«ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ – ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ – ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΟΛΗ Η ΑΛΗΘΕΙΑ Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014 Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης – Chamber of Thessaloniki

Η δημιουργία του Ινστιτούτου Οικονομικής Πολιτικής και Δημόσιας Διακυβέρνησης από το Ελληνο- Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, ενός οργάνου μη κομματικού και ανεξάρτητου απο κάθε πολιτικό κόμμα ή κίνημα, αποτελεί το μέσο για την προώθηση λύσεων και συγκεκριμένων προτάσεων πολιτικής με θεμέλια την υπευθυνότητα, την επιστημονική γνώση και τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής πολιτικοοικονομικής πραγματικότητας. Αποστολή του Ινστιτούτου είναι η προώθηση της αριστείας στην Οικονομική Πολιτική και τη Δημόσια Διακυβέρνηση της Ελλάδας. Όραμα είναι η εφαρμογή ουσιαστικών αλλαγών μέσω υιοθέτησης καινοτόμων ιδεών και παραγωγικών λύσεων που σχετίζονται με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη στην Ελλάδα. Αρχές είναι η Υπευθυνότητα, η Διαφάνεια, η Αξιοκρατία και η Συνεργασία στο Δημόσιο και Ιδιωτικό Βίο. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Κύριες Δραστηριότητες του Ινστιτούτου είναι: Η Έρευνα: Το Ινστιτούτο αναθέτει και διεξάγει έρευνες. Βασιζόμενο στην εμπειρία και την τεχνογνωσία των μελών των Επιτροπών του, αναδεικνύει κρίσιμα ζητήματα και αξιοποιεί την τεχνολογία ως έναν κινητήριο μοχλό ανάπτυξης. Η Διάχυση Ιδεών – Διάλογος: Το Ινστιτούτο προγραμματίζει την έκδοση ποικίλων μελετών, εκθέσεων, εγγράφων, βιβλίων και άλλων μέσων, τα οποία θα μπορούν να αξιοποιηθούν ως οδηγοί στους διαμορφωτές πολιτικής, σε κυβερνητικά στελέχη, επιχειρηματίες και ακαδημαϊκούς. Διοργανώνει δημόσιους διαλόγους και συζητήσεις, παρουσιάσεις καθώς και ενημερωτικά και εκπαιδευτικά σεμινάρια, με στόχο την ενθάρρυνση της ανταλλαγής απόψεων, της συνεργασίας και της υιοθέτησης καινοτόμων λύσεων. Η Σύσταση Πολιτικής: Τα αποτελέσματα των ερευνών σε συνδυασμό με τις θέσεις των Επιτροπών του Επιμελητηρίου, θα αποτελέσουν ολοκληρωμένες προτάσεις προς την πολιτική ηγεσία του τόπου. Επιθυμούμε το σύνολο των θέσεων και των προτάσεών μας να καταστούν κανάλι τεχνογνωσίας και υποστήριξης των πολιτικών αρχών, με επιτυχημένες πρακτικές του Ιδιωτικού Τομέα που μπορούν και έχουν εφαρμοστεί αποδοτικά στον Δημόσιο Τομέα διεθνώς.

Στόχος της παρούσας έρευνας είναι ο εντοπισμός αλλαγών πολιτικής που πραγματοποιήθηκαν κατά το χρονικό διάστημα 1/2010 – 08/2014 και σκιαγραφούν την κυβερνητική δραστηριότητα, καθώς επίσης και το βαθμό έντασής της σε διάφορες φάσεις διακυβέρνησης κατά την εξεταζόμενη πενταετία. Η Έρευνα – Μεθοδολογία Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δύο βασικά στάδια, που αφορούν τη: Συλλογή των δεδομένων (data collection) και διαλογή (refining) Ποσοτικοποίηση, στατιστική ανάλυση και γραφική παράσταση αποτελεσμάτων ανά Υπουργείο και ανά κλάδο σε σχέση με το ρυθμιστικό τους περιεχόμενο ΕΡΕΥΝΑ

