«Επαναχρησιμοποίηση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων» Εσπερίδα, 4 Ιουνίου 2014 Προστασία Περιβάλλοντος: Νομική Απαίτηση ή Εργαλείο για την Τοπική Βιώσιμη Ανάπτυξη; ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΤΕΣ: Περιφερειακή Ενότητα Χανίων Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος - Τμήμα Δυτικής Κρήτης Πνευματικό Κέντρο Χανίων «Επαναχρησιμοποίηση Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων» Μιχάλης Γαλετάκης Αν. Καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης Πολυτεχνείο Κρήτης Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων

Περιεχόμενα διάλεξης Τι είναι τα ΑΕΚΚ, προέλευση, σύσταση, παραγόμενες ποσότητες σε Ευρώπη και Ελλάδα Συγκέντρωση – Διαλογή - Επεξεργασία Κύριες χρήσεις ΑΕΚΚ Συλλογή και ανακύκλωση υλικών (μέταλλα, πλαστικά, χαρτί ξύλο, κ.ά.) Εφαρμογές στον κατασκευαστικό κλάδο) Επιχειρηματική δραστηριότητα σχετική με τη συγκέντρωση, διαλογή και χρήση ΑΕΚΚ Ευκαιρίες – Εμπόδια Παράγοντες που επηρεάζουν την οικονομικότητα Το μέλλον στη διαχείριση-χρήση των ΑΕΚΚ

Ορισμός ΑΕΚΚ Ο όρος "Απόβλητα Εκσκαφών Κατασκευών και Κατεδαφίσεων" (ΑΕΚΚ), αναφέρεται σε κάθε υλικό ή αντικείμενο από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις που θεωρείται απόβλητο σύμφωνα με την ισχύουσα σχετική νομοθεσία. Τα Απόβλητα των Εκσκαφών είναι πολύ μεγαλύτερα σε όγκο από τα Απόβλητα Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΚΚ)

Στάδια κύκλου ζωής κατασκευών χρήση κατασκευής

ΑΕΚΚ-Στάδια κύκλου οικοδομικού έργου Πηγή: Μουρακάκος Χ., ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ Ανακύκλωση αδρανών Νότιας Ελλάδας

Προέλευση ΑΕΚΚ Τα ΑΕΚΚ χωρίζονται στις παρακάτω κατηγορίες ανάλογα με την προέλευσή τους: Οικοδομικές εργασίες κάθε είδους, όπως ανεγέρσεις, κατεδαφίσεις, ανακαινίσεις, επισκευές, περιφράξεις κατοικιών, επαγγελματικών χώρων και γενικότερα κτιριακών συγκροτημάτων Έργα υποδομών, όπως κατεδαφίσεις, κατασκευές ή επιδιορθώσεις δρόμων, γεφυρών, σηράγγων, αποχετευτικών δικτύων, πεζοδρομίων, καθώς και αναπλάσεις χώρων κ.ά. Βιομηχανία δομικών υλικών, όπως μονάδες ετοίμου σκυροδέματος και ασφαλτομιγμάτων, μονάδες επεξεργασίας μαρμάρου και άλλων δομικών λίθων, μονάδες παραγωγής προϊόντων από σκυρόδεμα κ.ά. Φυσικές ή τεχνολογικές καταστροφές, όπως σεισμοί, πλημμύρες, κατολισθήσεις.

Τυπική σύσταση αποβλήτων κατασκευών και κατεδαφίσεων (Πηγή : http://www.uest.gr/Life-KYPROS/proodos/greek_KYPROS/deliverable_4/senaria_diaxeirisis.doc)

Σύσταση ΑΚΚ συγκεκριμένων περιπτώσεων Συστατικό Ποσοστό % Απόβλητα κατεδαφίσεων Απόβλητα κατασκευών Άσφαλτος 1,61 0,13 Σκυρόδεμα 19,99 9,27 Οπλισμένο σκυρόδεμα 33,11 8,25 Ακαθαρσίες, χώμα, λάσπη 11,91 30,55 Πέτρες 6,83 9,74 Χαλίκια 4,95 14,13 Ξύλο 7,46 10,95 Τούβλο από σκυρόδεμα 1,11 0,90 Τούβλο 6,33 5,00 Γυαλί 0,20 0,56 Άλλα οργανικά 1,30 3,05 Πλαστικοί σωλήνες 0,61 1,13 Άμμος 1,44 1,70 Εντοιχισμένα έπιπλα 0,04 0,03 Άχρηστα αντικείμενα 0,07 0,24 Μέταλλα 3,41 4,36 Σύνολο 100,00 (Πηγή : http://www.uest.gr/Life-KYPROS/proodos/greek_KYPROS/deliverable_4/senaria_diaxeirisis.doc)

