ΕΠΠ & Δημόσια Διοίκηση Προς μια ποιοτική αναβάθμιση, με επίκεντρο τον άνθρωπο και κύριο στόχο τη βέλτιστη ανταπόκριση στις ανάγκες των πολιτών Σταύρος Κυριαζής Μέλος Δ.Σ. Κοινωνικού Πολύκεντρου ΑΔΕΔΥ (MAS) Human Resources Management (MSc) Health Care Management

Η μάθηση είναι συνεχής σε όλες τις διαστάσεις και περιόδους του βίου Κατάταξη εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων σε 3 τύπους: τυπική εκπαίδευση (όλοι οι ιεραρχικά δομημένοι και χρονικά διαβαθμισμένοι εκπαιδευτικοί θεσμοί), μη τυπική εκπαίδευση (κάθε οργανωμένη εκπαιδευτική δραστηριότητα εκτός τυπικού συστήματος) άτυπη εκπαίδευση (συνεχής διαδικασία απόκτησης γνώσεων, δεξιοτήτων και διαμόρφωσης στάσεων και αντιλήψεων, μέσα από καθημερινές εμπειρίες και επαφή με κοινωνικό περιβάλλον) Πηγή: Lifelong education. Επιτροπή Faure (Unesco) 2

Δια Βίου Εκπαίδευση Η διά βίου εκπαίδευση αποτελεί μια προσέγγιση του συνόλου των μορφωτικών δραστηριοτήτων (τυπικής, μη τυπικής και άτυπης) όλων των επιπέδων, που επιτρέπει τη συγκρότησή τους σε ένα εκπαιδευτικό συνεχές (continuum), σε διαρκή αλληλεπίδραση με την κοινωνικο-οικονομική, πολιτική και πολιτισμική πραγματικότητα» Πηγή: Βεργίδης Δ. (2001). Δια Βίου Εκπαίδευση και Εκπαιδευτική Πολιτική 3

Προϋποθέσεις ουσιαστικής εκπαίδευσης στη Δημόσια Διοίκηση Συνεχής και συστηματική (καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής του εργαζόμενου) Παρακολουθεί τις ανάγκες της Δημόσιας Διοίκησης και βελτιώνει τις παρεχόμενες υπηρεσίες προς τους πολίτες Διασφαλίζεται η ευρεία συμμετοχή στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση προγραμμάτων Χρησιμοποιούνται σύγχρονες μέθοδοι εκπαίδευσης Υπάρχει αξιολόγηση προγράμματος Προσθέτει αξία (added value) στη Δημόσια Διοίκηση Αξιοποιούνται τα μαθησιακά αποτελέσματα (προς όφελος εργαζομένων και οργανισμών) 4

Επιδράσεις εκπαίδευσης στη Δημόσια Διοίκηση Μείωση χρόνου προσαρμογής νέων υπαλλήλων Αύξηση παραγωγικότητας Βελτιστοποίηση παρεχομένων υπηρεσιών Μείωση χρόνου και εύρους επίβλεψης Αύξηση οργανωσιακής συνοχής και ευελιξίας Βελτίωση εργασιακού κλίματος και ελκυστικότητας οργανισμού Ευχέρεια κάλυψης αναγκών και λειτουργικών προβλημάτων (αποχωρήσεις, απουσίες, παράπονα) Διαμόρφωση στάσεων (αφοσίωση, ταύτιση στόχων εργαζομένου με στόχους οργανισμού, συνεργασία) Ανύψωση ηθικού εργαζομένων Άλλα οφέλη για τους εργαζόμενους (αίσθημα ασφάλειας, competencies, εξέλιξη εντός της ιεραρχίας) 5

Ελληνικό Πλαίσιο Προσόντων (ΕΠΠ) Περιλαμβάνει 8 επίπεδα αναφοράς που καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα προσόντων: Από το τυπικό σύστημα εκπαίδευσης (υποχρεωτική έως και ανώτατη) Από τη μη τυπική μάθηση Από την άτυπη μάθηση Τα προσόντα έχουν τη μορφή μαθησιακών αποτελεσμάτων που κατατάσσονται σε επίπεδα, κατηγοριοποιούνται σε γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες και αντιστοιχούν στα προσόντα συγκεκριμένου επιπέδου Τα μαθησιακά αποτελέσματα προσδιορίζονται από περιγραφικούς δείκτες, οι οποίοι συγκροτούνται από τις ποιοτικές και ποσοτικές διαβαθμίσεις γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων 6

Προσδοκίες για τη Δημόσια Διοίκηση από τη δημιουργία του ΕΠΠ Αξιοποίηση άτυπης εκπαίδευσης (επιμόρφωση, κατάρτιση) Επιμέτρηση προσόντων σε διαγωνισμούς ΑΣΕΠ (συνεκτίμηση ακαδημαϊκών και επαγγελματικών προσόντων) Τοποθέτηση με βάση ακαδημαϊκά προσόντα Κινητικότητα ανάμεσα σε βαθμίδες Αξιολόγηση βάσει προσοντολογίου (σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα) Καταχώρηση προσόντων με μορφή πιστωτικών μονάδων (αξιολόγηση μέσα από αδιάβλητα συστήματα) Σύνδεση προσόντων με παραγωγική διαδικασία και αύξηση παραγωγικότητας Στρατηγική δημιουργίας προσόντων βάσει στόχων ανάπτυξης (πράσινη οικονομία, ΚτΠ, ηλεκτρονική διακυβέρνηση, εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ανάπτυξη έρευνας) 7

Neo-liberal Vs Social Castells M Neo-liberal Vs Social Castells M. (2000) The Rise of the Network Society Το ζήτημα της κινητικότητας Η κινητικότητα αποτέλεσμα ατομικής προσπάθειας Κοινωνικές ανισότητες στην πρόσβαση κοινωνικών αγαθών Tαξινόμηση προσόντων, προκειμένου οι εργαζόμενοι να μπορούν να υλοποιούν μια ασφαλή μετάβαση στην επαγγελματική πυραμίδα, αντιμετωπίζοντας μια ενδεχόμενη κρίση. Η συμμετοχή κοινωνικών φορέων Οι κοινωνίες είχαν πάντοτε ισχυρό έλεγχο επί των διαδικασιών. Οι έχοντες ανάγκη αναγνώρισης είναι οι λιγότερο ευνοημένοι του τυπικού συστήματος, οι ευάλωτοι στις μεταβολές της αγοράς εργασίας που αδυνατούν να πραγματοποιήσουν μια ανοδική μετακίνηση. Το ζήτημα της κάλυψης του κόστους Το κόστος μετακυλίεται στους εργαζόμενους άμεσα (για να διατηρήσουν τη θέση τους στην αγορά εργασίας) ή έμμεσα (λόγω χαμηλής ανταγωνιστικότητας προσόντων). Αναγνώριση σε επίπεδο εφαρμοσμένης πολιτικής Η πιστοποίηση πρέπει να οδηγεί στην αναγνώριση σαφών επαγγελματικών δικαιωμάτων τα οποία οδεύουν προς εφαρμοσμένο προσανατολισμό. 8

Επίπεδα ΕΠΠ 1. Δυνατότητα συνέχισης σε δεύτερο κύκλο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 2. Δυνατότητα ολοκλήρωσης δεύτερου κύκλου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης ή/και παρακολούθησης προγραμμάτων Συνεχιζόμενης Κατάρτισης 3. Ολοκλήρωση και δεύτερου κύκλου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Αντιπροσωπεύει προσόντα από εργασιακή εμπειρία 4. Ολοκλήρωση τουλάχιστον δεύτερου κύκλου Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Αναβάθμιση από προγράμματα εκπαίδευσης/κατάρτισης ή από εργασιακή εμπειρία 5. Ολοκλήρωση είτε Μετά-Δευτεροβάθμιου Προγράμματος Εκπαίδευσης και Κατάρτισης είτε «σύντομου κύκλου» Προγράμματος Εκπαίδευσης και Κατάρτισης 6. Πρώτος κύκλος προσόντων Ανώτατης Εκπαίδευσης 7. Δεύτερος κύκλος προσόντων Ανώτατης Εκπαίδευσης 8. Τρίτος κύκλος προσόντων Ανώτατης Εκπαίδευσης 9

