Ο ρόλος των προσόντων στη διακυβέρνηση:. α) της σχέσης εκπαίδευσης και Ο ρόλος των προσόντων στη διακυβέρνηση: α) της σχέσης εκπαίδευσης και κατάρτισης με την αγορά εργασίας β) των πολιτικών αποκέντρωσης Θεσσαλονίκη 22 Νοεμβρίου 2012 Λουκάς Ζαχείλας, Ανώτερος εμπειρογνώμων,Cedefop E-mail: loukas.zahilas@cedefop.europa.eu

Στο μέλλον η ηλικία δεν θα είναι εμπόδιο στη θέληση

Στο μέλλον η τοπική ζήτηση θα διαμορφώνει την παγκόσμια προσφορά Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

H Ευρώπη στα χρόνια της κρίσης Η Ευρώπη, εν μέσω κρίσης, αντιμετωπίζει τεράστιες κοινωνικοοικονομικές και δημογραφικές προκλήσεις που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού, το μεγάλο αριθμό ενηλίκων με χαμηλή ειδίκευση και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων. Η ενίσχυση της μάθησης αποτελεί μέρος της λύσης για τα εν λόγω προβλήματα προκειμένου να βελτιωθεί η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των κοινωνικών συστημάτων της Ευρώπης. 4 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Προσόντα: μια παλιά έννοια, ένας νέος ρόλος Ο τρόπος που βλέπουμε τα προσόντα έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια. Βρίσκονται στο επίκεντρο των πολιτικών και η αντίληψή μας αλλά και ο τρόπος που τα χρησιμοποιούμε έχει μεταβληθεί. Ορισμός (EQF): το επίσημο αποτέλεσμα μιας διαδικασίας αξιολόγησης και επικύρωσης, το οποίο επιτυγχάνεται όταν ο αρμόδιος φορέας διαπιστώνει ότι ένα άτομο έχει επιτύχει μαθησιακά αποτελέσματα που ανταποκρίνονται σε συγκεκριμένες προδιαγραφές 5 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Αναλύοντας τα προσόντα Με τον όρο προσόντα αναφερόμαστε σε μαθησιακά αποτελέσματα που έχουν αξιολογηθεί και πιστοποιηθεί από αρμόδιο φορέα και έχουν βρεθεί να είναι συμβατά με προσυμφωνηθέντα πρότυπα Ο ορισμός είναι ιδιαίτερα σημαντικός γιατί βοηθάει στον εντοπισμό των βασικών θεμέλιων λίθων ενός προσόντος Μαθησιακά αποτελέσματα Αξιολόγηση Πρότυπα Αναγνώριση από αρμόδιο φορέα 6 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop 6

Κρατώντας ανοιχτή την πόρτα Ο συνδυασμός διαφόρων στοιχείων δίνει σε ένα δίπλωμα ή πιστοποιητικό την ανταλλακτική του αξία στην αγορά εργασίας ή στα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης (και ευρύτερα στην κοινωνία). Ο ορισμός των προσόντων όπως υπάρχει στο EQF αφήνει εσκεμμένως τον όρο «εξουσιοδοτημένος φορέας» ανοιχτό. Το πεδίο μένει συνεπώς ανοιχτό για πολλούς φορείς που μπορούν να απονέμουν προσόντα για λογαριασμό των αρχών καθώς και άλλων που υπάρχουν εκτός κρατικών πλαισίων. 7 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop 7

