στην πράξη είναι ακόμα περισσότερο απαιτητική και προϋποθέτει συνεχείς προσπάθειες τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. 18 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop