ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ 33Η ΣΥΣΚΕΨΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΥΛΙΣΤΗΡΙΩΝ ΥΓΕΙΑ , ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ Μ. Χριστόλη, Γ. Ζιώμα, Ν. Μαρκάτου (Ε.Μ.Π.) Ο. Ανεζίρη, Ζ. Νιβολιανίτου (ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ») Γ. Παπαδάκη (ΠΟΛ. ΚΡΗΤΗΣ) ΕΛΕΥΣΙΝΑ 11 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΕΝΙΚΑ ΘΕΣΜΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΫΠΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΔΕΣΜΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΟΔΗΓΙΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΥΠΟΒΟΛΗ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΙΔΙΚΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΝΙΑΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ - ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΫΠΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Αντικείμενο της Συντ. Επιτροπής θα είναι ο συντονισμός των επί μέρους συναρμόδιων φορέων και η ενιαία διαχείριση της Οδηγίας Seveso ΙΙΙ. Η Επιτροπή θα ασκεί ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ της εφαρμογής της νομοθεσίας, θα επισημαίνει προβλήματα και θα προτείνει λύσεις. Η Επιτροπή θα συντονίζει την διαδικασία των αξιολογήσεων, θα παρακολουθεί την πορεία συμμόρφωσης των επιχειρήσεων στις απαιτήσεις των αξιολογήσεων, θα παρακολουθεί τη διαδικασία των επιθεωρήσεων και θα μεριμνά για την αξιοποίηση των σχετικών ευρημάτων. Η Επιτροπή θα επιμελείται την έκδοση ερμηνευτικών εγκυκλίων και την εκπόνηση Τεχνικών Οδηγιών σε όλο το φάσμα των εφαρμογών της νομοθεσίας.

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΫΠΟΥΡΓΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ – ΤΕΧΝ. ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Η Επιτροπή θα αποτελείται από εκπροσώπους όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και ο ρόλος της θα είναι καθαρά ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟΣ: η υιοθέτηση των εισηγήσεών της επαφίεται στα επί μέρους υπουργεία. Η Διϋπουργική Επιτροπή Επιθεωρήσεων αποτελεί θετικό προηγούμενο για τη λειτουργία της Συντ. Επιτροπής: χωρίς διοικητικές αρμοδιότητες, η επιτροπή λειτουργεί μέσω της απευθείας επαφής και ώσμωσης των συναρμόδιων φορέων. Βασική προϋπόθεση αποτελεσματικής λειτουργίας αποτελεί η θεσμοθέτηση Τεχνικού Συμβούλου, ο οποίος θα ενεργεί και θα εισηγείται για λογαριασμό ΟΛΩΝ των φορέων, συνεισφέροντας στη Λειτουργική Ενιαιποίηση των επί μέρους υπηρεσιών του Δημοσίου. Το κόστος παροχής υπηρεσιών Τεχνικού Συμβούλου μπορεί να καλυφθεί από τη θέσπιση ειδικού παραβόλου, το οποίο κατατίθεται με την υποβολή μελετών και κοινοποιήσεων.

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΡΧΕΙΟ - ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Δημιουργείται κεντρικό αρχείο, έντυπο και ηλεκτρονικό, στο οποίο αποθηκεύονται οι μελέτες, τα συμπληρωματικά στοιχεία, οι εκθέσεις αξιολόγησης, κ.ά. , το οποίο θα μπορεί να εξυπηρετηθεί από τον Τεχνικό Σύμβουλο. Στο κείμενο της νομοθεσίας μπορεί να προβλέπεται η έκδοση εγκυκλίων και Τεχνικών Οδηγιών μέσα σε αποκλειστικές προθεσμίες, για την επίλυση επί μέρους τεχνικών θεμάτων. Η έκδοση Τεχνικών Οδηγιών αποτελεί πολύ ευέλικτο θεσμό, δεν απαιτείται νομοθετική ρύθμιση για τυχόν βελτιώσεις ή τροποποιήσεις. Θετικό προηγούμενο αποτελεί η θέσπιση των Ζωνών Επιπτώσεων που προτάθηκε από το ΕΜΠ και το ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟ» το 1998. Οι Ζώνες και τα αντίστοιχα όρια δεν περιλαμβάνονται σε κάποια νομοθετική πράξη ή διοικητική απόφαση, όμως ακολουθούνται από όλους.

