ΣΕΝΑΡΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Ένταξη της διαδικασίας της μάθησης σε ένα πολύπλοκο, ρεαλιστικό και πραγματικό περιβάλλον, δηλαδή με την εμπλοκή των εκπαιδευόμενων σε ρεαλιστικά -αυθεντικά καθήκοντα. Σχέση των διδακτικών στρατηγικών με την έρευνα 1. έχουν εμπλακεί οι εκπαιδευόμενοι στην επιστημονική διαδικασία; 2. είναι οι διδακτικές στρατηγικές ενταγμένες στην επιστημονική διαδικασία;

Το εκπαιδευτικό σενάριο (educational scenario) είναι η περιγραφή ενός μαθησιακού πλαισίου με εστιασμένο γνωστικό/ά αντικείμενο/α, συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους, παιδαγωγικές αρχές και δράσεις αξιοποιώντας συγκεκριμένα εκπαιδευτικά εργαλεία/λογισμικά. Ένα σενάριο υλοποιείται μέσα από σειρά εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων (educational activities) όπου οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί παίζουν καλά καθορισμένους ρόλους

Το σενάριο περιγράφει τη μαθησιακή διαδικασία από την πλευρά των μαθητών, το «τι κάνουν οι μαθητές;», «τι θέλω να αποκομίσουν από αυτή τη δραστηριότητα;» και όχι από την πλευρά του εκπαιδευτικού «τι διδάσκω;». Κατ' αυτή την έννοια, το σενάριο μάθησης είναι ένας δομημένος τρόπος σχεδιασμού δραστηριοτήτων μάθησης, που μας βοηθά να σχεδιάσουμε το μάθημα με όρους δραστηριότητας των μαθητών

Διδακτικό σενάριο Σχέδιο μαθήματος περιγραφή μιας διδασκαλίας με εστιασμένο γνωστικό(ά) αντικείμενο(α), συγκεκριμένους εκπαιδευτικούς στόχους, διδακτικές αρχές και πρακτικές Σχέδιο μαθήματος λεπτομερής περιγραφή μιας διδασκαλίας – από την οποία ωστόσο ενίοτε μπορεί να απουσιάζει η περιγραφή της κοινωνικής αλληλεπίδρασης μεταξύ μαθητών-εκπαιδευτικού

Το Διδακτικό σενάριο Σχέδιο μαθήματος Περιλαμβάνει: περιλαμβάνει αλληλεπίδραση ρόλοι των συμμετεχόντων, αντιλήψεις των μαθητών και ενδεχόμενα διδακτικά εμπόδια Σχέδιο μαθήματος περιλαμβάνει περιγραφή των φάσεων ή σταδίων μιας διδασκαλίας, όπως Αφόρμηση, ανάπτυξη, ανακεφαλαίωση

Η δομή και η ροή κάθε δραστηριότητας, ο ρόλος του διδάσκοντα και των μαθητών καθώς και η αλληλεπίδραση αυτών με τα χρησιμοποιούμενα μέσα και υλικά, περιγράφονται σε ένα πλάνο δραστηριότητας (activity plan) Σε ένα τέτοιο πλαίσιο διδασκαλίας μπορούν να συνδυάζονται περισσότεροι διδακτικοί πόροι, όπως π.χ. χρήση ενός ή περισσοτέρων λογισμικών, σημειώσεις, sites, όργανα (π.χ. εργαστηριακά, πίνακας, διαβήτης,...), προκειμένου να επιτευχθεί ένα μαθησιακό αποτέλεσμα.

Τι είναι ένα σενάριο μαθήματος Οδηγίες προς ναυτιλομένους Πού θέλουμε να πάνε οι μαθητές και οι μαθήτριες; Πώς θα πάνε εκεί; Πώς θα ξέρουμε ότι έχουν φτάσει; Τι θέλουμε να αποκομίσουν από αυτή τους τη δραστηριότητα;

Ο δρόμος έχει σημασία .. Τα σενάρια μάθησης παρέχουν στους μαθητές εμπειρίες για μάθηση με νόημα Τα σενάρια μάθησης συνδέουν και αξιοποιούν τις συσχετιζόμενες δυνατότητες για μάθηση Η διδασκαλία βασίζεται σε εκπαιδευτικές στρατηγικές που δίνουν έμφαση σε ερευνητικές κι άλλες εκπαιδευτικές εφαρμογές

Ένα διδακτικό μοντέλο –σενάριο θα πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνει τις εξής δομές: εμπλοκή, διερεύνηση, εξήγηση, λεπτομερή ανάπτυξη και αξιολόγηση, ώστε να είναι συμβατό και με τις σύγχρονες θεωρίες μάθησης σύμφωνα με τις οποίες ο εκπαιδευόμενος χτίζει μόνος του τη γνώση όταν του δίνεται η δυνατότητα να αναπτύξει τα νοητικά του μοντέλα.

