ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Ευάγγελος Βουδριάς Καθηγητής Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο 671 00 Ξάνθη

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΝΟΜΟΘΕΤΗΜΑΤΑ ΚΥΑ οικ. 146163 «Μέτρα και όροι για τη διαχείριση αποβλήτων υγειονομικών μονάδων», ΦΕΚ 1537Β’, 8 Μαΐου 2012. Εγκύκλιος ΥΠΕΚΑ αρ. πρ. οικ. 29960/3800/15-6-2012 «Ενδεικτικές κατηγορίες Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων - … - Διευκρινήσεις επί ορισμένων απαιτήσεων της ΚΥΑ οικ. 146163/2012. Ειδικό Εθνικό σχέδιο διαχείρισης επικινδύνων αποβλήτων υγειονομικών μονάδων (ΕΕΣΔΕΑΥΜ) με αρ. πρ. οικ. 33312/4110/3-7-2012.

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ (ΑΥΜ) ΑΣΤΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (ΑΣΑ) ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ (ΕΑΥΜ) ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΑΜΙΓΩΣ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΑ (ΕΑΑΜ) ΜΙΚΤΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (ΜΕΑ) ΑΛΛΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (ΑΕΑ) ΕΙΔΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΑ, ΜΠΑΤΑΡΙΕΣ κ.λπ.)

ΟΡΙΣΜΟΙ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Επικίνδυνα απόβλητα αμιγώς μολυσματικά (ΕΑΑΜ): Εκδηλώνουν μόνον την επικίνδυνη ιδιότητα Η9, δηλαδή «μολυσματικό» (Παράρτημα ΙΙΙ, άρθρου 60, Ν.4042/2012). ΕΑΑΜ αντικαθιστά τον όρο ΕΙΑ – ΜΧ. Μικτά επικίνδυνα απόβλητα (ΜΕΑ): Εκδηλώνουν την Η9 ταυτόχρονα με μία ή περισσότερες επικίνδυνες ιδιότητες του Παραρτήματος ΙΙΙ. ΜΕΑ αντικαθιστά τον όρο ΕΙΑ – ΜΤΧ. Άλλα Επικίνδυνα Απόβλητα (ΑΕΑ): Εκδηλώνουν μία τουλάχιστον επικίνδυνη ιδιότητα εκτός της Η9. ΑΕΑ αντικαθιστά τον όρο ΕΙΑ – ΤΧ.

ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ Δημόσια θεραπευτήρια Ιδιωτικά θεραπευτήρια Κέντρα υγείας Δημοτικά ιατρεία ΝΠΙΔ παροχής υπηρεσιών υγείας Μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας ασφαλιστικών οργανισμών (ΙΚΑ) Μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας των ενόπλων δυνάμεων Κέντρα αιμοδοσίας Διαγνωστικά και ερευνητικά εργαστήρια Μικροβιολογικά εργαστήρια Οδοντιατρεία Κτηνιατρικές κλινικές Κτηνιατρικά διαγνωστικά και ερευνητικά εργαστήρια

ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΥΜ Οι υγειονομικές μονάδες ή άλλα φυσικά και νομικά πρόσωπα, που ασκούν δραστηριότητα, που σχετίζεται με την παραγωγή ή διαχείριση ΑΥΜ. Κάθε παραγωγός ή κάτοχος ΑΥΜ υποχρεούται να ακολουθεί τα οριζόμενα στο άρθρο 24 του Ν. 4042/2012. Δηλαδή να πραγματοποιούν οι ίδιοι την επεξεργασία ή να την αναθέτουν σε τρίτους, που έχουν την άδεια εκτέλεσης εργασιών επεξεργασίας.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΗΓΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΙΑ Εκτροπή Εκτροπή ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ Εκτροπή ΧΩΡΟΣ ΕΔΑΦΙΚΗΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ (ΧΥΤ) Αέρια Διασταλάγματα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ Αποτέφρωση για το σύνολο των ΕΑΑΜ και ΜΕΑ σε σταθερές μονάδες επεξεργασίας. Αποστείρωση για τα ΕΑΑΜ σε σταθερές και κινητές μονάδες επεξεργασίας, με βάση το πρότυπο του ΕΛΟΤ αρ. 12740/00, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Αποτέφρωση ή άλλες εργασίες ανάκτησης – διάθεσης για τα ΑΕΑ. Εισάγονται άλλες μέθοδοι επεξεργασίας, με την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνουν το ίδιο ή καλύτερο επίπεδο επεξεργασίας.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗΣ Θερμική οξείδωση Πυρόλυση Αεριοποίηση Πλάσμα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ Υγρή θερμική επεξεργασία (αυτόκαυστα) Ακτινοβολία – Μικροκύματα Ξηρή θερμική επεξεργασία Τεχνολογία κοχλία Τεχνολογία θερμού αέρα υψηλής ταχύτητος Ξηρή θέρμανση με αντιστάσεις Χημική επεξεργασία

