Αναμόρφωση του γαλλικού πανεπιστήμιου και αλλαγές στα προγράμματα σπουδών: από τις δραστηριότητες αναπλαισίωσης στις μεταβολές της γνώσης Σοφία Σταύρου Διδάκτορας Κοινωνιολογίας LAMES – Aix-Marseille Université

« Αναπλαισίωση » (Bernstein, 2000) :  ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΒΑΣΗ (recontextualisation field) δρώντες/κοινωνικές ομάδες που συμμετέχουν στην παραγωγή των προγραμμάτων σπουδών  ΠΡΑΞΕΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ (elaborating and practising the principles of recontextualisation) η αναπλαισίωση ως δράση  ΕΠΙΣΤΗΜΙΚΗ/ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΒΑΣΗ (relations between/within knowledge) εσωτερική δόμηση των προγραμμάτων και του γνωστικού περιεχομένου τους

ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΔΙΟΥ: (Α) Πεδίο αναπλαισίωσης (α) Κείμενα πολιτικής της ανώτατης εκπαίδευσης, εθνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής (β) 50 ημι-κατευθυνόμενες συνεντεύξεις με:  Ακαδημαϊκούς (υπεύθυνους προγραμμάτων, ακαδημαϊκό προσωπικό τμημάτων)  Αξιολογητές των προγραμμάτων «εξωτερικούς»: αξιολογητές του Εθνικού Οργανισμού Αξιολόγησης της Έρευνας και Ανώτατης Εκπαίδευσης (AERES) «εσωτερικούς»: μέλη των διοικητικών ομάδων των πανεπιστημίων (γ) 253 εκθέσεις αξιολόγησης των προγραμμάτων σπουδών

ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΠΕΔΙΟΥ: (Β) Προγράμματα 14 επαγγελματικά προγράμματα κοινωνικών επιστημών, μεταπτυχιακού επιπέδου, από 6 πανεπιστήμια:  7 προγράμματα τμημάτων κοινωνιολογίας π.χ. Μελέτη και αξιολόγηση στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας  7 προγράμματα διεπιστημονικών τμημάτων κοινωνικών επιστημών π.χ. Πολεοδομία και αστική πολιτική Πολιτιστική μηχανική για τον μουσειολογικό τομέα

Σημεία-κλειδιά για τη γαλλική πολιτική «επαγγελματικοποίησης» των σπουδών: (Α) Νομοθετικά κείμενα για την ανώτατη εκπαίδευση:  1984, Νόμος Savary: - νέες αποστολές για τα πανεπιστήμια: «περιφερειακή και εθνική οικονομική ανάπτυξη/ πολιτική απασχόλησης» - «συνεχής αναθεώρηση των προγραμμάτων σύμφωνα με την εξέλιξη των αναγκών της αγοράς εργασίας»  2002, Μεταρρύθμιση LMD: - «ανανέωση/επινόηση νέων προγραμμάτων» - «ανάπτυξη της επαγγελματικοποίησης των σπουδών»  2007, Νόμος LRU: - 3 η επίσημη αποστολή: « επαγγελματική καθοδήγηση και ένταξη των φοιτητών » (Β) : Εθνικές εκθέσεις πραγματογνωμόνων (ειδικές επιτροπές και εκπρόσωποι εργοδοτών) (Γ) : Εγκύκλιοι της Γενικής Διεύθυνσης Ανώτατης Εκπαίδευσης

Σημεία-κλειδιά για την οργανωτική μεταρρύθμιση των γαλλικών πανεπιστημίων:  1989, Circulaire n°89-079: - καθιέρωση της πολιτικής συμβασιοποίησης κράτους- πανεπιστημίων  2001, Νόμος LOLF: - γενική μεταρρύθμιση της δημόσιας πολιτικής: χρηματοδότηση με βάση στόχων/δεικτών αποδοσης  2007, Νόμος LRU: - «νέα διακυβέρνηση των πανεπιστημίων» (α) «εξωτερική αξιολόγηση»: ίδρυση της AERES (β) «νέες υπευθυνότητες των πανεπιστημίων»: καθιέρωση συστήματος αυτοαξιολόγησης

