“20 ΧΡΟΝΙΑ LEADER” Ημερίδα της ΑΝΚΙ ΑΕ Εισηγητής: Βασίλης Παπαβασιλείου, Γεν. Διευθυντής ΑΝΕΘ ΑΕ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ- ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ LEADER Η συμβολή του στην ανάπτυξη της υπαίθρου ήταν κατά γενική ομολογία πολύ μεγαλύτερη από το οικονομικό του μέγεθος (5% των πόρων των Προγραμμάτων Αγροτικής Ανάπτυξης) Ιδιαίτερη ήταν η συνεισφορά του LEADER στην ανανέωση των δομών και στην εισαγωγή καινοτομίας στην ύπαιθρο

ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ LEADER Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προώθησε τη μεθοδολογία LEADER και μέσω άλλων Πρωτοβουλιών και Προγραμμάτων (URBAN, EQUAL, Άξονας 4 Προγραμμάτων Αλιείας) Το LEADER ανταποκρίνεται με ιδιαίτερα θετικό τρόπο στη στόχευση της EU 20 για μια έξυπνη και αειφόρο ανάπτυξη που αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τον κοινωνικό αποκλεισμό.

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Προβλέψεις των Σχεδίων Κανονισμών Η μέθοδος LEADER (τοπική ανάπτυξη με την πρωτοβουλία τοπικών κοινοτήτων) επεκτείνεται και στα υπόλοιπα Ταμεία του Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου (ΚΣΠ) Δίνεται πλέον η δυνατότητα στα Κράτη – Μέλη, τις Περιφέρειες και τις ΟΤΔ να υλοποιούν ολοκληρωμένες στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης με τη συμμετοχή όλων των Ταμείων Οι ΟΤΔ έχουν πλέον τη δυνατότητα να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν με συντονισμένο τρόπο δράσεις που χρηματοδοτούνται από όλα τα Ταμεία.

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βασικά Χαρακτηριστικά Εστιάζεται σε συγκεκριμένες εδαφικές ενότητες / περιοχές (υποπεριφέρειες) Εκτελείται μέσω ολοκληρωμένων και πολυτομεακών στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης Λαμβάνει υπόψη τις τοπικές ανάγκες και το τοπικό δυναμικό δίνοντας έμφαση στην εισαγωγή καινοτομίας και τη δημιουργία δικτύων

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Στρατηγικές Τοπικές Ανάπτυξης Ορισμός Περιοχής και Πληθυσμού Ανάλυση αναπτυξιακών αναγκών και δυναμικού της περιοχής – Ανάλυση SWOT Περιγραφή στρατηγικής και στόχων – ολοκληρωμένος και καινοτόμος χαρακτήρας στρατηγικής – ιεράρχηση στόχων Περιγραφή συμμετοχικής διαδικασίας για την ανάπτυξη της στρατηγικής Σχέδιο Δράσης – Εξειδίκευση του τρόπου μετατροπής των στόχων σε δράσεις

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Στρατηγικές Τοπικές Ανάπτυξης (συνέχεια) Περιγραφή ρυθμίσεων διαχείρισης και παρακολούθησης της στρατηγικής Τεκμηρίωση της ικανότητας της ΟΤΔ να υλοποιήσει τη στρατηγική Σχέδιο χρηματοδότησης συμπεριλαμβανομένης της κατανομής των Ταμείων του ΚΣΠ

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βασικά σημεία για την συμμετοχή των επιμέρους Ταμείων Η προσέγγιση της τοπικής ανάπτυξης με την πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων είναι προαιρετική για τα Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) Τα Κράτη – Μέλη καθορίζουν αν και πού θα εφαρμόσουν στρατηγικές τοπικής ανάπτυξης Όπου τα Κράτη – Μέλη αποφασίζουν να δημιουργήσουν ξεχωριστό Άξονα Προτεραιότητας για την τοπική ανάπτυξη με την πρωτοβουλία των τοπικών κοινοτήτων, το συγχρηματοδοτούμενο ποσοστό μπορεί να αυξηθεί κατά 10%. Στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) προβλέπεται ότι τα Κ-Μ καθορίζουν στα Επιχειρησιακά τους Προγράμματα τις περιοχές αλιείας που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από το ΕΤΘΑ. Δεν υπάρχει οριοθέτηση ποσοστού.

ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Οι προβλέψεις για τη συνεισφορά του Ευρωπαϊκού Γεωργικού Ταμείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) Η προσέγγιση LEADER για την Τοπική Ανάπτυξη είναι υποχρεωτική στο πλαίσιο του ΕΓΤΑΑ για κάθε Κράτος – Μέλος (τουλάχιστον 5%) Το Κ-Μ καθορίζει στο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης σε ποιες περιοχές θα εφαρμοσθεί η προσέγγιση LEADER Προβλέπεται αυξημένο ποσοστό χρηματοδότησης για την εφαρμογή της προσέγγισης LEADER 90% στις λιγότερες ανεπτυγμένες Περιφέρειες (αντί του προβλεπόμενου 85% για άλλες δράσεις) 80% για τις άλλες Περιφέρεις (αντί του γενικά προβλεπόμενου 50%)

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Είναι αναγκαία μια συνολική αποτίμηση της μέχρι σήμερα εφαρμογής της προσέγγισης LEADER – Αξιοποίηση της Τεχνικής Βοήθειας του τρέχοντος Προγράμματος Βασικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις : (α) ως προς τη στρατηγική και το περιεχόμενο των Προγραμμάτων (β) ως προς την επιλογή των περιοχών (γ) ως προς τον τρόπο εφαρμογής

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Βασικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις ως προς τη στρατηγική και το περιεχόμενο των Προγραμμάτων Απαιτείται εμπλουτισμός και μετατόπιση του κέντρου βάρους των ενεργειών με τις παρακάτω προτεραιότητες Ενίσχυση, αναβάθμιση και διαφοροποίηση της τοπικής παραγωγής με ενσωμάτωση έρευνας και καινοτομίας Ενίσχυση μεταποίησης και τυποποίησης με έμφαση στα προϊόντα που αναδείχθηκαν σε κάθε Περιφέρεια στη λογική του «καλαθιού αγροτικών προϊόντων» Ενσωμάτωση στα Προγράμματα όλου του πλέγματος δράσεων που αφορούν στο σύνολο της διαδρομής της τοπικής παραγωγής «από το χωράφι μέχρι το ράφι» συμπεριλαμβανομένων των Σχεδίων Βελτίωσης

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Βασικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις ως προς τη στρατηγική και το περιεχόμενο των Προγραμμάτων (συνέχεια) Διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με βάση τις νέες ανάγκες Ενίσχυση της διασύνδεσης του τουρισμού της υπαίθρου με την τοπική παραγωγή (π.χ. με πριμοδότηση κατά την αξιολόγηση) Ενίσχυση κατά προτεραιότητα τοπικών συνεργατικών σχημάτων Προώθηση προϊόντων ΤΠΕ ιδιαίτερα στις ορεινές, μειονεκτικές και νησιωτικές περιοχές Στήριξη της καινοτομίας με ιδιαίτερη πριμοδότηση σχετικών ενεργειών

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Βασικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις ως προς τη στρατηγική και το περιεχόμενο των Προγραμμάτων (συνέχεια) Βελτίωση της ποιότητας ζωής, με την υλοποίηση των αναγκαίων βασικών υποδομών από το LEADER, με βάση την καταγεγραμμένη τάση επιστροφής στην ύπαιθρο, λόγω της οικονομικής κρίσης Πριμοδότηση επενδύσεων από ανθρώπους που επιστρέφουν στην ύπαιθρο Ενσωμάτωση δράσεων αναβάθμισης των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού (η διαφαινόμενη τάση επιστροφής στην ύπαιθρο νεώτερου σε ηλικία πληθυσμού καθιστά το ζήτημα αυτό ζωτικής σημασίας)

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Βασικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις ως προς τη στρατηγική και το περιεχόμενο των Προγραμμάτων (συνέχεια) Επισήμανση : Η ευελιξία που φαίνεται ότι υπάρχει στη νέα Προγραμματική Περίοδο ως προς τη διάρθρωση των Προγραμμάτων διευκολύνει τον ανωτέρω αναφερόμενο αναγκαίο εμπλουτισμό του περιεχομένου των Προγραμμάτων

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Βασικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις ως προς την επιλογή των περιοχών Ενίσχυση του πληθυσμιακού ορίου των οικισμών τουλάχιστον στις 10.000 κατοίκους (εφόσον δεν υπάρχει σχετικός περιορισμός από τον Κανονισμό) Έμφαση στην ενίσχυση κωμοπόλεων στην ύπαιθρο ως πόλους παροχής υπηρεσιών και γνώσης προς την αγροτική ενδοχώρα Να ληφθούν υπόψη τα χωροταξικά σχέδια των Περιφερειών

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Βασικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις ως προς τον τρόπο εφαρμογής Υιοθέτηση της πολυταμειακής προσέγγισης προκειμένου να είναι δυνατός ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ολοκληρωμένων στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης με συντονισμένο τρόπο Απαιτείται σημαντική αύξηση των διαθέσιμων στα τοπικά Προγράμματα πόρων, προκειμένου τα αποτελέσματα να είναι ορατά και μετρήσιμα.

