Προτάσεις για εκπόνηση ενός Στρατηγικού Σχεδίου για τη διαχείριση αμιάντου στην Ελλάδα Του Δρ. Κ. Αραβώση, Προέδρου ΠΑ.Σ.Ε.Π.ΠΕ, μέλους ΜΕΠΑΑ ΤΕΕ

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Είναι αναγκαίο, η διαχείριση του αμιάντου στην χώρα μας, να καθοριστεί μέσα από ένα ενιαίο σύστημα διαχείρισης, το οποίο θα είναι αποτέλεσμα εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού. Το πρόβλημα που υπάρχει στην διαχείριση αυτού του επικίνδυνου υλικού είναι ότι η μη ύπαρξη εθνικού σχεδιασμού έχει ως αποτέλεσμα η αντιμετώπισή του να γίνεται χωρίς ενιαίες και συγκεκριμένες διαδικασίες.

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Αμίαντος είναι το όνομα που δίνεται σε έναν αριθμό ινωδών ορυκτών, που προκύπτουν με τρόπο φυσικό, οι οποίες έχουν μεγάλη αντοχή τάνυσης, έχουν δυνατότητα πλέξης και είναι ανθεκτικά στην θερμότητα και στα περισσότερα χημικά. Εξαιτίας αυτών των ιδιοτήτων, οι ίνες αμιάντου έχουν χρησιμοποιηθεί σε ευρύ πεδίο κατασκευών: στέγες, πλακίδια ταβανιού και πατώματος, προϊόντα χαρτιού και τσιμέντου, υφάσματα, στρώματα επικάλυψης και προϊόντα τριβής, καθώς και μέρη αυτοκινήτου. Η έκθεση στον αμίαντο μπορεί να είναι επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία, εάν οι ίνες αμιάντου απελευθερωθούν στην ατμόσφαιρα, όταν ο αμίαντος αναταραχθεί, ή είναι σε κακή κατάσταση, και οι ίνες με εισπνοή βρεθούν στους πνεύμονες. Η έκθεση σε αμίαντο έχει συνδεθεί με μεγάλο αριθμό σοβαρών προβλημάτων υγείας και ασθένειες, όπως αμιάντωση, καρκίνος του πνεύμονα και του μεσοθελιώματος.

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχουν εκδώσει σειρά Οδηγιών σχετικές με τον αμίαντο. Άλλες αφορούν τον περιορισμό της κυκλοφορίας στην αγορά και χρήση αμιάντου, άλλες την προστασία των εργαζομένων από τον αμίαντο και άλλες την πρόληψη και μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος από αμίαντο. Το θεσμικό εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται η διαχείριση και η απομάκρυνση του αμιάντου περιλαμβάνει: •Τα ΠΔ 70α/1988 και ΠΔ 175/97 •Την Οδηγία 1999/77/EC, η οποία απαγορεύει ρητώς την χρήση του στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης από 1 η Ιανουαρίου 2005, που περιλαμβάνει την 6η προσαρμογή του Παραρτήματος της παρακάτω Οδηγίας •Την Οδηγία 76/769 με σχεδόν 29 τροποποιήσεις έως σήμερα •Την Οδηγία 83/4772 •Την Οδηγία 89/3913 •Την Οδηγία 87/217 •Την Οδηγία 84/3605 •Την Οδηγία 96/616

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Συχνά, λόγω άγνοιας των κινδύνων, συμβαίνουν ανεξέλεγκτες καταστάσεις, με αποτέλεσμα σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία. Για παράδειγμα, η πλειοψηφία των έργων κατεδάφισης κτηρίων (συχνά μέσω δημοσίων έργων), που αποδεδειγμένα περιέχουν αμίαντο, δεν εκτελείται στο τμήμα που αφορά τον καθαρισμό και την απομάκρυνση του αμίαντου από τις εξειδικευμένες και αδειοδοτημένες για τον σκοπό αυτό εταιρείες.

