Διασφάλιση και Διοίκηση Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση: Διοίκηση και Καλές Πρακτικές. Η σωστή εφαρμογή του φοιτητο-κεντρικού Ευρωπαϊκού συστήματος μεταφοράς και συσσώρευσης πιστωτικών μονάδων (ECTS) Καθ. Μαρία Λαζαρίδου Τμήμα Βιολογίας, Α.Π.Θ. mlazarid@bio.auth.gr http://users.auth.gr/~mlazarid/

Ερωτήματα: Tί είναι πραγματικά το ECTS; Πως κατανέμονται οι πιστωτικές μονάδες (π.μ.); Από ποιους και πως καθορίζεται ο φόρτος εργασίας των φοιτητών και πως ελέγχεται; Μπορούν να μεταφερθούν οι π.μ σε άλλο πρόγραμμα που προσφέρεται από το ίδιο ή άλλο ίδρυμα; Έχει σχέση με την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της Bologna; Ποια η διαφορά των τοπικών διδακτικών μονάδων και των ευρωπαϊκών;; Βοηθάει και σε τι ωφελεί η κλίμακα βαθμολογίας και η κατανομή της;

Παρερμηνείες ECTS = Πιστωτικές Μονάδες ΟΧΙ Διδακτικές Μονάδες DS = Παράρτημα Διπλώματος ΟΧΙ Συμπλήρωμα Διπλώματος ECTS Allocation= κατανομή πιστωτικών μονάδων  ECTS Award = απονομή πιστωτικών μονάδων  Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την ορολογία, βλ. Glossary (35 σελ.)   http://www.he-leo-project.eu/glossaries/ectsusersguide_en_februar2005.pdf/view

European Course Credit Transfer and Accumulation System (ECTS) Το ECTS είναι τμήμα του προγράμματος ERASMUS Programme (European Community Action Scheme for the Mobility of University Students) (1992/93). Είναι κοινές δομές που η κατανόηση τους διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των Ιδρυμάτων και επιτρέπει τη διαβίωση μέσα σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι της ανώτατης εκπαίδευσης. Είναι σύστημα φοιτητο-κεντρικό γιατί δίνει τη δυνατότητα στους φοιτητές να παρακολουθήσουν τμήμα των σπουδών τους σε άλλα πανεπιστήμια στο εξωτερικό.

Τα ECTS βασίζονται: στο φόρτο εργασίας, ο οποίος απαιτείται από κάθε φοιτητή ή σπουδαστή για να επιτύχει τους αντικειμενικούς στόχους ενός προγράμματος σπουδών τα εκάστοτε μαθησιακά αποτελέσματα τις γνώσεις, ικανότητες και δεξιότητες που επιδιώκεται να αποκτηθούν μετά την επιτυχή ολοκλήρωσή και αξιολόγηση των μαθημάτων του προγράμματος σπουδών.

Ορισμοί: Φόρτος Εργασίας: Αντιπροσωπεύει τον απαιτούμενο χρόνο για την ολοκλήρωση ενός συγκεκριμένου μαθήματος, που αποτελείται από την παρακολούθηση διαλέξεων/σεμιναρίων, την ανεξάρτητη μελέτη, την προετοιμασία εργασιών, τις εξετάσεις κλπ. Μαθησιακά αποτελέσματα: είναι το σύνολο των γνώσεων, ικανοτήτων και δεξιοτήτων μετά την επιτυχή ολοκλήρωση (αξιολόγηση) μιας συγκεκριμένης εκπαιδευτικής διαδικασίας, μακράς ή βραχείας διάρκειας. Η αξιολόγηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια προηγούμενης μάθησης ή εργασιακής εμπειρίας σε τυπικό ή/και άτυπο πλαίσιο είναι εξατομικευμένη και απαιτεί περισσότερο χρόνο από ό,τι η τυπική μάθηση.

