ΥΔ ΠΚΠ INTERREG ΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ «ΙΡΑ ΕΛΛΑΔΑ – ΠΓΔΜ» Θεσμικό πλαίσιο των Προγραμμάτων του Στόχου 3 της Περιόδου Κιλκίς

Instrument for Pre-accession agreement (IPA) - Εφαρμόζοντας τη διασυνοριακή συνεργασία. Νέα χρηματοδοτικά εργαλεία Implementing Cross-border co-operation New financial instruments Αναστασία Ευαγγελίδου, ΥΔ ΠΚΠ Interreg, Μονάδα A’

Instrument for Pre-accession agreement (IPA) Το IPA αποτελεί βασικό στοιχείο της στρατηγικής της ΕΕ αναφορικά με την πολιτική της διεύρυνσης που ακολουθεί απέναντι σε χώρες εκτός των ορίων της. Αφορά τόσο στις δεσμεύσεις, σε σχέση με την περιφερειακή ανάπτυξη, τόσο των υποψηφίων προς ένταξη χωρών όσο και των χωρών εκείνων με τις οποίες συζητείται η δυνατότητα στο μέλλον να θεωρηθούν υπό ένταξη χώρες, όσο και στη σχετική βοήθεια που μπορεί να τους δοθεί από την ΕΕ. Βασικό πολιτικό αλλά και θεσμικό χαρακτηριστικό του ΙΡΑ αποτελεί το στοιχείο της διασυνοριακότητας. Οι δράσεις που θα χρηματοδοτούνται από ΙΡΑ στοχεύουν στην περιφερειακή και αγροτική ανάπτυξη, και την ανάπτυξη του ανθρωπίνου δυναμικού των επιλέξιμων περιοχών.

1. ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΙΡΑ Ένα και μόνο χρηματοδοτικό όργανο για τα προγράμματα. Η διασυνοριακή συνεργασία θα υλοποιηθεί μέσω του ΙΡΑ Μια ενιαία νομική βάση, η οποία θα εφαρμόζεται και στις δύο πλευρές των συνόρων. Ένα ενιαίο κεφάλαιο προϋπολογισμού, με κεφάλαια που θα προέρχονται ισόρροπα από το ΕΤΠΑ και το ΙΡΑ για να δαπανηθούν για το «κοινό όφελος» και στις δύο πλευρές των συνόρων. Κοινές δομές διαχείρισης, στις οποίες εκπροσωπούνται και οι δύο συμμετέχουσες στο πρόγραμμα χώρες.

2. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Τα διαρθρωτικά ταμεία και οι κανόνες εφαρμογής τους για τη διασυνοριακή συνεργασία στα εσωτερικά σύνορα της κοινότητας θα ισχύσουν και θα εφαρμοστούν και για τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Τα κεφάλαια που θα διατεθούν από το ΕΤΠΑ θα αντιστοιχούν τουλάχιστον σε ανάλογη κατανομή πόρων από το ΙΡΑ. Τα προγράμματα διασυνοριακής συνεργασίας μέσω ΙΡΑ θα διαθέτουν ένα κοινό ταμείο, το οποίο και θα χρηματοδοτεί σύμφωνα με ενιαίους κανόνες στη διασυνοριακή περιοχή χωρίς γεωγραφικούς περιορισμούς. Η κατανομή των πόρων του ΕΤΠΑ από τον στόχο της Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας (7,5 δις. Ευρώ), στο ΙΡΑ ανέρχεται σε 310 εκ. Ευρώ. Υπάρχει και η υποχρέωση των Κρατώ Μελών από το ΙΡΑ να αντιστοιχήσουν την συμμετοχή του ΕΤΠΑ. Συνεπώς στο σύνολο διατίθενται για το ΙΡΑ κεφάλαιο ύψους 620 εκ. Ευρώ.

2. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ Η ένταση της βοήθειας επιλέχθηκε να υπολογιστεί βάσει του πληθυσμού που ζει στο σύνολο των επιλέξιμων περιοχών, απ’ όπου προκύπτει το ποσό των 16,7Ευρώ κατά κεφαλήν. Με βάση αυτή τη μέθοδο προκύπτει σε ορισμένα Κράτη μέλη υπέρογκη συμμετοχή του ΕΤΠΑ. Για την Ελλάδα συγκεκριμένα το ποσοστό της ανέρχεται σε 64% ανά φάκελο CBC. Ανάλογα ισχύουν για τη Ρουμανία και την Κύπρο σε ποσοστά 35% και 146% αντίστοιχα. Για τον λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την επιβολή Caping για τη συμμετοχή του ΕΤΠΑ στο ΙΡΑ σε ποσοστό 30% για κάθε Κράτος Μέλος του καταμερισμού των ποσών του ETC CBC. Βασική προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση εταίρων από το ΙΡΑ είναι η επιλεξιμότητα των περιοχών της κάθε χώρας σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ.

3. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΙΡΑ Απαιτείται μια και μοναδική νομική βάση για την αποτελεσματικότερη, συντονισμένη και καλύτερα στοχευμένη βοήθεια στις χώρες που συμμετέχουν στα σχετικά προγράμματα. Τη νομική βάση αποτελούν οι:  Κανονισμός Πλαίσιο ΙΡΑ 1085/2006 που ψηφίστηκε από το Συμβούλιο της ΕΕ στις  Λεπτομερής Εφαρμοστικός Κανονισμός της Επιτροπής που προετοιμάζεται από την ΕΕ. Επιπρόσθετα το ΙΡΑ θα πρέπει να είναι εναρμονισμένο με το Multiannual Indicative Financial Framework (ΜΙFF) της ΕΕ για την διεύρυνση. Επιπρόσθετα κάθε χώρα θα πρέπει να κάνει έναν ενδεικτικό σχεδιασμό σε ένα Multi Annual Planning Document (MIPD) έγγραφο σύμφωνα με το ΜΙFF.

4. ΚΟΙΝΕΣ ΔΟΜΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Εισάγεται για πρώτη φορά το «Κοινό Σύστημα Διαχείρισης» για τις χώρες που μετέχουν στο ΙΡΑ. Η διασυνοριακή συνεργασία με τα Κράτη Μέλη και τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες όσο και τις δυνητικές υποψήφιες προς ένταξη χώρες ενσωματώνει στο ΙΡΑ τόσο τους πόρους του ΕΤΠΑ όσο και των λοιπών ταμείων της ΕΕ που χρηματοδοτούσαν έως τώρα ανάλογα προγράμματα.

4.1. Δομές Διαχείρισης Επιτροπή Παρακολούθησης, για την παρακολούθηση της εφαρμογής του Προγράμματος, με ευρεία συμμετοχή από εθνικές και τοπικές αρχές. Πέραν από την έγκριση των ετήσιων εκθέσεων και των τροποποιήσεων των προγραμμάτων θα είναι υπεύθυνη και για την επιλογή των έργων. Δεν αποκλείεται η δυνατότητα ύπαρξης και μια άλλης Επιτροπής Επιλογής Έργων. Κοινή Τεχνική Γραμματεία, για την καθημερινή διαχείριση του προγράμματος, που θα βοηθά την ΔΑ στην άσκηση των καθηκόντων της. Η ΚΤΓ θα ετοιμάζει τις προκηρύξεις των έργων, θα συμβουλεύει τους project partners, θα είναι υπεύθυνη για τη δημοσιότητα και για την αρχική αξιολόγηση των προτάσεων των έργων.

4.2. Κοινές Αρχές Διαχειριστική Αρχή, για την ορθή οικονομική διαχείριση του προγράμματος και των έργων, την εξασφάλιση της αξιολόγησης του προγράμματος, των ετήσιων εκθέσεων και την υποβολή των σχετικών εγγράφων στην Επιτροπή Παρακολούθησης. Η ΔΑ λογικά θα εδρεύει στο Κράτος Μέλος που μετέχει στο Πρόγραμμα. Αρχή Πιστοποίησης, υπεύθυνη για την πιστοποίηση των δαπανών σύμφωνα με την εθνική και κοινοτική νομοθεσία, τις αιτήσεις πληρωμής και την εκταμίευση των πόρων του ΕΤΠΑ Αρχή Ελέγχου, υπεύθυνη για τη διασφάλιση της καλής λειτουργίας των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου. Οι κοινές αρχές δεν σημαίνει ότι αποτελούνται και από τις δύο χώρες αλλά ότι επιλέγονται και από τις δύο από κοινού.

5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Αναφορικά με τα προγράμματα, αυτά θα πρέπει να: είναι πραγματικά κοινά, να μην έχουν ξεχωριστούς χρηματοδοτικούς πίνακες, να έχουν ενιαίες δομές διαχείρισης, να εφαρμόζεται ενιαίο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου τα έργα να είναι πραγματικά διασυνοριακά με βάση την αρχή του lead partner. να υποστηρίζονται από Μνημόνια Συνεργασίας (ΜοU) ανάμεσα στις μετέχουσες χώρες.