Παραγωγή ΑΕΚΚ σε Ευρώπη Λόγω ελλιπών στοιχείων και διαφορετικών συστημάτων καταγραφής μεταξύ των χωρών της ΕΕ η παραγωγή ΑΕΚΚ εκτιμάται κατά προσέγγιση (European Commission DG ENV Final Report Task 2 – Management of C&D waste, 2011). Ελάχιστο Μέγιστο Ετήσια κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΚΚ (t) 0,63 1,42 Ετήσια κατά κεφαλήν παραγωγή ΑΕΚΚ (t) 2,74 5,9 Συνολική παραγωγή ΑΚΚ (Μt) 309 697 Συνολική παραγωγή ΑEΚΚ (Μt) 1346 2898

Ετήσια παραγωγή ΑΚΚ σε Ευρώπη και βαθμός επαναχρησιμοποίησης ανά χώρα (Πηγή:European Commission DG ENV Final Report Task 2 – Management of C&D waste, 2011).

Παραγωγή ΑΕΚΚ στην Ελλάδα και βαθμός επαναχρησιμοποίησης τους 2002 ⇒ απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων 4,5 εκ. τόνοι ετησίως 2006 ⇒ απόβλητα κατασκευών και κατεδαφίσεων 6-7 εκ. τόνοι ετησίως 2009 ⇒ απόβλητα κατασκευών: 1,2 τόνοι ετησίως απόβλητα κατεδαφίσεων: 1,4 τόνοι ετησίως απόβλητα εκσκαφών: 15 εκ. τόνοι ετησίως 2011 ⇒ απόβλητα εκσκαφών: 8,5 εκ. τόνοι ετησίως απόβλητα κατασκευών: 0,6 εκ. τόνοι ετησίως απόβλητα κατεδαφίσεων: 0,7 τόνοι ετησίως Η ετήσια παραγωγή ΑΕΚΚ στην Ελλάδα έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια λόγω μειωμένης οικοδομικής δραστηριότητας. Επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση περίπου στο 5%.

Διαχείριση στερεών αποβλήτων (Πηγή : http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=36&lang=gr)

Τεχνικές διαχείρισης αποβλήτων κατασκευών AΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΝΕΟΑΝΑΓEIΡΟΜΕΝΗ ΟΙΚΟΔΟΜΗ ΤΕΛΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΕ ΧΥΤΑ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΠΙΤΟΠΟΥ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΜΙΚΤΟΥ ΣΕ Κ.Μ. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΧΡΗΣΗ ΣΕ ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΚΛΑΣΜΑΤΟΣ ΣΕ ΚΙΝΗΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΜΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΟΥ ΥΠΟΛΕΙΜΑΤΟΣ ΣΕ ΧΥΤΑ Ή ΜΟΝΑΔΕΣ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΟΥ ΜΗ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΚΛΑΣΜΑΤΟΣ ΣΕ ΜΟΝΑΔΕΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ (Πηγή : http://www.uest.gr/Life-KYPROS/proodos/greek_KYPROS/deliverable_4/senaria_diaxeirisis.doc)

Τεχνικές διαχείρισης αποβλήτων κατεδαφίσεων Οι παρακάτω ενέργειες θα πρέπει να λαμβάνουν χώρα κατά τη κατεδάφιση ενός κτιρίου: Απομάκρυνση των εναπομείναντων επίπλων και υπαρχόντων. Απομάκρυνση όλων των αποβλήτων που απαιτούν ιδιαίτερη επεξεργασία, όπως ο αμίαντος, χημικά απόβλητα κ.λπ. Απομάκρυνση υλικών που μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, όπως πόρτες, παράθυρα και πατώματα. Απομάκρυνση της γύψου και των μονωτικών υλικών. Αποσυναρμολόγηση της κατασκευής της οροφής και απομάκρυνση των υλικών με στόχο την επαναχρησιμοποίηση. Κατεδάφιση των τοίχων και διαλογή των μπαζών. Διαχωρισμός των μπαζών από άλλα υλικά όπως χαρτιά, ξύλο και πλαστικά

Τεχνικές διαχείρισης αποβλήτων κατεδαφίσεων AΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΕΩΝ ΟΙΚΟΔΟΜΗ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΣΕ ΧΥΤΑ ΕΙΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΛΑΒΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΚΑΤΕΔΑΦΙΣΗ ΜΕΡΙΚΩΣ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΤΕΛΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΕ ΧΥΤΑ ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΕΠΙΤΟΠΟΥ ΑΠΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΜΙΚΤΟΥ ΣΕ Κ.Μ. ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΧΡΗΣΗ ΣΕ ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΚΛΑΣΜΑΤΟΣ ΣΕ ΚΙΝΗΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΜΗ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΟΥ ΥΠΟΛΕΙΜΑΤΟΣ ΣΕ ΧΥΤΑ Ή ΜΟΝΑΔΕΣ ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΙΜΟΥ ΜΗ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΚΛΑΣΜΑΤΟΣ ΣΕ ΜΟΝΑΔΕΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ (Πηγή : http://www.uest.gr/Life-KYPROS/proodos/greek_KYPROS/deliverable_4/senaria_diaxeirisis.doc)