Διαδικασία παραγωγής των προγραμμάτων

Κριτήρια αξιολόγησης της σύνδεσης προγράμματος-αγοράς εργασίας (Σχάρα αξιολόγησης, AERES):  Επαγγελματικοί στόχοι: - θέσεις εργασίας στις οποίες αποσκοπεί το πρόγραμμα/ ζήτηση στην αγορά εργασίας - επαγγελματικές ικανότητες που θα αποκτηθούν από τους φοιτητές - εγγραφή του προγράμματος σπουδών στο Εθνικό Ευρετήριο Επαγγελματικών Πιστοποιήσεων  Συνεργασία του προγράμματος με επιχειρήσεις και άλλους κοινωνικο-οικονομικούς φορείς : - συμμετοχή στο σχεδιασμό του προγράμματος και στη διδασκαλία - ανάπτυξη πολιτικής για πρακτική άσκηση των φοιτητών (συμβάσεις)  Απασχολησιμότητα των φοιτητών: - παραγωγή στατιστικών δεδομένων απασχολησιμότητας 2 χρόνια μετά την απόκτηση πτυχίου - αυτοαξιολόγηση/προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια  Περιεχόμενο: - μαθήματα επαγγελματικού προσανατολισμού που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα - μεθόδοι απόκτησης επαγγελματικών και εγκάρσιων ικανοτήτων - διάσταση συνεχιζόμενης και εναλλασσόμενης κατάρτισης

Η αξιολόγηση ως μέσο άσκησης θεσμικού ελέγχου:  Κείμενα-Εργαλεία αξιολόγησης - τυποποίηση κανονιστικών προδιαγραφών - γραπτά κείμενα πρακτικής χρήσης - διακίνηση μεταξύ θεσμικών επιπέδων (εθνικό/πανεπιστημιακές αρχές/τμήματα)  Εργαλειακή χρήση των κειμένων - ρυθμιστική λειτουργία της «εξωτερικής αξιολόγησης» - διορθωτική λειτουργία της «εσωτερικής αξιολόγησης» Διαδικασία παραγωγής προγράμμάτων Ιεραρχικές σχέσεις Παιδαγωγικές σχέσεις

Κύριες στατιστικές αλλαγές στα προγράμματα σπουδών (MEN-DEPP, 2012):  Ραγδαία αύξηση των προγραμμάτων επαγγελματικού τύπου εις βάρος των προγραμμάτων γενικού τύπου (3:1 στο μεταπτυχιακό επίπεδο, 2011)  Αύξηση των προγραμμάτων με διεπιστημονικά αντικείμενα εις βάρος των παραδοσιακών ακαδημαϊκών κλάδων

Τύπος «περιφέρειας της γνώσης» Τίτλος προγράμματος Προγράμματα κοινωνιολογίας Επαγγέλματα της αξιολόγησης και της διαβούλευσης Μελέτη και αξιολόγηση στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας Κοινωνιολογία εφαρμοσμένη στην τοπική ανάπτυξη Τοπική αυτοδιοίκηση: μελέτη και διαχείριση έργου Ανάλυση και σχεδιασμός κοινωνικής παρέμβασης Κοινωνιολογική εμπειρογνωσία της δημόσιας δράσης στον ευρω- μεσογειακό χώρο Φύλο και κοινωνική πολιτική Διεπιστημονικά προγράμματα Αειφόρος πολεοδομία και χωροταξικός σχεδιασμός Εργολογία: διεπιστημονική ανάλυση των εργασιακών καταστάσεων Διεθνής συνεργασία στην εκπαίδευση και κατάρτιση Πολεοδομία και αστική πολιτική Σχεδιασμός και διαχείριση πολιτιστικού έργου Πολιτιστική μηχανική στον τομέα της μουσειολογίας¨ Μηχανική ανθρώπινου δυναμικού Δείγμα προγραμμάτων

