ΤΠΕ και Φιλολογικά μαθήματα ΤΠΕ και Γραμματισμός

Δυσκολίες εισαγωγής ΤΠΕ - Η ελληνική εμπειρία Απόπειρες εισαγωγής καινοτομιών αλλά : δυσανάλογα αποτελέσματα σχετικά με επενδυμένους πόρους. Ερώτημα: Με τη χρήση των ΤΠΕ εισάγονται νέες διαδικασίες μάθησης ποιοτικά διαφορετικές ή αναπαράγονται με άλλα μέσα οι ίδιοι μηχανισμοί και διαδικασίες;

Η ελληνική εμπειρία Επιμόρφωση εκπαιδευτικών ανά ειδικότητα στις ΤΠΕ με το πρόγραμμα «Οδύσσεια» (2001-2003). Επιτυχές πρόγραμμα, αλλά εν τέλει περιορισμένη έως ανύπαρκτη η διδακτική αξιοποίηση των ΤΠΕ από τους επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς, ανέγγιχτα τα διδακτικά πρότυπα των εκπαιδευτικών. Βλ. έρευνα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ) « Αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων και κυρίως στη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας» στην Πύλη για την ελληνική γλώσσα: http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/studies/ict/education/index.html

Αποτελέσματα έρευνας ΚΕΓ (1) Αποτρεπτικοί παράγοντες συμμετοχής εκπαιδευτικών: Έλλειψη σταθερότητας στις θέσεις των εκπαιδευτικών (μεταθέσεις, αποσπάσεις), δισταγμός μεγαλυτέρων, νέο και ανοίκειο περιβάλον ο Η/Υ και οι νέες μορφές εργασίας, εξετάσεις στο Λύκειο Εθελοντική βάση εισαγωγής ΤΠΕ στο ΠΣ, χωρίς κίνητρα. Συγκεκριμένη ύλη προς διεκπεραίωση, στενή αντίληψη για χρήση ΤΠΕ. Χρήση του Η/Υ και του διαδικτύου ως βιβλίο, υιοθέτηση αυθεντίας διδακτικών προτάσεων των επιμορφωτών αντί της αυθεντίας του βιβλίου (παρα-βιβλίο). Εν τέλει, η εισαγωγή των ΤΠΕ αντιμετωπίζεται ως μία απομονωμένη δραστηριότητα και όχι στο πλαίσιο συνολικής εκπαιδευτικής πολιτικής. Εργαλειακή λογική ανάπτυξη εκπαιδευτικού λογισμικού και εξοπλισμού.

Αποτελέσματα έρευνας ΚΕΓ (2) Σημαντικοί παράγοντες επιτυχίας κατά την εισαγωγή των ΤΠΕ: Δομή και λειτουργία εκπαιδευτικού συστήματος,φιλοσοφία ΠΣ άμεσα συνδεδεμένα με ΤΠΕ, διάχυση αυτής και στα διδακτικά εγχειρίδια αλλά και στο διοικητικό πλαίσιο της εκπαίδευσης. Κατάρτιση και επιμόρφωση διδασκόντων όχι με βραχυπρόθεσμα σεμινάρια. Εκπαιδευτικές πρακτικές συνεργασίας, καθημερινή επικοινωνιακή πρακτική.

ΤΠΕ και γραμματισμός Γραμματισμός / εγραμματισμός / literacy = αλφαβητισμός (κατανόηση ανάγνωσης και γραφής) αλλά πιο δυναμικός, σχετίζεται με: τη δυνατότητα του εγράμματου ατόμου να λειτουργεί αποτελεσματικά σε διάφορες καθημερινές κοινωνικές πρακτικές που συμπεριλαμβάνουν ανάγνωση και γραφή στις ποικίλες εκδοχές της.

Σχέση ΤΠΕ και γραμματισμού Σήμερα ανάγκη για παραγωγή, κατανόηση και επεξεργασία κειμένων γραπτού, προφορικού, ηλεκτρονικού και πολυτροπικού λόγου Άμεση συνάρτηση γραμματισμού με οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές μεταβολές. νέα επικοινωνιακή πραγματικότητα Οι ΤΠΕ οργανικό μέρος αυτής Αλλαγή στο τοπίο της γλωσσικής διδασκαλίας Προσαρμογή του περιεχομένου της διδασκαλίας, ώστε να ανατποκρίνεται στο νέο γραμματισμό

Μοντέλα διάδοσης γραμματισμού Αυτόνομο μοντέλο γραμματισμού (λειτουργικός γραμματισμός): Η διάδοση της ανάγνωσης, της γραφής, της τυπογραφίας και των ΤΠΕ σημαντικός παράγοντας θετικών αλλαγών. [Βλ. και Η/Υ 100$] Η τεχνολογία του γραμματισμού ως ανεξάρτητη μεταβλητή, που οι επιπτώσεις της (πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές) μπορούν να μελετηθούν. Το περιεχόμενό του υποβιβάζεται σε τεχνικής φύσεως θέματα (εγχειρίδια, προγράμματα, εξετάσεις πιστοποίησης, κ.ά.) και υποτιμάται το κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο εισαγωγής του.

