Εμπειρία από τις επιθεωρήσεις στο Νομό Βοιωτίας Προκλήσεις-Προβλήματα και Προσεγγίσεις σε διάφορα θέματα και διαφορετικές καταστάσεις Εισηγητής: Γερούλια Αργυρώ Χημικός Μηχανικός Χημικής Υπηρεσίας Λιβαδειάς

•Η σημερινή εισήγηση αποσκοπεί στο να παρουσιάσει στο σώμα των επιθεωρητών του Γ.Χ.Κ. τις εμπειρίες, τα προβλήματα και τις προσεγγίσεις που προέκυψαν κατά την υλοποίηση του προγράμματος των επιθεωρήσεων, σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες της περιοχής αρμοδιότητάς των Χημικών Υπηρεσιών Νομού Βοιωτίας.

Στόχος μας ήταν:  Όχι να εντοπίσουμε παραβάτες  Ούτε να διορθώσουν οι επιχειρήσεις τα, αριθμητικά περιορισμένα, προϊόντα που ελέγξαμε  Αλλά να δραστηριοποιηθούν οι επιχειρήσεις προς την κατεύθυνση της σωστής ταξινόμησης και επισήμανσης των επικίνδυνων προϊόντων

Προκλήσεις που είχαμε να αντιμετωπίσουμε

1.Να ανταποκριθούμε στις αυξημένες απαιτήσεις της περιοχής αρμοδιότητάς μας Στο ανατολικό τμήμα του Νομού Βοιωτίας συναντάται μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές περιοχές της Ελλάδας, η βιομηχανική ζώνη Οινοφύτων –Σχηματαρίου -Θηβών. Στην ζώνη αυτή δραστηριοποιείται πλήθος επιχειρήσεων (περίπου 1500), εκ των οποίων πολλές παράγουν, αποθηκεύουν ή χρησιμοποιούν εν γένει, χημικές ουσίες ή παρασκευάσματα που εμπίπτουν στις διατάξεις των Αποφάσεων ΑΧΣ 378/94 και 265/2002. Σε αντιδιαστολή με το πολυπληθές των επιχειρήσεων στις Χημικές Υπηρεσίες του Νομού Βοιωτίας υπηρετούν, 2 χημικοί στην Χ.Υ. Λιβαδειάς, η αρμοδιότητα της οποίας επεκτείνεται και στον Νομό Φωκίδας και 1 χημικός στην Χ.Υ. Θηβών.

2. Να αντεπεξέλθουμε επαρκώς καταρτισμένοι στον έλεγχο της εφαρμογής μιας «δαιδαλώδους» και δυναμικά εξελισσόμενης νομοθεσίας. Από το προσωπικό που αναφέρθηκε παραπάνω μόνο η υποφαινόμενη έχει συμμετάσχει σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα, τον Νοέμβριο του 2005, σχετικά με την ταξινόμηση και την επισήμανση χημικών ουσιών και παρασκευασμάτων. Θα τολμήσω να χαρακτηρίσω «αποκαλυπτική» ως προς το μέγεθος των γνώσεων που αποκτήθηκαν, την εκπαίδευση αυτή, η οποία μας πρόσφερε την απαραίτητη κατάρτιση για να αντιμετωπίσουμε τον τομέα των επιθεωρήσεων.

3. Να κερδίσουμε τον χαμένο χρόνο. Μέχρι τον Νοέμβριο του 2005, οπότε και διεξήχθη το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Επιθεώρηση και έλεγχος επικινδύνων ουσιών και παρασκευασμάτων», οι Χημικές Υπηρεσίες Λιβαδειάς και Θηβών δεν είχαν διενεργήσει επιθεωρήσεις, κυρίως λόγω έλλειψης προσωπικού και σχετικής επιμόρφωσης. Κατά την συμμετοχή μας στην εκπαιδευτικό πρόγραμμα αντιληφθήκαμε ότι ο τομέας των επιθεωρήσεων αποτελεί: ουσιαστική δραστηριότητα, υψηλής κοινωνικής απόδοσης και μονόδρομο για την εξυγίανση και την αποκατάσταση ισορροπίας στην αγορά. Επιπλέον αισθανθήκαμε ότι διαθέταμε πια αρκετά γνωστικά εφόδια ώστε με επάρκεια να σταθούμε απέναντι στους επιθεωρούμενους ως σύμβουλοι αλλά και ως ελεγκτές. Έπρεπε λοιπόν να κερδίσουμε τον χαμένο χρόνο. Κατά το έτος 2006 επιθεωρήσαμε 10 επιχειρήσεις στον τομέα «χρώματα – βερνίκια - διαλύτες» και ήδη για το 2007 και μέχρι σήμερα ακόμη 3.

