ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΥΡΙΑΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΕΝΗΛΙΚΩΝ Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ 2007

Κυριακή, 4 Νοεμβρίου 2007 Η δικαίωση

Η σωτηρία είναι λύτρωση από την αμαρτία Η αμαρτία είναι: α) ενοχή μπροστά στον Θεό β) εσωτερική διαφθορά Η σωτηρία είναι: α) άρση της ενοχής (ΔΙΚΑΙΩΣΗ) β) λύτρωση από τη δύναμη της αμαρτίας (ΑΓΙΑΣΜΟΣ) γ) λύτρωση από την παρουσία της αμαρτίας (ΔΟΞΑΣΜΟΣ)

Η δικαίωση αποτελεί βασικό γεγονός της σωτηρίας «όσους δε προώρισε, τούτους και εκάλεσε, και όσους εκάλεσε, τούτους και εδικαίωσε, και όσους εδικαίωσε, τούτους και εδόξασε». Ρωμ. η’ 30 «Δικαιωθέντες λοιπόν εκ πίστεως, έχομεν ειρήνην προς τον Θεόν διά του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού,» Ρωμ. ε’ 1

Η δικαίωση αποτελεί βασικό γεγονός της σωτηρίας «εξεύροντες ότι δεν δικαιούται άνθρωπος εξ έργων νόμου ειμή διά πίστεως Ιησού Χριστού, και ημείς επιστεύσαμεν εις τον Ιησούν Χριστόν, διά να δικαιωθώμεν εκ πίστεως Χριστού και ουχί εξ έργων νόμου, διότι δεν θέλει δικαιωθή εξ έργων νόμου ουδείς άνθρωπος». Γαλ. β’ 16

Α. Δικαίωση: Η συζήτηση γύρω από τον ορισμό της έννοιας

Τι σημαίνει δίκαιος και δικαιοσύνη; Η λέξη «δικαίωση» προέρχεται από τη λέξη δίκαιος. Δίκαιος για την Αγία Γραφή είναι αυτός που εκπληρώνει το θέλημα του Θεού. «Ο Νώε ήτο άνθρωπος δίκαιος, τέλειος μεταξύ των συγχρόνων αυτού· μετά του Θεού περιεπάτησεν ο Νώε». Γεν. ς’ 9 «Ηντήμειψέ με ο Κύριος κατά την δικαιοσύνην μου· κατά την καθαρότητα των χειρών μου ανταπέδωκεν εις εμέ. Διότι εφύλαξα τας οδούς του Κυρίου και δεν ησέβησα εκκλίνας από του Θεού μου». Β’ Σαμ. κβ’ 21

Ποιοι είναι όμως πράγματι δίκαιοι; Δίκαιοι ενώπιον των ανθρώπων, ναι. Ενώπιον όμως του Θεού; «Πάντες τωόντι εγείναμεν ως ακάθαρτον πράγμα, και πάσα η δικαιοσύνη ημών είναι ως ρυπαρόν ιμάτιον·» Ησαΐας ξδ’ 6 «καθώς είναι γεγραμμένον Ότι δεν υπάρχει δίκαιος ουδέ εις,» Ρωμ. γ’ 10

Τι σημαίνει η δικαίωση του ανθρώπου από τον Θεό; Οι χριστιανικές εκκλησίες διχάζονται στην κατανόηση της δικαίωσης Η δικαίωση αφορά το πώς ο άνθρωπος ΓΙΝΕΤΑΙ δίκαιος, ή πώς ο άνθρωπος ΑΝΑΚΗΡΥΣΣΕΤΑΙ δίκαιος; Αφορά, δηλαδή, την εσωτερική αλλαγή του ανθρώπου, ή τη «νομική» του θέση ενώπιον του Θεού;

Η Ρωμαιοκαθολική άποψη Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία θεωρεί πως με τη δικαίωση ο άνθρωπος ΓΙΝΕΤΑΙ εσωτερικά δίκαιος. (justifico = κάνω κάποιον δίκαιο). Είναι μια διαδικασία στην οποία συμμετέχουν και ο Θεός και ο άνθρωπος, η αξία του Χριστού και η αξία του ανθρώπου. Υπάρχουν διαφορετικές βαθμοί δικαίωσης, αφού άλλοι προοδεύουν λιγότερο και άλλοι περισσότερο σε αυτή τη διαδικασία. Κατά συνέπεια διδάσκει πως ο άνθρωπος δικαιώνεται και με την πίστη και με τα έργα, και ποτέ δεν είναι κανείς εντελώς σίγουρος για τον βαθμό δικαίωσής του.