Στοιχεία των (διεθνών) προσόντων Σκοπός, τι αντιπροσωπεύει δηλαδή το συγκεκριμένο διεθνές προσόν, Τύπος, πόσο πλήρες είναι δηλαδή το προσόν και ποια είναι η διάρκεια «ζωής» του προσόντος, Κάλυψη, πού δηλαδή χρησιμοποιείται το προσόν από την άποψη της γεωγραφικής διάστασης, Αρμόδιοι φορείς που εμπλέκονται στη διαδικασία επικύρωσης του προσόντος, Ανταλλακτική αξία, με τι δηλαδή ανταλλάσσεται το συγκεκριμένο προσόν; 8 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Αξία – με τι ανταλλάσσεται το προσόν Κλειδί η εμπιστοσύνη Είδος της πληροφόρησης. Τι γνωρίζουμε για την διαδικασία μάθησης, τη χρήση μαθησιακών αποτελεσμάτων κλπ. Τις διαδικασίες διασφάλισης ποιότητας, πόσο σαφείς και διαφανείς είναι, εάν ισχύουν διεθνή πρότυπα. Τι γνωρίζουμε για τις διαδικασίες αξιολόγησης. Ποιός κάνει την αξιολόγηση και πόσο διαφανής είναι η διαδικασία; Τι γνωρίζουμε για την χρήση των προτύπων. Eίναι σαφή και εμφανή; Ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες; Είναι τα πρότυπα πάνω στα οποία στηρίζονται τα προσόντα επικαιροποιημένα; Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Αξιολόγηση & επικύρωση μαθησιακών αποτελεσμάτων Διαδρομές απόκτησης προσόντων Ακαδημαϊκό πλαίσιο «στη δουλειά» Αξιολόγηση & επικύρωση μαθησιακών αποτελεσμάτων Από εμπειρία Ή: από ένα μίγμα όλων Προσόν 10 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Το κλειδί: Μαθησιακά αποτελέσματα Όλες οι πρωτοβουλίες στο χώρο της Δια Βίου Μάθησης βασίζονται στην αρχή των μαθησιακών αποτελεσμάτων, δηλαδή στο τι γνωρίζει και μπορεί να κάνει ο ενδιαφερόμενος μετά την ολοκλήρωση μιας οποιασδήποτε μαθησιακής διαδικασίας. Αυτή η αρχή είναι στον πυρήνα όλων των Ευρωπαϊκών εργαλείων δηλαδή στο EQF, το ECVET, το EQARF και το Europass. Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Μαθησιακά αποτελέσματα: Γνώσεις, δεξιότητες, ικανότητες Μαθησιακά αποτελέσματα: Γνώσεις, δεξιότητες, ικανότητες Γνώση: αν χτυπήσω πλάγια την μπάλα παίρνει φάλτσο Δεξιότητα: μπορώ να δώσω φάλτσο στη μπάλα Ικανότητα: μπορώ να δώσω φάλτσο στη μπάλα και να τη στέλνω στο σωστό σημείο παρότι μπορεί να έχω μπροστά μου 3 αμυντικούς ως «μαθησιακά αποτελέσματα» νοούνται οι διατυπώσεις όλων αυτών που ο εκπαιδευόμενος γνωρίζει, κατανοεί και μπορεί να κάνει μετά την ολοκλήρωση μιας μαθησιακής διαδικασίας και οι σχετικοί ορισμοί αφορούν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες,· ως «γνώσεις» νοείται το αποτέλεσμα της αφομοίωσης πληροφοριών μέσω της μάθησης. Οι γνώσεις είναι το σώμα θετικών στοιχείων, αρχών, θεωριών και πρακτικών που σχετίζεται με ένα πεδίο σπουδής ή εργασίας. Στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, οι γνώσεις χαρακτηρίζονται ως θεωρητικές ή/και αντικειμενικές, ως «δεξιότητες» νοείται η ικανότητα εφαρμογής γνώσεων και αξιοποίησης τεχνογνωσίας για την εκπλήρωση εργασιών και την επίλυση προβλημάτων. Στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, οι δεξιότητες περιγράφονται ως νοητικές (χρήση λογικής, διαισθητικής και δημιουργικής σκέψης) και πρακτικές (αφορούν τη χειρωνακτική επιδεξιότητα και τη χρήση μεθόδων, υλικών, εργαλείων και οργάνων),· ως «ικανότητες» νοείται η αποδεδειγμένη επάρκεια στη χρήση γνώσεων, δεξιοτήτων και προσωπικών, κοινωνικών ή/και μεθοδολογικών δυνατοτήτων σε περιστάσεις εργασίας ή σπουδών και στην επαγγελματική ή/και προσωπική ανέλιξη. Στο Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων, η περιγραφή ως προς τις «ικανότητες» αφορά την υπευθυνότητα και την αυτονομία. 12 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop 12