Συλλογή δεδομένων και επεξεργασία Στην πρώτη φάση, συλλέχθηκαν δεδομένα που έχουν δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης από τον Ιανουάριο του 2010 έως τον Αύγουστο του Συγκεκριμένα, τα δεδομένα ταξινομήθηκαν με βάση τον τρόπο δημοσίευσής τους. Το Τεύχος Α περιλαμβάνει Νόμους, Προεδρικά Διατάγματα, Πράξεις Υπουργικού Συμβουλίου και λοιπές κανονιστικές διατάξεις ενώ το Τεύχος Β, κανονιστικές αποφάσεις του Πρωθυπουργού, Υπουργών, Υφυπουργών, κανονιστικές αποφάσεις άλλων οργάνων Διοίκησης, Πράξεις του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος και λοιπές κανονιστικές πράξεις, που έχουν μεταρρυθμιστικό περιεχόμενο και για τις οποίες προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία δημόσια γνωστοποίηση μέσω της Εφημερίδας της Κυβέρνησης. Παράλληλα, συλλέχθηκε μεταρρυθμιστικό υλικό κανονιστικού περιεχομένου (Κανονιστικές Εγκύκλιοι) που αναρτήθηκαν από τον Οκτώβριο του 2010 έως τον Αύγουστο του 2014.

Βάση Δεδομένων

Τα δεδομένα ταξινομήθηκαν σε 2 κατηγορίες : Ανά Υπουργείο, ως φορέας εφαρμογής Ανά κλάδο, σε σχέση με το ρυθμιστικό τους περιεχόμενο Αναφορικά με τις αλλαγές των αρμοδιοτήτων, τις συγχωνεύσεις και τους διαχωρισμούς των Υπουργείων, τα δεδομένα εντάχθηκαν σε αυτά με βάση τη σημερινή τους μορφή. Παράλληλα μέρος της πολιτικής δραστηριότητας κατατάχθηκε σε δύο ή και περισσότερους κλάδους λόγω τους εύρους εφαρμογής της. ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Α/αΚΛΑΔΟΣΑ/αΚΛΑΔΟΣ 1Άνοιγμα Επαγγελμάτων12 Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία και Επενδυτικό Περιβάλλον 2Αποκρατικοποιήσεις13Εργασιακά και Ασφάλιση 3Ασφάλεια και Ποιότητα Ζωής14Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση 4 Γεωργία Αλιεία και Πρωτογενής Τομέας 15Μεταφορές και Τηλεπικοινωνίες 5 Δημοσιονομικά Φοροεισπρακτικά, Μισθολογικά και Συνταξιοδοτικά 16Ναυτιλία 6 Δημοσιονομικός Έλεγχος, Εξορθολογισμός Δαπανών και Δημόσιες Προμήθειες 17Παιδεία, Εκπαίδευση και R&D 7Δικαιοσύνη18 Περιφερειακή Ανάπτυξη και Αποκέντρωση 8 Διοικητική Μεταρρύθμιση, Μείωση της Γραφειοκρατίας και Fast Track 19Τουρισμός 9 Εμπόριο και Εξορθολογισμός Αγοράς 20Τράπεζες και Αγορά Χρήματος 10Ενέργεια και Περιβάλλον21Υγεία και Περίθαλψη 11 Εξωστρέφεια, Εξαγωγές, Τελωνειακά 22Χωροταξία και Κτηματολόγιο ΚΛΑΔΟΙ

Ποσοτικοποίηση, ανάλυση και γραφική παράσταση αποτελεσμάτων Η συλλογή ποιοτικών πληροφοριών ποσοτικοποιήθηκε και ταξινομήθηκε σε σύνολα ανά μήνα, έτος, τύπο, Υπουργείο και Κλάδο. Με τη χρήση μέσων όρων, εποχικότητας και ενδείξεων πολιτικής δραστηριότητας, τα αποτελέσματα απεικονίζονται μέσω γραφικών παραστάσεων. Στο σημείο αυτό, κρίνουμε απαραίτητο να διευκρινήσουμε πως στις διαγραμματικές παραστάσεις εμφανίζονται τα Υπουργεία και οι Κλάδοι που συγκεντρώνουν τις περισσότερες παρατηρήσεις ενώ οι παρατηρήσεις των υπολοίπων εμφανίζονται ως Λοιπά Υπουργεία. ΑΝΑΛΥΣΗ