Η Ορθόδοξη άποψη Οι Ορθόδοξοι κατανοούν τη δικαίωση με παρόμοιο τρόπο, ως ομοίωση του ανθρώπου με τον Θεό, ως ΘΕΩΣΗ. «εδωρήθησαν εις ημάς αι μέγισται και τίμιαι επαγγελίαι, ίνα διά τούτων γείνητε κοινωνοί θείας φύσεως,» Β’ Πέτρου α’ 4 Για τη θέωση παίζουν ρόλο η πίστη και τα έργα, κυρίως όμως η συμμετοχή στα μυστήρια της εκκλησίας. Αυτό γίνεται με μυστικό και ασύλληπτο για τον νου τρόπο.

Η Ευαγγελική άποψη Τόσο η Καθολική όσο και η Ορθόδοξη άποψη δεν κάνουν τη διάκριση που κάνει η Ευαγγελική Εκκλησία ανάμεσα στη δικαίωση και στον αγιασμό. Η Ευαγγελική Εκκλησία την εσωτερική αλλαγή του ανθρώπου την ονομάζει αγιασμό. Στον αγιασμό πράγματι υπάρχουν βαθμοί και πρόοδος. Δικαίωση, όμως, ονομάζει την ΑΝΑΚΗΡΥΞΗ του ανθρώπου ως δικαίου ενώπιον του Θεού. Αυτή η ανακήρυξη είναι η ίδια για όλους τους πιστούς, αφού πραγματοποιείται μόνο με την αξία του Χριστού, χωρίς ανθρώπινη αξία. Ο άνθρωπος μπορεί μόνον να πιστέψει και να δεχθεί αυτό που δωρεάν του προσφέρεται.

Η ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΔΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ – Το βασικό ευαγγελικό δόγμα Η Μεταρρύθμιση ξεκίνησε ουσιαστικά όταν ο Μαρτίνος Λούθηρος κατανόησε τη βιβλική διδασκαλία για τη δικαίωση του ανθρώπου χάριν του Χριστού μόνον διά της πίστεως: Η διδασκαλία αυτή ήταν και είναι η αιχμή του δόρατος και το διακριτικό στοιχείο των Ευαγγελικών Εκκλησιών.

Β. Ορισμός της δικαίωσης ως νομικής πράξης

Ορισμός της δικαίωσης (ευαγγελικός) Δικαίωση είναι μια στιγμιαία νομική πράξη του Θεού, διά της οποίας α) συγχωρεί τις αμαρτίες μας, και β) μας ανακηρύττει δικαίους.

Η δικαίωση ως νομική διακήρυξη «Εάν συμβή διαφορά μεταξύ ανθρώπων, και έλθωσιν εις την κρίσιν, και κρίνωσιν αυτούς, τότε θέλουσι δικαιώσει τον δίκαιον και καταδικάσει τον ένοχον». Δευτ. κε’ 1 «Ο δικαιόνων τον ασεβή και ο καταδικάζων τον δίκαιον, αμφότεροι είναι βδέλυγμα εις τον Κύριον». Παρ. ιζ’ 15 «οίτινες δικαιόνουσι τον παράνομον διά δώρα, και το δίκαιον του δικαίου αφαιρούσιν απ' αυτού». Ησ. ε’ 23

Η δικαίωση ως νομική διακήρυξη «Τις θέλει εγκαλέσει τους εκλεκτούς του Θεού; Θεός είναι ο δικαιών· τις θέλει είσθαι ο κατακρίνων;» Ρωμ. η’ «Δεν είναι τώρα λοιπόν ουδεμία κατάκρισις εις τους εν Χριστώ, Ιησού,» Ρωμ. η’ 1

Νομική διακήρυξη με δύο σκέλη ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΚΕΛΟΣ είναι η αθώωση, η συγχώρηση: «καθώς και ο Δαβίδ λέγει τον μακαρισμόν του ανθρώπου, εις τον οποίον ο Θεός λογίζεται δικαιοσύνην, χωρίς έργων· Μακάριοι εκείνοι, των οποίων συνεχωρήθησαν αι ανομίαι και των οποίων εσκεπάσθησαν αι αμαρτίαι· μακάριος ο άνθρωπος, εις τον οποίον ο Κύριος δεν θέλει λογίζεσθαι αμαρτίαν». Ρωμ. δ’ 6-8

Νομική διακήρυξη με δύο σκέλη ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΚΕΛΟΣ είναι η ανακήρυξη των πιστών ως δικαίων, σαν να έχουν εκπληρώσει τον νόμο και το θέλημα του Θεού. «η ψυχή μου θέλει αγαλλιασθή εις τον Θεόν μου· διότι με ενέδυσεν ιμάτιον σωτηρίας, με εφόρεσεν επένδυμα δικαιοσύνης,» Ησ. ξα’ 10 «εις τον μη εργαζόμενον όμως, πιστεύοντα δε εις τον δικαιούντα τον ασεβή, η πίστις αυτού λογίζεται εις δικαιοσύνην, καθώς και ο Δαβίδ λέγει τον μακαρισμόν του ανθρώπου, εις τον οποίον ο Θεός λογίζεται δικαιοσύνην, χωρίς έργων·» Ρωμ. δ’ 4-6

Πώς γίνεται αυτό; Πώς μπορεί ο Θεός να ανακηρύττει δικαίους ανθρώπους που στην πραγματικότητα είναι αμαρτωλοί; Με αυτό το ζήτημα θα ασχοληθούμε στη συνέχεια.