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Βασικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις ως προς τον τρόπο εφαρμογής (συνέχεια) Διευρυμένη αξιοποίηση των δυνατοτήτων «Στήριξης της προετοιμασίας» που προβλέπονται από τους Κανονισμούς, καθώς τα Τοπικά Προγράμματα, ακόμα και σε περιοχές ή από ΟΤΔ που είχαν προηγούμενη εμπειρία LEADER, θα εφαρμοσθούν σε ένα ραγδαία μεταβαλλόμενο λόγω της οικονομικής κρίσης περιβάλλον.

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΚΑΙ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΑΝΑΓΚΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Βασικές διαπιστώσεις και κατευθύνσεις ως προς τον τρόπο εφαρμογής (συνέχεια) Απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου διαχείρισης των Προγραμμάτων προκειμένου αυτά να είναι ελκυστικά και ανταγωνιστικά σε σχέση με παρεμφερή Προγράμματα Αποφυγή αναίτιου περιορισμού των επιλέξιμων δαπανών, με στόχο να αποφεύγονται κατά το δυνατόν εμπόδια στην υλοποίηση των τοπικών αναπτυξιακών στρατηγικών Εξέταση της δυνατότητας για επιλεξιμότητα της υποστήριξης των ενισχυόμενων επιχειρήσεων κατά την αρχική φάση λειτουργίας τους Άρση των περιορισμών που σήμερα υφίστανται στην ένταξη Δικτύων στα Προγράμματα

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΟΤΔ Διαδικασία αποτίμησης Αυτοαξιολόγηση σχετικά με τα αποτελέσματα της εφαρμογής LEADER μέχρι σήμερα σε τοπικό επίπεδο Καταγραφή των βασικών συμπερασμάτων και προτάσεων βελτίωσης μέσα από διαβούλευση των ΟΤΔ σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο Συνεργασία με το ΥΠΑΑΤ και τις Περιφέρειες για την ενσωμάτωση των συμπερασμάτων των ΟΤΔ στην προαναφερθείσα απαιτούμενη συνολική αποτίμηση της εφαρμογής LEADER στη χώρα μας

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΟΤΔ 2. Διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων για τον τρόπο εφαρμογής της προσέγγισης LEADER Ανάλυση πλεονεκτημάτων/προβλημάτων πολυταμειακής εφαρμογής Διατύπωση σεναρίων εφαρμογής, όπως π.χ. Αγροτικές και παράκτιες περιοχές επέκταση στρατηγικών τοπικής ανάπτυξης συνδυάζοντας συμπληρωματικές δράσεις από όλα τα Ταμεία Αστικές περιοχές στρατηγικές αστικής τοπικής ανάπτυξης (ΕΓΠΑ, ΕΚΤ) με τη συμμετοχή τοπικών φορέων π.χ. για μικρές αστικές περιοχές

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΟΤΔ 2. Διατύπωση συγκεκριμένων προτάσεων για τον τρόπο εφαρμογής της προσέγγισης LEADER (συνέχεια) Διερεύνηση δυνατοτήτων συνέργιας με άλλα προβλεπόμενα στο πλαίσιο του ΚΣΠ εργαλείων ολοκληρωμένου προγραμματισμού (όπως π.χ. Ολοκληρωμένη Εδαφική Προσέγγιση, χαρτογράφηση φτώχειας)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΟΤΔ 3. Τοπική διαβούλευση για την επιλογή της περιοχής παρέμβασης λαμβάνοντας υπόψη το προωθούμενο από το ΥΠΑΑΤ πλαίσιο εφαρμογής με βάση τα πραγματικά στοιχεία που διαμορφώθηκαν στο πλαίσιο της πρωτόγνωρης οικονομικής συγκυρίας και τις πραγματικές δυνατότητες των τοπικών φορέων διατηρώντας ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με το ευρύτερο περιβάλλον και αξιοποιώντας την διαχρονικά υφιστάμενη δικτύωση με άλλες ΟΤΔ σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, προκειμένου να διαμορφωθούν συνέργιες να μεταφερθούν καλές πρακτικές να αναζητηθούν και να οριοθετηθούν έγκαιρα συγκεκριμένες δράσεις συνεργασίας