Προϋποθέσεις ένταξης στις βαθμίδες Προτάσεις Ένταξης Βαθμίδα 6 (Πανεπιστήμια/ΤΕΙ), με αναγνωρισμένα πτυχία και τα παραρτήματα ξένων σχολών, μετά από αξιολόγηση Βαθμίδα 5 (ΙΕΚ διετούς ή τριετούς φοίτησης) Βαθμίδα 4 (Μεταδευτεροβάθμιες δομές μονοετούς διάρκειας) Βαθμίδα 3 (Β’ βάθμια εκπαίδευση (Λύκεια, Επαγγελματικές Σχολές) Αιτιολόγηση αντιστοιχίσεων, συμμετοχή φορέων, αξιοποίηση εμπειρίας (Ιρλανδία, Μάλτα) Μισθολογική και βαθμολογική αντιστοίχιση τίτλων (μόρια σε διαγωνισμούς Δημοσίου) Διασύνδεση εννοιών που αναφέρονται σε περιγραφικούς δείκτες (π.χ. ανάληψη ευθύνης, διαχείριση και επίβλεψη, αξιολόγηση κ.ά.), με κατοχυρωμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις που συνοδεύουν την κατοχή άδειας άσκησης επαγγέλματος 10

Ζητήματα ένταξης στο ΕΠΠ Η εκτίμηση για το κατάλληλο επίπεδο γίνεται «διαβάζοντας» οριζόντια τους περιγραφικούς δείκτες. Άλλο η ακαδημαϊκού χαρακτήρα πιστοποίηση και άλλο η επαγγελματική αναγνώριση και πιστοποίηση γνώσεων, δεξιοτήτων, ικανοτήτων. Τα δύο συστήματα συνδέονται αλλά ταυτόχρονα είναι διακριτά. Προτείνεται φόρμουλα συνεκτίμησης προσόντων (Αρχική εκπαίδευση, Μεταπτυχιακοί τίτλοι, Εμπειρία επαγγελματική, πιστοποιημένη Κατάρτιση κλπ.), με σκοπό την αντικειμενικοποίηση (Α)+(Μ)+(Ε)+(Κ) Επαγγελματική Άδεια Επίπεδο Ευθύνης Πηγή: Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εθνικών Ενώσεων Μηχανικών (FEANI) 11

Γνώση σε συνδυασμό με δεξιότητες στο πλαίσιο αυτονομίας και ευθύνης ΓΝΩΣΕΙΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Επίπεδο 1 Επίπεδο 2 Επίπεδο 3 Επίπεδο 4 Επίπεδο 5 Επίπεδο 6 Επίπεδο 7 Επίπεδο 8 Η κάθετη κινητικότητα (εντός αυστηρά καθορισμένων ορίων) σε συνδυασμό με την αναγνώριση προσόντων από τα πεδία της μη τυπικής εκπαίδευσης και άτυπης μάθησης, αναμένεται να λειτουργήσει ως ισχυρό κίνητρο αναβάθμισης του ανθρώπινου δυναμικού της Δημόσιας Διοίκησης Η μοριοδότηση των προγραμμάτων συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και διά βίου μάθησης, μπορεί να λειτουργήσει ως κίνητρο και προϋπόθεση συμμετοχής 12

Διαδικασίες αναγνώρισης και πιστοποίησης προσόντων Διασύνδεση πιστοποίησης προσόντων και επαγγελματικών δικαιωμάτων με αναγνώριση πρόσθετων αρμοδιοτήτων (ισχυρό κίνητρο συμμετοχής στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση και στην πιστοποίηση) Η βελτίωση και πιστοποίηση προσόντων συνεπάγεται οφέλη για τα άτομα και την κοινωνία (αποτελεσματική, παραγωγική και ασφαλής εργασία) Συμμετοχή εργοδοτών στο κόστος απόκτησης προσόντων (χρηματοδότηση κατάρτισης, παροχή εκπαιδευτικής άδειας) Ανταπόδοση για αυξημένη εργασιακή απόδοση (αντικείμενο κοινωνικού διαλόγου μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών, ως αποτέλεσμα αναβαθμισμένων προσόντων) Κατοχύρωση και διεύρυνση επαγγελματικών δικαιωμάτων 13

Ζητήματα Πιστοποίησης Δημόσια και εθνική αρχή πιστοποίησης (Ε.Ο.Π.Π.) με ισότιμη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων Αρμοδιότητες Ε.Ο.Π.Π. Πιστοποίηση προσόντων Αναβάθμιση προσόντων στα πλαίσια του ΕΠΠ με συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων Χορήγηση άδειας, η οποία επιτρέπει δραστηριοποίηση σε επάγγελμα Αρμοδιότητες Φορέα Αριθμός μητρώου μέλους Γενικές άδειες (π.χ. Οικονομολόγου, Μηχανικού, υδραυλικού) Άδειες επιπέδων (π.χ. Α’, Β΄, Γ΄τάξης, ανάλογα με βαθμό ευθύνης) Πειθαρχικός έλεγχος Υποστήριξη και υπηρεσίες σε μέλη 14