Οι πιστωτικές μονάδες κατανέμονται σε όλα τα εκπαιδευτικά συστατικά στοιχεία ενός προγράμματος σπουδών (όπως π.χ. ενότητες μαθημάτων, σειρές μαθημάτων, πρακτική άσκηση, διπλωματική εργασία, κλπ.) . Οι ελάχιστες πιστωτικές μονάδες ενός μαθήματος δεν μπορεί α είναι λιγότερες από 2 Oι μονάδες που χορηγούνται σε ένα μάθημα/στοιχείο/πρόγραμμα, μπορούν να μεταφερθούν σε άλλο πρόγραμμα που προσφέρεται από το ίδιο ή άλλο ίδρυμα.

Σε ένα πλήρες ακαδημαϊκό έτος αντιστοιχούν 60 μονάδες (ECTS) Yπολογισμός των ECTS μονάδων Σε ένα πλήρες ακαδημαϊκό έτος αντιστοιχούν 60 μονάδες (ECTS) ή Σε ένα πλήρες ακαδημαϊκό εξάμηνο 30 μονάδες (ECTS) Ο φόρτος εργασίας ενός φοιτητή κυμαίνεται από 1500 έως 1800 ώρες/ακαδημαϊκό έτος Άρα: 1 ECTS = 25-30 ώρες εργασίας Aristotle University 8

Τα ECTS καθορίζονται: από τους οικείους διδάσκοντες και κατανέμονται σε κάθε εκπαιδευτικό στοιχείο που αναφέρεται στον Ενημερωτικό Οδηγό Σπουδών κάθε Τμήματος Είναι ευθύνη δικιά μας η κατάρτιση και εφαρμογή ενός ρεαλιστικού προγράμματος σπουδών, βασισμένου κυρίως σε διαδραστική μάθηση Ο φόρτος εργασίας πρέπει να ελέγχεται κατά την αξιολόγηση των μαθημάτων από τους φοιτητές, εάν δηλαδή ανταποκρίνεται στις ώρες που ισοδυναμούν τα ECTS που έχουν κατανεμηθεί στο κάθε μάθημα.Εάν δεν είναι σωστές οι ECTS πρέπει το μάθημα να πάρει περισσότερες ECTS (1 ECTS=25-30 ώρες) ή η ύλη να περιοριστεί ( κάθε εξάμηνο αντιστοιχεί 30 ECTS)

Εφαρμογή των ECTS. Καθορισμός του φόρτου εργασίας. Η εξεύρεση αντικειμενικών κριτηρίων για την ποσοτική αποτίμηση της ποιότητας του παρεχόμενου μόχθου είναι δύσκολη. Γιατί; ο φόρτος εργασίας του φοιτητή είναι συνάρτηση της πολυπλοκότητας του γνωστικού αντικειμένου του μαθήματος, των μαθησιακών ικανοτήτων του φοιτητή αλλά και των εκπαιδευτικών ικανοτήτων του διδάσκοντα, των εποπτικών μέσων και του βιβλίου/σημειώσεων που διατίθενται. Ένα λοιπόν ένα μάθημα είναι δύσκολο και χρειάζεται πολλές ώρες διαβάσματος, αυτές οι ώρες ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΙ ΣΤΙΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ που κατανέμονται στο μάθημα.

Υπολογισμός του φόρτου εργασίας Προτείνεται ότι για μια ώρα ΔΙΔΑΣΚΑΛΊΑΣ ΚΑΘΕΔΡΑΣ χρειάζονται δύο ώρες ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΕΚΤΟΣ ΤΑΞΗΣ (1:2). οι ώρες Εργαστηρίου αντιστοιχούν στο 1/2 της ώρας μιας διάλεξης Το φορτίο εργασίας που απαιτείται σε μια εβδομάδα δεν μπορεί να ξεπερνάει τις 40 ώρες δουλειάς (5 ημ. Χ 8 ώρες= 40 ώρες/εβδομάδα). Αυτό σημαίνει: 12 μήνες → 52 εβδομάδες - 12 εβδομάδες «διακοπές» (8 εβδ. το καλοκαίρι και 4 εβδ. Χριστούγεννα + Πάσχα) → 40 εβδομάδες x 40 ώρες = 1600 ώρες

