Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Παιδαγωγικό τμήμα δημοτικής εκπαίδευσης Όνομα: Σκανίκα Μαρία (Α.Ε.Μ:3208) Μάθημα: Εκπαιδευτική πολιτικη Διδάσκουσα: Ηλιάδου-Τάχου Σ. Εαρινό εξάμηνο Φλώρινα, 2014

Θέμα: Παρουσίαση ενός θέματος μέσα από την οπτική ενός συγκεκριμένου βιβλίου Τίτλος κεφαλαίου: Διεθνής εκπαιδευτικός Λόγος και Τριτοβάθμια εκπαίδευση Τίτλος βιβλίου: Παγκοσμιοποίηση και εκπαιδευτική πολιτική Συγγραφέας: Ζμας Α. Βιβλιογραφία: Βλ. Ζμας Α. ( 2007). Παγκοσμιοποίηση και εκπαιδευτική πολιτική. Αθήνα : Μεταίχμιο.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ-ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Οι υπερεθνικοί οργανισμοί έχουν εντατικοποιήσει τη διακρατική συνεργασία σε ζητήματα παιδείας, εδραιώνοντας μια σειρά εκπαιδευτικών δικτύων. Οι ευρωπαϊκές χώρες προσπάθησαν να εδραιώσουν το «Campus Ευρώπη», σύμφωνα με του οποίου η θεμελίωση, βασίζεται σε ενέργειες των ίδιων των κρατών τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση εποπτεύει τη συγκεκριμένη διαδικασία προσφέροντας οργανωτική τάξη. Ωστόσο τα ευρωπαϊκά συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης παρουσιάζουν «τάσεις αμερικανοποίησης» και απομάκρυνση από τα παραδοσιακά ιδεώδη και ταυτόχρονα ο ακαδημαϊκός χώρος έχει την υποχρέωση να διασφαλίσει την ηθική κουλτούρα κάθε έθνους. 3

Ο ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Σύγκριση των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων με των αντίστοιχων των ΗΠΑ Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, συγκρίνοντας τα, υστερούν :  στη διεξαγωγή βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας.  στο ποσοστό των πτυχιούχων.  στην προσέλκυση ξένων σπουδαστών.  στη χρηματοδότηση προγραμμάτων.  στην ποιότητα των σπουδών.  στη μετακίνηση του φοιτητικού πληθυσμού παρουσιάζοντας ασυμμετρία σε παγκόσμιο επίπεδο.  Συνεπώς γίνεται λόγος για ένα διαφορετικό μοντέλο λειτουργίας των πανεπιστημίων χωρίς χώρους, βιβλία και δασκάλους καθώς την ίδια στιγμή ο σχεδόν μισός φοιτητικός πληθυσμός διεκπεραιώνει τα σπουδαστικά του καθήκοντα online. 4

Η μειονεκτική θέση των ευρωπαϊκών πανεπιστημίων οφείλεται συμφώνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: σε παρωχημένες μεθόδους διδασκαλίας στην απομόνωση των ιδρυμάτων από τις ανάγκες του τοπικού και ευρύτερου κοινωνικού περίγυρου στον ανελαστικό τρόπο διοίκησης τους στην ανεπαρκή χρηματοδότηση η οποία συνδυάζεται με την υπέρμετρη εξάρτηση τους από τον κρατικό υπολογισμό 5

Αντιμετώπιση της μειονεκτικής θέσης Η αντιμετώπιση της υπάρχουσας κρίσης θα επέλθει : με τους ευέλικτους τρόπους εγγραφής των σπουδαστών, αμβλύνοντας τις κοινωνικές ανισότητες με τη δημιουργία κέντρων αριστείας, δηλαδή, με την ίδρυση μεταπτυχιακών/διδακτορικών σχολών και δικτύων παγκοσμίου επιπέδου με τη συνεργασία ανάμεσα στα ακαδημαϊκά ιδρύματα η οποία θα πραγματοποιηθεί:  με το ευρωπαϊκό σύστημα μεταφοράς και συσσώρευσης διδακτικών μονάδων  με την υιοθέτηση κοινών προτύπων και κατευθυντήριων γραμμών  με τη προώθηση εσωτερικών μηχανισμών ελέγχου της ποιότητας  με την ευχέρεια των πανεπιστήμιων να επιλέγουν τα ίδια τον εξωτερικό οργανισμό αξιολόγησης τους. 6

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ Η αξιολόγηση των πανεπιστημίων οδηγεί στη δημοσίευση ιεραρχικών πινάκων, δημιουργώντας κλίμα ανταγωνισμού. Τα κριτήρια μεταξύ των πανεπιστημίων δεν είναι τα ίδια. Έτσι υπονομεύεται η ιδιάζουσα αποστολή ενός πανεπιστημίου του οποίου οι στόχοι διαφέρουν παντελώς από τους αντίστοιχους των υπόλοιπων ιδρυμάτων. 7

