1 3rd International forum Mineral Resources in Greece: A Driving Force for Economic Development Εξορυκτικές δραστηριότητες & Τοπικές Κοινωνίες. Περιθώρια Συνεργασίας Ρεβέκκα Μπατμάνογλου, Ρεβέκκα Μπατμάνογλου, Προϊσταμένη Τμήματος Γενικών Περ/κών Θεμάτων του Υ.Π.Ε.Κ.Α. Αθήνα, Αθήνα,

2 Η διαβούλευση για το αν θα πραγματοποιηθεί ή όχι ένα έργο γίνεται σχεδόν αποκλειστικά στο πλαίσιο της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Για την περιβαλλοντική αδειοδότηση δραστηριοτήτων εξόρυξης απαιτείται υποβολή και αξιολόγηση Μ.Π.Ε. Δημοσιοποίηση-Δημόσια Διαβούλευση.

3 Σε πάρα πολλές περιπτώσεις το ενδιαφερόμενο κοινό διατυπώνει αρνητικές απόψεις σχετικά με την υλοποίηση μιας δραστηριότητας εξόρυξης. Οι ενστάσεις – διαμαρτυρίες του κοινού, δεν είναι πάντοτε επαρκώς τεκμηριωμένες και δεν εστιάζονται κυρίως στον τρόπο που οι ΜΠΕ χειρίζονται διάφορα περιβαλλοντικά θέματα (π.χ. ατμοσφαιρική ρύπανση και προτεινόμενα μέτρα κλπ,), αλλά είναι καθολικά αρνητικές για τις δραστηριότητες εξόρυξης: μη υλοποίηση έργου δηλ. μηδενική λύση. φαινόμενο: «όχι στην αυλή μου» (“NIMBY”) (αυτό, βέβαια συμβαίνει και με πληθώρα άλλων έργων και μάλιστα έργων που από τη φύση τους είναι «περιβαλλοντικά»: ΕΕΛ, ΧΥΤΑ, ΑΠΕ, κλπ)

4 Όμως αντιρρήσεις εκφράζονται και μετά την έκδοση της ΑΕΠΟ, τόσο στη φάση των προπαρασκευαστικών εργασιών όσο και στη φάση λειτουργίας... Όμως αντιρρήσεις εκφράζονται και μετά την έκδοση της ΑΕΠΟ, τόσο στη φάση των προπαρασκευαστικών εργασιών όσο και στη φάση λειτουργίας... Οι αντιρρήσεις αυτές εκφράζονται με διαφορετικούς τρόπους... Οι αντιρρήσεις αυτές εκφράζονται με διαφορετικούς τρόπους...

5 Προσπάθεια: - να εντοπιστούν και να καταγραφούν οι λόγοι για τους οποίους εκφράζονται – διατυπώνονται επιφυλάξεις και αντιρρήσεις από την τοπική κοινωνία - να προταθούν τρόποι – ενέργειες προκειμένου να αναιρούνται οι επιφυλάξεις αυτές και να εξασφαλίζεται η κοινωνική συναίνεση. - να προταθούν τρόποι – ενέργειες προκειμένου να αναιρούνται οι επιφυλάξεις αυτές και να εξασφαλίζεται η κοινωνική συναίνεση.

6 Α) Γιατί υπάρχουν επιφυλάξεις της τοπικής κοινωνίας; Ελλιπής ενημέρωση τόσο για τον τρόπο υλοποίησης του συγκεκριμένου έργου (άρα και των δυνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων του), όσο και για τη συνεισφορά του στην οικονομία (τοπική και εθνική) και για την αναγκαιότητά του.

Μη πρότερος «έντιμος βίος» φορέων υλοποίησης αντίστοιχων έργων/ δραστηριοτήτων. δηλ., μη (πλήρης) εφαρμογή των επιβληθέντων περιβαλλοντικών όρων. … επιπτώσεις στο περιβάλλον (σημαντικές και ενδεχομένως μη αναστρέψιμες) Μη πρότερος «έντιμος βίος» φορέων υλοποίησης αντίστοιχων έργων/ δραστηριοτήτων. δηλ., μη (πλήρης) εφαρμογή των επιβληθέντων περιβαλλοντικών όρων. … επιπτώσεις στο περιβάλλον (σημαντικές και ενδεχομένως μη αναστρέψιμες)

8 Αλλαγή στις αξίες και χρήσεις της γης της περιοχής. Αλλαγή στις αξίες και χρήσεις της γης της περιοχής. Έλλειψη εμπιστοσύνης προς την πολιτεία και τη διοίκηση (αδειοδοτικοί και ελεγκτικοί μηχανισμοί) Έλλειψη εμπιστοσύνης προς την πολιτεία και τη διοίκηση (αδειοδοτικοί και ελεγκτικοί μηχανισμοί) Έλλειψη θεσμοθετημένων ανταποδοτικών οφελών Έλλειψη θεσμοθετημένων ανταποδοτικών οφελών Διάφοροι άλλοι λόγοι που σχετίζονται με την κοινωνική δομή της συγκεκριμένης περιοχής. Διάφοροι άλλοι λόγοι που σχετίζονται με την κοινωνική δομή της συγκεκριμένης περιοχής.

