Μέθοδοι Διδασκαλίας – ΠΑΔ ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ & ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ Ευστάθιος Στιβακτάκης

Βιωματική Μέθοδος Πρώτη φάση: Εμπειρία (3΄/ για μικροδιδασκαλία) Να φέρουν οι μαθητές στη τάξη τη βιωμένη εμπειρία σχετικά με το θέμα Επιλέγονται δραστηριότητες και τεχνικές που οδηγούν τους εκπαιδευόμενους στην ανάκληση και ανταλλαγή προηγούμενων εμπειριών. Τεχνικές: Παιχνίδι ρόλων, εικαστική δημιουργία, ημερολόγιο, Παρατήρηση υλικού, τεχνικές λόγου κλπ Μέσα: Ψηφιακό υλικό, διαγράμματα, διαδραστικός πίνακας, κείμενο, ενότητα σχολικού εγχειριδίου, φωτογραφίες, έντυπα κλπ.

Βιωματική Μέθοδος Δεύτερη φάση: Στοχαστική παρατήρηση - Αντανάκλαση (3΄ για μικροδιδασκαλία) Αναστοχασμός πάνω στις προσωπικές εμπειρίες και στις εμπειρίες των άλλων και σύνδεση με το υπόδιερεύνηση θέμα. Τεχνικές: Ερωτήσεις, διάλογος, αξιοποίηση ημερολογίου, Παρατήρηση υλικού, τεχνικές λόγου κλπ. Μέσα: Ψηφιακό υλικό, διαγράμματα, διαδραστικός πίνακας, κείμενο, φωτογραφίες, έντυπα, έργα τέχνης κλπ.

Βιωματική Μέθοδος Τρίτη φάση: Αφηρημένη ενοποίηση/ Ταξινόμηση (3΄ για μικροδιδασκαλία) Ανάλυση σε βάθος και ενοποίηση των στοιχείων της έννοιας με βάση τα βιώματα των μαθητών. Σχηματισμός αφηρημένων εννοιών. Τεχνικές: Ερωτήσεις, διάλογος, Παρατήρηση υλικού, τεχνικές λόγου Μέσα: Ψηφιακό υλικό, διαγράμματα, διαδραστικός πίνακας, κείμενο, φωτογραφίες, έντυπα, έργα τέχνης κλπ.

Βιωματική Μέθοδος Τέταρτη φάση: Πειραματισμός/ Επαλήθευση/ Γενίκευση (2΄ για μικροδιδασκαλία) Σύνδεση των εννοιών με την καθημερινή ζωή και εφαρμογή – εφαρμογή σε νέες καταστάσεις (γενίκευση) Εμπρόθετη δράση με σχέδιο και μέθοδο και πρόβλεψη συνεπειών της συγκεκριμένης δράσης. Απόκτηση νέων εμπειριών και παρορμήσεων. Τεχνικές: Ερωτήσεις, διάλογος, Παρατήρηση υλικού, τεχνικές λόγου (αφήγηση ιστοριών, δημιουργική γραφή) κλπ. Μέσα: Ψηφιακό υλικό, διαγράμματα, διαδραστικός πίνακας, κείμενο, φωτογραφίες, έντυπα, έργα τέχνης κλπ.

Βιωματική Μέθοδος Πέμπτη φάση: Αξιολόγηση (2΄ για μικροδιδασκαλία) Αναστοχασμός, αξιολόγηση της μαθησιακής διαδικασίας και οικειοποίηση στην προσωπική ζωή. Έλεγχος Επίτευξης των στόχων με δραστηριότητες μιας συμβατικής και μιας καινοτόμου τεχνικής αξιολόγησης Στο έντυπο δόμησης θα περιγραφούν και οι τεχνικές διαγνωστικής και διαμορφωτικής αξιολόγησης που αξιοποιήθηκαν στις προηγούμενες φάσεις (Π.χ. ιδεοθύελλα, ο εννοιολογικός χάρτης αν αξιοποιήθηκε αξιολογικά, ερωτήσεις κλπ. Τεχνικές και μέσα: Αυτά που προσφέρονται, ανάλογα με την επιλογή της τεχνικής ή μεθόδου.

