“Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Διαχείριση σε Δημόσια Κτίρια” Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών “Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Διαχείριση σε Δημόσια Κτίρια” 1o ΣΥΝΕΔΡΙΟ «Συμμετέχοντας στην Ανάπτυξη: η Πρόταση της Δημόσιας Διοίκησης & η Πρόκληση της Ψηφιακής Ελλάδας» Γενική Γραμματεία Δημόσιας Διοίκησης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Ιωάννης Ψαρράς Καθηγητής Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων και Διοίκησης (ΕΣΑΔ-ΕΜΠ) Αθήνα, 6 Ιουνίου 2008

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Τα Βασικά Στοιχεία του Προβλήματος Ο Ρόλος της Πολιτείας Μεθοδολογική Προσέγγιση Εφαρμογή σε Δημόσια Κτίρια Ρόλος Πληροφοριακών Συστημάτων Συμπεράσματα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ [1/5] Ραγδαία Αύξηση της Κατανάλωσης Ενέργειας Αύξηση των Τιμών Ενέργειας Επιπτώσεις: Στην Ανταγωνιστικότητα της Οικονομίας Στην Ποιότητα Ζωής Στο Περιβάλλον

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ [2/5] ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Πηγή: ΥΠΑΝ, 2006

Ενεργειακή Ένταση (ΤΙΠ/εκ. €) ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΕΝΤΑΣΗ [3/5] Ενεργειακή Ένταση (ΤΙΠ/εκ. €) Πηγή: Enerdata, 2006

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΒΕΛΤΙΩΣΗ [4/5] Βελτίωση Ενεργειακής Αποδοτικότητας σε Τελικούς Χρήστες στην Ευρώπη (1990-2005) (%/χρόνο) Πηγή:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ [5/5] Άμβλυνση Επιπτώσεων στην Οικονομία Βελτίωση της Ποιότητας Ζωής Προστασία του Περιβάλλοντος Ανάγκη για Καλύτερο Ενεργειακό Σχεδιασμό Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Διαχείριση

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ [1/2] Βασικός Ρόλος: Σχεδιασμός και Υλοποίηση Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Πολιτικής Δευτερεύον Ρόλος: Χρήστης Ενέργειας

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ [2/2] Ανταγωνιστικότητα Μέγιστο Κέρδος Μεγιστοποίηση Μεριδίου Αγοράς Στόχοι Ενεργειακών Εταιριών Εξασφάλιση Ενεργειακού Εφοδιασμού Ανταγωνιστικότητα Ενεργειακού Τομέα Προστασία Περιβάλλοντος Κίνητρα Ενημέρωση Ρύθμιση Στόχοι Πολιτείας Αδιάκοπη Παροχή Ενέργειας Ελαχιστοποίηση Κόστους Αποδοτική Λειτουργία Εξοπλισμού Στόχοι Χρηστών ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ [1/7] ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Συστηματική μέθοδος για την ενσωμάτωση ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων και προτεραιοτήτων σε διαδικασίες διοίκησης μιας μονάδας ΛΟΓΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ - Μείωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων - Εξοικονόμηση ενέργειας - Εξοικονόμηση χρημάτων - Αύξηση αποδοτικότητας

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ [2/7] Σχεδιασμός ενεργειακής και περιβαλλοντικής διαχείρισης 1 1 Εφαρμογή τεχνικών λύσεων και ενσωμάτωση δράσεων σε προγραμματισμένες διαδικασίες 2 Ενεργειακή & Περιβαλλοντική Διαχείριση 4 2 3 Έλεγχος και δράσεις διόρθωσης 3 4 Αξιολόγηση

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ [3/7] 1 Σχεδιασμός Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Διαχείρισης Καθορισμός ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων Καταγραφή διαδικασιών και υλικοτεχνικών υποδομών Προσδιορισμός αυτών που επιδρούν στην ενεργειακή κατανάλωση και περιβαλλοντικών επιπτώσεων Πλήρης καταγραφή της οργανωτικής δομής και καθορισμός των ευθυνών για την Ενεργειακή και Περιβαλλοντική Διαχείριση Προσδιορισμός δράσεων και υλικών πόρων για την εφαρμογή του σχεδίου

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ [4/7] 2 Εφαρμογή Χρήση τεχνολογιών ΕΞΕΝ και ΑΠΕ Παρέμβαση στον υλικοτεχνικό εξοπλισμό Προγράμματα εκπαίδευσης προσωπικού Αύξηση συνειδητοποίησης και συμμετοχής Ένταξη δράσεων σε προγραμματισμένες διαδικασίες Ενσωμάτωση της ενεργειακής και περιβαλλοντικής ευθύνης σε καθημερινές δραστηριότητες