Σχέση ECTS & εφαρμογή της μεταρρύθμισης της Bologna Η μεταρρύθμιση Bologna δεν θα μπορούσε να προταθεί, χωρίς τη ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ECTS ΌΜΩΣ η αυστηρή και κακή εφαρμογή της μεταρρύθμισης της Bologna στο σύστημα/ διαδικασία Bachelor-Master (3+2) αύξησε τα συμπτώματα εξάντλησης των φοιτητών/καθηγητών οι οποίοι αναζητούν όλο και περισσότερη ψυχολογική στήριξη από ειδικούς συμβούλους γιατί πιέζονται πολύ προσπαθώντας να είναι συνεπείς. Δεν έγινε ποιοτική μεταρρύθμιση και δημιουργία πραγματικά προσανατολισμένων προγραμμάτων σπουδών. Προγράμματα πρώτου κύκλου, που δεν παρείχαν πρόσβαση σε οποιαδήποτε προγράμματα δεύτερου κύκλου σπουδών ή παρείχαν μόνο σε συνδυασμό με πολύ αυστηρές διαδικασίες επιλογής (αποτέλεσμα το burnout effect).

Χρειαζόταν η προοπτική της μεταρρύθμισης Της μετάβασης από τα παλιά μοντέλα διδασκαλίας, τα καθηγητο-κεντρικά σε μοντέλα φοιτητο-κεντρικά εναλλακτικής μάθησης και αναστοχασμού, προσαρμοσμένα και ικανά να αξιολογηθούν σε διεθνές πλαίσιο Σε πάρα πολλά ιδρύματα το σύστημα των ECTS δεν εκπλήρωσε τον παιδαγωγικό του ρόλο και δεν συνέβαλε αποφασιστικά στην ορθή και μη καταχρηστική εφαρμογή του συστήματος ΚΑΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΗ ΜΑΥΡΗ ΒΙΒΛΟ των Εθνικών Ενώσεων Φοιτητών (The black book of the Bologna Process, 2005)

Υπάρχει διαφορά των τοπικών διδακτικών μονάδων από τις πιστωτικές; Γιατί δεν είναι οι δ.μ. φοιτητο-κεντρικές; Η διδακτική μονάδα αντιστοιχεί σε μια εβδομαδιαία ώρα διδασκαλίας επί ένα εξάμηνο προκειμένου περί αυτοτελούς διδασκαλίας μαθήματος και σε μια μέχρι τρεις εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας ή εξάσκησης επί ένα εξάμηνο για το υπόλοιπο εκπαιδευτικό έργο, σύμφωνα με το Ν.1268/82, αρθρ. 24 παρ. 3. Το πτυχίο εκδίδεται βάσει των ελάχιστων διδακτικών μονάδων KAI ΜΑΛΙΣΤΑ ΒΑΣΕΙ ΔΕΔΟΜΕΝΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ (Ν.1268/82,αρθρ. 24 παρ. 3) η οποία αυτό που κάνει είναι να μην λαμβάνει υπόψη τα ΜΕΓΑΛΑ/ΒΑΡΙΑ μαθήματα με μεγάλο φόρτο εργασίας. ΓΙΑΤΙ ΌΜΩΣ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΑΥΤΟ;;; Οι φοιτητές δεν προσπάθησαν περισσότερο για αυτά;;;;;;;;;;; Δεν θα ήταν καλύτερα ο βαθμός πτυχίου να είναι ανάλογος του πραγματικού φόρτου εργασίας;