Βιωματική Μέθοδος Έκτη φάση: Ανακεφαλαίωση (2΄ για μικροδιδασκαλία) Λεκτική Σχηματική Απολογιστική (Μεταγνωστική) (Χρήση ppt) Τεχνικές και μέσα: Αυτά που προσφέρονται, ανάλογα με το είδος της ανακεφαλαίωσης. Ανάθεση Εργασίας: Η ανάθεση εργασίας για το σπίτι να είναι διερευνητικού χαρακτήρα, ώστε να συμβάλλει στην ανάπτυξη μεταγνωστικών ικανοτήτων. Σύντομη αναφορά στο επόμενο μάθημα

Διερευνητική μέθοδος Πρώτη φάση: Έκθεση Προβληματισμού-Κινητοποίηση εκπαιδευόμενων (2 λεπτά για μικροδιδασκαλία) Διατύπωση ερευνητικού ερωτήματος, ενεργοποίηση για τη διερεύνηση του θέματος. Τεχνικές: Παρατήρηση υλικού, συζήτηση, εισήγηση, ερωτήσεις, διάλογος κ.λ.π. Μέσα: ψηφιακό υλικό, διαγράμματα, διαδραστικός πίνακας, κείμενο, ενότητα σχολικού εγχειριδίου κλπ.

Διερευνητική μέθοδος Δεύτερη φάση: Διατύπωση Υποθέσεων, Συγκέντρωση Δεδομένων-Επεξεργασία Υλικού (4 λεπτά για μικροδιδασκαλία) Οι μαθητές διατυπώνουν υποθέσεις για το υπό διερεύνηση θέμα. Παρατηρούν, συλλέγουν και αρχειοθετούν δεδομένα και πληροφορίες. Συγκρίνουν τις πληροφορίες με ό,τι είναι ήδη αποδεκτό Σύνδεση της έννοιας ή του γνωστικού αντικειμένου με τη χρησιμότητα στην ευρύτερη κοινωνία. Τεχνικές: Παρατήρηση, καταιγισμός ιδεών, συζήτηση, Μέσα: Έντυπα, διαγράμματα, πίνακες , εικόνες, ψηφιακό υλικό και εικόνες.

Διερευνητική μέθοδος Τρίτη φάση: Οργάνωση-Έλεγχος υποθέσεων- Διατύπωση συμπερασμάτων (3 λεπτά για μικροδιδασκαλία) Πρώτες ερμηνείες επεξηγήσεις και συμπεράσματα από τους μαθητές. Συστηματοποίηση συμπερασμάτων και κανόνων από τον εκπαιδευτικό (χρήση ppt). Τεχνικές: Παρατήρηση υλικού, συζήτηση, εισήγηση, ερωτήσεις, διάλογος κ.λ.π. Μέσα: ppt, ψηφιακό υλικό, διαγράμματα, διαδραστικός πίνακας, κείμενο, ενότητα σχολικού εγχειριδίου κλπ.

Διερευνητική μέθοδος Τέταρτη φάση: Ανάλυση Ερευνητικής Διαδικασίας-Εφαρμογή (2 λεπτά για μικροδιδασκαλία) Ανάλυση ερευνητικής στρατηγικής που ακολουθήθηκε – Ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών ερευνητικών στρατηγικών. Εφαρμογή σε πραγματικές συνθήκες. Τεχνικές: Παρατήρηση υλικού, συζήτηση, εισήγηση, ερωτήσεις, διάλογος κ.λ.π. Μέσα: Δραστηριότητες σε έντυπη μορφή, ψηφιακό υλικό, διαδραστικός πίνακας, κείμενο, ενότητα σχολικού εγχειριδίου κλπ.

Διερευνητική μέθοδος Πέμπτη φάση: Αξιολόγηση (2 λεπτά για μικροδιδασκαλία) Αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση Οι μαθητές αναστοχάζονται και επανατροφοδοτούνται στην όλη διαδικασία Αξιοποίηση ποικίλων τεχνικών αξιολόγησης Τεχνικές και μέσα: Αυτά που προσφέρονται, ανάλογα με την επιλογή της τεχνικής ή μεθόδου αξιολόγησης.