Επεξεργασία μίγματος ΑΚΚ (Πηγή : http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=79&lang=gr)

Κινητή μονάδα επεξεργασίας ΑΕΚΚ Πηγή: http://www.eedsa.gr/Contents.aspx?CatId=79

Κύρια ανακτώμενα υλικά από ΑΕΚΚ Ανακυκλώσιμα υλικά Μέταλλο Αλουμίνιο Πλαστικό Χαρτί Γυαλί Ορυκτά απόβλητα Σκυρόδεμα Τούβλα, σοβάδες Πλακάκια, , κεραμίδια, είδη υγιεινής

Χρήσεις ανακυκλωμένων υλικών Τα πλαστικά παραπροϊόντα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε: Προϊόντα πλαστικής ξυλείας (π.χ. παγκάκια, έπιπλα κήπου κ.ά.) Διαχωριστικά αυτοκινητοδρόμων (new jersey barriers) Κώνοι ρύθμισης της κυκλοφορίας Το γυαλί μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί για: Παραγωγή ινών γυαλιού για την κατασκευή ηχομονωτικών και θερμομονωτικών υλικών. Κεραμικά πλακάκια από 100% ανακυκλωμένο γυαλί, τα οποία παρουσιάζουν εξαιρετικά ανακλαστική επιφάνεια μετά το γυάλισμα. Το ανακυκλωμένο ξύλο έχει εφαρμογή σε: Κατασκευή MDF (συμπιεσμένα φύλλα μεσαίας πυκνότητας από ίνες μαλακής ξυλείας). Παραγωγή προϊόντων όπως ξύλινα δάπεδα ή σανίδες κόντρα πλακέ. Χρήση σε συνδυασμό με ανακυκλωμένα πλαστικά για τη δημιουργία εξαιρετικά αποτελεσματικών, υψηλής απόδοσης, συνθετικών υλικών. Αυτά τα υλικά χρησιμοποιούνται στην κατασκευή σε συσκευασίες ή σε διάφορες εξωτερικές κατασκευές (π.χ. παγκάκια).

Χρήσεις ορυκτών αποβλήτων Ανακυκλωμένο σκυρόδεμα Ως αδρανές υλικό, αντικαθιστώντας το χαλίκι και την άμμο. Σε έργα οδοποιίας, κυρίως στην κατασκευή της βάσης από τον ασφαλτικό τάπητα. Ως υλικό κάλυψης των απορριμμάτων των ΧΥΤΑ ή για τις επιχώσεις σε οικοδομικά έργα. Ως πρώτη ύλη για την κατασκευή υλικών για πεζοδρόμια. Σε έργα επεξεργασίας και βιολογικού καθαρισμού λυμάτων. Το σκυρόδεμα μπορεί να αντικαταστήσει φυσικά υλικά, όπως η άμμος και το χαλίκι, τα οποία χρησιμοποιούνται συνήθως σε μεγάλες ποσότητες για το σκοπό αυτό. Τούβλα, πλακίδια και λοιπά κεραμικά Ως υπόβαση σε δρόμους ελαφριάς κυκλοφορίας. Στην κάλυψη των ορυγμάτων που ανοίγονται για τα δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης. Έτσι, μειώνουν τη χρήση της άμμου και την περιβαλλοντική επιβάρυνση που προκαλούν οι αμμοληψίες. Ως πρώτη ύλη για την κατασκευή νέων τούβλων. Ως άμμος για γήπεδα τένις (χωμάτινα τερέν). Ως υποστρώματα για φυτά.

Επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα της διαχείρισης ΑΕΚΚ Δραστηριοποιούνται 21 επιχειρήσεις (επίσημα αδειοδοτημένες έως τις αρχές του 2014) 10 με κύρια δραστηριότητα στον Νομό Αττικής 8 σε Θεσσαλονίκη και στους νομούς της Μακεδονίας 3 στην υπόλοιπη Ελλάδα

Επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα της διαχείρισης ΑΕΚΚ Εμπόδια Εκ του νόμου ελέγχου, π.χ. σχεδιασμό, αδειοδότηση και απαιτήσεις εγκαταστάσεων ανακύκλωσης Εγγύηση πρώτων υλών – υψηλής ποιότητας προϊόντα Επενδύσεις στην επεξεργασία μπορεί να απαιτούν υψηλό κεφαλαιουχικό κόστος Συνθήκες της αγοράς – ανταγωνισμός του κόστους πρωτογενών αδρανών υλικών με ανακυκλωμένα προϊόντα Τα ανακυκλωμένα αδρανή μπορεί να μην συμφωνούν με τα απαιτούμενα πρότυπα και τις προδιαγραφές Περιβαλλοντικές ανησυχίες, π.χ. σκόνη, θόρυβος, κίνηση

Επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα της διαχείρισης ΑΕΚΚ Ευκαιρίες Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και αύξηση του οικονομικού αντικειμένου των μηχανικών και κατασκευαστών – Πράσινη οικονομία Συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση των πολιτών σε περιβαλλοντικά θέματα Επηρεάζει θετικά το ευρύτερο οικονομικό κλίμα

Παράγοντες που επηρεάζουν το οικονομικό αποτέλεσμα μιας επιχείρησης συλλογής και ανακύκλωσης ΑΕΚΚ Επικρατούσα αντίληψη των πολιτών για τον τρόπο διαχείρισης των φυσικών πόρων (περιβαλλοντική συνείδηση) και συνεπαγόμενη καταναλωτική συμπεριφορά Τοπικές συνθήκες της αγοράς (διαθέσιμο απόθεμα πρωτογενών υλικών, απόσταση από τα καταναλωτικά κέντρα, κ.ά.) Πολιτική περιβαλλοντικών φόρων

Παράγοντες που επηρεάζουν το οικονομικό αποτέλεσμα μιας επιχείρησης συλλογής και ανακύκλωσης ΑΕΚΚ Κόστος παραγωγής Κόστος μεταφοράς στην αγορά (απόσταση μεταφοράς 15 km) Έσοδα από την παραλαβή των ΑΕΚΚ ή από φόρο στην παραγωγή πρωτογενών υλικών Περιθώριο κέρδους Τιμή πώλησης πρωτογενών υλικών Τιμή πώλησης ανακυκλωμένων υλικών Πρωτογενή υλικά Ανακυκλωμένα υλικά Πηγή:UEPG, Aggregates from Construction and Demolition Waste in Europe, 2006

Τάσεις για την αξιοποίηση των ΑΕΚΚ Επιλεκτική κατεδάφιση με αυτόνομα συστήματα με ταυτόχρονη διαλογή των υλικών (urban mining) Παραγωγή ειδικών οικολογικών δομικών στοιχείων με υψηλή προστιθέμενη αξία

Τάσεις για την αξιοποίηση των ΑΕΚΚ Επιλεκτική κατεδάφιση με τηλεχειριζόμενα ή ρομποτικά συστήματα http://inhabitat.com/amazing-ero-concrete-recycling-robot-can-erase-entire-buildings/

Τάσεις για την αξιοποίηση των ΑΕΚΚ Επιλεκτική κατεδάφιση με αυτόνομα συστήματα με ταυτόχρονη διαλογή των υλικών (υδραυλική θραύση, συλλογή υλικών, ανακύκλωση νερού) http://inhabitat.com/amazing-ero-concrete-recycling-robot-can-erase-entire-buildings/

Τάσεις για την αξιοποίηση των ΑΕΚΚ Επιλεκτική κατεδάφιση με αυτόνομα συστήματα με ταυτόχρονη διαλογή των υλικών (urban mining) http://inhabitat.com/amazing-ero-concrete-recycling-robot-can-erase-entire-buildings/

Παραγωγή ειδικών οικολογικών δομικών στοιχείων με υψηλή προστιθέμενη αξία

Έρευνα στο Πολυτεχνείο Κρήτης – Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων Παραγωγή ειδικών οικολογικών δομικών στοιχείων με υψηλή προστιθέμενη αξία Έρευνα στο Πολυτεχνείο Κρήτης – Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων «Ανακύκλωση λατομικής παιπάλης, οικοδομικών απορριμμάτων και υλικών κατεδαφίσεων για την παραγωγή καινοτόμων οικολογικών δομικών στοιχείων» DURECOBEL - 11ΣΥΝ_8_584 (ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 2011) Α/Α ΦΟΡΕΑ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΦΟΡΕΑ 1 (Συντονιστής) Ερευνητική μονάδα «Έλεγχος Ποιότητας & Υγιεινή και Ασφάλεια στην Μεταλλευτική», Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, Πολυτεχνείου Κρήτης 2 Ερευνητική μονάδα «Τεχνολογίες Διαχείρισης Μεταλλευτικών και μεταλλουργικών αποβλήτων και αποκατάστασης εδαφών», Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, Πολυτεχνείου Κρήτης 3 Ανώνυμος Εταιρεία Παραγωγής και Εμπορίας Ετοίμου Σκυροδέματος και κονιαμάτων, «Φινομπετόν» 4 Ανώνυμος Εταιρεία Παραγωγής και Εμπορίας Ετοίμου Σκυροδέματος και προϊόντων τσιμέντου, «Τεχνομπετόν»

Τέλος Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας Τέλος Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας