Πρόγραμμα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Πρόγραμμα Νεοεισερχόμενων Εκπαιδευτικών Δημοτικής Εκπαίδευσης (Νοέμβριος 2009) Τομέας Επιμόρφωσης Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Πρόγραμμα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης (Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Νεοεισερχομένων Εκπαιδευτικών) Το Έργο δύναται να συγχρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) κατά 85% και από εθνικούς πόρους κατά 15% στα πλαίσια του Άξονα Προτεραιότητας 1 «Ανάπτυξη του Ανθρώπινου Δυναμικού και Προσαρμοστικότητα» του Επιχειρησιακού Προγράμματος (Απασχόληση, Ανθρώπινο Κεφάλαιο και Κοινωνική Συνοχή) για την Προγραμματική Περίοδο 2007-2013.

Δραστηριότητα Θετικές εμπειρίες Αρνητικές εμπειρίες Μπορείτε να ανακαλέσετε στη μνήμη σας τις πρώτες σας εμπειρίες από την τοποθέτησή σας σε σχολείο και να δοκιμάσετε να τις περιγράψετε; Ο πιο κάτω πίνακας θα σας βοηθήσει να ταξινομήσετε τις σκέψεις σας. Θετικές εμπειρίες Αρνητικές εμπειρίες Συναισθήματα που βίωσα Όταν αντιμετωπίσατε κάποιο πρόβλημα στο σχολείο, σε ποιον απευθυνθήκατε; Σε ποιον νιώσατε άνετα να μιλήσετε; 2 2

Θεσμός του Μέντορα και Αναγκαιότητα Σχολική Κουλτούρα Βιβλιογραφία από το 70 περιγράφει το επάγγελμα του εκπαιδευτικού ως “απομονωμένο” και “ατομικιστικό”. (Lortie, 1975; Goodlad, 1984; Hargreaves, 1999). Η διδασκαλία είναι πολύ σημαντικό έργο για να το κάνει ένα άτομο μόνο του.

Θεσμός του Μέντορα και Αναγκαιότητα Φθορά και επιβίωση του νεοεισερχόμενου Στον Καναδά 15-20 % των νέων εκπαιδευτικών εγκαταλείπουν το επάγγελμα κατά τα πρώτα 5 χρόνια (National Graduates Survey, Statistics Canada, 2000). Στις ΗΠΑ μέχρι και 40% των νέων εκπαιδευτικών εγκαταλείπουν το επάγγελμα κατά τα πρώτα 5 χρόνια. (Berg,Donaldson, & Johnson, 2005).

Θεσμός του Μέντορα και Αναγκαιότητα Συνθήκες εργασίας και Διδασκαλίας Ανεπαρκή αναλυτικά προγράμματα Άλυτα προβλήματα στις συνθήκες εργασίας Πειθαρχία μαθητών Ανεπαρκείς εγκαταστάσεις και μέσα Έλλειψη στήριξης από συναδέλφους Έλλειψη στήριξης από γονείς και κοινότητα Έλλειψη επαγγελματικής αυτονομίας

Θεσμός του Μέντορα και Αναγκαιότητα Πρόγραμμα Επιμόρφωσης και Καθοδήγησης Απουσία συστήματος έμπρακτης βοήθειας όπως προγράμματα επιμόρφωσης, καθοδήγησης και στήριξης (μεντορικού έργου) των νεοεισερχομένων.

Σκοπός της συνάντησης Α. Γνωριμία με το Πρόγραμμα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Νεοεισερχόμενων Εκπαιδευτικών Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Μεντόρων Σκεπτικό Σημασία –Σκοπός Σχεδιασμός Δομή Περιεχόμενο Αξιολόγηση Β. Σχέση Σχολείου και Προγράμματος Εισαγωγικής Επιμόρφωσης 7 7

Σκεπτικό: Πως οδηγηθήκαμε εδώ...... Πρακτικές άλλων χωρών Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση Ερευνητικά ευρήματα – Καραγιώργη, & Συμεού, 2005