Υπόδειγμα φόρμουλας υπολογισμού προσόντων Πηγή: Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Εθνικών Ενώσεων Μηχανικών (FEANI) 15

Κάρτα πιστοποίησης επαγγέλματος: Πέντε (5) μείζονα χαρακτηριστικά Πλήρης και κατανοητή: εκπαίδευση, επαγγελματική εμπειρία, συνεχιζόμενη εκπαίδευση και δια βίου μάθηση (CPD) Προτυποποιημένη: βασισμένη στο ΕΠΠ (ΕQF, ΝQF) Έγκυρη: πιστοποιημένη από τη χώρα προέλευσης, από εθνικό δημόσιο οργανισμό, διασφαλίζει την ευρεία αναγνώριση Αποκεντρωμένη: την ευθύνη έχει το κράτος-μέλος της Ε.Ε. – διακριτική ευχέρεια για ειδικές ρυθμίσεις Εθελοντική: χωρίς υποχρέωση του επαγγελματία για απόκτηση. Η κατοχή της παρέχει πρόσβαση σε πρόσθετες υπηρεσίες από επαγγελματικούς φορείς και επιτρέπει την κινητικότητα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο 16

Ενδογενή ζητήματα Αλλαγή κουλτούρας Δημόσιας Διοίκησης (Knowledge Organization, με ικανότητα στη δημιουργία, απόκτηση και μετάδοση γνώσεων) Διερεύνηση αναγκών Δημόσιας Διοίκησης -Σχεδιασμός προγραμμάτων από τους ίδιους τους φορείς (Κοινωνικό Πολύκεντρο ΑΔΕΔΥ, ΕΚΔΔΑ κ.ά.). Ανεξαρτητοποίηση μάθησης από ανάγκες της αγοράς (ανθρωποκεντρική προσέγγιση ΔΒΜ, εργασίας και κοινωνικής συνοχής) Αποφυγή φαινομένων προσοντοθηρίας (απαίτηση να έχει ο εργαζόμενος πτυχίο, το οποίο δεν εξασφαλίζει ότι έχει τις απαραίτητες δεξιότητες για εκπλήρωση απαιτήσεων θέσης εργασίας) μέσα από τη διαρκή επιδίωξη απόκτησης επαγγελματικής εμπειρίας και σπουδών Οικονομική αξία προσόντων (μέσες αποδοχές με βάση το συνδυασμό προσόντων). Αποτίμηση στα πλαίσια του θεσμού των συλλογικών διαπραγματεύσεων. 17

Στόχοι πιστοποίησης γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων Ικανοποίηση αναγκών ατόμων για καλύτερη ΔΒ εκπαίδευση/αναγνώριση γνώσεων και ικανοτήτων Διευκόλυνση πρόσβασης στην εργασία για όσους στερήθηκαν την τυπική εκπαίδευση, αλλά έχουν αποκτήσει προσόντα μέσω επαγγελματικής εμπειρίας (χωρίς να θίγονται οι εκροές των εκπαιδευτικών συστημάτων και τα δικαιώματα των αποφοίτων) Επίτευξη ποιοτικότερων και αποδοτικότερων εργασιακών αποτελεσμάτων Διεύρυνση αρμοδιοτήτων και δικαιωμάτων και ανάληψη ποιοτικά καλύτερων ρόλων Παρακίνηση και προσαρμογή εργαζομένων και εργοδοτών στις νέες τεχνολογίες, με ασφάλεια και προστασία της υγείας 18

Ζητήματα προς διερεύνηση Η διάκριση μεταξύ γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων παραμένει ασαφής, θεωρητική και τεχνητή Ορισμένες επαγγελματικές ικανότητες και δεξιότητες οι οποίες δεν μπορούν να περιγραφούν θεωρητικά, δηλαδή εκτός του συγκεκριμένου Πλαισίου εντός του οποίου αποκτήθηκαν, πρέπει να συσχετισθούν με συγκεκριμένα επαγγέλματα, ώστε να αποκτήσουν νόημα. Η αξιολόγηση της επίτευξης μαθησιακού αποτελέσματος θα γίνεται στη βάση ελάχιστων απαιτήσεων (minimum standards) ή προσδοκώμενου μέσου όρου απαιτήσεων (average standards)? 19