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Αρκετοί φορείς εντόπισαν προβλήματα, λόγω της ύπαρξης αμιάντου σε κτήρια αρμοδιότητάς τους (και προέβησαν σε ενέργειες αποκατάστασης), εκπρόσωποι των οποίων παρουσίασαν την δράση τους στην σημερινή εκδήλωση. Γίνεται όμως αντιληπτό, ότι μόνο εφόσον υπάρξει ένα ενιαίο στρατηγικό σχέδιο για την αντιμετώπιση των κινδύνων από την επαφή με το επικίνδυνο αυτό υλικό, που να περιλαμβάνει δράσεις πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης του κοινού και όλων των αρμόδιων φορέων, καθώς και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των απαιτούμενων ενεργειών, θα είναι δυνατή η αποτελεσματική προσέγγιση του προβλήματος. Ο σχεδιασμός θα πρέπει να αναληφθεί από ένα κεντρικό εποπτεύον όργανο, που μπορεί να υπάγεται σε ένα Υπουργείο, αλλά θα πρέπει να συμμετέχουν (στα πλαίσια μιας επιτροπής) εκπρόσωποι όλων των Υπουργείων και φορέων που έχουν άμεση σχέση με το αντικείμενο (ΥΠΕΧΩΔΕ, Υπουργείο Ανάπτυξης, Υπουργείο Υγείας, Εμπορικής Ναυτιλίας κλπ.)

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Οι απαιτούμενες ενέργειες μπορούν να συνοψιστούν σε τρεις κατηγορίες: α)Ευαισθητοποίηση στο πρόβλημα και την αντιμετώπιση της έκθεσης του Έλληνα πολίτη στον αμίαντο και στις δυνατότητες μείωσης του κινδύνου που σχετίζεται με τον αμίαντο και με την ύπαρξή του, κυρίως σε προϊόντα / δομικά υλικά κτηρίων β)Ανάληψη ενεργειών και μέτρων για την μείωση της έκθεσης στον αμίαντο, (μέσω ακριβούς αποτίμησης του κινδύνου) και έργων απομάκρυνσης και καθαρισμού του, όπου αυτός υπάρχει γ)Ανάληψη ενεργειών για την προώθηση της γνώσης για θέματα που σχετίζονται με την ύπαρξη αμιάντου στον Ελλαδικό χώρο

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Αναλυτικότερα, όσον αφορά την πρώτη κατηγορία ενεργειών, είναι σημαντικό να αναληφθούν πρωτοβουλίες, έτσι ώστε να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση και η γνώση του κοινού, αλλά και των αρμοδίων φορέων, στο πρόβλημα που σχετίζεται με τον αμίαντο.  Καμπάνια για την εκπαίδευση του καταναλωτή και του κοινού, σε κινδύνους που σχετίζονται με την έκθεση σε αμίαντο (εντοπισμός και αναγνώριση αμιάντου κατά την διανομή σε κατοικίες, κτήρια γραφείων, προϊόντα, καθώς και σε εργασίες κατεδάφισης, συντήρησης, επισκευής κτηρίων)  Επιμόρφωση και ενημέρωση επαγγελματιών τους οποίους αφορά ο αμίαντος (πχ Μηχανικούς, εταιρείες κατασκευαστικές κλπ. )  Έκδοση ενημερωτικού φυλλαδίου για ιδιοκτήτες και κατοίκους κτηρίων και διαμερισμάτων (ενημέρωση για την επιστημονική και θεσμικά προσήκουσα προσέγγιση του προβλήματος)  Ενθάρρυνση της συμμόρφωσης με τους νέους κανονισμούς (ενημέρωση για τους κινδύνους που συνεπάγεται η ανεξέλεγκτη, από μη εξειδικευμένες εταιρείες, κατεδάφιση κτηρίων, που αποδεδειγμένα περιέχουν αμίαντο)  Εκπαιδευτικές καμπάνιες επιμόρφωσης στα σχολεία Ειδικότερα, θα μπορούσαν να γίνουν ενέργειες, όπως ήδη συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ε.Ε. και των ΗΠΑ ενδεικτικά, για τα εξής:

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Όσον αφορά την δεύτερη σημαντική κατηγορία ενεργειών, οι απαιτούμενες δράσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν: την μελέτη και τον σχεδιασμό οργανωμένων παρεμβάσεων για τον εντοπισμό εστιών αμιάντου σε κτήρια, τον προσδιορισμό των ενδεδειγμένων τρόπων παρέμβασης, και την ανάληψη του έργου καθαρισμού / αποκατάστασης. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται ο κύκλος του εντοπισμού των προβλημάτων, του σχεδιασμού, της υλοποίησης, του ελέγχου, της αποκατάστασης, της αποτελεσματικότητας και της παρακολούθησης της εξέλιξης των δράσεων αυτών.