Προγράμματα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης – Πρακτικές Άλλων χωρών Ηνωμένο Βασίλειο: μειωμένος διδακτικός χρόνος για τους εκπαιδευτικούς – οργάνωση των προγραμμάτων από τα σχολεία Γαλλία : πρόγραμμα εισαγωγικής επιμόρφωσης διάρκειας 5 εβδομάδων Ηνωμένες Πολιτείες: εφαρμογή προγραμμάτων μεντορικής σχέσης σε πάνω από 30 Πολιτείες (η συμμετοχή Ν. αυξήθηκε από 40% το 90-91 σε 80% 2006) Σιγκαπούρη, Αυστραλία, Ιαπωνία: υποχρεωτικά προγράμματα νεοεισερχομένων Hong Κοng: προγράμματα στα οποία υπάρχουν δίδακτρα συμμετοχής 9 9

Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών στην Κύπρο Unesco (1997): Προτροπή για αναθεώρηση των πρακτικών σε σχέση με την παροχή επιμόρφωσης στους εκπαιδευτικούς) Κύπρος Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση: (2004): Η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών, για τη συνεχή ποιοτική βελτίωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος 10 10

Πρόγραμμα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Η εισαγωγική επιμόρφωση αποτελεί τη γέφυρα ανάμεσα στην αρχική βασική (initial training) και προϋπηρεσιακή (pre-service training) κατάρτιση του εκπαιδευτικού και την αποτελεσματική επαγγελματική ανάπτυξη (Department for Education and Employment, 1999; Bubb, 2001; Earley, 2005) 11

Ποιοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα Εκπαιδευτικοί Δημοτικής / Μέσης Γενικής/ Μέσης Τεχνικής Εκπαίδευσης : Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Νεοεισερχόμενων Εκπαιδευτικών Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Μεντόρων 12 12

Η σημασία του προγράμματος η ομαλή ένταξη των νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών στο εργασιακό περιβάλλον της σχολικής μονάδας (Αγγλία, Γαλλία, Η.Π.Α., Σκωτία κλπ.). η ελαχιστοποίηση της πίεσης και η αντιμετώπιση των προβλημάτων που συναντούν οι νεοεισερχόμενοι. 13

Πρόγραμμα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης Γενικός Σκοπός: η ανάπτυξη σωστής μεντορικής σχέσης μεταξύ μεντόρων και νεοεισερχόμενων εκπαιδευτικών, η επαγγελματική ανάπτυξη τόσο των ιδίων όσο και των νεοεισερχομένων η διαφοροποίηση του σχολικού κλίματος και της σχολικής κουλτούρας η μετάδοση της συγκεντρωμένης σοφίας έμπειρων εκπαιδευτικών στην επόμενη γενιά εκπαιδευτικών (Johnson, Berg, & Donaldson, 2005). η προαγωγή, η εφαρμογή και διατήρηση κουλτούρας συνεργασίας και μετατόπιση από την νόρμα της απομόνωσης του εκπαιδευτικού 14 14

Στάδια προσαρμογής Νεοεισερχόμενου Εκπαιδευτικού Αυγ. Σεπ. Οκτ. Νοε. Δεκ. Γεν. Φεβ. Μαρ. Απρ. Μάιος Ιούνιος

Στάδια προσαρμογής Νεοεισερχόμενου Εκπαιδευτικού I’m ready! HELP! Yes! I can! Προσδοκίες Προσδοκίες Αντανάκλαση Επιβίωση Αναζωογόνηση ΑΝΑΜΟΝΗ (κατά τη διάρκεια των πρώτων-πρώτων ημερών/των εβδομάδων) - τεράστια υποχρέωση ιδεαλιστική άποψη μπορέστε να είστε συνεπαρμένη αλλά συγχρόνως τρομαγμένη ΕΠΙΒΙΩΣΗ (συνήθως μέσα στον πρώτο μήνα) - που συντρίβεται υπερβάλλουσα «πραγματικότητα» εξαντλημένη ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ (μετά από έξι έως οκτώ εβδομάδες) - που στενοχωρούνται απογοήτευση το σύνολο της μόνος-αμφιβολίας και μπορεί να είναι φυσικά άρρωστο επαγγελματική ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΗΣΗ υποχρέωσης ερώτησης (μετά από το χειμερινό σπάσιμο) - επιβραδύνετε την άνοδο στην τοποθέτηση αποδοχή «των πραγματικοτήτων» ανανεωμένη αίσθηση της ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΗΣ ολοκλήρωσης (κοντά στο τέλος του έτους) - που ενδυναμώνει αναδυόμενο όραμα νέα φάση ρεαλιστικότερης ΑΝΑΜΟΝΗΣ αναμονής (τέλος του έτους) - που αναμένει με ενδιαφέρον το επόμενο σχολικό έτος Απομυθοποίηση Διακοπές Aug Sept Oct Nov Dec Jan Feb Mar Apr May June July Ellen Moir, UC Santa Cruz, 1990