Η «περιφερειοποίηση της γνώσης» ως μετατόπιση συνόρων:  καθορισμός νέας «περιφέρειας»  από το κριτήριο των επιστημονικών πεδίων στο κριτήριο των επαγγελματικών δραστηριοτήτων  καθορισμός νέων γνωστικών και κοινωνικών σχέσεων  γνώσεις από διάφορα επιστημονικά πεδία  γνώσεις διαφόρων τύπων (επιστημονικές, εμπειριακές γνώσεις, δεξιότητες,...)  διδακτικό προσωπικό/φοιτητές από διάφορα επιστημονικά πεδία και από τον κοινωνικο-οικονομικό χώρο

(A) Κατηγοριοποίηση γνωστικού περιεχομένου Θεωρητικού τύπου ενότητες Πρακτικού τύπου ενότητες Τεχνικού τύπου ενότητες Στόχος: Απόκτηση θεωρητικών γνώσεων, από ένα ή περισσότερα επιστημονικά πεδία, εξειδικευμένες στο αντικείμενο του προγράμματος Π.χ. « Κοινωνιολογική ματιά στα επαγγέλματα της υγείας », «Πολιτιστική πολιτική»,... Στόχος: Να γίνουν οι φοιτητές ικανοί για την άσκηση μιας επαγγελματικής πρακτικής Π.χ. «Μελέτη-Σχολή στην εφαρμοσμένη κοινωνιολογία», «Εργαστήριο πολεοδομικού σχεδίου»,... Στόχος: Απόκτηση μεθοδολογικών και τεχνικών γνώσεων, εξειδικευμένες ή γενικές, που αφορούν στην επαγγελματική ένταξη Π.χ. «Μεθοδολογική ενίσχυση», « Επικοινωνία και αξιοποίηση»,...

(B) Ιεράρχηση ενοτήτων (σύμφωνα με το χρόνο διδασκαλίας και τις διδακτικές μονάδες) Πρακτικού τύπου Θεωρητικού τύπου Τεχνικού τύπου

(Γ) Εσωτερικές σχέσεις ταξινόμησης και περιχάραξης της γνώσης

Ενότητες πρακτικού τύπου  Αναπαραγωγή-μίμηση επαγγελματικών πρακτικών (πρωτόκολλο εργασίας)  Ισχυρή ρύθμιση  της εξέλιξης της δραστηριότητας  των στόχων εργασίας  της οργανωτικής δομής

Ενότητες θεωρητικού τύπου  Θεματοποίηση των επιστημονικών γνώσεων  επιλογή σύμφωνα με τη «χρησιμότητα» της γνώσης  αυτονόμηση της γνώσης σε σχέση με τον αρχικό επιστημονκό λόγο  Γνώσεις «πληροφοριακού τύπου»

Ενότητες τεχνικού τύπου  Μεθοδολογικές γνώσεις ως «εργαλεία» πρακτικής  «περι-ακαδημαϊκές γνώσεις» (επαγγελματική κοινωνικοποίηση, ένταξη στην αγορά εργασίας,…)

Αρχή αναπλαισίωσης της γνώσης: «προβολή» των προγραμμάτων, των γνώσεων και των ατόμων στην αγορά εργασίας Παραγωγή εξειδικευμένων παιδαγωγικών κειμένων που διαφοροποιούνται σύμφωνα με την τμηματοποίηση της αγοράς

Κοινωνικά και γνωστικά διακυβεύματα  δημοκρατική κινητικότητα των ατόμων (επαγγελματική και κοινωνική)  αναθεώρηση της δράσης στις επαγγελματικές πρακτικές  για τις κοινωνικές επιστήμες: επίτευξη του χειραφετικού στόχου της γνώσης  για τον ορισμό της «αναγκαιότητας του πανεπιστημιακού θεσμού»