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΥΠΟΒΟΛΗ ΜΕΛΕΤΩΝ Οι Μελέτες Ασφαλείας και οι Κοινοποιήσεις υποβάλλονται σε μεγάλο αριθμό αντιτύπων, προκειμένου να καλυφθούν όλοι οι συναρμόδιοι φορείς και υπηρεσίες, διαδικασία που συνεπάγεται πέρα του μεγάλου φόρτου και σημαντικό κόστος για τις εταιρείες. Στο θεσμό των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων έχει θεσμοθετηθεί και λειτουργεί ήδη το Ηλεκτρονικό Περιβαλλοντικό Μητρώο (ΗΠΜ) για την ηλεκτρονική υποβολή των ΜΠΕ, την ηλεκτρονική διαχείριση των ροών εργασίας, την ηλεκτρονική και λήψη αδειοδοτήσεων, κ.ά. Το ΗΠΜ τίθεται σε λειτουργία εντός ενός (1) έτους από τη δημοσίευση του σχετικού νόμου. Προτείνεται η θεσμοθέτηση της ηλεκτρονικής υποβολής μελετών και άλλων στοιχείων και σε έντυπη μορφή μόνο σε1 ή 2 αντίτυπα που θα κατατίθενται στην αδειοδοτούσα αρχή. Στη φάση αυτή μπορεί να θεσπιστεί μόνο η υποβολή και διακίνηση των μελετών και όχι η ηλεκτρονική διακίνηση διοικητικών εγγράφων, κ.ά. Ο θεσμός είναι πλέον δόκιμος από την εφαρμογή του και σε άλλους τομείς πέρα από τις ΜΠΕ, π.χ. στην έκδοση οικοδομικών αδειών.

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΝΙΑΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Οι αξιολογήσεις Μελετών Ασφάλειας (ΜΑ), υλοποιείται από πλήθος δημόσιων υπηρεσιών, χωρίς συντονισμό μεταξύ τους και χαρακτηρίζονται από αποσπασματικότητα, ανομοιομορφία και αλληλεπικαλύψεις, κ.ά. Οι αξιολογήσεις ΜΑ γίνονται με καθυστερήσεις, διαφορετικές για κάθε φορέα και καταλήγουν να είναι μια σχεδόν ατέρμονη διαδικασία, με αποτέλεσμα τη σύγχυση και τέλος την κόπωση εταιρειών και μελετητών. Η Έκθεση Αξιολόγησης θα πρέπει να είναι ΕΝΙΑΙΑ για όλες τις συναρμόδιες υπηρεσίες και θα έχει επί μέρους τμήματα, ανάλογα με τις αρμοδιότητες των βασικών φορέων. Η Ενιαία Έκθεση θα αποστέλλεται από έναν φορέα, ο οποίος θα αναλάβει ρόλο επισπεύδοντα και σε αυτόν θα απευθύνονται οι παρατηρήσεις και τα συμπληρωματικά στοιχεία. Κομβικό ρόλο μπορεί να παίξει ο Τεχνικός Σύμβουλος, ο οποίος θα αναλάβει την αξιολόγηση του συνόλου της μελέτης και όχι επί μέρους τμημάτων ανάλογα με τις αρμοδιότητες των εκάστοτε υπηρεσιών.

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Απαιτείται η έκδοση Τεχνικής οδηγίας για την εκπόνηση Μελετών Ασφαλείας και Κοινοποιήσεων, με την οποία να προσδιορίζονται θέματα περιεχομένου, μεθοδολογιών εκτίμησης επιπτώσεων, γενικών προδιαγραφών μαθηματικών μοντέλων, πρότυπων τεχνολογικών και διαχειριστικών μέτρων, κ.ά. Οι μεθοδολογίες που έχουν αναπτυχθεί για την αξιολόγηση των Μελετών Ασφαλείας από το Ε.Μ.Π., το ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» και το Πολυτεχνείο Κρήτης μπορούν να αποτελέσουν μια ικανή αφετηρία για την εκπόνηση των απαραίτητων οδηγών. Από την ομάδα του ΕΚΕΦΕ «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ» προτείνεται ο προσδιορισμός τυπικών σεναρίων ανά εγκατάσταση καθώς και η εγκατάσταση λογισμικού εκτίμησης επιπτώσεων σε διαδικτυακό τόπο προσβάσιμο σε όλους τους μελετητές. Άκρως απαραίτητη είναι και η έκδοση Τεχνικής Οδηγίας για τη χρήση των μαθηματικών μοντέλων, για τη συμβατότητα και συνέπεια του χρησιμοποιούμενου λογισμικού, τις μετεωρολογικές και άλλες συνθήκες που χρησιμοποιούνται στα θέματα ασφάλειας, κ.ά.

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ – ΠΟΣΟΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Εφόσον με τη νομοθεσία έχει εισαχθεί και η έννοια της ασφαλούς χωροθέτησης επικίνδυνων εγκαταστάσεων, υπάρχει επιτακτική η ανάγκη για την ανάπτυξη κριτηρίων χωροθέτησης. Για τις υφιστάμενες μονάδες το θέμα εντοπίζεται στα κριτήρια χωροθέτησης ευαίσθητων χρήσεων σε ζώνες γύρω τις επικίνδυνες εγκαταστάσεις. Για τις νέες εγκαταστάσεις είναι πιο περίπλοκο και εκ των πραγμάτων τίθενται θέματα τρόπου υπολογισμού του κινδύνου, όρια αποδεκτού κινδύνου, κ.ά. Η εμπειρία από την εφαρμογή κριτηρίων χωροθέτησης στο Ρυθμιστικό Σχέδιο Θεσσαλονίκης, με βάση σχετική μελέτη του Ε.Μ.Π., κατέδειξε την πολυπλοκότητα του θέματος το οποίο δεν είναι μόνο μεθοδολογικό αλλά συναρτάται στενά με τη διαθεσιμότητα απαραίτητων στατιστικών στοιχείων. Η παρούσα εισήγηση δεν καταλήγει σε συγκεκριμένη πρόταση αλλά επισημαίνει την επείγουσα ανάγκη για τον προσδιορισμό κριτηρίων χωροθέτησης, με βάση την πρόοδο της επιστήμης, την πρακτική άλλων χωρών της ΕΕ και φυσικά την ελληνική πραγματικότητα.

