ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ Θέμα: «Εκπαιδευτική παρέμβαση με τη χρήση ενός χώρου αφήγησης, της Μηλιάς, σε παιδιά προσχολικής ηλικίας » ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ: «Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την Εκπαίδευση» Μάθημα: «Δημιουργία Ψηφιακών Εφαρμογών » Φοιτήτρια: Μαλισιόβα Ελευθερία Διδάσκοντες: Μειμάρης Μιχάλης, Γκούσκος Δημήτρης Φεβουάριος 2011, Αθήνα

Πίνακας περιεχομένων ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (Τ.Π.Ε.) ΚΑΙ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΑΦΗΓΗΣΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Εκπαιδευτικό σενάριο Ερευνητικές συνθήκες Αποτελέσματα έρευνας Συμπεράσματα ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (Τ.Π.Ε.) ΚΑΙ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ Η είσοδος των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) στο χώρο της προσχολικής εκπαίδευσης αποτέλεσε σημείο προβληματισμού και αντιπαραθέσεων μεταξύ των ερευνητών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Πλέον το ερευνητικό ερώτημα μετατίθεται στο πώς κάτι τέτοιο θα γίνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.  Μια από τις σημαντικότερες καινοτομίες στο χώρο της προσχολικής εκπαίδευσης τα τελευταία χρόνια, αποτελεί η ένταξη του υπολογιστή στο νηπιαγωγείο (Ντολιοπούλου, 2002)

2. ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ (Digital sorytelling) Ορισμός ψηφιακής αφήγησης: ο συνδυασμός της παραδοσιακής προφορικής αφήγησης με πολυμέσα του 21ου αιώνα και εργαλεία τηλεπικοινωνίας (Lathem 2005) Λόγοι αύξησης ενδιαφέροντος ψηφιακής αφήγησης: - Η άμβλυνση των τεχνολογικών απαιτήσεων για την υλοποίηση της - Πλήθος ισχυρών, ελεύθερων λογισμικών, που επιτρέπουν ακόμη και στους αρχάριους χρήστες υπολογιστών να γίνουν ψηφιακοί παραγωγοί, συντάκτες και διανομείς μέσων σε μεγάλη κλίμακα μέσα από το διαδίκτυο και εφαρμογές web 2.0 (Σεραφείμ, 2010)

2. ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΦΗΓΗΣΗ (Digital sorytelling)  Ο προβληματισμός για την ενσωμάτωση της μετατίθεται από τους τεχνολογικούς πόρους στο εκπαιδευτικό σενάριο που θα ακολουθηθεί ώστε να ενσωματωθεί η ψηφιακή αφήγηση στην εκπαιδευτική διαδικασία.

3. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΑΦΗΓΗΣΕΩΝ  Υπάρχουν αρκετές έρευνες στη διεθνή βιβλιογραφία που αφορούν στη ψηφιακή αφήγηση. i. Έρευνες για τη μάθηση:  Οι Robin και Pierson (2005) εισηγήθηκαν ότι οι μαθητές από όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης μπορούν να μάθουν πώς να δημιουργήσουν ψηφιακές ιστορίες.  Ο Benmayor (2008) συμβούλεψε ότι η ψηφιακή αφήγηση είναι βασισμένη στην παιδαγωγική, όπου οι μαθητές φέρουν τη πολιτιστική τους γνώση και εμπειρία σε σώμα.

3. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΑΦΗΓΗΣΕΩΝ  Ο Regan (2008) τόνισε τη σημασία του οπτικού εγγραματισμού (literacy). Διαπίστωσε ότι οι δάσκαλοι πρέπει να βρουν τρόπους να εμπλέξουν τους μαθητές σε δραστηριότητες που τους εμπλέκουν στην οπτικοποίηση (visualization) όπως στην παραγωγή ψηφιακών αφηγήσεων.

3. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΑΦΗΓΗΣΕΩΝ ii. Έρευνες που αφορούν στην ελκυστικότητα:  Ο Coventry (2009) υποστήριξε ότι η ψηφιακή αφήγηση επιτρέπει στους μαθητές να δουλέψουν σε αυθεντικό πλαίσιο, να αναπτύξουν τον προσωπικό και τον αφηγηματικό λόγο τους, να απεικονίσουν τις γνώσεις τους σε μία κοινότητα μαθητών και να πάρουν επανατροφοδότηση.

3. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΑΦΗΓΗΣΕΩΝ iii. Έρευνες που αφορούν στη διδακτική προσέγγιση:  Ο Ohler (2006) υποστηρίζει ότι οι δάσκαλοι πρέπει να λαμβάνουν υπόψη δύο σημαντικές έννοιες: (1) η βασική εστίαση πρέπει να είναι στην ιστορία και (2) η ψηφιακή αφήγηση πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να αναπτυχτεί η κριτική σκέψη, το γράψιμο, και ο βασικός εγγραματισμός στα μέσα.  Οι Labbo, Eakle και Montero (2002) διαπίστωσαν ότι η διαδικασία πρέπει να αρχίσει με την αντίδραση των μαθητών σε μια προτρεπτική εμπειρία και με κίνητρο η οποία οργανώνεται από το δάσκαλο και ολοκληρώνεται με δραστηριότητες, στις οποίες οι μαθητές μοιράζονται τις ιστορίες τους προφορικά, έντυπα, ή ηλεκτρονικά.

4. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Γνωστικό αντικείμενο: Γλώσσα (Λογοτεχνία) Μαθησιακή στοχοθεσία:  Εξερεύνηση της λογικής εξέλιξης της ιστορίας (αρχή, μέση, τέλος)  Έκφραση της χρονικότητας (παρελθόν, παρόν, μέλλον)  Ανάπτυξη λογικομαθηματικής σκέψης μέσω της αντιστοίχισης των αποσπασμάτων της ιστορίας με τις περιγραφές τους.  Εγγραματισμός στα ψηφιακά μέσα  Να έρθουν σε επαφή με μια ψηφιακή ιστορία

4. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Σχεδιασμός υλοποίησης:  Αρχικά, η εκπαιδευτικός αφορμάται από την αφήγηση μιας αυτοσχέδιας ιστορίας, κατά την οποία η μηλιά της χώρας Πέρα για Πέρα είχε την εξής ιδιότητα: τα μήλα της δεν τρώγονταν, αλλά «έδιναν» ιστορίες. Η εκπαιδευτικός δείχνει στα παιδιά την ψηφιακή μηλιά.  Έτσι, μεταφέρεται στην τάξη μας αναλογικά αυτή η τόσο διαφορετική μηλιά και τα παιδιά καλούνται να ανακαλύψουν τι κρύβεται πίσω από τα χάρτινα στοιχεία της μηλιάς (μήλα, φύλλα, λουλούδια).

4. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ  Ένα παιδί κάθε φορά επιλέγει όποιο στοιχείο επιθυμεί και το παρουσιάζει στην ολομέλεια.  Αφού αποκαλυφθούν όλα τα στοιχεία της αναλογικής μηλιάς, ζητείται από τα παιδιά να αντιστοιχίσουν τις εικόνες (μήλα) τις ιστορίας με τις περιγραφές τους (φύλλα).  Έπειτα, προτρέπονται τα παιδιά να βάλουν τα αποσπάσματα στη σωστή σειρά, ώστε να βγαίνει κάποιο νόημα.

4. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ  Εφόσον μπουν στη σωστή χρονική σειρά, ζητείται από τα παιδιά να ζωγραφίσουν το τέλος που το καθένα επιθυμεί.  Η εκπαιδευτικός τους εξηγεί πως το τέλος που δημιούργησε το κάθε παιδί ότι θα μεταφερθεί στη ψηφιακή μηλιά που τους έδειξε στην αρχή του μαθήματος. Τους ζητά, λοιπόν, να βγάλουν μια φωτογραφία το έργο τους και έπειτα με τη βοήθεια της νηπιαγωγού μεταφέρουν τη φωτογραφία από τη ψηφιακή φωτογραφική μηχανή στον ηλεκτρονικό υπολογιστή.  Τέλος, για την αποφυγή απροόπτων βιντεοσκοπείται η περιγραφή του επιθυμητού τέλους της ιστορίας του κάθε παιδιού.

4. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Προετοιμασίας υλοποίησης:  Επικοινωνία με γονείς μαθητών για λόγους συγκατάθεσης συμμετοχής  Σχεδιασμός μιας χάρτινης μηλιάς και των επιμέρους στοιχείων της (μήλα, φύλλα, λουλούδια)

4. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Καταγραφή υλοποίησης:  Φωτογραφίες από τα έργα των παιδιών  Video όπου τα παιδιά περιγράφουν το περιεχόμενο των έργων τους- για αντιμετώπιση απροόπτων

4. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Ερευνητικές συνθήκες:  Πλήθος μαθητών = 15 (11 νήπια και 4 προνήπια)  Εκπαιδευτική βαθμίδα: Νηπιαγωγείο  Χρονική περίοδος: Ιανουαρίου 2011  Πλήθος και διάρκεια παρεμβάσεων: 2 εκπαιδευτικές παρεμβάσεις διάρκειας 45 λεπτών  Συλλογή ερευνητικών δεδομένων: παρατήρηση, φωτογράφηση και βιντεοσκόπηση

4. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Αποτελέσματα έρευνας:  Οι μαθησιακοί στόχοι όπως τέθηκαν παραπάνω επετεύχθησαν με επιτυχία.  Από την ανάλυση των ερευνητικών δεδομένων προκύπτει ότι τα παιδιά δεν αντιμετώπισαν καμιά δυσκολία ως προς την κατανόηση της διαδικασίας που θα ακολουθούνταν για το «ανέβασμα» της ψηφιακής μας ιστορίας αλλά και για τη μεταφορά των φωτογραφιών στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, παρόλο που οι μαθητές δεν ήταν εξοικειωμένοι με τη χρήση αυτού.

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η αφήγηση ιστοριών αποτελεί σημαντικό μέρος της ζωής του ανθρώπου από τη γέννηση του με ψυχαγωγικό και παιδαγωγικό χαρακτήρα. Με την εισαγωγή των πολυμέσων η μορφή της αλλάζει και δημιουργεί καινούριους προβληματισμούς σε εκπαιδευτικούς. Η ικανότητα παραγωγής ψηφιακών αφηγήσεων θεωρείται σήμερα από πολλούς βασικός εγγραμματισμός.

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Γεγονός όμως είναι ότι η μελέτη και η αξιοποίηση της ψηφιακής αφήγησης στην εκπαίδευση προϋποθέτει την εξοικείωση των μαθητών και των εκπαιδευτικών με τη διαδικασία αυτής. Τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας με την παραπάνω διδακτική προσέγγιση που εφαρμόστηκε φάνηκε πως είναι ικανά να δημιουργήσουν ψηφιακές αφηγήσεις, ενώ έχουν την υποστήριξη από τον/την εκπαιδευτικό.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ Αναγνωστόπουλος, Β. Δ. (2001), «Η Γλώσσα στην Προσχολική Εκπαίδευση: Προφορική επικοινωνία, ανάγνωση, γραφή και γραπτή έκφραση», Αθήνα: Καστανιώτης. Δ.Ε.Π.Π.Σ. (2001), Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο. Φ.Ε.Κ. αρ τ. Β’ σελ Ντολιοπούλου, Ε. (2002), «Σύγχρονες τάσεις της προσχολικής αγωγής», Αθήνα: Τυπωθήτω-Γιώργος Δαρδάνος. Ντολιοπούλου, Ε. (1998), Ο ηλεκτρονικός Υπολογιστής στην προσχολική τάξη. Παιδαγωγική Επιθεώρηση 27,

Σεραφείμ, Κ., & Φεσάκης, Γ. (2010). Ψηφιακή αφήγηση: Επισκόπηση λογισμικών. Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου «Ψηφιακές και διαδικτυακές εφαρμογές στην εκπαίδευση» (σ ). Ημαθία. Benmayor, R. (2008). Digital storytelling as a signature pedagogy for the new humanities. Arts and Humanities in Higher Education: An International Journal of Theory, Research and Practice. 7, Chen, J. & Chang, C Using computers in early childhood classrooms: teachers’ attitudes, skills and practices. Journal of Early Childhood Research.. Vol 4(2), 169–188. Coventry, M. (2009). From narrative to database: multimedia inquiry in a cross-classroom scholarship of teaching and learning study. Retrieved 12 February 2010 from essay/narrative- database

Haugland, S., (1992), The effect of computer software on preschool children’s developmental gains. Journal of Computing in Childhood Education, 3(1), 15–30. Lathem, S.A. (2005). Learning communities and digital storytelling: new media for ancient tradition. In C. Crawford et al. (eds.), Proceedings of Society for Information Technology & Teacher Education International Conference 2005 (pp ). Chesapeake, VA: AACE. Ohler, J. (2006). The world of digital storytelling. Educational Leadership, 63, Regan, B. (2008). Why we need to teach 21th century skills- and how to do it. Multimedia & 15(4), Robin, B. R., & Pierson, M. E. (2005). A multilevel approach to using digital storytelling in the classroom. Paper presented at the Annual Meeting of the Society for Information Technology & Teacher Education. Phoenix, AZ.