Βασικές Έννοιες Για τον όρο Μεταρρύθμιση (Reform) χρησιμοποιήθηκε ο ορισμός του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ενώ για την έννοια των Διαρθρωτικών Αλλαγών (Structural Change), χρησιμοποιήθηκε ο ορισμός του Economist. Μεταρρύθμιση (Reform): Η Μεταρρύθμιση είναι η διαδικασία κατά την οποία πραγματοποιούνται αλλαγές στους επίσημους κανόνες που περιλαμβάνουν Νόμους, Ρυθμίσεις και Θεσμούς, με σκοπό τη διόρθωση ενός προβλήματος ή την επίτευξη ενός στόχου όπως η ανάπτυξη, η προστασία του περιβάλλοντος και η καταπολέμηση της φτώχειας. Συνήθως, περιλαμβάνει πολύπλοκες διαδικασίες, ιδίως όταν η μεταρρύθμιση επιφέρει αναδιανομή οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ισχύος. Διαρθρωτική Αλλαγή (Structural Change): Είναι μία δέσμη πολιτικών, σχεδιασμένη να τροποποιήσει τη διάρθρωση μίας οικονομίας. Συνήθως, ο όρος παραπέμπει σε προσαρμογές προς τις οικονομικές αγορές, μέσω εγκεκριμένων προγραμμάτων από Οργανισμούς που διαθέτουν τους απαραίτητους διαρθρωτικούς πόρους για την ομαλοποίηση της μετάβασης.

Νόμος: Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Αστικού Κώδικα, ως Νόμος ορίζεται ο κανόνας γραπτού δικαίου, τον οποίο θέτει η Πολιτεία με ορισμένη διαδικασία. Οι Νόμοι διακρίνονται σε ουσιαστικούς και τυπικούς. Ουσιαστικός Νόμος είναι κάθε πράξη της Πολιτείας που θεσπίζει κανόνα δικαίου, ανεξάρτητα από το όργανο που την θεσπίζει (Νομοθετική Εξουσία - Βουλή ή Εκτελεστική Εξουσία - Κυβέρνηση). Τυπικός Νόμος είναι κάθε πράξη της Πολιτείας που θεσπίζεται από τη Βουλή και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας - δηλαδή από τα όργανα στα οποία έχει ανατεθεί η Νομοθετική Εξουσία -, σύμφωνα με τη συνταγματικά προβλεπόμενη διαδικασία. Προεδρικό Διάταγμα: Πράξη του Προέδρου της Δημοκρατίας, ως φορέα της Εκτελεστικής Εξουσίας, στην οποία συμπράττει και η Κυβέρνηση ή ο καθ΄ ύλην αρμόδιος Υπουργός, και η οποία ελέγχεται από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Εκδίδεται κατ΄ εξουσιοδότηση του σχετικού Νόμου και ισχύει από την ημερομηνία δημοσίευσής της στο Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης (ΦEK). Υπουργική Απόφαση: Πράξη της Εκτελεστικής Εξουσίας με την οποία ένας Υπουργός κοινοποιεί τις αποφάσεις του επί θεμάτων της αρμοδιότητάς του. Κοινή Υπουργική Απόφαση: Είναι η Υπουργική Απόφαση που εκδίδεται με συνυπογραφή από δύο ή περισσότερους Υπουργούς - όταν εμπίπτει στην αρμοδιότητα περισσότερων του ενός Υπουργών - κατ΄ εξουσιοδότηση σχετικού Νόμου.