Διερευνητική μέθοδος Έκτη φάση: Ανακεφαλαίωση (2΄ για μικροδιδασκαλία) Λεκτική Σχηματική Απολογιστική (Μεταγνωστική) (Χρήση ppt) Τεχνικές και μέσα: Αυτά που προσφέρονται, ανάλογα με το είδος της ανακεφαλαίωσης. Ανάθεση Εργασίας: Η ανάθεση εργασίας για το σπίτι να είναι διερευνητικού χαρακτήρα, ώστε να συμβάλλει στην ανάπτυξη μεταγνωστικών ικανοτήτων. Σύντομη αναφορά στο επόμενο μάθημα

Γνωστικές δεξιότητες Αποτελούν εργαλεία επεξεργασίας πληροφοριών και δεδομένων Δεξιότητες Επίλυσης Προβλημάτων Δεξιότητες διατύπωσης ερωτήσεων Εύρεσης Πηγών και διαδικασιών έρευνας Αποτελεσματικής Χρήσης Πληροφοριών Οργάνωσης, ανάλυσης και παρουσίασης δεδομένων Προφορικής και γραπτής έκφρασης «Οι μαθητές έμαθαν να……μέσα από…….» «Οι μαθητές κατέκτησαν……μέσα από……»

Κοινωνικές - επικοινωνιακές δεξιότητες Περιλαμβάνουν τη συνεργασία, τη διαπροσωπική επικοινωνία και την αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών οποιασδήποτε ομάδας, όπως και την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης Δεξιότητες αποτελεσματικής επικοινωνίας Δεξιότητες να εκφράζονται με σαφήνεια Δεξιότητες να είναι ενεργητικοί ακροατές Δεξιότητες να χειρίζονται τις διαφωνίες Απόκτηση υπευθυνότητας, πρωτοβουλίας και αυτοπεποίθησης Συμμετοχή σε συζητήσεις, συνεργασία, εργασία σε ομάδες και απόκτηση ικανότητας να κατανοούν τις θέσεις και τα συναισθήματα των άλλων.

Μεταγνωστικές δεξιότητες Αποτελούν το σύνολο των δεξιοτήτων που επιτρέπουν στο άτομο να έχει επίγνωση όλων των γνωστικών μηχανισμών που χρησιμοποιούν και πώς αυτοί λειτουργούν Δόμηση κριτικής σκέψης Αναστοχαστική διαχείριση της γνώσης, εντοπισμό και αναγνώριση λαθών και αυτοαξιολόγηση Διαχείριση καταστάσεων προβληματισμού και επίλυσης πραγματικών προβλημάτων Επιλογή δραστηριοτήτων που προάγουν την πρωτοβουλία, την ικανότητα να επιλέγουν, να στοχάζονται για τις συνέπειες των επιλογών τους και να δρουν κατάλληλα. Απόκτηση ικανοτήτων να δίνουν έμφαση στη διαδικασία και όχι μόνο στο τελικό αποτέλεσμα. Απόκτηση ικανοτήτων να κάνουν συνδέσεις με άλλες γνωστικές περιοχές, να διακρίνουν προεκτάσεις, σχέσεις και διαφορές Απόκτηση ικανοτήτων να προσαρμόζονται στις συνεχείς αλλαγές και εξελίξεις.

Δεξιότητες επιστημονικής μεθοδολογίας Δεξιότητες επιστημονικής μεθοδολογίας

Τι εννοούμε με τον όρο «βιωματική μάθηση»; Πρόκειται για έναν εναλλακτικό τρόπο μάθησης, ο οποίος, αντί να χρησιμοποιεί βιβλία, προκαθορισμένη διδακτική ύλη και απομνημόνευση, φέρνει σε άμεση επαφή το μαθητή με το διδακτικό αντικείμενο και τον βοηθά να επεξεργαστεί αυτήν την εμπειρία.

