Το Ελληνικό Πλαίσιο Προσόντων. Διαδικασίες πιστοποίησης και αντιστοίχησης προσόντων: Η συμβολή των κοινωνικών εταίρων Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας Πιστοποίηση και αντιστοίχηση προσόντων στο ΕΠΠ: Ιδιαιτερότητες, προβλήματα και προοπτικές για τις μικρές ελληνικές επιχειρήσεις Παρασκευάς Λιντζέρης

Page  2 Δίκτυο συνδεόμενων πολιτικών και μέτρων στο πεδίο της διά βίου μάθησης

Page  3 Το ευρύτερο πλαίσιο … Οι «χώροι»…και ο «χρόνος». Εκπαίδευση – Κατάρτιση / Μάθηση •Μικρή συμμετοχή στη διά βίου μάθηση, με υψηλό κόστος και αυξανόμενη υποχρεωτικότητα •Υπερ-εκπαίδευση / υπο-εκπαίδευση •Αναποτελεσματική σύνδεση εκπαίδευσης και εργασίας •Υποβαθμισμένη τεχνική επαγγελματική εκπαίδευση Γενικότερη κοινωνικό – οικονομική συγκυρία παγκοσμίως και στην Ευρώπη: Από την ευφορία στην ύφεση Η βαθιά κρίση στην Ελλάδα που αλλάζει όλα τα δεδομένα Εργασία - επαγγέλματα - παραγωγή •Υψηλή ανεργία •Απορρυθμισμένη αγορά εργασίας •Εξασθένηση συλλογικών ρυθμίσεων •Έλλειψη κλαδικής αναπτυξιακής στρατηγικής Παθογένειες που αναδεικνύονται από την ιστορία διαμόρφωσης και εξέλιξης •των εκπαιδευτικών υποσυστημάτων, •της αναγνώρισης των προσόντων, •των μεταβολών στην οικονομία και στην εργασία στην Ελλάδα

Page  4 Πιθανές επιπτώσεις του δυσχερούς πλαισίου στη λειτουργία του ΕΠΠ;  Σχεδιάστηκε για να συμβάλλει στη διαχείριση μιας διαφορετικής μακροοικονομικής κατάστασης (πχ μικρά ποσοστά διαρθρωτικής ανεργίας) και σήμερα έχει να αντιμετωπίσει βαθιά οικονομική κρίση με απότομα αυξανόμενη ανεργία έλλειψης θέσεων εργασίας («υπερπροσοντούχοι» άνεργοι)  Βασίζεται στην ιδέα της κοινωνικής διαπραγμάτευσης και συμφωνίας και θα εφαρμοστεί σε μια περίοδο που ο ένας κοινωνικός πόλος ενδεχομένως θα τελεί εν αδυναμία, επομένως θα έχει απολεσθεί η αναγκαία για τη λήψη βιώσιμων αποφάσεων «ισορροπία δύναμης»  Σαφής κίνδυνος άμεσης και μονοσήμαντης υπαγωγής της εκπαίδευσης και της πιστοποίησης προσόντων στις λεγόμενες ανάγκες της αγοράς εργασίας και στην απόλυτη προτεραιότητα και επιβολή του οικονομικού έναντι όλων των άλλων κοινωνικών πεδίων.  Στηρίζεται στην ύπαρξη ισχυρής κουλτούρας μάθησης η οποία δεν υπάρχει, αλλά και δεν καλλιεργείται ακόμα στην βασική τυπική εκπαίδευση  Θα χρειαζόταν μια ισχυρή παρουσία του κράτους σε πολλούς από τους σχεδιαζόμενους μηχανισμούς και υλοποιείται σε μια φάση που τα κατεστραμμένα δημοσιονομικά αποτρέπουν οποιαδήποτε άλλη ουσιαστική εμπλοκή των δημόσιων φορέων από το να κάνουν το αυτονόητο, δηλ. να θεσμοθετήσουν θέτοντας το αρχικό πλαίσιο.