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Στην τρίτη σημαντική κατηγορία ενεργειών θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται ενδεικτικά τα εξής:  Δραστηριότητες για την επιστημονική διερεύνηση της βλαπτικότητας του αμιάντου και τον καλύτερο προσδιορισμό και αποτίμηση του κινδύνου από τις επιπτώσεις του  Εκπόνηση εθνικών προτύπων και κανονισμών σχετικά με την ενδεδειγμένη διαχείριση του αμιάντου  Ανάπτυξη τεχνογνωσίας και εκπόνηση προτύπων για τρόπους διάγνωσης – εντοπισμού και μέτρησης του αμιάντου  Συλλογή στοιχείων και δημιουργία αρχείου με καταγραφή των σημείων της Ελληνικής Επικράτειας όπου εντοπίζεται ο αμίαντος  Βασική έρευνα για βελτίωση της κατανόησης των επιπτώσεων της έκθεσης σε αμίαντο

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Από τα προηγούμενα έγινε αντιληπτό, ότι απαιτείται η κεντρική, συγκροτημένη, και όχι αποσπασματική, αντιμετώπιση των προβλημάτων που σχετίζονται με τον αμίαντο, με βάση ένα στρατηγικό σχέδιο διαχείρισης που θα αναληφθεί από ένα κεντρικό, εποπτεύον όργανο συντονισμού, παρακολούθησης και ελέγχου Στο όργανο αυτό θα πρέπει να μετέχουν εκπρόσωποι όλων των συναρμόδιων φορέων. Το όργανο αυτό θα έχει κύρια αρμοδιότητα τον συντονισμό των συναρμόδιων φορέων, αλλά θα είναι και αρμόδιο για την επίτευξη των στόχων των τριών κατηγοριών που αναπτύχθηκαν προηγουμένως. Αντίστοιχα όργανα και στρατηγικά σχέδια δράσης έχουν υιοθετηθεί ήδη σε άλλες χώρες της Ε.Ε. και στις ΗΠΑ. Στο επόμενο σχήμα παρουσιάζονται συνοπτικά οι απαιτούμενες δράσεις συντονισμού σχεδιασμού και παρακολούθησης που θα μπορούσε να αναλάβει το κεντρικό αυτό όργανο. Το όργανο αυτό θ α μπορούσε, αρχικά, να είναι ένα «Γραφείο για την Αντιμετώπιση του Κινδύνου από τον Αμίαντο» υπαγόμενο στο ΥΠΕΧΩΔΕ (να λειτουργεί με αντίστοιχο τρόπο όπως το Γραφείο Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών / Ανακύκλωσης του ΥΠΕΧΩΔΕ) ή στο Υπουργείο Απασχόλησης, ή σε κάποιο άλλο από τα συναρμόδια υπουργεία. Σημαντική θα είναι η συμβολή του για την υλοποίηση των ενεργειών και την υποβοήθηση χρηματοδότησης των αρμοδίων φορέων, με βάση το εθνικό στρατηγικό σχέδιο που θα εκπονήσει.

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου"

Δρ. Κ. ΑΡΑΒΩΣΗΣ"Προτάσεις Στρατηγικού Σχεδίου Διαχείρισης Αμιάντου" Το κόστος από την υλοποίηση του σχεδίου, αν αποτιμηθεί με βάση τις αρχές ανάλυσης οφέλους – κόστους, θα είναι μικρότερο από το κόστος που επιφέρει στην κοινωνία μας η απώλεια ανθρώπινων ζωών από την μη ορθολογική (ή και ανύπαρκτη) αντιμετώπιση των επιπτώσεων του αμίαντου στην Ελλάδα.