ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΥΡΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2007

Κυριακή, 28 Οκτωβρίου 2007 Μεταστροφή: πίστη και μετάνοια

Τι ονομάζουμε μεταστροφή; Μεταστροφή ονομάζουμε την εκούσια ανταπόκρισή μας στην πρόσκληση του ευαγγελίου, κατά την οποία μετανοούμε ειλικρινά για τις αμαρτίες μας και εμπιστευόμαστε τον Χριστό για τη σωτηρία μας. Η μεταστροφή είναι μια πνευματική στροφή, από την αμαρτία στον Χριστό. –Η στροφή από την αμαρτία ονομάζεται μετάνοια. –Η στροφή προς τον Χριστό, ονομάζεται πίστη.

Α. Ποια στοιχεία περιλαμβάνει η πίστη;

Ο αγώνας των μεταρρυθμιστών για την έννοια της πίστης Η βασική διδασκαλία των μεταρρυθμιστών ήταν πως ο άνθρωπος, σύμφωνα με το ευαγγέλιο, σώζεται μόνον διά της πίστεως. Τι είναι όμως πίστη; Στην Καθολική Εκκλησία η πίστη οριζόταν γενικά και αόριστα, ως αποδοχή της διδασκαλίας της εκκλησίας ή παραδοχή του κύρους της. Οι μεταρρυθμιστές επέμεναν πως η πίστη έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο και αυτό είναι το πρόσωπο του Χριστού.

1. Η πίστη προϋποθέτει τη γνώση του ευαγγελίου Η πίστη προϋποθέτει ότι ο άνθρωπος γνωρίζει, κατανοεί τα δεδομένα της ζωής, του θανάτου και της ανάστασης του Χριστού. «Πως λοιπόν θέλουσιν επικαλεσθή εκείνον, εις τον οποίον δεν επίστευσαν; και πως θέλουσι πιστεύσει εις εκείνον, περί του οποίου δεν ήκουσαν;». Ρωμ. ι’ 14

Η γνώση είναι σημαντική για την πίστη Πολλοί νομίζουν πως η πίστη μας στηρίζεται στην άγνοια ή ενισχύεται από αυτήν, πως πίστη και γνώση βρίσκονται σε αντίθεση. Ωστόσο, η πίστη μας στηρίζεται στη γνώση των δεδομένων του ευαγγελίου και, καθώς αυξάνει η γνώση και η κατανόηση του ευαγγελίου, ενισχύεται και η πίστη. «Άρα η πίστις είναι εξ ακοής, η δε ακοή διά του λόγου του Θεού». Ρωμ. ι’ 17

Η γνώση μόνο δεν είναι αρκετή «οίτινες ενώ γνωρίζουσι την δικαιοσύνην του Θεού, ότι οι πράττοντες τα τοιαύτα είναι άξιοι θανάτου, ουχί μόνον πράττουσιν αυτά, αλλά και συνευδοκούσιν εις τους πράττοντας». Ρωμ. α’ 32 «Συ πιστεύεις ότι ο Θεός είναι είς· καλώς ποιείς· και τα δαιμόνια πιστεύουσι και φρίττουσι». Ρωμ. β’ 19

2. Η πίστη προϋποθέτει και παραδοχή όσων γνωρίζουμε « Πιστεύεις, βασιλεύ Αγρίππα, εις τους προφήτας; εξεύρω ότι πιστεύεις». Πράξεις κς’ Παραδοχή του ευαγγελίου, σημαίνει ότι όχι μόνο γνωρίζω τι λέει το ευαγγέλιο αλλά και αποδέχομαι πως είναι αληθινό. Παραδέχομαι πως χρειάζομαι σωτηρία. Αποδέχομαι πως ο Χριστός, ο Υιός του Θεού είναι ο μόνος Σωτήρας εξ ουρανού.

Η παραδοχή όσων γνωρίζουμε δεν είναι αρκετή « Και ο Αγρίππας είπε προς τον Παύλον· Παρ' ολίγον με πείθεις να γείνω Χριστιανός». Πράξεις κς’ «Ούτος (ο Νικόδημος) ήλθε προς τον Ιησούν διά νυκτός και είπε προς αυτόν· Ραββί, εξεύρομεν ότι από Θεού ήλθες διδάσκαλος· διότι ουδείς δύναται να κάμνη τα σημεία ταύτα, τα οποία συ κάμνεις, εάν δεν ήναι ο Θεός μετ' αυτού». Ιωάν. γ’ 2

3. Πίστη σημαίνει τελικά εμπιστοσύνη στον Χριστό Πιστός δεν είναι αυτός που απλώς γνωρίζει ή και παραδέχεται την αλήθεια του ευαγγελίου για τον Χριστό. Πίστη σημαίνει εμπιστοσύνη στον Ιησού Χριστό ως ζωντανό πρόσωπο για τη συγχώρηση των αμαρτιών και για την είσοδο στην αιώνια ζωή με τον Θεό. Η πίστη συνδέει, ενώνει τον άνθρωπο με τον Χριστό.