Προβλήματα που συναντήσαμε και οι τρόποι που τα προσεγγίσαμε

1.Καταγραφή των επιχειρήσεων. Η Διεύθυνση Βιομηχανίας της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Βοιωτίας χειρίζεται ένα αρχείο 1500 τουλάχιστον επιχειρήσεων, χωρίς να διαθέτει μηχανοργάνωση. Δεν υπήρχε επομένως η δυνατότητα να εντοπίσουμε όλες τις επιχειρήσεις με κριτήριο αναζήτησης την δραστηριότητα. Το Βιομηχανικό Επιμελητήριο Βοιωτίας επίσης δεν έχει καταγεγραμμένες όλες τις επιχειρήσεις του Νομού Βοιωτίας, γιατί πολλές από αυτές μετεγκαταστάθηκαν στην Βοιωτία τα τελευταία χρόνια με τα κίνητρα που δόθηκαν για αποκέντρωση, διατήρησαν όμως την έδρα τους στην Αττική και επομένως εξακολουθούν να είναι εγγεγραμμένες στα Εμπορικά, Βιοτεχνικά και Βιομηχανικά Επιμελητήρια Αθηνών. Ο τηλεφωνικός κατάλογος (και όχι ο χρυσός ή ο επαγγελματικός οδηγός) μας έδωσε την πληρέστερη ενημέρωση για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο Νομό Βοιωτίας.

2. Επικοινωνία με τις επιχειρήσεις. Η άναρχη βιομηχανική ανάπτυξη της περιοχής Οινοφύτων και Σχηματαρίου δυσχεραίνει την επικοινωνία με το ταχυδρομείο. Επιλέξαμε αμεσότερες μορφές επικοινωνίας, προκειμένου να γνωστοποιήσουμε την επικείμενη επιθεώρηση. Προηγήθηκε σχεδόν πάντα τηλεφωνική επικοινωνία με την επιχείρηση και η αποστολή της επιστολής έγινε σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις με FAX.

3.Δυσπιστία από τους επιθεωρούμενους. Οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων αντιμετώπισαν την επικείμενη επιθεώρηση: Αρχικά με καχυποψία (και σε κάποιες περιπτώσεις με φόβο) ως προς την στάση που θα τηρούσαμε απέναντί τους, σε κάποιες περιπτώσεις με μικρή αλαζονεία τόσο για τις γνώσεις που πίστευαν ότι κατείχαν όσο και για την πεποίθησή τους ότι οι έλεγχοι αυτοί θα ήταν αναποτελεσματικοί. Στην πορεία όμως και μετά την πρώτη επαφή, επέδειξαν ιδιαίτερη προθυμία να συνεργασθούν μαζί μας και επιθυμία να ωφεληθούν από τις γνώσεις μας. Oι πρώτες επιθεωρήσεις είχαν χαρακτήρα αναγνωριστικό της κατάστασης της κάθε επιχείρησης και σ΄ αυτές έγινε προσπάθεια να μπει τάξη στις ασαφείς πληροφορίες που κατείχαν για ζητήματα ταξινόμησης και επισήμανσης. Τους παρέχονταν τα χρονικά περιθώρια που χρειάζονταν προκειμένου να διορθώσουν τα κακώς κείμενα. Η τακτική αυτή υπήρξε αποτελεσματική σε όλες τις περιπτώσεις.

