ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ / Ετήσιο Πρόγραμμα Παιδαγωγικής Κατάρτισης Ε.Π.ΠΑΙ.Κ.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ Διδάσκων στο Ε.Π.ΠΑΙ.Κ. / ΑΣΠΑΙΤΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ / ΜΥΤΙΛΗΝΗ DEA Ιστορίας ΑΠΘ / Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ E- mail : /

Σχεδιάζοντας ένα ψηφιακό διδακτικό σενάριο… ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ…

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΨΗΦΙΑΚΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ; Το ψηφιακό διδακτικό σενάριο συνδυάζει παιδαγωγικά και διδακτικά στοιχεία καθώς ενδυναμώνει την αυτενέργεια του εκπαιδευτικού ο οποίος διαμορφώνει συγκεκριμένους μαθησιακούς στόχους προσαρμοσμένους στο «εδώ και το τώρα» της τάξης του. Επιπλέον, καθοριστική είναι η υποστηρικτική εμπλοκή των ΤΠΕ, με την έννοια της καλλιέργειας δεξιοτήτων.

Το ψηφιακό διδακτικό σενάριο εμπεριέχει τα προηγούμενα χαρακτηριστικά και συμπληρωματικά επιτρέπει στον εκπαιδευτικό να δομήσει εξολοκλήρου τις μαθησιακές δραστηριότητες ή να εντάξει μαθησιακούς πόρους σε ένα ηλεκτρονικό περιβάλλον συνεργασίας. Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι το ψηφιακό σενάριο, για το οποίο γίνεται λόγος εδώ, δεν έχει σχέση με τα σενάρια εκπαιδευτικών λογισμικών, τα οποία υλοποιούνταν σε παλαιότερη φάση. Τα λογισμικά εκείνα ήταν κλειστά, με την έννοια ότι περιελάμβαναν προσομοιώσεις, εικονικές αναπαραστάσεις και τεστ ηλεκτρονικής αξιολόγησης. Αντίθετα τα σύγχρονα ψηφιακά σενάρια παρέχουν πλήρη αυτονομία του εκπαιδευτικού για να διαμορφώσει τη ροή των δραστηριοτήτων, να επιλέξει πόρους, να υιοθετήσει διαφοροποιημένες διδακτικές στρατηγικές. Αντιστοίχως ανοιχτά λειτουργούν και τα λογισμικά του Web 2.0, π. χ., εννοιολογικές χαρτογραφήσεις ή συζητήσεις σε forum κ.τλ. Ένα επίσης σημαντικό χαρακτηριστικό των σύγχρονων ψηφιακών σεναρίων είναι η ευελιξία τους, δηλαδή η δυνατότητα τροποποίησης (πόρων, δραστηριοτήτων) και η μεταφερσιμότητά τους, δηλαδή η ένταξή τους σε διαφορετικά ηλεκτρονικά περιβάλλοντα ή πλατφόρμες (π.χ., moodle, openeclass κ.τλ). Τι περιέχει ένα ψηφιακό διδακτικό σενάριο ;

Από πόσα μέρη αποτελείται ένα ψηφιακό διδακτικό σενάριο; Τίτλος…Εκπαιδευτικό πρόβλημα…Διδακτικούς στόχους…Φάσεις σεναρίου…

Η βασική δομή του ψηφιακού διδακτικού σεναρίου… [1] …δημιουργείται με τη βοήθεια ενός οδηγού Wizard σε τέσσερα βήματα…

Η βασική δομή του ψηφιακού διδακτικού σεναρίου [2]  Nα ορίσουμε λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τη θεματική του σεναρίου. Οι λέξεις αυτές θα χρησιμοποιηθούν ως κλειδιά για την αναζήτηση του σεναρίου από τους εξωτερικούς χρήστες του συστήματος για τη δημιουργία ψηφιακών σεναρίων.  Να ορίσουμε την υλικοτεχνική υποδομή για την ολοκλήρωση του σεναρίου, για παράδειγμα προβολικό μηχάνημα, Η/Υ, μέσα μεταφοράς κ.λπ.  Να ορίσουμε τον τυπικό χρόνο αλληλεπίδρασης με το εκπαιδευτικό σενάριο σε διδακτικές ώρες για δουλειά εντός του σχολείου. Ο μέγιστος χρόνος διάρκειας είναι οι τρεις (3) διδακτικές ώρες.  Να δηλώσουμε, εφόσον υπάρχουν, πνευματικά δικαιώματα ή άλλους αντίστοιχους περιορισμούς που θα διέπουν το σενάριο.  Να ορίσουμε αν είναι διαθεματικό.  Nα ορίσουμε λέξεις κλειδιά που χαρακτηρίζουν τη θεματική του σεναρίου. Οι λέξεις αυτές θα χρησιμοποιηθούν ως κλειδιά για την αναζήτηση του σεναρίου από τους εξωτερικούς χρήστες του συστήματος για τη δημιουργία ψηφιακών σεναρίων.  Να ορίσουμε την υλικοτεχνική υποδομή για την ολοκλήρωση του σεναρίου, για παράδειγμα προβολικό μηχάνημα, Η/Υ, μέσα μεταφοράς κ.λπ.  Να ορίσουμε τον τυπικό χρόνο αλληλεπίδρασης με το εκπαιδευτικό σενάριο σε διδακτικές ώρες για δουλειά εντός του σχολείου. Ο μέγιστος χρόνος διάρκειας είναι οι τρεις (3) διδακτικές ώρες.  Να δηλώσουμε, εφόσον υπάρχουν, πνευματικά δικαιώματα ή άλλους αντίστοιχους περιορισμούς που θα διέπουν το σενάριο.  Να ορίσουμε αν είναι διαθεματικό.