Διεπιστημονικότητα -διαθεματικότητα Διαθεματικότητα η επέκταση της ανάλυσης ενός υπό μελέτη αντικειμένου σε σφαίρες που επεκτείνονται πέρα από τα αυστηρά όρια της μίας γνωστικής περιοχής, προκειμένου η μελέτη αυτή να εγγραφεί σε ένα γενικότερο πλαίσιο και να διασυνδεθεί με άλλες έννοιες. διεπιστημονικότητα η εμπλοκή περισσοτέρων από μία γνωστικών περιοχών στην μελέτη ενός φαινομένου

Δομή ενός Σεναρίου πρέπει να είναι σχεδιασμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει παρέμβαση και αλλαγή από μέρους του καθηγητή και δημιουργική χρήση του σεναρίου στην τάξη

Η συγγραφή των σεναρίων στηρίζεται: Στην πολυπλοκότητα των προσεγγίσεων (παιδαγωγικών, διδακτικών, γνωστικών) της διδακτικής ενότητας και των περιορισμών που προκύπτουν (τεχνικών, οικονομικών κλπ.). Στην εμπλοκή διαφόρων γνωστικών περιοχών στην εκμάθηση και διδασκαλία μιας διδακτικής ενότητας και τη μεταξύ τους συνέργεια, καθώς επίσης και την ανάγκη συνεργασίας τεχνικών και παιδαγωγών για την επιτυχή δημιουργία και συγγραφή ρεαλιστικών σεναρίων. Στην αμεσότητα των σεναρίων στην καθημερινή σχολική πραγματικότητα και τη συμβολή τους στην αναβάθμιση της διδακτικής πρακτικής. Την ανάγκη επικοινωνίας των σεναρίων (δραστηριότητες, εργασίες, ασκήσεις, μέθοδος εφαρμογής στην τάξη και στο σχολείο) με μαθητές, καθηγητές, διεύθυνση σχολείων και άλλων σχετικών φορέων.

από το κλειστό σχολικό περιβάλλον στο ανοιχτό σχολείο της ζωής Σχηματική παράσταση μετάβασης του μαθητή σε περιβάλλοντα "μάθησης με νόημα'' μέσω των εκπαιδευτικών σεναρίων Από την παθητικότητα στη δραστηριοποίηση στην ανεξαρτησία Από την εξάρτηση από το κλειστό σχολικό περιβάλλον στο ανοιχτό σχολείο της ζωής

Ένα σενάριο αποτελείται από τους μαθησιακούς στόχους. την κεντρική ιδέα του σεναρίου. τη διάρκεια (επιμέρους των δραστηριοτήτων και τη συνολική).

τους ρόλους που εμπλέκονται στη διαδικασία (μαθητής, εκπαιδευτικός, συμμαθητής, σχολείο, διευθυντής, εξωτερικοί φορείς κ.ά.) και η μεταξύ τους οργάνωση και ο συντονισμός. τις δραστηριότητες που θα πραγματοποιούν οι εμπλεκόμενοι (π.χ. οι μαθητές θα συζητούν - γράφουν - διαβάζουν - ρωτούν - απαντούν -σχολιάζουν - εξηγούν - εφαρμόζουν - αναλύουν - συνθέτουν -προβληματίζονται - αξιολογούν και αξιολογούνται) και η σχέση τους με το Αναλυτικό Πρόγραμμα. το εκπαιδευτικό υλικό (μαθησιακοί πόροι-αντικείμενα) σε ψηφιακή ή μη μορφή το οποίο λειτουργεί υποστηρικτικά. τις ΤΠΕ που προτείνονται προς χρήση (π.χ. εκπαιδευτικό λογισμικό).

