Κ ΡΙΤΗΡΙΑ Α ΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Δ ΙΔΑΚΤΙΚΩΝ Β ΙΒΛΙΩΝ Α. Γεωργιάδου, Π. Γύφτου, Δ. Χηνιάδης και Ν. Σπυρέλλης Τμήμα Χημικών Μηχανικών ΕΜΠ Εργαστήριο Γενικής Χημείας

Οι διαδικασίες κρίσης Οι διαδικασίες κρίσης Τα παραδοτέα από τους συγγραφείς αξιολογούνται από την ομάδα κρίσης ως προς :  την συνέπεια σε σχέση το αναλυτικό πρόγραμμα  την εξυπηρέτηση των στόχων  την επιστημονική και παιδαγωγική αρτιότητα  τη λειτουργικότητα του κειμένου, των πινάκων και των εικόνων.

Σε δεύτερη φάση το διδακτικό υλικό κρίνεται από ευρύτερη διαθεματική επιτροπή ως προς :  την αυτοτέλεια του βιβλίου  τις αλληλεπικαλύψεις με άλλα μαθησιακά αντικείμενα  το συγχρονισμό με τις προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών, της βαθμίδας στην οποία απευθύνεται, από άλλα μαθήματα (π.χ. μαθηματικές διεργασίες, έννοιες φυσικής κτλ.).

Ομάδα παρακολούθησης των βιβλίων και συλλογής κρίσεων  σύνταξης ερωτηματολογίων διερευνητικού χαρακτήρα σχετικά με την επιτυχία στην εφαρμογή, (απευθύνεται σε όλους τους παράγοντες της εκπαιδευτικής κοινότητας).  συλλογή στοιχείων σχετικά: με τρόπους διδασκαλίας, απαιτούμενο χρόνο, δυσχέρειες που εμφανίστηκαν, εναλλακτικές προτάσεις που εφαρμόστηκαν

Αξιολόγηση εκπαιδευτικού κειμένου  το περιεχόμενο του κειμένου  τον τρόπο παρουσίασής του  τη διδακτική του αποτελεσματικότητα / μεταδοτικότητα

Αξιολόγηση του περιεχομένου  κατά πόσο αντικατοπτρίζει τους εκπαιδευτικούς στόχους  αν περιέχει παρωχημένες πληροφορίες  αν παρουσιάζει ουσιώδεις παραλείψεις  αν περιέχει προκαταλήψεις (θρησκευτικές, επιστημονικές, εθνικιστικές, φυλετικές)  αν έχει βάθος και ευρύτητα  κατά πόσο είναι αυτοτελές ή χρήζει υποστήριξης από άλλο υλικό

Περιεχόμενο και οργάνωση  Είναι συμβατό με την ύλη, τις δεξιότητες και τους επιδιωκόμενους στόχους που καθορίζει το Ε. Π. Π. Σ.;  Είναι σύγχρονο, επίκαιρο και ακριβές;  Είναι κατανοήσιμο από τους μαθητές;  Είναι προσαρμόσιμο στις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες των μαθητών;  Εκφράζει επαρκώς, κατάλληλα και ισότιμα τις μειονότητες και τα δύο φύλα;

 Ενθαρρύνει μεθοδολογικές προσεγγίσεις συνεπείς με τη διδακτική του διδάσκοντος και του Ε.Π.Π. Σ.;  Διεγείρει τη κριτική σκέψη;  Προκαλεί το ενδιαφέρον στο μαθητή- αναγνώστη  Δίνει την αίσθηση ικανοποίησης στο μαθητή, ότι μπορεί να το κατακτήσει, όντας ταυτόχρονα προκλητικό;  Βοηθά τους μαθητές να σχηματίσουν τους προσωπικούς τους στόχους και να αυτοαξιολογηθούν;

 Προνοεί τη μέτρηση των όσων έχει επιτύχει ο μαθητής;  Εχει την ευλυγισία προσαρμογής στις συνθήκες του μαθήματος στην τάξη;  Ικανοποιεί τους περισσότερο ικανούς μαθητές;  Διευκολύνει τους μαθητές που μαθαίνουν με αργούς ρυθμούς;  Είναι επαρκής η ποιότητα και ποσότητα ερωτήσεων και ασκήσεων;  Προνοεί ανακεφαλαιωτική θεώρηση;  Προνοεί έλεγχο συγκράτησης γνώσης που προηγουμένως αποκτήθηκε;

Εργονομία και γενική εμφάνιση  Είναι το μέγεθος και τα χρώματα του βιβλίου κατάλληλα για σχολική χρήση;  Διαθέτει τον κατάλληλο βαθμό αναγνωσιμότητας;  Δίνεται η κατάλληλη έφεση στην τελική εμφάνιση της σελίδας;  Η εικονογράφηση είναι εύστοχη και κατάλληλη;  Στόχοι, επικεφαλίδες και περιλήψεις διατυπώνονται με ακρίβεια και σαφήνεια;