Μάθηση και ψηφιακό διδακτικό σενάριο  ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ:  Ενεργός μάθηση.  Παθητική μάθηση.  Συνδυασμός παθητικής και ενεργητικής μάθησης.  ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ:  Χαμηλό.  Μεσαίο.  Υψηλό.  Πολύ υψηλό.  ΤΥΠΟΙ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ:  Ενεργός μάθηση.  Παθητική μάθηση.  Συνδυασμός παθητικής και ενεργητικής μάθησης.  ΕΠΙΠΕΔΑ ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ:  Χαμηλό.  Μεσαίο.  Υψηλό.  Πολύ υψηλό.

ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ ΜΟΡΦΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ [1]  Στο ψηφιακό σχολείο, μέσω των ΤΠΕ στη διδακτική προσέγγιση, προωθείται μια καινοτόμος μορφή συνεργατικής διδασκαλίας, η οποία προβάλλεται και στα νέα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (ΑΠΣ, 2011) και η οποία προωθεί την συνεργασία των μαθητών σε ομάδες.  Η νέα αυτή διδακτική προσέγγιση αφορά την διδασκαλία με εκπαιδευτικά ψηφιακά διδακτικά σενάρια.  Αυτά θεωρούνται ισχυρά εναλλακτικά εργαλεία που με την κατάλληλη χρήση μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στην υποστήριξη, τον εμπλουτισμό και τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου καθώς αναφέρονται στην προετοιμασία, εφαρμογή και αξιολόγηση κάθε στοιχείου της διδασκαλίας, (Μητροπούλου, 2015).  Στο ψηφιακό σχολείο, μέσω των ΤΠΕ στη διδακτική προσέγγιση, προωθείται μια καινοτόμος μορφή συνεργατικής διδασκαλίας, η οποία προβάλλεται και στα νέα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (ΑΠΣ, 2011) και η οποία προωθεί την συνεργασία των μαθητών σε ομάδες.  Η νέα αυτή διδακτική προσέγγιση αφορά την διδασκαλία με εκπαιδευτικά ψηφιακά διδακτικά σενάρια.  Αυτά θεωρούνται ισχυρά εναλλακτικά εργαλεία που με την κατάλληλη χρήση μπορούν να συμβάλλουν αποφασιστικά στην υποστήριξη, τον εμπλουτισμό και τη βελτίωση του εκπαιδευτικού έργου καθώς αναφέρονται στην προετοιμασία, εφαρμογή και αξιολόγηση κάθε στοιχείου της διδασκαλίας, (Μητροπούλου, 2015).

ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ ΜΟΡΦΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ [2]  Θεωρείται πλέον αποδεκτό ότι η εκπαιδευτική διαδικασία οφείλει να στηρίζεται στα τεχνολογικά μέσα που προσφέρει η σύγχρονη εποχή και δεν πρέπει να χρησιμοποιεί μόνο της πρακτικές του παρελθόντος, (Σταμουλάκης, 2015).  Ωστόσο θα πρέπει να επισημανθεί ότι η απλή χρήση των Νέων Τεχνολογιών δεν συμβάλλει από μόνη της στον εκσυγχρονισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας αλλά θα πρέπει αυτές να χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να συμβάλλουν στην αποτελεσματική μάθηση, (Μητροπούλου, 2015: 271).  Με τη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) το μάθημα από απλή διαδικασία παράθεσης πληροφοριών και μετάδοσης γνώσεων μετατρέπεται σε ένα πολυδιάστατο και δυναμικό τρόπο προσέγγισης της παιδαγωγικής διαδικασίας, (Σταμουλάκης, 2015).  Θεωρείται πλέον αποδεκτό ότι η εκπαιδευτική διαδικασία οφείλει να στηρίζεται στα τεχνολογικά μέσα που προσφέρει η σύγχρονη εποχή και δεν πρέπει να χρησιμοποιεί μόνο της πρακτικές του παρελθόντος, (Σταμουλάκης, 2015).  Ωστόσο θα πρέπει να επισημανθεί ότι η απλή χρήση των Νέων Τεχνολογιών δεν συμβάλλει από μόνη της στον εκσυγχρονισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας αλλά θα πρέπει αυτές να χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να συμβάλλουν στην αποτελεσματική μάθηση, (Μητροπούλου, 2015: 271).  Με τη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) το μάθημα από απλή διαδικασία παράθεσης πληροφοριών και μετάδοσης γνώσεων μετατρέπεται σε ένα πολυδιάστατο και δυναμικό τρόπο προσέγγισης της παιδαγωγικής διαδικασίας, (Σταμουλάκης, 2015).

ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ ΜΟΡΦΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ [3]  Οι ΤΠΕ στην εκπαίδευση μπορούν να υποστηρίξουν και να προωθήσουν την ουσιαστική μάθηση επειδή, με την ενσωμάτωση των τεχνολογιών στη διδασκαλία οι μαθητές εμπλέκονται σε δραστηριότητες συνεργατικής και αυθεντικής μάθησης, (Μητροπούλου, 2015).  Στο σημερινό σχολείο είναι πλέον αναγκαία η χρήση υπολογιστών, του διαδραστικού πίνακα, του διαδικτύου και των ψηφιακών διδακτικών σεναρίων, (Σταμουλάκης, 2015).  Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ στη διδασκαλία τους εφαρμόζοντας πάντοτε μια «νέα παιδαγωγική», (Σιακοβέλη, 2011: 1194).  Οι ΤΠΕ στην εκπαίδευση μπορούν να υποστηρίξουν και να προωθήσουν την ουσιαστική μάθηση επειδή, με την ενσωμάτωση των τεχνολογιών στη διδασκαλία οι μαθητές εμπλέκονται σε δραστηριότητες συνεργατικής και αυθεντικής μάθησης, (Μητροπούλου, 2015).  Στο σημερινό σχολείο είναι πλέον αναγκαία η χρήση υπολογιστών, του διαδραστικού πίνακα, του διαδικτύου και των ψηφιακών διδακτικών σεναρίων, (Σταμουλάκης, 2015).  Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ στη διδασκαλία τους εφαρμόζοντας πάντοτε μια «νέα παιδαγωγική», (Σιακοβέλη, 2011: 1194).

ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΣ ΜΟΡΦΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ [4]  Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο ο εκπαιδευτικός αναμορφώνει τις μεθόδους και δημιουργεί διάφορες στρατηγικές διδασκαλίας που θα προωθούν την κριτική σκέψη και θα μετατρέπει τον μαθητή σε ενεργό υποκείμενο που θα ανακαλύπτει τη γνώση. Χρησιμοποιεί δηλαδή τις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης και τις εφαρμόζει στη διδακτική πράξη με χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, (Μητροπούλου 2015).  Ιδιαίτερα αναδεικνύεται ο ρόλος του εκπαιδευτικού στη διδακτική διαδικασία ο οποίο ενώ παραμένει βασικός καθοδηγητής και διευκολυντής της μάθησης των μαθητών του ταυτόχρονα προάγεται και σε διαμεσολαβητή στην αλληλεπίδραση μεταξύ των τεχνολογικών μέσων και των μαθητών. Είναι αυτός ο οποίος επωμίζεται την ευθύνη επιλογής, αξιολόγησης και χρήσης των τεχνολογικών μέσων και ψηφιακού υλικού πριν τα ενσωματώσει στη διδασκαλία του ώστε να δημιουργήσει ένα σύγχρονο περιβάλλον μάθησης, (Μητροπούλου, 2015).  Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο ο εκπαιδευτικός αναμορφώνει τις μεθόδους και δημιουργεί διάφορες στρατηγικές διδασκαλίας που θα προωθούν την κριτική σκέψη και θα μετατρέπει τον μαθητή σε ενεργό υποκείμενο που θα ανακαλύπτει τη γνώση. Χρησιμοποιεί δηλαδή τις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες μάθησης και τις εφαρμόζει στη διδακτική πράξη με χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, (Μητροπούλου 2015).  Ιδιαίτερα αναδεικνύεται ο ρόλος του εκπαιδευτικού στη διδακτική διαδικασία ο οποίο ενώ παραμένει βασικός καθοδηγητής και διευκολυντής της μάθησης των μαθητών του ταυτόχρονα προάγεται και σε διαμεσολαβητή στην αλληλεπίδραση μεταξύ των τεχνολογικών μέσων και των μαθητών. Είναι αυτός ο οποίος επωμίζεται την ευθύνη επιλογής, αξιολόγησης και χρήσης των τεχνολογικών μέσων και ψηφιακού υλικού πριν τα ενσωματώσει στη διδασκαλία του ώστε να δημιουργήσει ένα σύγχρονο περιβάλλον μάθησης, (Μητροπούλου, 2015).