Από τι αποτελείται το σενάριο (Πηγή: Δημαράκη, 2000) Συντονισμός Διδακτικό σκεπτικό Γνωστικό υπόβαθρο εννοιολογικό υπόβαθρο Σκοποί - στόχοι Λειτουργία σχολικής μονάδας Χρονισμός - Διάρκεια Ρόλοι αλλαγή ρόλων Οργάνωση Τάξης Διαδικασία Συνεργασία Υλικά Παιδαγωγικό σκεπτικό Αναλυτικό πρόγραμμα

Υπόδειγμα Εκπαιδευτικού Σεναρίου με τη Χρήση ΤΠΕ Κατά το σχεδιασμό και την κατασκευή σεναρίου με τη χρήση των ΤΠΕ λαμβάνουμε υπόψη μας τα εξής ερωτήματα: Τι παραπάνω προσφέρει το σενάριο αυτό στους μαθητές μας σε σχέση με τις πληροφορίες που παρουσιάζονται στο βιβλίο; Τι νέο κάνουν οι μαθητές μας σε σχέση με την παραδοσιακή διδασκαλία; Κύρια ζητούμενα: Διερευνητική μάθηση, συνεργατική μάθηση, διαθεματική προσέγγιση. Τι προσφέρουν οι ΝΤ στο σενάριο αυτό; π.χ. ευκολία στην εύρεση του υλικού; στην επεξεργασία του υλικού;

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ

Οι Δραστηριότητες Η αξιοποίηση των ΤΠΕ σε ένα σενάριο μάθησης επιτρέπει μαθησιακές δραστηριότητες με εξαιρετικά μεγάλο πλούτο, ποικιλία και κυρίως διάρκεια και βάθος που μέχρι πριν δεν ήταν εφικτό. Αυτά που μπορούσαμε ως τώρα να ζητήσουμε από τους μαθητές να κάνουν στην τάξη περιορίζονταν από τα υλικά, τις πηγές και τα εργαλεία που μπορούσαμε να τους διαθέσουμε. Το σενάριο βοηθά ώστε να μην περιοριζόμαστε από τις ως τώρα επιλογές μας για τη διεξαγωγή του μαθήματος, αλλά να εξετάζουμε εναλλακτικές που δεν είχαμε πριν

Η δομή και η ροή κάθε δραστηριότητας, ο ρόλος του διδάσκοντα και των μαθητών καθώς και η αλληλεπίδραση αυτών με τα χρησιμοποιούμενα μέσα και υλικά, περιγράφονται σε ένα πλάνο δραστηριότητας (activity plan)

Εκπαιδευτικές δραστηριότητες Δημιουργική χρήση του σεναρίου στην τάξη Ρόλοι διδάσκοντα, μαθητών και αλληλεπίδραση με μέσα και υλικά Εκβαθυμένη προσέγγιση στη διδακτική πρακτική Χρήση λογισμικού και υπολογιστικών εργαλείων Πλάνο δραστηριότητας

ΦΑΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ Οι δραστηριότητες ανάπτυξης ενός εκπαιδευτικού σεναρίου ακολουθούν έναν κύκλο διαφορετικών φάσεων ΦΑΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 1. Σχεδιασμός ■ κεντρική ιδέα ■ γνωστικό αντικείμενο ■ μαθησιακοί στόχοι ■ ρόλοι εμπλεκομένων ■ τρόπος αξιολόγησης των μαθητών 2. Προετοιμασία ■ δραστηριότητες των εμπλεκομένων ■ συσχέτισή τους με μαθησιακούς στόχους ■ συλλογή υποστηρικτικού υλικού 3. Ανάπτυξη ■ δημιουργία μαθησιακού υλικού σε ψηφιακή ή μη μορφή (π.χ. ηλεκτρονικές σημειώσεις, φύλλα εργασίας κλπ) ■ προμήθεια-εγκατάσταση των ΤΠΕ που θα χρησιμοποιηθούν ■ παροχή συμπληρωματικού-βοηθητικού υλικού 4. Ολοκλήρωση ■ οργάνωση όλου του μαθησιακού υλικού σε μια ενιαία μορφή (π.χ. δημιουργία φακέλου, ανάπτυξη ενός ηλεκτρονικού περιβάλλοντος κλπ) 5. Αξιολόγηση ■ αποτίμηση της μαθησιακής αποτελεσματικότητας της διδακτικής διαδικασίας που πραγματοποιήθηκε βάση του εκπαιδευτικού σεναρίου