Μετατόπιση από τις εισροές στις εκροές ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΕΙΣΡΟΕΣ + διάρκεια + τύπος + χώρος + πρόγραμμα + ινστιτούτο ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΕΚΡΟΕΣ Τι απαιτείται να ξέρει ένα άτομο ή να μπορεί να αποδείξει ότι είναι ικανό να κάνει μετά το τέλος της μαθησιακής εμπειρίας Προς 13 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Μαθησιακά αποτελέσματα πού χρησιμοποιούνται Στον καθορισμό των NQF και των σχετικών επιπέδων Στον καθορισμό και περιγραφή των προτύπων των προσόντων Στη δημιουργία προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης Στις προδιαγραφές αξιολόγησης Στη διευκόλυνση της μαθησιακής διαδικασίας 14 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Μαθησιακά αποτελέσματα και πιστοποίηση Πολλές Ευρωπαϊκές χώρες: Αναπτύσσουν και ανανεώνουν τα πρότυπα των προσόντων (επαγγελματικά και εκπαιδευτικά) Μεταρρυθμίζουν τα προγράμματα σπουδών, εισάγουν ψηφίδες κλπ Διευρύνουν τα μαθησιακά αποτελέσματα για την απονομή προσόντων και εστιάζουν στην πιστοποίηση μη τυπικής μάθησης Διευρύνουν τις διαδικασίες αξιολόγησης, τις μεθόδους και τους εμπλεκόμενους δίνοντας έμφαση στη πρακτική εφαρμογή δεξιοτήτων 15 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Πρότυπα ΜΑ: προϋπόθεση για πιστοποίηση και αναγνώριση εμπειρίας Τα πρότυπα καθορίζουν το σκοπό και την πολυπλοκότητα του προσόντος εκφράζοντας τις αναμενόμενες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες. Η αξιολόγηση και η πιστοποίηση αναφέρονται σε αυτά τα πρότυπα ΜΑ καθορίζοντας κριτήρια αξιολόγησης, μεθόδους και εξέταση. Το επίσημο αποτέλεσμα της επικύρωσης, το δίπλωμα η πιστοποιητικό εκφράζει τα ΜΑ με τρόπο κατανοητό από εργοδότες και εκπαιδευτικά ιδρύματα. 16 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Εθνικές πολιτικές πιστοποίησης – αντιφατικά αποτελέσματα Ελάχιστες χώρες έχουν πλήρως εφαρμόσει διαδικασίες πιστοποίησης (Γαλλία, Πορτογαλία, Ολλανδία) Κάποιες χώρες σημειώνουν πολύ γρήγορη πρόοδο (Φινλανδία, Νορβηγία, Λουξεμβούργο) Σε πολλές χώρες είναι συνδεδεμένες με τις εξελίξεις των εθνικών πλαισίων προσόντων (Βουλγαρία, Μάλτα, Λεττονία) Προκλήσεις Τα μαθησιακά αποτελέσματα είναι ακόμα μακριά Έλλειψη εμπιστοσύνης, φόβος για έλλειψη ποιότητας 17 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Οι νέοι όροι - σχέση εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας Συστήματα Πρότυπα, Ευρωπαϊκά εργαλεία Εκπαίδευση & κατάρτιση Αγορά εργασίας Μαθησιακά αποτελέσματα Ατομικά Προσόντα (πτυχία, διπλώματα) Ατομικές γνώσεις, δεξιότητες και Ικανότητες Άτομα 18 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Αγορά εργασίας – εκπαίδευση & κατάρτιση Ανάγκες/ απαιτήσεις σε δεξιότητες Πρόσβαση στην αγορά εργασίας ή σε νέα επίπεδα μάθησης Πρότυπα Επαγγελματικά Εκπαιδευτικά Πιστοποίησης Εκπαίδευση και κατάρτιση 19 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Τα Ευρωπαϊκά εργαλεία 20 Loukas Zahilas