Ο πιστεύων εις εμέ … «Διότι τόσον ηγάπησεν ο Θεός τον κόσμον, ώστε έδωκε τον Υιόν αυτού τον μονογενή, διά να μη απολεσθή πας ο πιστεύων εις αυτόν, αλλά να έχη ζωήν αιώνιον.». Ιωάν. γ’ 16 «Όσοι δε εδέχθησαν αυτόν, εις αυτούς έδωκεν εξουσίαν να γείνωσι τέκνα Θεού, εις τους πιστεύοντας εις το όνομα αυτού·». Ιωάν. α’ 12 «Έλθετε προς με, πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, και εγώ θέλω σας αναπαύσει». Ρωμ. ια’ 28

Πίστη στον Χριστό, όχι στην πίστη Σωζόμαστε ΔΙΑ της πίστεως («πίστει», «εκ πίστεως»). Όχι ΕΞΑΙΤΙΑΣ της πίστεως. Ο Χριστός σώζει, όχι η πίστη. Η πίστη είναι το μέσον που μας ενώνει με τον Σωτήρα.

Β. Η πίστη πρέπει να συνοδεύεται από μετάνοια

Πρέπει να κηρύττουμε τη μετάνοια μαζί με την πίστη; Μέσα στον ευαγγελικό κόσμο υπάρχουν δάσκαλοι της Γραφής που διαφωνούν. Για να σωθείς, λένε, αρκεί να πιστέψεις. Δεν απαιτείται να μετανοήσεις. Διότι, αν, λένε, μαζί με την πίστη κηρύττουμε ως προϋπόθεση την μετάνοια ως αλλαγή ζωής, τότε θα είναι σαν να κηρύττουμε σωτηρία με προϋπόθεση τα καλά έργα. Φυσικά, πολλοί δάσκαλοι της Γραφής αντέδρασαν σε αυτή τη διδασκαλία, λέγοντας πως δεν μπορείς να χωρίσεις την πίστη από τη μετάνοια. Διότι … τα έργα σαφώς δεν αποτελούν προϋπόθεση της σωτηρίας. Δεν είναι όμως νεκρή η πίστη που δεν έχει έργα;

Ο Χριστός Σωτήρας αλλά και Κύριος; Η ερώτηση τίθεται ως εξής: Μπορεί ο Χριστός να είναι Σωτήρας (κάτι που σχετίζεται με την πίστη) αλλά να μην είναι Κύριος ενός ανθρώπου (κάτι που σχετίζεται με τη μετάνοια); Κάποιοι στον ευαγγελικό κόσμο, απαντούν ναι. Άλλοι, ωστόσο, απαντούν όχι.

Οι απόστολοι κήρυτταν μετάνοια και πίστη «και να κηρυχθή εν τω ονόματι αυτού μετάνοια και άφεσις αμαρτιών εις πάντα τα έθνη, γινομένης αρχής από Ιερουσαλήμ». Λουκ. κδ’ «Και ο Πέτρος είπε προς αυτούς· Μετανοήσατε, και ας βαπτισθή έκαστος υμών εις το όνομα του Ιησού Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών, και θέλετε λάβει την δωρεάν του Αγίου Πνεύματος». Πράξεις β’ 38

Οι απόστολοι κήρυτταν μετάνοια και πίστη «διαμαρτυρόμενος προς Ιουδαίους τε και Έλληνας την εις τον Θεόν μετάνοιαν και την πίστιν την εις τον Κύριον ημών Ιησούν Χριστόν». Πράξεις κ’ 21 «Τώρα χαίρω, ουχί ότι ελυπήθητε, αλλ' ότι ελυπήθητε προς μετάνοιαν· διότι ελυπήθητε κατά Θεόν, διά να μη ζημιωθήτε εξ ημών εις ουδέν. Διότι η κατά Θεόν λύπη γεννά μετάνοιαν προς σωτηρίαν αμεταμέλητον· η λύπη όμως του κόσμου γεννά θάνατον». Β’ Κορ. ζ’ 9-10.