Κριτική Προσέγγιση του Σεναρίου και της Εφαρμογής του Ένταξη του προτεινόμενου σεναρίου σε ένα γενικότερο σύνολο διδακτικής της γνωστικής ενότητας στην οποία αναφέρεται (π.χ. αναφορά σε συγγενή ή διαφορετικά σενάρια). Περιγραφή των σημείων που μένουν αμετάβλητα καθώς και εκείνων που δέχονται περαιτέρω αλλαγές, προσθέσεις και γενικότερα είναι περισσότερο ευέλικτα για μετατροπές στα χέρια των εκπαιδευτικών και των μαθητών. Κριτική των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων του σεναρίου ως προς τις προσδοκώμενες διδακτικές και μαθησιακές διαδικασίες. Αναφορά σε συγκεκριμένους στόχους ή διαδικασίες που δεν μπορούν να επιτευχθούν μέσω της συγκεκριμένης μορφής και εφαρμογής του σεναρίου.

Κριτήρια Αξιολόγησης Σεναρίων Να έχει ξεκάθαρους επιδιωκόμενους διδακτικούς στόχους, να τεκμηριώνεται με βάση κάποια παιδαγωγική θεωρία και να διαφαίνεται η σύνδεσή του με το Αναλυτικό Πρόγραμμα. Να διευκολύνει τη διαθεματική προσέγγιση. Να ενισχύει τη διερευνητική μάθηση, την ομαδική εργασία και την ενεργό δράση των μαθητών. Να αξιοποιεί τις ΤΠΕ (υπερμέσα, δικτυακές υπηρεσίες, εκπαιδευτικό λογισμικό ανοικτού τύπου) και όπου είναι δυνατόν να παρέχει τη δυνατότητα πολλαπλών ταυτόχρονων αναπαραστάσεων. Να παρέχει τη δυνατότητα της επεκτασιμότητας στον εκπαιδευτικό είτε προσθέτοντας νέες δραστηριότητες στο ίδιο θεματικό πεδίο είτε εφαρμόζοντάς το σε άλλο γνωστικό αντικείμενο.

Το εκπαιδευτικό σενάριο θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από απλότητα. ξεκάθαρους ρόλους για κάθε μαθητή. σαφή ορισμό της αλληλεπίδρασης. πρόβλεψη του χρόνου κάθε δραστηριότητας. αξιοποίηση της φυσικής τάσης του παιδιού για διερεύνηση και δημιουργικότητα. δυνατότητα καλλιέργειας όχι μόνο δεξιοτήτων, αλλά και στάσεων ζωής δυνατότητα συνεργατικότητας μεταξύ μαθητών στο στενό πλαίσιο της σχολικής τάξης ή στο πλαίσιο εικονικών τάξεων μεταξύ διαφορετικών σχολείων της Ελλάδας και του εξωτερικού.

Άξονες αξιολόγησης εκπαιδευτικού σεναρίου κατάλληλη διατύπωση στόχων επίτευξη στόχων με βάση την όλη περιγραφή συμφωνία με σύγχρονες παιδαγωγικές αρχές εκμετάλλευση τεχνολογικών μέσων καταλληλότητα ως προς το επίπεδο μαθητών σχέση με το αναλυτικό πρόγραμμα πληρότητα δομή μορφή Οτιδήποτε άλλο...

ταυτότητα του σεναρίου Δημιουρνός (οι): Γνωστικό αντικείμενο: Περιοχή γνωστικού αντικειμένου Σχέση με το εκπαιδευτικό λογισμικό Το θέμα (τα) του σεναρίου: Ιδέα: Διδακτικά αντικείμενα: Μέσα και υλικό: Το σκεπτικό του σεναρίου: Σκοπός της διδασκαλίας είναι Τα γνωστικά - διδακτικά προβλήματα που αφορούν το θέμα του σεναρίου Στόχος είναι …. Οι καινοτομίες που εισάγονται με το σενάριο Η προστιθέμενη αξία Πώς το σενάριο δίνει λύσεις Το θεωρητικό πλαίσιο Το πλαίσιο εφαρμογής: Σε ποιους απευθύνεται Ο χρόνος υλοποίησης Προαπαιτούμενες γνώσεις - ικανότητες των μαθητών Απαιτούμενα βοηθητικά υλικά και εργαλεία Κλασικά μέσα Νέες Τεχνολογίες Απαιτούμενες συνθήκες υλοποίησης Για την παρουσίαση του σεναρίου: Επιμέρους δραστηριότητες (πλήθος) Εργαλεία (ονομαστική αναφορά) φύλλα εργασίας επεξεργαστής κειμένου εκτυπωτής CD player

