Παναγιώτης Γ. Μουσταΐρας Δρ Κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΠΠΑΙΚ ΑΡΓΟΥΣ ----------- ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Παναγιώτης Γ. Μουσταΐρας Δρ Κοινωνιολογίας της εκπαίδευσης

Ο εκπαιδευτικός και ο μαθητής στο νέο σχολείο

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού Καθοδηγητής στη μάθηση Συντονιστής στην ομάδα-τάξη Εμψυχωτής στη μαθησιακή διαδικασία Διαμεσολαβητής ανάμεσα στο μαθητή και τη γνώση Σύμβουλος-παιδαγωγός

Ο ρόλος του εκπαιδευτικού Η διδασκαλία είναι μια στοχαστική και αναστοχαστική πράξη (θέτει ερωτήματα, ερευνά το έργο του πειραματίζεται σε νέες μεθόδους διδασκαλίας) Πώς μπορώ να διδάξω αυτό; Πώς αλλιώς μπορώ να διδάξω το άλλο; Τι σημαίνει αυτός ο μαθητής έχει κινητικά προβλήματα ή ο άλλος είναι αλλοδαπός; Τι σημαίνει ότι όλοι οι μαθητές δεν μαθαίνουν το ίδιο την ίδια στιγμή;

Ο ρόλος του μαθητή Πρωταγωνιστής στη μαθησιακή διαδικασία Ερευνά και ανακαλύπτει τη μάθηση Συμμετέχει ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία Απολαμβάνει τη μάθηση και το σχολείο Ο εκπαιδευτικός δημιουργεί περιστάσεις μάθησης διευκολύνοντας το μαθητή να μάθει (Vygotsky) Ο μαθητής βρίσκεται διαρκώς σε μια διαδικασία αναζήτησης και συγκρότησης της γνώσης Μαθαίνω σημαίνει αλλάζω, τροποποιώ προηγούμενα νοητικά σχήματα

Διαφοροποιημένη διδασκαλία Στην τάξη υπάρχουν μαθητές που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή Η μάθηση πρέπει να έχει εξατομικευμένο χαρακτήρα Ο καθένας έχει το δικό του τρόπο και ρυθμό μάθησης Ενώ λέμε τα ίδια πράγματα, οι μαθητές δεν μαθαίνουν όλοι ακριβώς τα ίδια Οι εκπαιδευτικοί πολλές φορές λένε «εγώ δεν κάνω διακρίσεις, διδάσκω σε όλους τα ίδια, όλοι οι μαθητές είναι για μένα ίδιοι» χωρίς να κατανοούν ότι όταν κάνω τα ίδια σε άνισους, ουσιαστικά κάνω διάκριση.

Διαφοροποιημένη διδασκαλία Η διαφορετικότητα στο σχολείο αποτελεί κανόνα και αν αγνοείται τότε όσο καλές και να είναι οι προθέσεις μάλλον οδηγούν στη διάκριση Οι διαδικασίες μάθησης διαφέρουν από μαθητή σε μαθητή, λόγω της διαφορετικής τους ανάπτυξης, δυνατοτήτων, κοινωνικής προέλευσης, και άλλων κοινωνικοψυχολογικών παραγόντων

Μορφές Διαφοροποιημένης διδασκαλίας Κοινωνική οργάνωση της εργασίας (ατομική, ομαδική, ολομέλεια κλπ) Ατομική διαφοροποίηση (προσωπικά ενδιαφέροντα, κλίσεις, φύλο, πολιτισμικό και κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο κλπ) Διδακτική διαφοροποίηση (διαφορετικοί στόχοι, διαφορετική διδακτική προσέγγιση, μέσα, θέματα κλπ)

Πώς εφαρμόζεται η διαφοροποιημένη διδασκαλία Συγκεντρώνουμε στοιχεία για τους μαθητές Προσφέρουμε ποικιλία δραστηριοτήτων ώστε να ανταποκρίνονται στο διαφορετικό τρόπο μάθησης του καθενός Οργανώνουμε σχέδια διδασκαλίας που δεν αφήνουν κανένα μαθητή απ’ έξω. (ο δάσκαλος συνδιαμορφωτής των διδακτικών σχεδίων) Αξιοποιούμε σύγχρονες και ενεργητικές εκπαιδευτικές τεχνικές Χρησιμοποιούμε τις τέχνες για να κερδίσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών Στηρίζουμε τους αδύνατους μαθητές Συνεργαζόμαστε με τους άλλους εκπαιδευτικούς Συνεργαζόμαστε με τους γονείς