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ Διαχείριση των αποβλήτων που προέρχονται από επεξεργασία, όπως τέφρες και αποστειρωμένα απόβλητα. Τέφρες και ξηρά υπολείμματα κατηγοριοποιούνται με βάση δειγματοληψία, χημική ανάλυση και εκπλυσιμότητα. Τα αποστειρωμένα απόβλητα πρέπει να προσομοιάζουν με τα αστικά και διατίθενται σε ΧΥΤΑ. Ο φορέας παραλαβής αυτών εφαρμόζει την διαδικασία και τα κριτήρια αποδοχής.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Όλα τα φαρμακεία καθίστανται σημεία συλλογής ληγμένων φαρμάκων από κατ’ οίκον περίθαλψη ασθενών. Δύνανται να αναπτυχθούν συστήματα συλλογής ληγμένων φαρμάκων, στα οποία θα συμμετέχουν παραγωγοί, εισαγωγείς, προμηθευτές και φαρμακεία. Οι δήμοι μπορούν να συστήνουν δημοτικά συστήματα συλλογής – μεταφοράς ΕΑΥΜ. Οι ΥΜ (π.χ., οδοντιατρεία) που παράγουν απόβλητα περιέχοντα κράματα υδραργύρου οφείλουν να εφοδιασθούν με κατάλληλους υποδοχείς.

ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΕΝΤΟΣ ΥΜ ΕΑΑΜ και ΜΕΑ σε θερμοκρασία ≤5°C εντός της ΥΜ, για χρονικό διάστημα ≤5 ημερών. Ο χρόνος αυξάνεται σε 30 ημέρες για θερμοκρασία <0°C και ποσότητες <500 λίτρων. ΑΕΑ σε ειδικό χώρο εντός της ΥΜ για χρονικό διάστημα ≤ 1 έτους, σύμφωνα με την ΚΥΑ 24944/1159/2006 (τεχνικές προδιαγραφές επικινδύνων αποβλήτων).

ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΕΚΤΟΣ ΥΜ Ισχύει ό,τι και για την αποθήκευση εντός των ΥΜ ανά κατηγορία αποβλήτων, όμως ως μέγιστος χρόνος αποθήκευσης υπολογίζεται αθροιστικά και ο χρόνος εντός των ΥΜ.

ΚΟΣΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Το κόστος διαχείρισης ΕΑΥΜ βαρύνει τον αρχικό παραγωγό των ΕΑΥΜ και τον τρέχοντα ή τους προηγούμενους κατόχους, σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΑΥΜ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ετήσια παραγωγή ΕΑΥΜ (2008): 17.400 τόνοι, ΕΑΑΜ 14.025 τόνοι, ΜΕΑ και ΑΕΑ 3.378 τόνοι και Ειδικά Ρεύματα 435 τόνοι. Από συνολική παραγωγή ΕΑΥΜ, μόνον το 25% αποτεφρώθηκε. Από συνολική παραγωγή ΕΑΑΜ, μόνον το 18% αποστειρώθηκε. Σε πολλές ΥΜ, δεν υπάρχουν προγράμματα διαλογής στην πηγή και εκπαίδευσης προσωπικού, με αποτέλεσμα την προβληματική επεξεργασία.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΑΥΜ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Δεν υπάρχουν υποδομές για την επεξεργασία των υγρών αποβλήτων, που συνήθως καταλήγουν στην αποχέτευση. Μεγάλες ποσότητες ΑΕΑ αποθηκεύονται στις ΥΜ για μεγάλο χρονικό διάστημα (προσωρινή αποθήκευση), χωρίς να προωθούνται για περαιτέρω επεξεργασία ή διάθεση. Δεν υπάρχει δυνατότητα διάθεσης ΕΑΥΜ σε ΧΥΤΕΑ, με μοναδική επιλογή τη μεταφορά τους στο εξωτερικό.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΑΥΜ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Λόγω της μοναδικής εγκατάστασης αποτέφρωσης στην Αττική, παραβιάζεται η «αρχή της εγγύτητας» και αυξάνεται το κόστος μεταφοράς των ΜΕΑ και ΑΕΑ. Δεν υπάρχει δυνατότητα διαχείρισης τέφρας και οι παραγόμενες ποσότητες (3 - 3,5 τόνοι/ημέρα τέφρα πυθμένος και 1,5 – 2 τόνοι/ημέρα ιπτάμενη τέφρα μεταφέρονται στο εξωτερικό.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΛΥΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Υφιστάμενη μονάδα αποτέφρωσης ΕΣΔΚΝΑ, 30 τον/ημέρα. Δύο νέες μονάδες αποτέφρωσης: Θεσσαλονίκη, 7,5 τον/ημέρα και Αχαϊα, 11 τον/ημέρα. Μονάδα διαχείρισης τέφρας στην Αττική. Μονάδα αποστείρωσης Θεσσαλονίκης, 9,6 τον/ημέρα.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΛΥΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Μονάδα αποστείρωσης Βόλου, 9,6 τον/ημέρα. Μονάδα αποστείρωσης Λάρισας, 3,3 τον/ημέρα. Μονάδα αποστείρωσης Ηρακλείου, 1,2 τον/ημέρα. Μονάδα αποστείρωσης Ρόδου, 0,16 τον/ημέρα.