Χώρα B Χώρα A EQF Επίπεδο 8 EQF Επίπεδο 7 EQF Επίπεδο 6 EQF Επίπεδο 5 NQF/ NQS Q NQF/ NQS 21 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Ελληνικό Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων EQF Επίπεδο 1 EQF Επίπεδο 2 EQF Επίπεδο 3 EQF Επίπεδο 4 EQF Επίπεδο 5 EQF Επίπεδο 6 EQF Επίπεδο 7 EQF Επίπεδο 8 Ανώτατη εκπαίδευση Γενική εκπαίδευση & επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση 22 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Ευρωπαϊκά εργαλεία και αρχές ΔΒΜ Επαγγελματική Σταδιοδρομία Αγορά εργασίας, Επί πλέον σπουδές Επαγγελματική Σταδιοδρομία Επικύρωση/ Δίπλωμα Πιστοποίηση μαθησιακών αποτελεσμάτων Εργασία, εμπειρία, μάθηση Συμβουλευτική, προσανατολισμός Πρόγραμμα κατάρτισης Προσόντα και εφόδια 23 Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Από την εκπαίδευση και την κατάρτιση στην αγορά εργασίας Εκπαίδευση Προσόν Απασχόληση Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Μάκρο-, μέσο- και μίκρο- επίπεδα σχέσεων με την αγορά εργασίας Μάκρο - Κυβερνητικές δομές Εθνικές εκπαιδευτικές δομές Κοινωνικοί εταίροι (εθνικό επίπεδο) Μέσο – Κλαδικές εκπαιδευτικές δομές Εκπαιδευτικές δομές Κλαδικοί φορείς (stds) Μίκρο - Προσόντα Εκπαιδευτικές μονάδες - σπουδαστές Εργοδότες Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Προκλήσεις Πραγματικά μαθησιακά αποτελέσματα. Αυτό έχει ουσιαστική σημασία προκειμένου να εξασφαλιστεί η εμπιστοσύνη μεταξύ των χωρών (προώθηση της ευρωπαϊκής κινητικότητας). Κεντρικό άξονα για την ενίσχυση της αποδοχής και της εμπιστοσύνης αποτελεί η διασφάλιση ποιότητας (επίπεδα Εθνικού Πλαισίου 1-5;). Ολοκλήρωση των εθνικών περιγραφικών δεικτών επιπέδων, πρέπει να αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι τα μαθησιακά αποτελέσματα εφαρμόζονται στα πρότυπα, τα προγράμματα σπουδών, μεθόδους αξιολόγησης και μάθησης. Εμβάθυνσης της συμμετοχής και της εμπλοκής των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Αλλαγές και αποκέντρωση Κατανόηση της αναγκαιότητας αλλαγών – θα πρέπει να αναγνωρίσουμε την ύπαρξη του προβλήματος. Προστιθέμενη αξία μεταρρυθμίσεων Πρωτοβουλίες σταθερής υλοποίησης Συνεπείς εκπαιδευτικές πολιτικές (ΕΣΣΕΕΚΑ, ΕΟΠΠ) Αποκέντρωση - συμμετοχή Επικοινωνιακή πολιτική Νομοθετικό πλαίσιο (που εφαρμόζεται) Διάθεση πόρων Στροφή στις ανάγκες της αγοράς εργασίας (ανοιχτή αγορά που θα προστατεύει τον πολίτη και όχι τις θέσεις) Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Ανοικτή μέθοδος συντονισμού – η Ευρωπαϊκή πίεση Η κοινή προσπάθεια και οι διαφανείς διαδικασίες δείχνουν τις μεγάλες διαφορές στο βαθμό προόδου ανάμεσα στις χώρες. Αυτή ακριβώς η διαφάνεια και σύγκριση είναι και η ελπίδα ότι και η Ελλάδα παρά τις όποιες παλινωδίες και καθυστερήσεις θα καταφέρει να πραγματοποιήσει τις απαραίτητες αλλαγές. Αυτό το φαινόμενο «τραβάω και σπρώχνω» (pull and push) είναι η κινητήρια δύναμη των αλλαγών, των ήπιων αλλαγών που κατευθύνονται από συστάσεις και όχι οδηγίες. Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Κουλτούρα διακυβέρνησης και συνεργασίας Η εφαρμογή των ΜΑ θα επιτρέψει την αποδοχή μιας ευρύτερης θεώρησης της μάθησης και θα ενισχύσει την κουλτούρα και ανάγκη συνεργασίας του κόσμου της μάθησης με εκείνον της αγοράς. Η στροφή θα προκαλέσει ουσιαστικές αλλαγές στον τρόπο διακυβέρνησης των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης (ενεργός συμμετοχή όλων των συναρμόδιων φορέων σε όλα τα επίπεδα, αποκέντρωση δεδομένης της ανάγκης για προγράμματα σπουδών σε μορφή ψηφίδων προσαρμοσμένων στις ανάγκες των φορέων παροχής αλλά και των αναγκών της αγοράς εργασίας). Ο χρόνος που πιέζει... Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop

Πρωτοβουλία Δήμου Θεσσαλονίκης Σύστημα διάγνωσης των αναγκών σε τοπικό επίπεδο Εξορθολογισμός σε επίπεδο φορέων και προγραμμάτων Πιλοτικές δράσεις Αλλαγή στη σχέση με το κεντρικό σύστημα διακυβέρνησης Πρότυπα, προγράμματα, αξιολόγηση, πιστοποίηση Ο χρόνος που πιέζει... Λουκάς Ζαχείλας, Cedefop