5.1. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των προγραμμάτων Σε σχέση με τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες θα υπογραφούν Χρηματοδοτικές Συμφωνίες (Financing agreements) ανάμεσα στις χώρες αυτές και στην ΕΕ, απαραίτητες για να γίνει το πρόγραμμα δεσμευτικό για τις χώρες αυτές. Τα προγράμματα κάτω από το ΙΡΑ θα έχουν χρηματοδοτικούς πίνακες που θα καλύπτουν περίοδο 3 ετών. Αναφορικά με τους κανόνες που θα εφαρμόζονται για τη σύναψη δημοσίων συμβάσεων θα ισχύει ένα ενιαίο πλαίσιο από εναρμονισμένους κανόνες (external aid rules) για όλες τις επιλέξιμες περιοχές σύμφωνα τόσο με την κοινοτική νομοθεσία όσο και την εθνική νομοθεσία του Κράτους Μέλους. Για την αυτόματη αποδέσμευση πόρων θα εφαρμόζεται ο κανόνας N+4 Εφόσον ως τις αρχές του 2007 δεν έχουν ολοκληρωθεί οι απαιτούμενες διαδικασίες για την εφαρμογή των προγραμμάτων, τα προγράμματα μπορούν να ξεκινήσουν με μεταβατικές διατάξεις σύμφωνα με τις αντίστοιχες των Προγραμμάτων Γειτνίασης, ενόσω η προετοιμασία τους θα ολοκληρώνεται.

6. ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Προτείνεται η ακόλουθη δομή για την κατάρτιση των ενιαίων προγραμματικών εγγράφων τα οποία θα διέπονται από την αρχή της συνεργασίας και της κοινής ευθύνης. Για κάθε πρόγραμμα θα πρέπει να οριστεί μια «Προγραμματική Επιτροπή» (Programming Committee), στην οποία και θα υποβάλλονται τα αποτελέσματα της εργασίας μιας Ομάδας Σύνταξης των Προγραμμάτων ( Drafting Team), η οποία θα πρέπει επίσης να οριστεί με συμμετέχοντες και από τις δύο συμμετέχουσες χώρες. Η ομάδα αυτή μπορεί να υποστηρίζεται από εξωτερικούς συνεργάτες. Η Προγραμματική Επιτροπή θα πρέπει να συγκροτηθεί άμεσα και να προσλάβει συμβούλους για την ex-ante αξιολόγηση και την Strategic Environmental Assessment (SEA). Επίσης θα πρέπει να συμφωνήσει στις δομές διαχείρισης του προγράμματος. Να ορίσει Ομάδα Σύνταξης, να καθορίσει αρμοδιότητες και να θέσει χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των σχετικών εργασιών.

6.1 Περιεχόμενο Προγραμμάτων Περιοχή εφαρμογής του Προγράμματος. SWOT Ανάλυση Στρατηγική Προτεραιότητες Διατάξεις Εφαρμογής Χρηματοδοτικοί Πίνακες. Το πρόγραμμα ως έγγραφο θα πρέπει να είναι περιορισμένο και να έχει εφαρμόσει την αρχή της αναλογικότητας στην κατανομή των πόρων ανάμεσα στις συμμετέχουσες χώρες. Το πρόγραμμα στη συνέχεια θα ακολουθήσει μια πορεία δημόσιας διαβούλευσης και αφού εγκριθεί από τις εθνικές αρχές θα υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπου θα αξιολογηθεί εσωτερικά από τις αρμόδιες υπηρεσίες της. Οι χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα θα πρέπει να ενσωματώσουν τις όποιες αλλαγές προτείνει η ΕΕ. Στη συνέχεια η ΕΕ θα εγκρίνει το πρόγραμμα και κατόπιν θα υπογράψει τη χρηματοδοτική συμφωνία με την τρίτη χώρα.

7. ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Επισήμανση του σημαντικού ρόλου του CBC Επισήμανση της μη αποτελεσματικής λειτουργίας του CBC, λόγω του υπερβολικά συγκεντρωτικού συστήματός του Προοπτική βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου των πληθυσμών με το CBC Νέο θεσμικό πλαίσιο βάσει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των προγραμμάτων. Πρόσκληση των χωρών για την εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου, όχι υποχρέωσή τους Τυχόν λήψη απόφασης από την Επιτροπή για υποχρεωτική εφαρμογή, μετά από συζήτηση και διαπραγματεύσεις με τα Κράτη-Μέλη, τις Δυνητικές Υποψήφιες Χώρες, τις Υποψήφιες Χώρες Προτάσεις  Νέα προσέγγιση στη διαχείριση του CBC  Αποκέντρωσή του  Συνέχισή του, λόγω χρονικής πίεσης, με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, μέχρι τη θεσμοθέτηση του νέου.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Αναστασία Ευαγγελίδου, Nομικός Υ.Δ. Π.Κ.Π. Ιnterreg Μονάδα Α΄- Σχεδιασμού, Προγραμματισμού, Αξιολόγησης και Ειδικών Θεμάτων Λεωφ. Γεωργικής Σχολής 65 ΤΚ 57001, Πυλαία, Θεσσαλονίκη Τηλ Fax