4.Έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης των επιθεωρούμενων σε ζητήματα νομοθεσίας Ακόμη και σε μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις, στις οποίες υπήρχε εξειδικευμένο προσωπικό που χειριζόταν ζητήματα ταξινόμησης και επισήμανσης, η δυνατότητα χειρισμού της νομοθεσίας ήταν περιορισμένη. Οι συνάδελφοι χημικοί στις επιχειρήσεις συνήθως: είχαν υπόψη τους κυρίως Κοινοτικές Οδηγίες (μερική γνώση), δεν γνώριζαν καθόλου την Εθνική Νομοθεσία, δεν γνώριζαν τον ρόλο που διαδραματίζει το Γ.Χ.Κ. και η Δ/νση Περιβάλλοντος δεν είχαν υπόψη τους το Ε.Μ.Χ.Π. δεν συναντήσαμε σε καμία περίπτωση άτομο που να χειρίζεται την Νομοθεσία σωστά και να έχει πλήρως ενημερωμένο αρχείο στην διάθεσή του.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος: Αρχικά τους υποδείξαμε τις σχετικές ιστοσελίδες για την Κοινοτική και Εθνική Νομοθεσία καθώς και την ιστοσελίδα της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος. Στην πορεία, με γνώμονα τους Πίνακες Νομοθεσίας της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος, δημιουργήσαμε ένα CD, στο οποίο συμπεριλάβαμε (σε θεματικούς φακέλους ) όλη την ισχύουσα Κοινοτική και Εθνική Νομοθεσία Επειδή όμως και αυτό ήταν χαοτικό για τους όχι πολύ έμπειρους, συντάξαμε φυλλάδιο με οδηγίες, στο οποίο υποδεικνύαμε τα τμήματα εκείνα της Νομοθεσίας τα οποία θα αποτελούσαν εργαλεία δουλειάς χρήσιμα για την ορθή ταξινόμηση και επισήμανση. Στις μικρές επιχειρήσεις που δεν διέθεταν εξειδικευμένο προσωπικό που να χειρίζεται ζητήματα σχετικής νομοθεσίας, υποδείξαμε την αναγκαιότητα να χρησιμοποιήσουν εξωτερικό συνεργάτη.

5.Όχι άμεσα διαθέσιμο όλο το απαραίτητο για την επιθεώρηση υλικό Αν και στην επιστολή γνωστοποίησης τονίζαμε ότι έπρεπε να υπάρχουν σε άμεση ζήτηση τα Δ.Δ.Α. των Α΄ υλών και των τελικών προϊόντων και η σύσταση αυτών, σπάνια όλο το υλικό ήταν την ημέρα της επιθεώρησης διαθέσιμο. Περιορισθήκαμε λοιπόν κατά την πρώτη επιθεώρηση: στην γνωριμία με την επιχείρηση, στην κατάδειξη του ρόλου του Γ.Χ.Κ., στην ξενάγηση στους χώρους παραγωγής, στην παρουσίαση των παραγόμενων προϊόντων στην διαμόρφωση άποψης για το επίπεδο εμπειρίας της κάθε επιχείρησης στους τομείς ελέγχου. στην επιλογή των προϊόντων που θα αποτελούσαν το αντικείμενο του ελέγχου

Η πρώτη αυτή γνωριμία καθόριζε τον τρόπο που θα χειριζόμασταν την επιχείρηση στην περαιτέρω συνεργασία μας (δηλαδή ανάλογα με το μέγεθος της απειρίας ή της εμπειρίας που διέθετε η επιχείρηση εφαρμόζαμε άλλη τακτική προσέγγισης). Υπήρξαν περιπτώσεις όπου με μικρή καθοδήγηση ο ήδη αρκετά έμπειρος επιθεωρούμενος, υλοποιούσε εύκολα τις υποδείξεις μας, αλλά και περιπτώσεις όπου χρειάσθηκε να επανέλθουμε αρκετές φορές με διορθώσεις και υποδείξεις μέχρι να επιτευχθεί το σωστό αποτέλεσμα. Αφού επιλέγαμε κατά την πρώτη επιθεώρηση τα προϊόντα που θα αποτελούσαν το αντικείμενο ελέγχου, ζητούσαμε σε 2 ή 3 ημέρες να έχουμε στα χέρια μας πλήρη φάκελο με τα αιτούμενα στοιχεία για έλεγχο των παρασκευασμάτων, πράγμα το οποίο και έγινε σε όλες τις περιπτώσεις. Μετά τον έλεγχο των Δ.Δ.Α των προϊόντων και των σχετικών συσκευασιών, ακολουθούσε η έκθεση επιθεώρησης με συμπληρωμένα τα σχετικά ερωτηματολόγια και χρονοδιάγραμμα των συμμορφώσεων που έπρεπε να γίνουν. Σε πολλές περιπτώσεις τα «διορθωμένα Δ.Δ.Α.» επιστράφηκαν στην επιχείρηση για εκ νέου διορθώσεις.