Τα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια σε σχέση με την κοινωνία και την οικονομία Ανάμεσα στα πανεπιστήμια και στις επιχειρήσεις έχουν αναπτυχθεί εταιρικές σχέσεις αποσκοπώντας στη χρηματοδοτική ενίσχυση των πανεπιστήμιων και στην ενδυνάμωση της ανταγωνιστικότητας σε σύγκριση με αντίστοιχα πανεπιστήμια. Ωστόσο η βιομηχανία δυσκολεύεται να αξιοποιήσει στο έπακρο την έρευνα που παράγεται στο πανεπιστημιακό χώρο. Βέβαια υπάρχει και η αντίπερα όχθη, ότι ο ακαδημαϊκός χώρος θα μετατραπεί σε λειτουργική προέκταση των επιχειρήσεων καθώς αυτές θα επιβάλλουν μονομερώς τα ερευνητικά τους ενδιαφέροντα. Η επιβολή διδάκτρων συνδέεται με την αρχή της ωφέλειας (benefit principle) που πρεσβεύει ότι η βελτίωση της κοινωνικοοικονομικής θέσης μέσα από τις σπουδές είναι κάτι που πρέπει να πληρώνεται. 8

ΘΕΣΜΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΜΠΟΛΟΝΙΑ ΣΤΟ «CAMPUS ΕΥΡΩΠΗ» Προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αναδειχθεί σε οργανωτικό μοχλό των θεσμικών μεταρρυθμίσεων που προωθούνται με τη Διαδικασία της Μπολόνια. ↓ Οι προοπτικές αυτές διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Στην Ελλάδα προκλήθηκαν αντιδράσεις εξαιτίας κυρίως του φόβου για σταδιακή κατάργηση της δημόσιας παιδείας. Ωστόσο, η εισαγωγή εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων με βάση τη Διαδικασία της Μπολόνια επέφερε έντονες πιέσεις σε παγιωμένα ιδεώδη ακαδημαϊκής λειτουργίας. 9

ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ Οι κοινοτικές χρηματοδοτήσεις συντήρησαν το κοινωνικό αίτημα για μαζικοποιημένο πανεπιστήμιο, χωρίς να υπάρχει σύνδεση των πανεπιστημίων με τους παραγωγικούς φορείς της ελληνικής επικράτειας (φαινόμενο υπερεκπαίδευσης). Παιδαγωγικοποίηση: το πανεπιστήμιο θεωρείται ως υπεύθυνο για την καταπολέμηση των προβλημάτων της ανεργίας και της ετεροαπασχόλησης. Η εξάλειψη, όμως, απαιτεί τη συλλογική εγρήγορση κοινωνικοπολιτικών, οικονομικών και εκπαιδευτικών φορέων και την εγκατάλειψη της ισχύουσας τακτικής να επιρρίπτει ο καθένας την κύρια ευθύνη για την υπάρχουσα κατάσταση στους υπόλοιπους. ↓ Η συνέχιση αυτής της τακτικής θα οδηγήσει στην ύφεση του προβλήματος. 10

Ο βαθμός εξειδίκευσης των πτυχίων bachelor και η αποδοχή τους από την αγορά εργασίας παραμένει ένα ακόμα ανοιχτό ερώτημα τη στιγμή που οι επιχειρηματικοί κύκλοι αναζητούν πτυχιούχους-επαγγελματίες, έτοιμους για να εισέλθουν στον τομέα παραγωγής. Αλλά: μέλη της ακαδημαϊκής ενότητας είναι επιφυλακτικοί γνωρίζοντας την αβεβαιότητα και τη συνεχή μεταβλητότητα που υπάρχει στην αγορά εργασίας. Όμως: τα πανεπιστημιακά τμήματα που στοχεύουν στη διερεύνηση των μελλοντικών εργασιακών ευκαιριών των απόφοιτων τους, δίνουν έμφαση στην καλλιέργεια γενικού τύπου δεξιοτήτων (συνεργατικότητα, αναλυτική σκέψη, πρωτοβουλία, αυτοαξιολόγηση). Επομένως ενισχύεται η τάση αποσύνδεσης του πτυχίου από την προοπτική εξάσκησης μιας συγκεκριμένης και μόνο ειδικότητας σε ένα στενά προκαθορισμένο επαγγελματικό τομέα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας σειράς ιδρυμάτων καθαρά πρακτικού προσανατολισμού. 11