Τα εκπαιδευτικά συστήματα έχουν αναπτύξει διαφορετικές προσεγγίσεις στην κλίμακα της βαθμολογίας (ECTS grading) Έχουν διαφορετικές κλίμακες βαθμολόγησης, αλλά επίσης και διαφορετικό τρόπο βαθμολογίας στα διάφορα θεσμικά όργανα και στους θεματικούς τομείς. Ενώ είναι σημαντικό να σεβαστούμε αυτές τις διαφορές, είναι επίσης σημαντικό να καταστούν διαφανείς εντός του Ευρωπαϊκού Χώρου της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, για να καταστεί δυνατή η σύγκριση σε άτομα από διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο. Οι μετακινούμενοι φοιτητές έχουν δικαίωμα σε μια δίκαιη μεταχείριση των βαθμών τους, ειδικά όταν μεταφέρονται π.μ./βαθμοί από το ένα θεσμικό όργανο / χώρα στo/ην άλλo/η, όταν πρόκειται για χορήγηση υποτροφιών/επιχορηγήσεων ή άλλων οφελών που είναι συνάρτηση του επιπέδου της απόδοσης. Η διαφάνεια του επιπέδου της απόδοσης είναι εξίσου σημαντική για τους αποφοίτους αιτούνται μια θέση εργασίας στη δική τους ή σε άλλη χώρα.

Η κλίμακα βαθμολογίας του ECTS Η Ευρωπαϊκή κλίμακα ταξινόμησης (ECTS grading) κατατάσσει τους φοιτητές ανάλογα με την επιτυχία τους στο σύνολο των φοιτητών. Για να είναι αξιόπιστη η κατάταξη πρέπει να υπάρχει δείγμα τουλάχιστον 100 προαγώγιμων βαθμών (και από προηγούμενα έτη). Οι προαγωγικοί/προβιβάσιμοι βαθμοί (από 5 έως 10) διακρίνονται σε 5 ομάδες βάσει της κανονικής κατανομής (που προϋποθέτει ότι ο διδάσκοντας έθεσε ερωτήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας για να διακρίνει τους μέτριους από τους άριστους φοιτητές)

Η κλίμακα της βαθμολογίας (ΙΙ) Οι προαγωγικοί βαθμοί (ΑΠΟ 5 ΕΩΣ10) διακρίνονται σε 5 ομάδες σύμφωνα με την κανονική κατανομή (ερωτήσεις διαβαθμισμένης δυσκολίας) : A → 10% B → 25% C → 30% D → 25% E → 10%

Τι είναι αναγωγή (αναβαθμολόγηση / αντιστοίχηση) της βαθμολογία; Είναι ο μετασχηματισμός του βαθμού, που βασίζεται στο Κεντρικό Οριακό Θεώρημα (Central Limit Theorem), όπου για ικανό αριθμό πληθυσμού, μια οποιαδήποτε κατανομή συγκλίνει στην κανονική, οπότε αυτό που επιχειρείται είναι η κανονικοποίηση των βαθμών ώστε όλοι οι εξεταζόμενοι έχουν τον ίδιο μέσο όρο και την ίδια τυπική απόκλιση και ο τελικός βαθμός είναι συνάρτηση των δυο αυτών μεταβλητών. Έτσι ο κάθε αναγόμενος βαθμός εξαρτάται από το πώς έχουν γράψει οι υπόλοιποι φοιτητές. Αυτό είναι σωστό μόνον όταν γίνεται στους προαγώγιμους βαθμούς.

Ποιος είναι υπεύθυνος για την αναγωγή των βαθμών; Ο/Η ECTS συντονιστής/στρια, υπεύθυνος/η για τη μεταφορά και συσσώρευση των πιστωτικών μονάδων και την αναγωγή της βαθμολογίας εμπλέκεται στην αναγωγή των βαθμών σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του εκάστοτε Τμήματος / Ιδρύματος (το οποίο μπορεί να συστήσει επιτροπή)

