1 Γεωγραφία της εργασίας & της αναδιάρθρωσης σε μια εκκολαπτόμενη Βαλκανική Μητρόπολη: η Θεσσαλονίκη & η βιομηχανία της Γκιάλης Στέλιος Δρ. Οικονομικής Γεωγραφίας Α.Π.Θ. Γκιάλης Στέλιος Δρ. Οικονομικής Γεωγραφίας Α.Π.Θ.

2 Γεωγραφία της εργασίας & της αναδιάρθρωσης σε μια εκκολαπτόμενη Βαλκανική Μητρόπολη: η Θεσσαλονίκη & η βιομηχανία της Ενότητες Παρουσίασης:  Ορισμένα θεωρητικά ζητήματα  Η προσέγγιση των Θεωρητικά Πληροφ/μένων Εμπειρικών Ερευνών  Ευρήματα μελετών στο Τοπικό Παραγωγικό Σύστημα Θεσ/νίκης  Συμπεράσματα / Ανοικτά Ερωτήματα

3 Πολλαπλασιαστικά οφέλη για την πόλη μέσα από αξιοποίηση :  Τοπικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων, για την παροχή υπηρεσιών στήριξης και μεταφοράς τεχνογνωσίας  Επιχειρήσεων συμμετοχικού κεφαλαίου σε βιομηχανία, εμπόριο, υπηρεσίες  Μεταφορικών και λιμενικών υποδομών  Αναπτυξιακών φορέων και οργανισμών με έδρα την πόλη  Πολιτικών και παρεμβάσεων [π.χ. οδικοί άξονες προς Βαλκανική, ενισχύσεις για ξενοδοχειακές μονάδες, εκθεσιακές εγκαταστάσεις διεθνούς εμβέλειας] Το «πρόταγμα» της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης

4 Η προσέγγιση των θεωρητικά πληροφορημένων εμπειρικών ερευνών  μελέτη των αναδιαρθρώσεων σε εργασία και παραγωγή, σε αδιάσπαστη ενότητα με τις γεωγραφικές τους παραμέτρους  ανάλυση τοπικών χωρικών δομών όχι ως «παθητικών δεκτών» των αναδιαρθρώσεων, αλλά ως καθοριστικών παραγόντων για τη διαμόρφωση των εξωτερικών συνθηκών

5 1.Έρευνα (περίοδος ), σε δείγμα βιομηχανικών επιχειρήσεων Στόχος: μελέτη αναδιαρθρωτικών στρατηγικών, τρόπων αντιμετώπισης διεθνούς & εσωτερικού ανταγωνισμού, έμφαση στις εργασιακές πρακτικές & χωροθετικές επιλογές. Δείγμα: 200 επιχειρήσεις, επιλογή με στρωματοποιημένη δειγματοληψία ανάμεσα σε έξι (6) παραγωγικούς κλάδους (ποτά, κλωστ/γία, υποδήματα, μ.μ. ορυκτά, μηχανήματα, Η/Υ). 2.Έρευνα (περίοδος ) στις Επιθεωρήσεις Εργασίας (ΣΕΠΕ) Στόχος: μελέτη «επίσημης» ελαστικής-άτυπης απασχόλησης, συσχέτιση ευρήματων με αναδιαρθρωτικές στρατηγικές επιχειρήσεων. Δείγμα: δειγματοληπτική καταγραφή συμβάσεων ελαστικών-άτυπων μορφών απασχόλησης (μερική απασχόληση, συμβάσεις έργου). Εργασία & βιομηχανική αναδιάρθρωση στη Θεσσαλονίκη: έρευνες στο τοπικό παραγωγικό σύστημα

6  Επιθετική & αμυντική στρατηγική αναδιάρθρωσης  13% των επιχειρήσεων διαθέτει υποκατάστημα/-τα στο εξωτερικό.  42% των επιχειρήσεων με περισσότερους από 50 εργαζόμενους («μεγάλων») διαθέτει υποκατάστημα/-τα στο εξωτερικό.  3% των «μικρών/μεσαίων» επιχειρήσεων διαθέτει υποκατάστημα στο εξωτερικό.  Σημαντική δυναμική διείσδυσης στους κλάδους ποτών, ηλεκτρονικών υπολογιστών-πληροφορικής, κλωστοϋφαντουργίας, μη μεταλλικών ορυκτών & αμελητέα στις βιοτεχνίες υποδημάτων. Έρευνα σε δείγμα βιομηχανικών επιχειρήσεων:

7  57,5% του συνόλου των υποκαταστημάτων βρίσκεται σε χώρες της Βαλκανικής και δευτερευόντως της Ανατολικής Ευρώπης.  30% του συνόλου των υποκαταστημάτων βρίσκεται σε χώρες της ΕΕ (15).  100% των εργοστασίων/παραγωγικών εγκαταστάσεων σε χώρες Βαλκανικής.  100% των εγκαταστάσεων διανομής/αποθηκών σε χώρες Βαλκανικής.

8 Αμυντική αναδιαρθρωτική στρατηγική, ειδικά για τις «μικρομεσαίες» επιχειρήσεις: α) υποβάθμιση του παραγωγικού δυναμισμού που σε παλιότερες δεκαετίες παρουσίαζαν. β) αναζήτηση διεξόδου προς τα «φθηνά εργατικά» των Βαλκανικών αγορών εργασίας. γ) μεταφορά των επιπτώσεων του διεθνούς ανταγωνισμού σε βάρος του εργασιακού παράγοντα. Έρευνα σε δείγμα βιομηχανικών επιχειρήσεων: ο χώρος της πόλης καθορίζεται από, και καθορίζει τις αναδιαρθρωτικές στρατηγικές των επιχειρήσεων: α) πολύπλοκες αλληλεξαρτήσεις στο τοπικό παραγωγικό σύστημα που δημιουργούν νέες ανάγκες για χώρους παραγωγής, κατοικίας και υποδομές. β) οι κεντρικές / παραδοσιακές βιομηχανικές συγκεντρώσεις εξακολουθούν να λειτουργούν.

9 Έρευνα στις Επιθεωρήσεις Εργασίας: Πάνω από 30% αύξηση των συμβάσεων μερικής απασχόλησης και έργου που καταχωρήθηκαν στις Επιθεωρήσεις Εργασίας, την περίοδο :

10

11 Έρευνα στις Επιθεωρήσεις Εργασίας:

12 Συμπεράσματα  ο ρόλος των οικιακών εργαστηρίων/μικρών βιοτεχνιών υποβαθμίζεται και αναδύεται ως σημαντικός στη χωρική ιεραρχία ο ρόλος των μονάδων παραγωγής χαμηλού εργατικού κόστους στις παρά-συνοριακές με την Ελλάδα περιοχές των Βαλκανίων.  οι αισιόδοξες αντιλήψεις για μεταφορά τεχνογνωσίας και συμβολή των ελληνικών επιχειρήσεων στην ανασυγκρότηση των Βαλκανικών μονάδων, μάλλον αφορούν έναν πυρήνα «μεγάλων» βιομηχανιών.  η ευελιξία στο τοπικό σύστημα της Θεσσαλονίκης στηρίζεται κυρίαρχα: α) στην εκτεταμένη χρήση ελαστικών/άτυπων μορφών εργασίας, β) στη διάχυση σταδίων της παραγωγικής διαδικασίας στο εσωτερικό της πόλης, της ευρύτερης περιοχής ή και γειτονικών χωρών ακόμη, με στόχο τη μείωση του κόστους εργασίας. Το πρόταγμα της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης υπονοεί μια καθολική και ισότιμη διασπορά των ευεργετημάτων από την επέκταση των επιχειρήσεων προς Βορρά. Στην πραγματικότητα η διασπορά των αποτελεσμάτων φαίνεται να είναι άνιση, ειδικά σε βάρος της πλειοψηφίας των εργαζομένων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.