Εγκύκλιος: Πράξη της Διοίκησης που εξαντλεί τη δεσμευτική ισχύ της μέσα στο πλαίσιο της Διοίκησης. Οι Εγκύκλιοι διακρίνονται σε Ερμηνευτικές και Κανονιστικές. Τις Ερμηνευτικές Εγκυκλίους τις εκδίδουν οι ιεραρχικά Προϊστάμενοι των διαφόρων υπηρεσιακών σχηματισμών του Κράτους και των NΠΔΔ (π.χ. Υπουργοί, Νομάρχες, Γενικοί Γραμματείς, Διοικητές), κατά την άσκηση του προληπτικού ιεραρχικού ελέγχου και με αυτές επαναλαμβάνουν, σχολιάζουν και επεξηγούν τις διατάξεις των νομοθετικών και κανονιστικών πράξεων και παρέχουν οδηγίες για τον τρόπο εφαρμογής τους. Με τις Κανονιστικές Εγκυκλίους καθορίζονται καθήκοντα των ιεραρχικά υφισταμένων υπαλλήλων έναντι των προϊσταμένων τους και επιβάλλονται υποχρεώσεις ή αναγνωρίζονται δικαιώματα των διοικούμενων. Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου: Σύμφωνα με το άρθρο 44 του Συντάγματος, οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου ισοδυναμούν με νόμους και εφαρμόζονται σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης, όπου ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μετά από πρόταση Υπουργικού Συμβουλίου μπορεί να εκδίδει Πράξεις νομοθετικού περιεχομένου. Πράξεις Υπουργικού Συμβουλίου: Σύμφωνα με το άρθρο 82, οι διοικητικής φύσεως αποφάσεις (και όχι οι πολιτικής-κυβερνητικής) που τυχόν λαμβάνει το Υπουργικού Συμβούλιο, ονομάζονται Πράξεις Υπουργικού Συμβουλίου. Αγορανομική Διάταξη: Η αγορανομική νομοθεσία περιλαμβάνει το σύνολο των διατάξεων που αφορούν την αγορανομία, τις αρμοδιότητες και το αντικείμενό της, τον καθορισμό των αγορανομικών αδικημάτων και των ποινών τους, τη ρύθμιση των ορίων τιμών και ποσοστών κέρδους των προϊόντων κατά κατηγορίες και, γενικότερα, τη ρύθμιση της πληθώρας των ζητημάτων των οποίων η τακτοποίηση έχει τελικό σκοπό την προστασία της κατανάλωσης.

Κατά την πενταετία , το 54% του πολιτικού έργου προωθήθηκε από Υπουργικές Αποφάσεις (34%) και Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (20%). Βάση της έρευνας και της μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε, παρουσιάζεται η διαγραμματική απεικόνιση των αποτελεσμάτων για την εξεταζόμενη περίοδο ( ). Παρουσίαση Αποτελεσμάτων (526) (302) (258) (251) (117) (86)

Στο σύνολο της πολιτικής δραστηριότητας των Λοιπών Υπουργείων, για την περίοδο , μεγάλος όγκος πολιτικού έργου παρατηρείται στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στο Υπουργείο Υγείας, καθώς και στο Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας.

Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται το σύνολο της πολιτικής δραστηριότητας της εκάστοτε Κυβέρνησης από το 2010 έως και σήμερα. Πολιτικό Έργο ανά Κυβερνητική Περίοδο Η πορεία της πολιτικής δραστηριότητας από τον Ιανουάριο του 2010 μέχρι το Νοέμβριο του 2011 παρουσιάζει διακυμάνσεις αλλά χωρίς τάση. Ακολουθεί η πρώτη Κυβέρνηση Συνεργασίας, η οποία ενώ χρειάστηκε ένα διάστημα προσαρμογής εμφάνισε σημαντική άνοδο σε σύντομο χρονικό διάστημα. Έπεται το μεσοδιάστημα των εκλογών (Μάιος- Ιούλιος 2012), όπου υπήρξε κατακόρυφη πτώση πολιτικής δραστηριότητας. Από τον Ιούλιο του 2012 ακολουθούν Κυβερνήσεις Συνεργασίας οι οποίες εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά πολιτικού έργου, ενώ από τον Οκτώβριο του 2013 και μετά, η πολιτική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από πτωτική τάση με ορισμένες αυξομειώσεις.

Σύνολο πολιτικής δραστηριότητας ανά 6μηνο Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί μέχρι και τον Αύγουστο του 2014, ακολουθήθηκε η εξέταση της πολιτικής δραστηριότητας ανά 6μηνο. Παρατηρείται ότι μέχρι το 1 ο εξάμηνο του 2012, η πορεία της πολιτικής δραστηριότητας ακολουθεί μία σχετική σταθερότητα, ενώ από το σημείο αυτό και έως το 2 ο εξάμηνο του 2012 επήλθε μία πτωτική τάση, η οποία ακολουθήθηκε από μία έντονη άνοδο έως το 1 ο εξάμηνο του Στη συνέχεια, παρουσιάζεται μία ισχυρή πτώση της πολιτικής δραστηριότητας έως και το 1 ο εξάμηνο του 2014.