Πού διαφοροποιείται σε σχέση με την παραδοσιακή ή ακαδημαϊκή μάθηση; (1) Όσον αφορά τον ρόλο εκπαιδευτικού - μαθητή Ο εκπαιδευτικός δεν είναι η αυθεντία αποκλειστική πηγή γνώσης, αλλά συνεργάζεται με τους μαθητές του για την από κοινού ανακάλυψή της, μέσα σε ένα κλίμα αμοιβαίου ενδιαφέροντος και κατανόησης.

(2) Όσον αφορά τη μαθησιακή διαδικασία Δίνεται έμφαση στη διαθεματική ολιστική προσέγγιση της γνώσης, μέσα από το και την αφομοίωσή βίωμα του στη ζωή του μαθητή μέσα από τα συναισθήματα που αυτό δημιουργεί, ενώ η γνώση πηγάζει από τον ίδιο τον μαθητή, με την παρατήρηση, τη σκέψη και την πράξη.

5 Θεωρητικές προσεγγίσεις John Dewey

David Kolb*: Η διαδικασία της βιωματικής μάθησης Κύκλος τεσσάρων σταδίων βιωματικής μάθησης: Στάδιο συγκεκριμένης εμπειρίας βιώματος (τι παρατηρούμε;, πώς μας κάνει να νιώθουμε;) Στάδιο αναστοχαστικής παρατήρησης επεξεργασίας, κατανόησης (γιατί συνέβη αυτό που παρατηρήσαμε;, πώς ερμηνεύεται το βίωμά μας;) Στάδιο αφηρημένης εννοιοποίησης σύνδεση με παλαιότερες εμπειρίες, γενίκευση (τι σημαίνει το βίωμά μας, τι προσθέτει στη γνώση μας και πώς αξιολογείται;) Στάδιο ενεργού πειραματισμού εφαρμογή (πώς μπορούμε να ενσωματώσουμε τη γνώση που αποκτήθηκε από το βίωμα στη ζωή μας και να την αξιοποιήσουμε στην επόμενη εμπειρία μας;) *(1939-) Αμερικανός θεωρητικός της εκπαίδευσης

Honey & Mumford: Οι τέσσερις τύποι ανθρώπων που αντιστοιχούν στα τέσσερα στάδια βιωματικής μάθησης του Kolb Οι ακτιβιστές (Στάδιο συγκεκριμένης εμπειρίας): Ξεκινούν μια δραστηριότητα και κατόπιν αναλογίζονται τις συνέπειες των ενεργειών τους. Οι αναστοχαστές (Στάδιο αναστοχαστικής παρατήρησης): Συλλέγουν πληροφορίες και μετά από προσεκτική επεξεργασία των πληροφοριών καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα. Οι θεωρητικοί (Στάδιο αφηρημένης εννοιοποίησης): Συλλέγουν πληροφορίες και προσπαθούν να δημιουργήσουν μια ενιαία θεωρία για την εμπειρία. Οι πραγματιστές (Στάδιο ενεργού πειραματισμού): Πειραματίζονται με θεωρίες και τεχνικές για να διαπιστώσουν αν ισχύουν στην πράξη.

Παραδείγματα βιωματικών δραστηριοτήτων Δραστηριότητες εικαστικής δημιουργίας (ζωγραφική, μουσική, θέατρο) Εργαστήρια Τεχνικές λόγου (ημερολόγιο, αφήγηση ιστοριών, δημιουργική γραφή) Μαθητικές επιδείξεις και κοινωνικοπεριβαλλοντικές δράσεις.

Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της βιωματικής μάθησης; Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της βιωματικής μάθησης; * Βραχυπρόθεσμα, οι μαθητές κατανοούν σε βάθος το διδακτέο αντικείμενο. Μεσοπρόθεσμα, οι μαθητές μαθαίνουν πώς να ανακαλύπτουν μόνοι τους τη γνώση και να την εφαρμόζουν στην καθημερινή τους ζωή ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ. Μακροπρόθεσμα, οι μαθητές ευαισθητοποιούνται για σύγχρονα προβλήματα, απαλλάσσονται από προκαταλήψεις και εμπλέκονται στη μαθησιακή διαδικασία.. *Μαθητική διαδήλωση για τη βία στο Βέλγιο.