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ Στο άρθρο 20 της νέας Οδηγίας για τις Επιθεωρήσεις αναφέρεται ότι «το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο διαδοχικών επισκέψεων χώρων δεν υπερβαίνει το ένα έτος για μονάδες ανώτερης βαθμίδας και τα τρία έτη για μονάδες κατώτερης βαθμίδας, εκτός αν η αρμόδια αρχή έχει καταρτίσει πρόγραμμα επιθεωρήσεων με βάση συστηματική εκτίμηση των κινδύνων μεγάλου ατυχήματος στις αντίστοιχες μονάδες». Με βάση τα παραπάνω θα πρέπει οι πλέον επικίνδυνες εγκαταστάσεις όπως αυτές της διακίνησης / αποθήκευσης αερίων καυσίμων να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα, δεδομένου ότι παρουσιάζουν ιδιαίτερα αυξημένη επικινδυνότητα σε σχέση με άλλες κατηγορίες εγκαταστάσεων. Τα ατυχήματα που συνδέονται με εκρήξεις αερίων, χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερα σοβαρές επιπτώσεις σε σχετικά μεγάλη ακτίνα και μικρό χρόνο διάρκειας φαινομένου. Το κύριο χαρακτηριστικό που τα διαφοροποιεί από άλλα ΒΑΜΕ είναι ότι ο διαθέσιμος χρόνος για την καταστολή του ατυχήματος ή τη μείωση των επιπτώσεων με την εφαρμογή προστατευτικών μέτρων είναι εξαιρετικά περιορισμένος.

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΙΣ Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ένα ατύχημα φωτιάς σε δεξαμενή υγρών καυσίμων διαρκεί μέχρι και μερικές ημέρες και δίνεται η δυνατότητα απομάκρυνσης μετά την εκδήλωση ατυχήματος χωρίς μη αντιστρεπτές βλάβες στην υγεία. Σύμφωνα με απογραφικά στοιχεία του 2009 στη χώρα μας υπήρχαν 4 μεγάλα διυλιστήρια, 20 εγκαταστάσεις διακίνησης/ αποθήκευσης υγραερίου του άνω ορίου (μελέτες ασφάλειας) και 19 εγκαταστάσεις του κάτω ορίου (εκθέσεις κοινοποίησης), πολλές φορές κοντά οικισμούς και δρόμους μεγάλης κυκλοφορίας Η ιεράρχηση των επικίνδυνων εγκαταστάσεων και η κατά προτεραιότητα αντιμετώπιση των εγκαταστάσεων αερίων αφορά σε όλο το φάσμα των θεσμών της Οδηγίας Seveso IIΙ, από τις προδιαγραφές εκπόνησης Μελετών Ασφάλειας, μελέτη, μέχρι την αξιολόγησή τους και την πραγματοποίηση επιθεωρήσεων.

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ SEVESO III ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ – ΕΠΙΚΑΙΡΑ ΘΕΜΑΤΑ ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΕΚΤΑΣΗΣ Για τις μονάδες που παρουσιάζουν μεγάλη ακτίνα επιπτώσεων σε ευαίσθητες χρήσεις προτείνεται η κατά το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση της πιθανότητας εκδήλωσης ατυχήματος και ενδεχομένως η χρήση προσδιορισμού του κινδύνου με τη χρήση πιθανοτικών προσδιορισμών, που θα αποφασίζεται κατά περίπτωση από τη Διυπουργική Επιτροπή. Η χρήση πιθανοτήτων στον υπολογισμό του κινδύνου αποτελεί αμφιλεγόμενο εργαλείο και δεν μπορεί ούτε να αποκλειστεί αλλά ούτε και να επιβληθεί μέσα από τη νέα νομοθεσία. Θα πρέπει πολύ προσεκτικά να διερευνηθεί η εμπειρία άλλων χωρών της ΕΕ αλλά και η δυνατότητα να αντληθούν τα απαραίτητα στατιστικά στοιχεία στην ελληνική πραγματικότητα. Επίσης, και η δημόσια διοίκηση δεν έχει τη δυνατότητα να διαχειριστεί τέτοιας πολυπλοκότητας μελέτες. ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΙΣΗΓΗΣΗ Στρατηγικός στόχος: η λειτουργική εφαρμογή της νομοθεσίας με βάση τα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας και όχι η στείρα μεταφορά κοινοτικών οδηγιών