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ [5/7] 3 Έλεγχος και δράσεις διόρθωσης Διαμόρφωση μεθόδων παρακολούθησης και καταγραφής αποτελεσμάτων Χρονικός προσδιορισμός προγραμματισμένων ελέγχων Καθορισμός διορθωτικών ή συμπληρωματικών δράσεων 4 Αξιολόγηση Εξασφάλιση συνεχούς βελτίωσης μέσω “ανατροφοδότησης”

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ [6/7] ΕΛΕΓΧΟΣ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ [7/7] ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Συμμετοχή, Αφοσίωση και Υποστήριξη από τα Ανώτερα Στελέχη Ύπαρξη Ειδικής Ομάδας Διαχείρισης και Υλοποίησης Δημοσίευση των Περιβαλλοντικών και Ενεργειακών Στόχων Δέσμευση για Συνεχή Δράση

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ [1/8] Δημόσια Κτίρια 34% των κτιρίων δημοσίων υπηρεσιών ανήκουν στο κράτος (~ 65.000)*. Λίγα από τα κτίρια αυτά έχουν σχεδιαστεί με κριτήρια ενεργειακής αποδοτικότητας. Ελλιπής ενημέρωση υπαλλήλων, κάθε ιεραρχικού επιπέδου, σχετικά με ενεργειακά ζητήματα και ενεργειακή ευαισθητοποίηση. * Πηγή: ΕΣΥΕ, 2006

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ [2/8] ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΔΗΓΙΑ - EPBD 2002/91 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΚΤΙΡΙΩΝ Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου. Ελάχιστες απαιτήσεις (Δείκτης Ενεργειακής Απόδοσης - ΔΕΑ Κτιρίου). Υφιστάμενα κτίρια (>1000 m2) καθώς και νέα κτίρια πρέπει να συμμορφώνονται με τους ΔΕΑ. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΔΗΓΙΑ - 2006/32 Μείωση της τελικής χρήσης ενέργειας στο 9% σε διάστημα 9 ετών από την ισχύ της. Προώθηση τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας μέσω οικονομικών κινήτρων άμεσων ή έμμεσων.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ [3/8] Λίστα Βιώσιμων Προτάσεων Οικονομικές Παράμετροι Επίπεδο Απόφασης ΙΙ Εφικτές & Τεχνολογικά Υλοποιήσιμες Προτάσεις Διαδικασία Σχεδιασμού Επίπεδο Απόφασης Ι Τεχνικές Παράμετροι Δεξαμενή Προτάσεων Πηγή: Psarras et al, International Journal of Building Science and its Applications , (2007)

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ [4/8] Φωτισμός Κλιματισμός -Θέρμανση ΚΤΙΡΙΟ Γενικές Προτάσεις Λοιπός Η/Μ Εξοπλισμός

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ [5/8] Δεξαμενή Προτάσεων Πηγή: ΕΞΕΝ-2Ε: Ευφυή Κτίρια – ΕΞοικονόμηση ΕΝέργειας στα κτίρια μέσω ευφυούς Ελέγχου και Επικοινωνιών (Ε21), ΓΓΕΤ, 2004-2007

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ [6/8] Δεξαμενή Προτάσεων Έλεγχος Τεχνικής Συνάφειας Όχι Ναι Κτίριο Έλεγχος Επιλογής Χώρου Κανένας Επιμέρους Χώροι ... Πρόταση Χώρου Α Πρόταση Χώρου Β Πρόταση Χώρου Γ Πρόταση Χώρου Δ Πρόταση Κτιρίου Πρόταση Χώρου Ν Πηγή: Σύστημα Υποστήριξης της Ανάπτυξης και Παροχής Ενεργειακών Υπηρεσιών. (05ΠΑΒ108), ΓΓΕΤ, ΠΑΒΕΤ, 2006-2007.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ [7/8] Πιθανή Πρόταση: Κάθε μία πρόταση που προκρίνεται εισέρχεται σε μια διαδικασία ελέγχου καταλληλότητας, εξετάζοντας τις ακόλουθες οικονομικές παραμέτρους: Καθαρή Παρούσα Αξία Έντοκη Περίοδος Αποπληρωμής Εσωτερικός Βαθμός Απόδοσης Επιπλέον έλεγχος  Περιβαλλοντική Επίδοση Πρότασης (μειώσεις εκπομπών, τιμή άνθρακα, συντελεστές εκπομπών)

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΤΙΡΙΑ [8/8] Καθημερινές Περιπτώσεις Σπατάλης Απλές Προτάσεις Εξοικονόμησης Ευαισθητοποίηση χρηστών κτιρίου για ορθολογική χρήση ενέργειας Τοποθέτηση καλαίσθητων πινακίδων που θα προτρέπουν τους χρήστες να σβήνουν τα φώτα όταν δε χρειάζονται Εκπαίδευση, ενημέρωση και οδηγίες σε προσωπικό, θυρωρούς, συνεργεία καθαρισμού κ.τ.λ. Καθορισμός λογικού ωραρίου θέρμανσης - κλιματισμού Ανακύκλωση χαρτιού Άδειοι χώροι με φώτα αναμμένα Χρήση τεχνητού φωτισμού σε χώρους όπου επαρκεί ο φυσικός Διαρκώς αναμμένα φώτα σε τουαλέτες Συστήματα θέρμανσης που λειτουργούν ώρες που δεν χρειάζονται Σπατάλη χαρτιού σε εκτυπωτές, φωτοτυπικά μηχανήματα

ΡΟΛΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ [1/6] Η εγκατάσταση ενός συστήματος διαχείρισης ενέργειας κτιρίου (Building Energy Management System – BEMS) έχει ως στόχο την επιτήρηση ή και τον αυτόματο έλεγχο των ηλεκτρολογικών και μηχανολογικών εγκαταστάσεων του κτιρίου. Τα χαρακτηριστικά των συστημάτων αυτών επιγραμματικά είναι: Δυνατότητα ταυτόχρονης επεξεργασίας πλήθους μεταβλητών. Πλήρης και ταχεία απόκριση σε πληθώρα δεδομένων από πληθώρα μετρητών. Μέγιστη ακρίβεια υπολογισμών. Πλήρης δυνατότητα παρουσίασης αναφορών. Δυνατότητα ορθολογικής αποθήκευσης τεράστιου αριθμού δεδομένων.

ΡΟΛΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ [2/6] BEMS – Κεντρικός Σταθμός Ελέγχου Προς άλλους ελεγκτές Ελεγκτής μονάδας χειρισμού αέρα Άλλοι αισθητήρες Άλλοι ενεργοποιητές Βαλβίδα ψυχρού νερού Ενεργοποιητής Βαλβίδας Παροχή ψυχρού νερού Επιστροφή ψυχρού νερού Ανεμιστήρας Αισθητήρας Σπείρα ψύξεως Θερμοκρασίας

ΡΟΛΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ [3/6] Ευφυή μοντέλα για διαχείριση λειτουργιών κτιρίων: Έλεγχος της κατανάλωσης ενέργειας στα κτίρια. Δημιουργία αξιόπιστου ενεργειακού προφίλ που βελτιώνεται μέσω της εμπειρίας. Μετάφραση της ενεργειακής γνώσης του κτιρίου σε κανόνες και σε εντολές στις συσκευές ενεργοποίησης. Δυνατότητα εφαρμογής σε πολλές κατηγορίες κτιρίων  Προσαρμοστική και ευέλικτη λειτουργία.

ΡΟΛΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ [4/6] Ευφυή μοντέλα για ολοκληρωμένη διαχείριση της ενέργειας: Υποστήριξη στην λήψη στρατηγικών αποφάσεων από τη διοίκηση. Χρήση εμπειρίας. Συνυπολογισμός εξωτερικών παραγόντων (βαθμοί απόδοσης επένδυσης, τιμές καυσίμων ή άνθρακα, κ.λπ.). Φιλικά, λειτουργικά και αυτοματοποιημένα λογισμικά. Συστηματική ανάλυση όλων των δεδομένων που συνδέονται με την ενεργειακή κατανάλωση κτιρίων  Ελαχιστοποίηση των λειτουργικών ενεργειακών δαπανών.

ΡΟΛΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ [5/6] Φιλοσοφία Συστήματος Διαχείρισης Λειτουργιών Κτιρίου Φιλοσοφία Συστήματος Διαχείρισης Ενέργειας Πηγή: ΕΞΕΝ-2Ε: Ευφυή Κτίρια – ΕΞοικονόμηση ΕΝέργειας στα κτίρια μέσω ευφυούς Ελέγχου και Επικοινωνιών (Ε21), ΓΓΕΤ, 2004-2007

ΡΟΛΟΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ [6/6] Αρχιτεκτονική Ολοκληρωμένων Συστημάτων Πηγή: Psarras et al, Building and Environment International Journal, (2008)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Καθοριστικής Σημασίας ο Ρόλος της Δημόσιας Διοίκησης ως Χρήστης Κτιριακών Μονάδων στον Τριτογενή Τομέα Εφαρμογή Συστημάτων Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Διαχείρισης σε Δημόσια Κτίρια, ενσωματώνοντας: Επιτυχημένες πρακτικές σε διεθνές επίπεδο Νέες ενεργειακές τεχνολογίες Αποτελέσματα σχετικών ερευνών Προώθηση Ενεργειακής και Περιβαλλοντικής Διαχείρισης στους υπόλοιπους χρήστες κτιρίων της χώρας.

Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας Καθ. Ψαρράς Ιωάννης Εργαστήριο Συστημάτων Αποφάσεων και Διοίκησης (ΕΣΑΔ-ΕΜΠ) email: john@epu.ntua.gr Τηλ: +302107723551