Ο πραγματικός σχεδασμός προγραμμάτων σπουδών προωθεί πάνω απ’ όλα τον χρηστικό και αγοραίο χαρακτήρα της γνώσης χωρίς οι φοιτητές να προσεγγίζουν με τρόπο σφαιρικό και κριτικό τον επιστημονικό τους κλάδο. ↓ Αποτέλεσμα είναι η αποδυνάμωση των κινήτρων των σπουδαστών και η επιλογή σπουδών με κριτήριο την ανεύρεση εργασίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ταυτίζει την κοινωνία με το σύστημα της αγοράς στου οποίου τις επιταγές καλείται να ενδώσει το πανεπιστήμιο. Ωστόσο μια ιδεατή κατάσταση θα ήταν το πανεπιστήμιο να αναδειχθεί σε έσχατο χώρο κριτικής σκέψης που αντικρούει κάθε δογματική θεώρηση του υπάρχοντος οικονομικού και κοινωνικοπολιτικού συγκείμενου. 12

Σύγκριση παραδοσιακού και φιλελεύθερου πανεπιστημίου Παραδοσιακό πανεπιστήμιο:  Είναι μικρό, κολεγιακό, δημοκρατικό, επιτελώντας κοινωνικό έργο.  Έχει επιστημονική ελευθερία.  Οι φοιτητές προέρχονται από ανώτερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα.  Οι φοιτητές έχουν εξασφαλίσει άμεση επαγγελματική αποκατάσταση. Φιλελεύθερο πανεπιστήμιο:  Είναι προσβάσιμο, πολυπληθέστερο, απρόσωπο, ιεραρχικό, γραφειοκρατικό.  Η πανεπιστημιακή γνώση υπόκειται κριτική.  Ο χρόνος που αφιερώνεται στους φοιτητές έχει μειωθεί.  Το επαγγελματικό μέλλον είναι αβέβαιο. 13

«ΤΙ ΜΕΛΕΙ ΓΕΝΕΣΘΑΙ;» Κύριο μέλημα της ευρωπαϊκής πολιτικής σχετικά με τα ζητήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι η ισορροπία ανάμεσα στις απαιτήσεις του οικονομικού συστήματος. ↓ Αυτό οδηγεί στη συγκρότηση ενιαίου campus Το ενιαίο campus αποσκοπεί στη διεθνοποίηση των ευρωπαϊκών σπουδών. Η γνώση να είναι καθολική και το επιστημονικό προσωπικό να αναπτύσσει συνεργασίες εκτός εθνικών συνόρων. 14

Η τάση αμερικανοποίησης των ανώτατων ευρωπαϊκών ιδρυμάτων είχε ως αποτέλεσμα η γνώση να βρίσκεται στο επίκεντρο αντί της γνώσης, η επαγγελματική κατάρτιση αντί της μόρφωσης, το κέρδος και η αποτελεσματικότητα αντί της επιστήμης ως αυτοσκοπό. Από την μία το πανεπιστήμιο έχει επωμιστεί σημαντικό ρόλο στο πλαίσιο των νέων οικονομικών εξελίξεων χωρίς να αποτελέσει μοναδικό στόχο. Από την άλλη η αποστολή του πανεπιστημίου είναι η καλλιέργεια ελεύθερων προσωπικοτήτων και η ανάδειξη της πνευματικής ελίτ της κοινωνίας. ↓ Συνεπώς κρίνεται απαραίτητη η ισορροπία. 15

Η ισορροπία θα επέλθει με τους εξής τρόπους: 1.με την αυτοδυναμία των πανεπιστημίων αναφορικά με τον καθορισμό των προγραμμάτων σπουδών, τους κανόνες απασχόλησης του ακαδημαϊκού προσωπικού και τη διαχείριση των εγκαταστάσεων. 2.με τη διαμόρφωση ενός θεσμικού πλαισίου που θα επιτρέπει στα πανεπιστήμια να αξιοποιούν οικονομικά τα ερευνητικά τους επιτεύγματα. 3.με την περιφερειακή ενσωμάτωση των πανεπιστημίων (άμεση σύνδεση πανεπιστημίου με τις ανάγκες της γεωγραφικής περιοχής). 16

4. με την αυτοτέλεια των πανεπιστημίων, τη ταυτόχρονη διαφοροποίηση και την ανάδειξη του ξεχωριστού προφίλ του καθενός σε σύγκριση με τα υπόλοιπα. ↓ Το προφίλ του κάθε πανεπιστημίου πρέπει να είναι αναγνωρίσιμο από την ευρύτερη κοινή γνώμη (οριζόντια και κάθετη κατάταξη). Όμως τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας αδυνατούν να διαμορφώσουν το ιδιαίτερο προφίλ τους εξαιτίας της διοικητικής τους εξάρτησης από τον κεντρικό κρατικό μηχανισμό. 17

ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ Συμπερασματικά, η τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί μέρος της ανταγωνιστικής κοινωνίας, στην οποία ο νικητής κερδίζει τα πάντα. Υπό αυτές τις συνθήκες η ακαδημαϊκή κοινότητα καλείται να ξανακερδίσει τη δημόσια πίστη και εμπιστοσύνη που διαβρώθηκαν με το πέρασμα του χρόνου αναφορικά με το ήθος, τη διαφάνεια και την αντικειμενικότητα τους. 18

Ευχαριστώ για την προσοχή σας 19