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

Ορισμός του Μέντορα Μυθολογία: Μέντωρ ήταν ο πιστός, πατρικός φίλος του Οδυσσέα ο οποίος ανέλαβε τον ρόλο του εμψυχωτή, καθοδηγητή και συμβούλου του νεαρού Τηλέμαχου Λεξικό: Μέντορας, σύμβουλος, πνευματικός οδηγός, φρόνιμος φίλος Βιβλιογραφία: Φίλος, υποστηρικτής, έμπειρος, θετικό μοντέλο ρόλου, σύμβουλος, καθοδηγητής, συνάδελφος με εξειδίκευση

Η Μεντορική σχέση είναι....... Μία από τις πιο διαδεδομένες στρατηγικές παροχής ατομικής καθοδήγησης και στήριξης (APEC, 1997; Bezzina, 2006; and Commonwealth Department of Education, Science and Training, 2002) Μία αποτελεσματική μέθοδος για στήριξη και κοινωνικοποίηση των νεοδιόριστων εκπαιδευτικών. προσφέρει μία αμοιβαία εποικοδομητική επαγγελματική ανάπτυξη για μέντορες και νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς. Παρέχει στους νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς τη δυνατότητα αναστοχασμού για τη δουλειά τους. Προσφέρει τη δυνατότητα στο μέντορα να αναστοχαστεί τις δικές του επαγγελματικές γνώσεις, πεποιθήσεις και πρακτικές (Commonwealth Department of Education, Science and Training, 2002, p 31).

Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

21

Δεξιότητες (competences) Νεοεισερχόμενων Εκπαιδευτικών Παράμετροι (ΨΥΔΕΑ) Ψυχολογική Διοικητική Επαγγελματική Αξιολογική 22

Πρόγραμμα Εισαγωγικής Επιμόρφωσης

Φάση Α΄ - Μεντόρων Θεματικές Ενότητες Περίοδοι Εισαγωγή στο Πρόγραμμα –Αναστοχασμός 5 Θεσμός του μέντορα Αποτελεσματική Διδασκαλία 1 Αποτελεσματική Διδασκαλία 2 Αποτελεσματική 3 2,5 Διαχείριση τάξης ΤΠΕ 1 ΤΠΕ 2 Συμβουλευτική 1 Συμβουλευτική 2 ΣΥΝΟΛΟ 45

ΦΑΣΗ Α (Μέντορες): 19 Οκτωβρίου 2009 – 21 Νοεμβρίου 2009 ΦΑΣΗ Α (Μέντορες): 19 Οκτωβρίου 2009 – 21 Νοεμβρίου 2009 Σύνολο 45 διδακτικών περιόδων: 9 συναντήσεις των 5 διδακτικών περιόδων Συναντήσεις 2 φορές την εβδομάδα ως ακολούθως: Δευτέρα και Πέμπτη απόγευμα (3.30 μ.μ.- 7.45 μ.μ.) ή Τρίτη και Παρασκευή απόγευμα (3.30 μ.μ.- 7.45 μ.μ.) ή Τετάρτη απόγευμα (3.30 μ.μ.- 7.45 μ.μ.) και Σάββατο πρωί (8.30 π.μ.- 12.45 μ.μ.) Απογευματινές συναντήσεις Πρωινές συναντήσεις Περίοδοι συνάντησης Ώρες 1η περίοδος 45΄ 3.30 μ.μ. - 4.15 μ.μ. 8.30 π.μ. - 9.15 π.μ. 2η περίοδος 45΄ 4.15 μ.μ. - 5.00 μ.μ. 9.15 π.μ. - 10.00 π.μ. Διάλειμμα 15΄ 5.00 μ.μ. - 5.15 μ.μ. 10.00 π.μ. - 10.15 π.μ. 3η περίοδος 45΄ 5.15 μ.μ. - 6.00 μ.μ. 10.15 π.μ. -11.00 π.μ 4η περίοδος 45΄ 6.00 μ.μ. - 6.45 μ.μ. 11.00 π.μ. - 11.45 π.μ. 6.45 μ.μ. - 7.00 μ.μ. 11.45 π.μ. - 12.00 π.μ. 5η περίοδος 45΄ 7.00 μ.μ. - 7.45 μ.μ. 12.00 π.μ. - 12.45 μ.μ. 26 26