Eποχικότητα Πολιτικής Δραστηριότητας κάθε μήνα από το έτος 2010 έως το Παρατηρούμε ότι η πολιτική δραστηριότητα ακολουθεί ένα σχεδόν σταθερό ρυθμό από το Φεβρουάριο εώς τον Ιούνιο κάθε έτους, ενώ από τον Ιούνιο ακολουθεί κατακόρυφη πτώση. Για την ανάκτηση της δυναμικής απαιτείται ένα διάστημα περίπου τριών μηνών. Επιτάχυνση στο ρυθμό μεταρρυθμιστικής δραστηριότητας σημειώνεται από το Σεπτέμβριο και έπειτα και κορυφώνεται το Δεκέμβριο.

Σύνολο Πολιτικής Δραστηριότητας κατά Κλάδο ( ) Σχετικά με το σύνολο της πολιτικής δραστηριότητας ανά Κλάδο για την πενταετία, το μεγαλύτερο ποσοστό συγκεντρώνει η Διοικητική Μεταρρύθμιση, Μείωση της Γραφειοκρατίας και Fast Track με ποσοστό 19%, ακολουθούν τα Δημοσιονομικά, Φοροεισπρακτικά, Μισθολογικά και Συνταξιοδοτικά και η Ενέργεια και Περιβάλλον με 8% αντίστοιχα. Η Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία και Επενδυτικό Περιβάλλον με 7% και η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση με 7%. Τέλος, οι Λοιποί Κλάδοι αποτελούν το 51% του συνόλου του πολιτικού έργου. (1336) (208) (491) (192) (197) (182)

ΛΟΙΠΟΙ ΚΛΑΔΟΙ Στη συνέχεια περνάμε σε αναλυτική παρουσίαση των λοιπών κλάδων. Α/αΚΛΑΔΟΣΑ/αΚΛΑΔΟΣ 1Άνοιγμα Επαγγελμάτων1010Παιδεία, Εκπαίδευση και R&D 2Αποκρατικοποιήσεις1 Περιφερειακή Ανάπτυξη και Αποκέντρωση 3Ασφάλεια και Ποιότητα Ζωής1212Τουρισμός 4 Γεωργία Αλιεία και Πρωτογενής Τομέας 1313Τράπεζες και Αγορά Χρήματος 5 Εξωστρέφεια, Εξαγωγές, Τελωνειακά 1414Υγεία και Περίθαλψη 6 Δημοσιονομικός Έλεγχος, Εξορθολογισμός Δαπανών και Δημόσιες Προμήθειες 1515Χωροταξία και Κτηματολόγιο 7Δικαιοσύνη16Μεταφορές και Τηλεπικοινωνίες 8 Εργασιακά και Ασφάλιση 17Ναυτιλία 9Εμπόριο και Εξορθολογισμός Αγοράς

Όσον αφορά τους Λοιπούς Κλάδους για τα έτη , παρατηρούμε ότι ο κλάδος «Εργασιακά και Ασφάλιση» καθώς και ο κλάδος «Δημοσιονομικός Έλεγχος, Εξορθολογισμός Δαπανών και Δημόσιες Προμήθειες», εμφάνισαν το μεγαλύτερο αριθμό πολιτικού έργου. Μεγάλο αριθμό επίσης παρουσιάζουν οι κλάδοι «Εμπόριο και Εξορθολογισμός Αγοράς», «Μεταφορές και Τηλεπικοινωνίες» και «Ασφάλεια και Ποιότητα Ζωής».

Είναι απαραίτητο να τονίσουμε πως η παρούσα έρευνα είναι ένα προϊόν δυναμικό και όχι στατικό. Απο την πρώτη ανάλυση προκύπτουν αποτελέσματα που αφορούν τη δραστηριότητα καθώς και την έντασή της, ενώ σε βαθύτερη ανάλυση με την ενσωμάτωση περισσότερων ποιοτικών δεδομένων και τη χρήση αριθμοδεικτών θα μπορούν να αναδειχθούν συμπεράσματα σχετικά με την αποδοτικότητα, το κόστος και την αποτελεσματικότητα των μέτρων που ελήφθησαν κατά την εξεταζόμενη περίοδο.