Αναγωγή βαθμολογίας τίτλων αλλοδαπής (Αρ. Πρ. Βαθμός Πρ. Φ. 815 Αναγωγή βαθμολογίας τίτλων αλλοδαπής (Αρ. Πρ. Βαθμός Πρ. Φ.815.4/ 226 / 67885 /Ζ1) στη Β’θμια Βαθμός Ελλάδας ={[(Γενικός Μέσος Όρος Ξένης Χώρας - Βάση Ξένης Κλίμακας)x 10] / αριθμό διαστημάτων Ξένης Κλίμακας} + 10, ο οποίος χρησιμοποιείται για την αναγωγή βαθμολογίας οποιουδήποτε εκπαιδευτικού συστήματος στην εικοσάβαθμη κλίμακα αρκεί να είναι γνωστή η βάση προαγωγής και το άριστα του ξένου σχολείου

Πιστοποιητικό Αναγνώρισης (Proof of Recognition) Πιστοποιεί την πλήρη αναγνώριση και μεταφορά/συσσώρευση των πιστωτικών μονάδων των μαθημάτων, στα οποία εξετάστηκε επιτυχώς κάθε διακινούμενος φοιτητής σε συνεργαζόμενο ΑΕΙ. Η μεταφορά των πιστωτικών μονάδων στο επίσημο  πρόγραμμα σπουδών του φοιτητή και στη συνέχεια  στο Παράρτημα Διπλώματος .

Παράρτημα Διπλώματος Είναι ένα έγγραφο που επισυνάπτεται σε έναν τίτλο σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, παρέχοντας μια τυποποιημένη περιγραφή της φύσης, του επιπέδου, του πλαισίου, του περιεχομένου και του κύρους των σπουδών που ακολουθήθηκαν και ολοκληρώθηκαν επιτυχώς από τον κάτοχό του. Παρέχει διαφάνεια και διευκολύνει την ακαδημαϊκή και επαγγελματική αναγνώριση των τίτλων σπουδών.

Υιοθέτηση φοιτητο-κεντρικής αντίληψης Η αξία του συστήματος των ECTS είναι πολλαπλά επωφελής για την πανεπιστημιακή μας κοινότητα. Σύμφωνα με αυτήν, η διεργασία της μάθησης ξεκινάει από αυτά που χρειάζεται και μπορεί να μάθει ο διδασκόμενος. Χρειάζεται ενεργοποίηση των διδασκομένων οι οποίοι πρέπει να είναι οι ίδιοι συν-υπεύθυνοι για τη μαθησιακή τους πορεία και κύριοι συντελεστές της. Οι καθηγητές βέβαια πρέπει να έχουν : Επιστημονική κατάρτιση, επαγγελματική εμπειρία, συνεργατικότητα, επικοινωνιακή ικανότητα, ικανότητα οργάνωσης, πρακτικότητα. Να πιστεύουν στη δουλειά τους για να μπορέσουν να πείσουν. Να κατανοούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε φοιτητή, για τη σωστή αντιμετώπιση τους. Βασική προϋπόθεση είναι ο καθορισμός σαφών στόχων του προγράμματος σπουδών, των επιμέρους μαθημάτων, απουσία αυθαιρεσιών, αυταρχισμού και ιδιοτέλειας της κρίσης, καλοπροαίρετη και μη εγωιστική συμμετοχή των διδασκόντων και των φοιτητών στις διαδικασίες για την έγκριση του προγράμματος σπουδών.

Πληροφορίες http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc48_en.htm http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc1239_en.htm + Τεύχος Β’ Αρ. Φύλλου 1466/2007 (Υπουργική Απόφαση Αρ. Φ5/89656/Β3):«Εφαρμογή του Συστήματος Μεταφοράς και Συσσώρευσης Πιστωτικών Μονάδων» Τεύχος Β’ – Αρ. Φύλλου 1091/2006 (Υπουργική Απόφαση Αριθμ. Φ5/72535/Β3 ): «Καθορισμός Παραρτήματος Διπλώματος» Τεύχος Β’ Αρ. Φύλλου 2161/2007 (Υπουργική Απόφαση Αρ. Φ5/89656/Β3):«Διόρθωση σφάλματος στην υπ’ αριθμ. Φ5/72535/Β3/18.7.2006»

Σας ευχαριστώ για την υπομονή σας