Φάση Α΄ - Νεοεισερχομένων Θεματικές Ενότητες Περίοδοι Εισαγωγή στο Πρόγραμμα –Αναστοχασμός 5 Διοικητική Παράμετρος Αποτελεσματική Διδασκαλία Διαχείριση τάξης ΣΥΝΟΛΟ 20

ΦΑΣΗ Α (Νεοεισερχόμενοι): 19 Οκτωβρίου 2009 – 30 Οκτωβρίου 2009 ΦΑΣΗ Α (Νεοεισερχόμενοι): 19 Οκτωβρίου 2009 – 30 Οκτωβρίου 2009 Σύνολο 20 διδακτικών περιόδων: 4 συναντήσεις των 5 διδακτικών περιόδων Συναντήσεις 2 φορές την εβδομάδα ως ακολούθως: Δευτέρα και Πέμπτη απόγευμα (3.30 μ.μ.- 7.45 μ.μ.) ή Τρίτη και Παρασκευή απόγευμα (3.30 μ.μ.- 7.45 μ.μ.) ή Τετάρτη απόγευμα (3.30 μ.μ.- 7.45 μ.μ.) και Σάββατο πρωί (8.30 π.μ.- 12.45 μ.μ.) Απογευματινές συναντήσεις Πρωινές συναντήσεις Περίοδοι συνάντησης Ώρες 1η περίοδος 45΄ 3.30 μ.μ. - 4.15 μ.μ. 8.30 π.μ. - 9.15 π.μ. 2η περίοδος 45΄ 4.15 μ.μ. - 5.00 μ.μ. 9.15 π.μ. - 10.00 π.μ. Διάλειμμα 15΄ 5.00 μ.μ. - 5.15 μ.μ. 10.00 π.μ. - 10.15 π.μ. 3η περίοδος 45΄ 5.15 μ.μ. - 6.00 μ.μ. 10.15 π.μ. -11.00 π.μ 4η περίοδος 45΄ 6.00 μ.μ. - 6.45 μ.μ. 11.00 π.μ. - 11.45 π.μ. 6.45 μ.μ. - 7.00 μ.μ. 11.45 π.μ. - 12.00 π.μ. 5η περίοδος 45΄ 7.00 μ.μ. - 7.45 μ.μ. 12.00 π.μ. - 12.45 μ.μ. 28 28

Φάση Β΄ - Εργασία στη σχολική μονάδα Διερεύνηση αναγκών. Ανάπτυξη εξατομικευμένου σχεδίου δράσης για κάθε νεοεισερχόμενο εκπαιδευτικό. Παρακολούθηση τουλάχιστον 10 διδασκαλιών από το νεοεισερχόμενο εκπαιδευτικό στην τάξη του μέντορα με έμφαση στις μεθοδολογικές προσεγγίσεις που προτάθηκαν στη Φάση Α΄. Παρουσίαση τουλάχιστον 10 μαθημάτων από το νεοεισερχόμενο εκπαιδευτικό στην παρουσία του μέντορα για συζήτηση-ανάλυση. Πραγματοποίηση 6 τουλάχιστον συνδιδασκαλιών του νεοεισερχόμενου με το μέντορα και άλλους εκπαιδευτικούς στη σχολική μονάδα.

Φάση Β΄ : Έντυπα Έντυπα αναστοχασμού – Παρατήρηση διδασκαλιών (Αποτελεσματική διδασκαλία) Έντυπα αξιολόγησης (Α΄-Ε΄) : Τα έντυπα αξιολόγησης θα επιστραφούν στο Π.Ι. 30

Φάση Γ΄ - Μεντόρων 3 Συναντήσεις Θεματικές Ενότητες Περίοδοι Αποτελεσματική Διδασκαλία 5 Συμβουλευτική Θεσμός του Μέντορα 2.5 Κλείσιμο ΣΥΝΟΛΟ 15

Φάση Γ΄ - Νεοεισερχομένων 1 Συνάντηση Θεματικές Ενότητες Περίοδοι Διαπιστώσεις που έχουν προκύψει κατά τη διάρκεια της Φάσης Β΄ στη σχολική μονάδα σε σχέση με: τις εμπειρίες από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα, την εξαγωγή συμπερασμάτων σε σχέση με το περιεχόμενο, την εφαρμογή και τις διαδικασίες υλοποίησης του προγράμματος 5 ΣΥΝΟΛΟ