6. Μεγάλα αποθέματα (stock) από συσκευασίες (κυρίως λιθογραφημένες) με ελλιπείς ενδείξεις Σε αρκετές περιπτώσεις οι επιχειρήσεις, δήλωναν αδυναμία να αντικαταστήσουν άμεσα, τα μεγάλα αποθέματα από λιθογραφημένες συσκευασίες που ήδη διέθεταν. Αποδεχθήκαμε την λύση της αυτοκόλλητης ετικέτας που διόρθωνε τις ελλείψεις αυτές (αν και διατηρούμε επιφυλάξεις κατά πόσον η «χρονοβόρα»πρακτική της επικόλλησης ετικετών θα διατηρούνταν σε βάθος χρόνου και μέχρις εξαντλήσεως των αποθεμάτων).

7. Η ανάγλυφη προειδοποίηση κινδύνου (απτικό σύμβολο) σε μεταλλικά δοχεία Σε κάποιες περιπτώσεις θεραπεύθηκε με την χρήση αυτοκόλλητης χάρτινης ετικέτας που έφερε ανάγλυφο τρίγωνο (αν και δεν είναι αποδεκτό σύμβολο σύμφωνα με το ισχύον πρότυπο). Πάντως οι προμηθευτές μεταλλικών δοχείων είναι πλέον σε θέση να εφοδιάζουν τις επιχειρήσεις με δοχεία τα οποία φέρουν το ανάγλυφο τρίγωνο κινδύνου.

8. Πώματα ασφαλείας Δεν γνωρίζω να έχει λυθεί το θέμα με το πώμα ασφαλείας σε μεταλλικά δοχεία. Ακόμη και στα πλαστικά δοχεία δεν είναι σε θέση όλοι οι προμηθευτές να εφοδιάζουν την αγορά με πώματα ασφαλείας σε όλα τα μεγέθη συσκευασιών. Πάντως σταδιακά όλο και περισσότεροι προμηθευτές περιεκτών εξασφαλίζουν περιέκτες με πώματα ασφαλείας. 9. Δυσπιστία ως προς την διάθεση των συνταγών Σε μερικές περιπτώσεις (ευτυχώς ελάχιστες) χρειάσθηκε να επικαλεστούμε την υποχρέωσή τους για παροχή στοιχείων που απορρέει από την αρμοδιότητά μας ως αρμόδια αρχή.

Αξιολογώντας την εμπειρία μας από τον τομέα των επιθεωρήσεων καταλήγουμε στα εξής συμπεράσματα:

Ι. Το γεγονός ότι ταυτόχρονα και συντονισμένα, σε όλη την επικράτεια, διενεργήθηκαν επιθεωρήσεις σε ομοειδείς επιχειρήσεις, σε συνδυασμό και με τους διενεργηθέντες αγορανομικούς ελέγχους, είχε ως αποτέλεσμα να καμφθούν και οι τελευταίες επιφυλάξεις των επιχειρήσεων σε ότι αφορά την συμμόρφωση με τις υποδείξεις των επιθεωρητών. Προκειμένου να οδηγηθεί όμως η αγορά στο επιθυμητό επίπεδο συμμόρφωσης θα πρέπει οι έλεγχοι αυτοί, να έχουν και διάρκεια.

ΙΙ. Μεταξύ της Υπηρεσίας μας και των επιχειρήσεων που έχουν ήδη επιθεωρηθεί, έχει αναπτυχθεί ένα δίκτυο επικοινωνίας. Ανταλλάσσονται απόψεις και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου πληροφορίες «ρέουν» από και προς τις επιθεωρηθείσες επιχειρήσεις. ΙΙΙ. Οι Επιθεωρήσεις συνέβαλαν θετικά στην εξωστρέφεια της Υπηρεσίας μας. Έβγαλαν τον χημικό από το εργαστήριο ή το γραφείο του, του έδωσαν ένα κοινωνικό πρόσωπο και δημιούργησαν κανάλια επικοινωνίας με τις επιχειρήσεις, τέτοια, όπως αρμόζουν στην σύγχρονη, πολιτισμένη και κυρίως ανθρώπινη δημόσια διοίκηση.

Για άλλη μια φορά το κλίμα καλής συνεργασίας που χαρακτηρίζει το προσωπικό του Γ.Χ.Κ. τόσο της Κεντρικής Υπηρεσίας με την περιφέρεια όσο και των Περιφερειακών Υπηρεσιών μεταξύ τους έκανε το « θαύμα του». Το δίκτυο των επιθεωρητών του Γ.Χ.Κ. είναι γεγονός και λειτουργεί! Ευχαριστούμε όλους τους συναδέλφους που με την συνεργασία που είχαμε βοήθησαν στο να υλοποιηθεί το έργο των επιθεωρήσεων στην περιοχή μας.