Page  5 Πως θα «λειτουργήσει» τελικά το ΕΠΠ;  Το ΕΠΠ δεν θα είναι μόνο περιγραφικός μηχανισμός, θα είναι και κανονιστικός. Έμμεσα, αλλά αναπόφευκτα, θα λειτουργήσει και αντίρροπα, κατευθύνοντας τα εκπαιδευτικά συστήματα (μέσω των αποφάσεων των μεμονωμένων ατόμων) στην επιλογή συγκεκριμένων διαδρομών απόκτησης προσόντων. Η «βέλτιστη διευθέτηση» στο πρόβλημα της απόκτησης προσόντων ορίζεται συνήθως από το πλαίσιο (δομή και δρώντες). Στις μέρες μας κινδυνεύει να ταυτιστεί με την «συντομότερη και οικονομικότερη» διαδρομή.  Το ΕΠΠ θα λειτουργήσει ως «διαμεσολαβητής» ανάμεσα στην εκπαίδευση και στην εργασία. Μηχανισμός κατανομής και ανακατανομής επαγγελματικών ρόλων. Ρύθμιση του τεχνικού (άρα και του κοινωνικού) καταμερισμού της εργασίας. Επομένως, θα αποτελέσει πεδίο συγκλίσεων, αλλά και αποκλίσεων. Θα προκαλέσει συμβιωτικές, αλλά και νέες ανταγωνιστικές σχέσεις

Page  6 Ορισμένα ερωτήματα…  Θα μειώσει το ΕΠΠ και τα συνδεόμενα με αυτό μέτρα τις κοινωνικές ανισότητες και τις επαγγελματικές / εργασιακές αδικίες;  Πως θα καταφέρουμε «το άνοιγμα των κλειστών εκπαιδευτικών διαδρομών», μέσω του ΕΠΠ, να ενδυναμώσει, να βελτιώσει και όχι να αδυνατήσει την τυπική εκπαίδευση και να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος;  Υπό ποιες προϋποθέσεις θα συμβάλλει η προβλεπόμενη αύξηση των πιστοποιήσεων καθώς και η διαφαινόμενη εμπορευματοποίηση των σχετικών διαδικασιών στην ανύψωση της αξίας των πιστοποιητικών και στην ποιότητα της εργασίας;  Πως θα αποφύγουμε η εμφατική «στροφή στα μαθησιακά αποτελέσματα» να προκαλέσει υποβάθμιση των «εισροών»;  Γιατί θέτουμε στο κέντρο την έννοια προσόν (qualification) και όχι την έννοια ικανότητα (competence);  Τι μέτρα θα πάρουμε για την ανάπτυξη των αναγκαίων σύγχρονων οριζόντιων – κοινωνικών ικανοτήτων που αδυνατεί να συμπεριλάβει το ΕΠΠ;

Page  7 Δεδομένα για τις ελληνικές μικρές επιχειρήσεις

Page  8 Δεδομένα για τις ελληνικές μικρές επιχειρήσεις Σημαντικό μέρος της ελληνικής επιχειρηματικής δραστηριότητας (περίπου 30% του συνόλου των απασχολούμενων) καλύπτεται από τους αυτοαπασχολούμενους.

Page  9 Ιδιαιτερότητες των μικρών επιχειρήσεων  Αρκετές ειδικότητες δεν διαθέτουν (ενώ το επιθυμούν έντονα) σαφή τυπική εκπαιδευτική διαδρομή απόκτησης προσόντων και άδεια άσκησης επαγγέλματος  Το ενδιαφέρον εστιάζεται στην επίσημη αναγνώριση των (αυξημένων ή πρόσθετων) επαγγελματικών αρμοδιοτήτων που απορρέουν από την επιμόρφωση και την πιστοποίηση προσόντων. Η πιστοποίηση κατανοείται -και γίνεται επιθυμητή- αποκλειστικά ως αναγκαίο μέσο για την απόκτηση ή αναβάθμιση της άδειας άσκησης επαγγέλματος  Σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει σύμπλεξη εργασιακών καθηκόντων και λειτουργιών ανάμεσα σε συναφείς επαγγελματικές ειδικότητες (αλληλοδιείσδυση αρμοδιοτήτων). Πεδίο συγκλύσεων και ανταγωνισμών  Τα φυσικά πρόσωπα των επαγγελματικών ειδικοτήτων που εκπροσωπούνται από τη ΓΣΕΒΕΕ ενδιαφέρονται να πιστοποιήσουν προσόντα στα επίπεδα 3 και 4.  Βασικοί επαγγελματικοί τομείς: Ειδικότητες της κατασκευής, Επισιτισμός, Επισκευή αυτοκινήτων, Λοιπές ειδικότητες παροχής υπηρεσιών

Page  10 Ενδεικτικά επαγγέλματα

Page  11 Ορισμένα προβλήματα αντιστοίχισης προσόντων  Είναι δεδομένα τα γενικά πιστοποιητικά στα επίπεδα 3 και 4 (Απολυτήρια Λυκείου, Τεχνικών Σχολών και ΙΕΚ), αλλά δεν είναι καθόλου σαφές πως θα συγκροτούνται πρόσθετα προσόντα (πιστοποιητικά) μετά από επαγγελματική εμπειρία και συνεχιζόμενη κατάρτιση. Πως θα ορίζεται ένα νέο προσόν;  Οριοθέτηση μεταξύ των επιπέδων 3,4 (και 5) –«Είμαι στο επίπεδο 3 και θέλω να πάω στο 4» –«Είμαι ανάμεσα στα επίπεδα 3 και 4» (η έννοια του μερικού προσόντος)  Πιστοποίηση βάσει ελάχιστων αναγκαίων προσόντων για την είσοδο στο επάγγελμα  Οι περιγραφικοί δείκτες είναι προφανώς ανεπαρκείς και χρειάζεται να προστεθούν και άλλοι. …και ένα θέμα μεθοδολογίας πιστοποίησης προσόντων: Η διάσταση ανάμεσα στο πλαίσιο μάθησης και στο πλαίσιο αξιολόγησης

Page  12 Ενέργειες της ΓΣΕΒΕΕ  Πιστοποίηση επαγγελματικών περιγραμμάτων  Ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων συνεχιζόμενης κατάρτισης βάσει πιστοποιημένων περιγραμμάτων σε ειδικότητες που δεν διαθέτουν σχετική αρχική εκπαίδευση και άδεια άσκησης επαγγέλματος, όπως οι κλειθροποιοί και οι υπεύθυνοι σχολικών κυλικείων  Ενέργειες διάδοσης και αξιοποίησης των πορισμάτων των επαγγελματικών περιγραμμάτων στα επίπεδα της εκπαίδευσης (εκσυγχρονισμός των προγραμμάτων σπουδών) και της εργασίας (πρωτοβουλίες για την τροποποίηση των αδειοδοτικών διαδικασιών)  Μελέτη ανάπτυξης κλαδικών προσόντων σε επιλεγμένα επαγγέλματα τριών κλάδων: Κατασκευή, επισιτισμός και επισκευή αυτοκινήτων  Ενεργή συμμετοχή στη διαβούλευση και στην προετοιμασία για την εκπόνηση συστήματος πιστοποίησης προσόντων που προέρχονται από διαδρομές μη τυπικής και άτυπης μάθησης

Page  13 Συμπερασματικά, χρειαζόμαστε… 1. Ισχυρή παρουσία των δημόσιων και των κοινωνικών φορέων στη συγκρότηση και στη λειτουργία των συστημάτων διά βίου μάθησης και πιστοποίησης προσόντων 2. Ξεκάθαρη αρχική θεσμική ρύθμιση και στη συνέχεια αυστηρός έλεγχος του πεδίου της πιστοποίησης προσόντων ώστε να αποτραπεί, κατά το δυνατόν, η εμπορευματοποίησή του 3. Συνεννόηση, συνεργασία, αλληλοκατανόηση και συμφωνίες στο επίπεδο των συμμετεχόντων στην εργασία αντιστοίχησης προσόντων στο NQF. 4. Συμπράξεις και συνέργειες στη δημιουργία αξιόπιστων και ποιοτικών μη κερδοσκοπικών φορέων πιστοποίησης προσόντων.

Page  14 Συμπερασματικά, χρειαζόμαστε… 5. Πρωτοβουλίες επίσημης αναγνώρισης των πιστοποιημένων προσόντων (επαγγελματικά δικαιώματα / αρμοδιότητες). 6. Ισορροπημένη επιμέλεια και φροντίδα για την ποσότητα και την ποιότητα τόσο των «εισροών», όσο και των διαδικασιών και των «εκροών» - αποτελεσμάτων 7. Ολιστική θεώρηση της μάθησης που θα συνυπολογίζει και τις τρείς της διαστάσεις: τη γνωστική διάσταση, τη διάσταση των εσωτερικών κινήτρων (ψυχική – συναισθηματική διάσταση) και τη διάσταση της αλληλεπίδρασης (κοινωνική διάσταση) 8. Μια νέα πολιτική συνειδητοποίηση και επίγνωση των δυνάμεων που θα επενεργήσουν και των πιθανών συνεπειών που θα επέλθουν, όταν το δίκτυο πολιτικών που σχεδιάζεται γύρω από το ΕΠΠ εφαρμοστεί στην πράξη.