Εν κατακλείδι Διαφοροποιημένη διδασκαλία σημαίνει να λαμβάνουμε υπόψη και να σεβόμαστε τη διαφορετικότητα και το διαφορετικό τρόπο μάθησης των μαθητών και να τους βοηθάμε (ιδιαίτερα τους αδύνατους μαθητές) να οργανώσουν ένα δικό τους σχέδιο μάθησης

Τα σχέδια διδασκαλίας Βασικός στόχος είναι ο εκπαιδευτικός να εμπλακεί σε μια διαδικασία τροποποίησης και συνδιαμόρφωσης των υπαρχόντων εκπαιδευτικών σχεδίων έτσι ώστε στη δική του ξεχωριστή τάξη κανένα παιδί να μη μένει έξω από τις δραστηριότητες.

Χαρακτηριστικά του διδακτικού σχεδίου Το σχέδιο μαθήματος στηρίζει μια αποτελεσματική διδασκαλία όταν είναι αποτέλεσμα ενός τεκμηριωμένου διδακτικού μετασχηματισμού (μετασχηματισμού της επιστημονικής γνώσης σε σχολική) και έχει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Θέμα/αντικείμενο διδασκαλίας Σκοπό και διδακτικούς στόχους Μέθοδο και διδακτικές τεχνικές Περιεχόμενο Συγκεκριμένο χρόνο διδασκαλίας Εκπαιδευτικά μέσα και υποδομές αξιολόγηση

Οι στόχοι (πρέπει να είναι γνωστοί στους μαθητές και/ή να συνδιαμορφώνονται μαζί τους) Τέσσερα επίπεδα στόχων της UNESCO Μαθαίνω πώς να μαθαίνω Μαθαίνω πώς να ενεργώ Μαθαίνω πώς να συμβιώνω με τους άλλους Μαθαίνω πώς να υπάρχω

Στόχοι που θα οδηγήσουν στην απόκτηση οριζόντιων ικανοτήτων από τους μαθητές όπως είναι: Κριτική σκέψη Δημιουργικότητα Ανάληψη πρωτοβουλιών Συνεργατικότητα και επικοινωνία Ικανότητα χρήσης πολλαπλών πηγών και διαχείρισης πληροφοριών Ψηφιακή ικανότητα Διαπολιτισμική δεξιότητα Κοινωνικές ικανότητες ως πολίτες Πολιτισμική συνείδηση και έκφραση

Τεχνικές διδασκαλίας Η γνώση έξω από το σχολείο συγκροτείται σε μεγάλο βαθμό από βιωματικές δραστηριότητες, δοκιμές και λάθη Η απομνημόνευση στο περιθώριο (όχι πάντα, αλλά ως αποτέλεσμα μάθησης που οι μαθητές παρήγαγαν) Προτείνονται οι βιωματικές-συμμετοχικές-ενεργητικές τεχνικές διδασκαλίας με στόχο την ενεργή συμμετοχή όλων των μαθητών με βιωματικό τρόπο

Ερωτήσεις-απαντήσεις Ομαδική-δυαδική εργασία Παιχνίδι ρόλων/δραματοποίηση Καιταιγισμός ιδεών Πείραμα Προσομοίωση Σχέδια εργασίας Εκπαιδευτική επίσκεψη Διαθεματική προσέγγιση Εκπαίδευση μέσα από την τέχνη

περιεχόμενο Διερεύνηση των πρότερων γνώσεων Εναρμόνιση του περιεχομένου με το μαθησιακό επίπεδο των μαθητών

χρόνος Αντίστοιχος του περιεχομένου, των αναγκών και του προγράμαμτος Διδακτικό δίωρο

Υποδομές/μέσα Χρήση εποπτικών μέσων Κατάλληλη προετοιμασία Λειτουργική διάταξη των θρανίων Περιμετρικός διάκοσμος

αξιολόγηση Αρχική ή διαγνωστική Διαμορφωτική (σημασία κυρίως σε αυτή) Τελική Αυτοαξιολόγηση (συνδέεται άμεσα με τη μεταγνωστική ικανότητα δηλαδή τη συνειδητοποίηση από τον ίδιο το μαθητή του τρόπου σκέψης και δράσης προκειμένου να μάθει) Ετεροαξιολόγηση