Πηγές (πλήθος - ονομαστική αναφορά) Ρόλοι (συνοπτική αναφορά) Μέθοδος διδασκαλίας: α) παραδοσιακή - δασκαλοκεντρική κατά την προετοιμασία και ενημέρωση της τάξης (1 διδακτική ώρα) και β) ομαδοσυνεργατική για τη διεξαγωγή των εργασιών και την τελική παρουσίασή τους. Στο Εργαστήριο Μαθητές: χωρισμός σε πέντε ομάδες με 5-6 μέλη η καθεμία. Κάθε ομάδα αναλαμβάνει να απαντήσει σε Φύλλο Εργασίας που έχει προετοιμάσει από πριν ο εκπαιδευτικός. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού: βοηθητικός, καθοδηγητικός, ενισχυτικός και παρεμβατικός μόνο όταν είναι απαραίτητο. Στην παρουσίαση: Μαθητές: παρουσίαση από τον/τους εκπρόσωπο/ους της κάθε ομάδας. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού: συντονιστικός, ζητά διευκρινίσεις, δίνει το λόγο και στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, γενικά επιβλέπει τις παρουσιάσεις και φροντίζει για την τήρηση του χρόνου. Στο Στρογγυλό Τραπέζι - Συζήτηση Μαθητές: συμμετοχή όλων των μαθητών, συζήτηση.

Για την αξιολόγηση του σεναρίου: Ως προς τις επιδιώξεις του σεναρίου Ως προς τα εργαλεία Ως προς την διαδικασία υλοποίησης Ως προς την προσαρμογή και επεκτασιμότητα

Η εμπλοκή-έναυσμα ενδιαφέροντος Αρχικοποίηση καθήκοντος Διερεύνηση-αρχική μοντελοποίηση-υποθέσεις Εξήγηση-ερμηνεία-έλεγχος υποθέσεων Λεπτομερής ανάπτυξη-πειραματισμός-γενίκευση Αξιολόγηση

Πρακτικός Οδηγός Επιστημονικής Έρευνας στη Διδακτική των Επιστημών Πρακτικός Οδηγός Επιστημονικής Έρευνας στη Διδακτική των Επιστημών Δεξιότητες της Επιστημονικής Έρευνας Κατανόηση της Επιστημονικής έρευνας Προσδιορισμός των ερωτήσεων που μπορούν να διερευνηθούν επιστημονικά Σχεδιασμός της επιστημονικής διερεύνησης Διαφορετικές ερωτήσεις οδηγούν σε διαφορετικές διερευνήσεις Χρήση κατάλληλων εργαλείων και τεχνικών για συλλογή και ανάλυση δεδομένων (π.χ. χρήση της προσομοίωσης Monte Carlo για στοχαστικά μοντέλα, δυναμικά μοντέλα κατάλληλα όταν μελετάμε τη μοριακή δυναμική κλπ Κατανόηση των σύγχρονων επιστημονικών γνώσεων Χρησιμοποίηση μοντέλων –patterns- παραδείγματος για τη περιγραφή, εξήγηση, παραγωγή υποθέσεων και προβλέψεων Η κατανόηση της χρήσης μαθηματικών μεθόδων σε κάθε στάδιο Αναγνώριση και ανάλυση εναλλακτικών εξηγήσεων, υποθέσεων, προβλέψεων Η χρήση της τεχνολογίας για την συγκέντρωση και ανάλυση δεδομένων Χρήση μαθηματικών σχέσεων και μεθόδων προσομοίωσης σε κάθε στάδιο Οι επιστημονικές εξηγήσεις περιέχουν επιχειρήματα, αποδείξεις, χρησιμοποιούν θεωρίες και μοντέλα ενώ οι επιστημονικές ανακαλύψεις ορισμένες φορές οδηγούν σε νέες θεωρίες και εξηγούν patterns