Οι απόστολοι κήρυτταν μετάνοια και πίστη «Διά τούτο αφήσαντες την αρχικήν διδασκαλίαν του Χριστού, ας φερώμεθα προς την τελειότητα, χωρίς να βάλλωμεν εκ νέου θεμέλιον μετανοίας από νεκρών έργων και πίστεως εις Θεόν». Εβρ. ς’ 1

Τι σημαίνει μετάνοια; Την εποχή των μεταρρυθμιστών, στην Καθολική Εκκλησία η μετάνοια ταυτιζόταν με το μυστήριο της μετάνοιας (της εξομολόγησης). Έπρεπε να δοθεί μάχη για τον ορισμό και της μετάνοιας. Να πώς ξεκινά ο Λούθηρος τις 95 θέσεις: 1. «Όταν ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είπε, «μετανοείτε» (Μτθ. δ’ 17), ήθελε ολόκληρη η ζωή των πιστών να είναι μια ζωή μετάνοιας. 2. Η φράση αυτή δεν μπορεί να κατανοηθεί σαν να αναφέρεται στο μυστήριο της μετάνοιας, δηλαδή, στην εξομολόγηση και την ικανοποίηση, όπως παρέχονται από τον κλήρο».

Τι σημαίνει μετάνοια; Μετάνοια σημαίνει βαθιά λύπη για την αμαρτία, αποκήρυξή της, σταθερή απόφαση ζωής καθαρής σε υπακοή προς τον Χριστό. Αυτό σημαίνει πως η μετάνοια μπορεί να είναι ένα στιγμιαίο γεγονός, που θα φέρει βέβαια στη συνέχεια μακροχρόνιες συνέπειες. Όπως και η πίστη, η μετάνοια σημαίνει πως ο άνθρωπος: 1. Καταλαβαίνει πως είναι αμαρτωλός, 2. Λυπάται για την αμαρτωλότητά του, αλλά και 3. Αποφασίζει να παρατήσει την αμαρτία.

1.Συμμετέχει ο νους «διότι εξ έργων νόμου δεν θέλει δικαιωθή ουδεμία σαρξ ενώπιον αυτού· επειδή διά του νόμου γίνεται η γνώρισις της αμαρτίας». Ρωμαίους γ’ 20

2. Συμμετέχει το συναίσθημα «Τώρα χαίρω, ουχί ότι ελυπήθητε, αλλ' ότι ελυπήθητε προς μετάνοιαν· διότι ελυπήθητε κατά Θεόν, διά να μη ζημιωθήτε εξ ημών εις ουδέν. Διότι η κατά Θεόν λύπη γεννά μετάνοιαν προς σωτηρίαν αμεταμέλητον· η λύπη όμως του κόσμου γεννά θάνατον». Β’ Κορ. ζ’ 9-10.

3. Συμμετέχει η βούληση «Και ο Πέτρος είπε προς αυτούς· Μετανοήσατε, και ας βαπτισθή έκαστος υμών εις το όνομα του Ιησού Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών, και θέλετε λάβει την δωρεάν του Αγίου Πνεύματος». Πράξεις β’ 38

Η μετάνοια θεωρείται έργο; Όταν λέμε πως χρειάζεται μετάνοια για τη σωτηρία, σαφώς δεν μιλούμε για σωτηρία διά των έργων. Η μετάνοια δεν γίνεται αντιληπτή ως έργο, αλλά ως αλλαγή στάσης ζωής, που λαμβάνει χώρα στην καρδιά μας. Εξάλλου τόσο η πίστη όσο και η μετάνοια, είναι δώρα του Θεού. «διδάσκων μετά πραότητος τους αντιφρονούντας, μήποτε δώση εις αυτούς ο Θεός μετάνοιαν, ώστε να γνωρίσωσι την αλήθειαν,» Β’ Τιμ. β’ 25

Γ. Η πίστη και η μετάνοια συνεχίζουν σε όλη τη ζωή

Η μετάνοια και η πίστη συνεχίζουν σε όλη τη ζωή «και συγχώρησον εις ημάς τας αμαρτίας ημών, καθώς και ημείς συγχωρούμεν εις τους αμαρτάνοντας εις ημάς·» Ματθ. ς’ 12 «Εγώ όσους αγαπώ, ελέγχω και παιδεύω· γενού λοιπόν ζηλωτής και μετανόησον». Αποκ. γ’ 19 «Μετά του Χριστού συνεσταυρώθην· ζω δε ουχί πλέον εγώ, αλλ' ο Χριστός ζη εν εμοί· καθ' ο δε τώρα ζω εν σαρκί, ζω εν τη πίστει του Υιού του Θεού, όστις με ηγάπησε και παρέδωκεν εαυτόν υπέρ εμού». Γαλ. β’ 20

Η πρώτη από τις 95 θέσεις του Λουθήρου … «Όταν ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός είπε «μετανοείτε» (Ματθ. δ’ 17), ήθελε ολόκληρη η ζωή των πιστών να είναι μια ζωή μετάνοιας.

Βιβλιογραφία Wayne Grudem, Systematic Theology, κεφ. 34. L. Berkhof, Θέλετε γνωρίσει την αλήθειαν (1987) σελ θέσεις του Λουθήρου, Αστήρ της Ανατολής, τεύχος Οκτωβρίου 2005.