 Υπάρχει επαρκής αριθμός εικόνων, διαγραμμάτων, χαρτών κτλ. καταλλήλων για το επίπεδο των μαθητών;  Συνοδεύεται από εγχειρίδια χρήσης και οδηγούς μελέτης;  Είναι τα περιεχόμενα και ο πίνακας λέξεων (index) καλά οργανωμένα;  Είναι ανθεκτικό έτσι, ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πολύ - το δέσιμο είναι κατάλληλο;  Είναι το χαρτί ικανοποιητικής ποιότητας;

Συνολική αποτίμησηΣυνολική αποτίμηση  Ποια είναι τα προεξάρχοντα λειτουργικά χαρακτηριστικά του βιβλίου;  Ποιες είναι οι αδυναμίες του βιβλίου;  Υπερσκελίζουν τα προεξάρχοντα λειτουργικά χαρακτηριστικά του βιβλίου τις αδυναμίες του σε ικανοποιητικό βαθμό;

Αξιολόγηση της τελικής εμφάνισης / παρουσίασης της σελίδας (layout) Οργάνωση κειμένου  Η διάκριση των κεφαλαίων και των επι μέρους ενοτήτων είναι επαρκώς εμφανής;  Υπάρχουν περιλήψεις για το περιεχόμενο κάθε διδακτικής ενότητας;  Τηρείται εμφανής και συνεπής κωδικοποίηση στις επικεφαλίδες;  Διαφοροποιούνται εμφανώς και με συνέπεια οι υποπαράγραφοι μέσα στα κεφάλαια μέσω της οργάνωσης των διαστημάτων του κειμένου;  Υπάρχουν τρέχουσες κεφαλίδες σε κάθε σελίδας;  Υπάρχει ευρετήριο όρων, θεμάτων & συγγραφέων;

Χαρακτηριστικά σελίδας (Ι)  Είναι τα περιεχόμενα της σελίδας καλά οργανωμένα;  Μπορούν να βρεθούν εύκολα οι αντίστοιχες σελίδες από τον πίνακα περιεχομένων;  Είναι επαρκής ο χώρος στις ερωτήσεις-ασκήσεις για αντιστοιχίσεις, συμπληρώσεις, κτλ.;  Εχουν ανάλογη εμφάνιση όλοι οι πίνακες, τα γραφήματα, οι εικόνες κτλ., που παρεμβάλλονται;  Είναι το συνολικό κείμενο με συνέπεια στιχισμένο;  Υπάρχουν ενωτικά (-) στα δεξιά άκρα που χωρίζουν λέξεις σε διαδοχικές γραμμές;

Χαρακτηριστικά σελίδας (ΙΙ)  Είναι κατάλληλη για τον αναγνώστη-μαθητή του διδακτικού βιβλίου η αλληλοσυσχέτιση μεταξύ του μεγέθους των γραμματοσειρών, του μήκους του στίχου και των διάστιχων;  Είναι συνεπής η κάθετη διαστημοποίηση;  Φαίνεται πού τελειώνει η σελίδα;  Αποφεύγονται οι υποσημειώσεις (footnotes);  Η εκτύπωση είναι κατάλληλη για παραγωγή φωτοαντιγράφων;  Χρησιμοποιείται ο τυπογραφικός κάνναβος με οικονομία;  Υπάρχει συνέπεια στη χρήση των χρωμάτων;

Ο ρόλος των παραδειγμάτων και του εικονικού υλικού  Το εικονικό υλικό προσθέτει στην αποτελεσματικότητα του διδακτικού κειμένου;  Εχει παρεμβληθεί κατάλληλα και συνδέεται αρμονικά το εικονικό υλικό στο κείμενο;  Υπάρχουν εμφανή επεξηγηματικά κείμενα (λεζάντες) στο εικονικό υλικό;  Είναι τοποθετημένα με συνέπεια τα επεξηγηματικά κείμενα (λεζάντες) των εικόνων;  Τα παραδείγματα είναι εμφανώς τοποθετημένα;  Είναι σχεδιασμένα ευκρινώς τα γραφήματα, οι πίνακες, τα διαγράμματα και τα παραδείγματα, ώστε να συλλαμβάνει εύκολα ο αναγνώστης τα ουσιώδη μηνύματα που εμπεριέχουν;

Επίλογος Η ευθύνη για την αναμόρφωση κάθε διδακτικού βιβλίου ανήκει στους συγγραφείς του. Είναι, όμως, απαραίτητος και ένας μηχανισμός ανατροφοδότησης εξαιτίας  της επιταγής για τροποποιήσεις μετά την εφαρμογή του στην πράξη,  της υποχρέωσης που υπαγορεύεται από τις εξελίξεις της επιστήμης.