Ιδεολογικό μοντέλο γραμματισμού (κριτικός γραμματισμός) Η διάδοση της ανάγνωσης, της γραφής, της τυπογραφίας και των ΤΠΕ δεν αποτελεί από μόνη της παράγοντα μετασχηματισμού των κοινωνιών. «Μύθος του γραμματισμού», γιατί όταν αντιμετωπίζεται ανεξάρτητα από ιστορικά δεδομένα και κοινωνικές πρακτικές δεν μπορεί να έχει προβλέψιμες επιπτώσεις. Η εισαγωγή του γραμματισμού δεν επηρεάζει μόνο αλλά και επηρεάζεται από την κοινωνία στην οποία εισάγεται. Δεν υποτιμά την τεχνική διάσταση και τις νοητικές διαστάσεις της ανάγνωσης και της γραφής, αλλά τις κατανοεί ενσωματωμένες σε κοινωνικοπολιτισμικές ολότητες κι όχι αποσπασματικά.

Γραμματισμός και τεχνολογικός γραμματισμός Γραμματισμός και τεχνολογικός γραμματισμός Κυρίαρχο (σε παγκόσμιο σχεδόν επίπεδο) το «αυτόνομο μοντέλο»: μαζικές προσπάθειες εξοπλισμού των σχολείων με εργαστήρια Η/Υ, ποσοτικοί δείκτες, πολιτικές διακηρύξεις, έντονη τεχνοκεντρική ρητορεία. Η παιδαγωγική αξιοποίηση τηων ΤΠΕ αντιμετωπίζεται ως μία ανεξάρτητη μεταβλητή από το οικονομικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και παιδαγωγικό περικείμενο στο οποίο εισάγονται, με προβλεπόμενα θετικά αποτελέσματα. Υιοθετούνται «αλήθειες», όπως: ότι με τις ΤΠΕ οι σχέσεις δασκάλου – μαθητή γίνονται πιο δημοκρατικές, εγαταλείπεται ο παραδοσιακός ρόλος δασκάλου, ο μαθητής γίνεται δημιουργός γνώσης, δημιουργούνται αυθεντικές περιστάσεις επικοινωνίας. Γίνονται προσπάθειες για εγκατάσταση σύγχρονου πολυμεσικού και δικτυακού εξοπλισμού, για επιμόρφωση εκπαιδευτικών, νέα λογισμικά, ανάπτυξη σεναρίων, κ.ά. Αλλά ανάγκη για:

Προϋποθέσεις Ολοκληρωμένο πρότυπο εισαγωγής: εφαρμογή σε πολλά γνωστικά αντικείμενα Υιοθέτηση σύγχρονων διδακτικών αντιλήψεων: Εργασία σε ομάδες (ομαδοσυνεργατική διδασκαλία) Μάθηση μέσω διερεύνησης – ανακάλυψης Διαθεματικότητα Συσχέτιση εξωσχολικών με ενδοσχολικές εμπειρίες Δάσκαλος: Σύμβουλος – καθοδηγητής Μαθητής: δημιουργός της δικής του γνώσης

Κατάλληλα αναλυτικά προγράμματα Νέα αναλυτικά προγράμματα Σκοποί: Προετοιμασία για την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας Παροχή δυνατότητας δια βίου ανανέωσης γνώσεων και ικανοτήτων Καλλιέργεια πνεύματος συνεργασίας και συλλογικότητας Διδακτικές στρατηγικές Διερεύνηση και ανακάλυψη Διαθεματικότητα Επιδείξεις με τη χρήση κατάλληλου εποπτικού υλικού Ομαδοσυνεργατικές μορφές διδασκαλίας

Έτσι μπορούμε να οδηγηθούμε σε ένα Έτσι μπορούμε να οδηγηθούμε σε ένα

Νέο μαθησιακό περιβάλλον Παραδοσιακή τάξη Νέο μαθησ. περιβάλλον Μετωπικό μοντέλο Συνεργατικό μοντέλο Εργασία ομοιόμορφη Εργ.διαφοροποιημένη Αποστήθιση Αναζήτηση & επεξεργασία πληροφορίας Συμμετοχή των «καλών» μαθητών Συμμετοχή όλων των μαθητών Το βιβλίο κεντρικό μέσο πληροφόρησης Ο υπολογιστής παράθυρο στον κόσμο Ο εκπαιδευτικός μοναδικός πομπός γνώσης Ο εκπαιδευτικός καθοδηγητής - συντονιστής

ΤΠΕ και φιλολογικές πρακτικές Πληθώρα διδακτικών αντικειμένων και δραστηριοτήτων Πώς μπορεί αυτό το πλεονέκτημα να αξιοποιηθεί; Έμφαση στη διδακτική κάθε αντικειμένου (λογισμικά, σενάρια) ή Συνολικότερη προσέγγιση των διδακτικών πρακτικών;

Σχολικές πρακτικές γραμματισμού Τυπικός: διδασκαλία ύλης, εργασία με στρατηγικές (διαθεματικές εργασίες, βιβλιοθήκη,…), αξιοποίηση εύρους φιλολογικής ζώνης, γιορτές, εκπαιδευτικές εκδρομές Ημιτυπικός: ευέλικτη ζώνη, προγράμματα Αγωγής Υγείας, Περιβαλλοντικής,.. Άτυπος: εφημερίδα, θεατρικές ομάδες, e-twinning,..

ΤΠΕ και σχολικές πρακτικές Οργάνωση σχολικών δραστηριοτήτων προς αξιοποίηση ΤΠΕ στο πλαίσιο των νέων γραμματισμών Δημιουργική εμπλοκή μαθητών (εποικοδομητική λογική/κονστρουκτιβισμός) Διδασκαλία φιλολογικών μαθημάτων σε ευρύτερη λογική Νέος τύπος μαθητή πιο κοντά στην εξωσχολική πραγματικότητα