9 Β) τρόποι – ενέργειες για να αναιρεθούν οι επιφυλάξεις αυτές & να εξασφαλιστεί η κοινωνική συναίνεση Ποιους αφορούν οι ενέργειες αυτές; Σε τι βαθμό - επίπεδο τους αφορούν και με τι ευθύνες – πράξεις τον καθένα;

10 Φορείς υλοποίησης των δραστηριοτήτων εξόρυξης - επενδυτές Εξασφάλιση «κοινωνικής άδειας» Εξασφάλιση «κοινωνικής άδειας» Πολιτική «ανοιχτών θυρών» προς την τοπική κοινωνία και τους ενδιαφερόμενους κοινωνικούς εταίρους Πολιτική «ανοιχτών θυρών» προς την τοπική κοινωνία και τους ενδιαφερόμενους κοινωνικούς εταίρους

11 « ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ » / Πολιτική « ανοικτών θυρών » ΑΝΑΔΕΙΞΗ της σε ΚΥΡΙΑΡΧΗ και ΠΛΕΟΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΗ άδεια «Χορηγείται» σε πρώιμο στάδιο και αναθεωρείται σε «διαρκή» βάση  Διάλογο με τοπική κοινωνία: ουσιαστικό και για κάθε περιβαλλοντικό ζήτημα ανησυχίας τους. Ο διάλογος αυτός ξεκινάει πριν τη διαβούλευση επί της ΜΠΕ, συνεχίζεται... πριν την έναρξη υλοποίησης του έργου, αλλά και κατά τη διάρκεια υλοποίησης του.  Ακόμη και οργανωμένες επισκέψεις στους χώρους εξόρυξης – αποκατάστασης και επεξηγήσεις για τον τρόπο υλοποίησης του έργου (εργασίες, χρονοδιαγράμματα, κλπ) και τον τρόπο υλοποίησης – εφαρμογής των περιβαλλοντικών όρων. θα πρέπει να ενσωματώνονται στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση του έργου κατά το δυνατόν όλες οι προτάσεις και τα μέτρα για τη προστασία του περιβάλλοντος. θα πρέπει να ενσωματώνονται στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση του έργου κατά το δυνατόν όλες οι προτάσεις και τα μέτρα για τη προστασία του περιβάλλοντος.

Κοινωνική “άδεια”:  Εθελοντικές δράσεις (στο πλαίσιο κοινωνικής εταιρικής ευθύνης ή άλλων πρωτοβουλιών) : για ενίσχυση και ανάδειξη φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος περιοχής έργου για ενίσχυση και ανάδειξη φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος περιοχής έργου για ενίσχυση κοινωνικής συνοχής περιοχής έργου για ενίσχυση κοινωνικής συνοχής περιοχής έργου π.χ. ανάληψη πρωτοβουλιών για υλοποίηση πιλοτικών δράσεων πρότυπης αποκατάστασης εκτάσεων και απόδοσής τους για χρήση, κλπ.

13 Ουσιαστικές και πλήρεις μελέτες  Ανάδειξη της αναγκαιότητας εφαρμογής της περιβαλλοντικής αδειοδότησης ως κυρίαρχου σημείου του επενδυτικού προγραμματισμού (όχι ως αναγκαίου “γραφειοκρατικού χαρτιού”)  Πλήρης Εφαρμογή -υλοποίηση όλων των περιβαλλοντικών όρων και των Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνικών  Υπολογισμός στο κόστος του έργου και του κόστους περιβαλλοντικών επενδύσεων

14 Πολιτεία - διοίκηση Πρωτοβουλίες /ενέργειες για υλοποίηση της “πολιτικής αξιοποίησης των ορυκτών πρώτων υλών”. Σαφή και τεκμηριωμένο σχεδιασμό από τον οποίο να ανακύπτει η αναγκαιότητα και η δυνατότητα υλοποίησης της συγκεκριμένης εξορυκτικής δραστηριότητας στην συγκεκριμένη περιοχή. Ο σχεδιασμός αυτός αφορά σε: χωροταξικό (σε κάθε επίπεδο και ειδικότερα... ευρύτατη διαβούλευση...) χωροταξικό (σε κάθε επίπεδο και ειδικότερα... ευρύτατη διαβούλευση...) καθεστώς προστασίας προστατευόμενων περιοχών (π.χ. περιοχές Natura) καθεστώς προστασίας προστατευόμενων περιοχών (π.χ. περιοχές Natura)

15 Αυστηροί – συγκεκριμένοι – ελέγξιμοι Π.Ο., συγκεκριμένο monitoring, βάσει των οποίων θα επανακρίνεται και η συνέχιση λειτουργίας της δραστηριότητας. συγκεκριμένο monitoring, βάσει των οποίων θα επανακρίνεται και η συνέχιση λειτουργίας της δραστηριότητας. Τακτικοί και έκτακτοι έλεγχοι - επιθεωρήσεις καθώς και επανέλεγχοι. Ανάδειξη στην πράξη της σπουδαιότητας του ex-post ελέγχου (αντί του ex-ante) Αυστηρές διοικητικές και ποινικές κυρώσεις (όχι μόνο στη λογική «ο ρυπαίνων πληρώνει»...)... Στελέχωση υπηρεσιών...

16 (για την περιβαλλοντική αδειοδότηση επίσης βοηθούν): Θεσμοθέτηση πλαισίου προδιαγραφών για Μ.Π.Ε., εξορυκτικών δραστηριοτήτων και εγκαταστάσεων μεταλλουργίας. Θεσμοθέτηση πλαισίου προδιαγραφών για γνωμοδοτήσεις.

17 - Αντισταθμιστικά οφέλη /διάθεση θεσμοθετημένων πόρων (ΚΥΑ για μισθώματα δικαιωμάτων μεταλλειοχρησίας, άρθρο 63 του ν. 4042/12) - Ενημερωτική εκστρατεία για το ρόλο των ορυκτών πρώτων υλών και τη σημασία τους στη ζωή μας /Ανάδειξη συνεισφοράς τους στην οικονομία

18 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