Αξιολόγηση Μεντόρων και Νεοεισερχομένων Έντυπα Αξιολόγησης (Α-Ε) Παρακολούθηση της Κεντρικής Επιμόρφωσης (Φάσεις Α΄ και Γ΄) Δικαίωμα επιδόματος λαμβάνουν ΜΟΝΟ όσοι συμπλήρωσαν επιτυχώς το Πρόγραμμα

Επίδομα Επιμόρφωσης Για την κεντρική επιμόρφωση (απογευματινός/μη εργάσιμος χρόνος) Μέντορες: 60 διδακτικές περίοδοι (Φάση Α΄ και Φάση Γ΄) €600 (10 ευρώ ανά διδακτική περίοδο) Νεοεισερχόμενοι: 25διδακτικές περίοδοι (Φάση Α΄ και Φάση Γ΄) €250 (10 ευρώ ανά διδακτική περίοδο) Οι εκπαιδευτικοί των οποίων οι απουσίες ξεπερνούν το 20% της διάρκειας του Προγράμματος, θα έχουν ως συνέπεια την απώλεια του δικαιώματος στο επίδομα επιμόρφωσης. 34 34

Επικοινωνία - Στήριξη Στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο λειτουργεί ομάδα υποστήριξης καθ΄ όλη τη διάρκεια του Προγράμματος. Η ομάδα υποστήριξης δεν έχει σε καμία περίπτωση ρόλο αξιολόγησης. Κατά την περίοδο των 6 μηνών που θα διαρκέσει η Β΄ Φάση η ομάδα υποστήριξης του Π.Ι θα πραγματοποιεί ημερήσιες συναντήσεις σε πρωινό χρόνο τόσο με τους νεοεισερχόμενους εκπαιδευτικούς όσο και με τους μέντορες. Θα υπάρχει επίσης συνεχής επικοινωνία μέσω του forum που έχει δημιουργηθεί στον ιστοχώρο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. 35

Ο ρόλος της Διεύθυνσης του σχολείου στην προσφορά του Προγράμματος Διευκόλυνση όσον αφορά τον καταρτισμό του ωρολογίου προγράμματος για κοινές κενές των εμπλεκομένων αλλά και περιόδων όπου ο μέντορας θα μπορεί να παρακολουθεί μαθήματα στην τάξη του νεοεισερχόμενου και το αντίθετο Παροχή συμβουλών και καθοδήγησης τόσο στους μέντορες όσο και στους νεοεισερχόμενους ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΗ παρακολούθηση εφαρμογής του όλου προγράμματος: Οι παρακολουθήσεις όντως πραγματοποιούνται; Τηρούνται τα χρονοδιαγράμματα; Συμπληρώνονται τα απαραίτητα έντυπα; Συνεργασία με τους Λειτουργούς του Π.Ι. 36 36

Δυσκολίες - Προβλήματα Τοποθέτηση εκπαιδευτικών σε περισσότερα από ένα σχολεία Τοποθέτηση μεγάλου αριθμού νεοεισερχομένων σε κάποιο σχολείο (δυσανάλογα με τον αριθμό των έμπειρων εκπαιδευτικών) Τοποθέτηση του νεοεισερχόμενου σε μικρό σχολείο Ο νεοεισερχόμενος να μην έχει τάξη Ο μέντορας να έχει εξειδίκευση σε ένα μάθημα Να μην υπάρχει κοινή κενή του μέντορα με το νεοεισερχόμενο Ένας μέντορας, δύο νεοεισερχόμενοι Υποχρεωτική επιβολή του ρόλου του μέντορα

Καλές πρακτικές Η ένταξη των κοινών κενών των εμπλεκομένων, στο πρόγραμμα του σχολείου Ο νεοεισερχόμενος να έχει αδελφό τμήμα με το μέντορα Ο νεοεισερχόμενος αναλαμβάνει το τμήμα του μέντορα της προηγούμενης χρονιάς Τοποθέτηση του νεοεισερχόμενου σε μεγάλα σχολεία (ισορροπία μεταξύ νέων και έμπειρων εκπαιδευτικών) Ένας μέντορας για κάθε νεοεισερχόμενο Επιλογή του μέντορα μετά από συνεργασία της Διεύθυνσης και του νεοεισερχόμενου