Γ. Ο καταλογισμός της δικαιοσύνης του Χριστού

Τι σημαίνει καταλογισμός της δικαιοσύνης του Χριστού; Ο Θεός θεωρεί πως η δικαιοσύνη του Χριστού ανήκει σε εμάς, τη λογαριάζει σαν να είναι δική μας. «Τώρα δε χωρίς νόμου η δικαιοσύνη του Θεού εφανερώθη, μαρτυρουμένη υπό του νόμου και των προφητών, δικαιοσύνη δε του Θεού διά πίστεως Ιησού Χριστού εις πάντας και επί πάντας τους πιστεύοντας·» Ρωμ. γ’ 21-22

Είναι αυτό δίκαιο; Ο καταλογισμός γίνεται όταν υπάρχει σχέση εκπροσώπησης. Με τον ίδιο τρόπο επειδή ο Αδάμ ήταν η κεφαλή, η αμαρτία του καταλογίστηκε και στους απογόνους του. «πάντες αποθνήσκουσιν εν τω Αδάμ» Α’ Κορ. ιε’ 22 «Διά τούτο καθώς δι' ενός ανθρώπου η αμαρτία εισήλθεν εις τον κόσμον και διά της αμαρτίας ο θάνατος, και ούτω διήλθεν ο θάνατος εις πάντας ανθρώπους, επειδή πάντες ήμαρτον·» Ρωμ. ε’ 12

Είναι αυτό δίκαιο; Το ίδιο έγινε και με τον Χριστό. Ενώ δεν ήταν αμαρτωλός, ο Θεός του καταλόγισε την αμαρτία του κόσμου και την εβάστασε. «διότι τον μη γνωρίσαντα αμαρτίαν έκαμεν υπέρ ημών αμαρτίαν, διά να γείνωμεν ημείς δικαιοσύνη του Θεού δι' αυτού». Β’ Κορ. ε’ 21 «Ο Χριστός εξηγόρασεν ημάς εκ της κατάρας του νόμου, γενόμενος κατάρα υπέρ ημών·» Γαλ. γ’ 13

Ο Χριστός, η δικαιοσύνη μας Με τη δικαίωση λοιπόν μας καταλογίζεται ό,τι ανήκει στον Χριστό, όπως καταλογίστηκε σε εκείνον ό,τι ανήκει σε εμάς. «Αλλά σεις είσθε εξ αυτού εν Χριστώ Ιησού, όστις εγενήθη εις ημάς σοφία από Θεού, δικαιοσύνη τε και αγιασμός και απολύτρωσις·» Α’ Κορ. α’ 31 «και να ευρεθώ εν αυτώ μη έχων ιδικήν μου δικαιοσύνην την εκ του νόμου, αλλά την διά πίστεως του Χριστού, την δικαιοσύνην την εκ Θεού διά της πίστεως,» Φιλιπ. γ’ 9

Δ. Συνέπειες του δόγματος

Όλοι οι πιστοί έχουν την ίδια τέλεια αποδοχή από τον Θεό Ενώ υπάρχουν βαθμοί αγιασμού, δεν υπάρχουν βαθμοί δικαίωσης. Όλοι οι πιστοί ενώπιον του Θεού έχουν την ίδια τέλεια αποδοχή. Δεν υπάρχει κατάκριση για όσους είναι εν Χριστώ (Ρωμ. η’ 1).

Η αποδοχή μας από τον Θεό δεν βασίζεται στην αξία μας Η δικαίωση δεν αφορά τον ατελή βαθμό της εσωτερικής μας αλλαγής, αλλά την τέλεια δικαιοσύνη του Χριστού. Δεν είναι δική μας αξία, δεν είναι δικό μας απόκτημα. Είναι κάτι που προσφέρεται ελεύθερα και δωρεάν, χωρίς δυνατότητα ανθρώπινης συμμετοχής. Είναι όλο χάρις.

Η αποδοχή μας από τον Θεό μόνο κατά χάριν διά πίστεως Ακριβώς επειδή η τέλεια δικαιοσύνη του Χριστού δεν μπορεί να αποκτηθεί με έργα, μπορεί να γίνει δική μας μόνο με πίστη. «Εις δε τον εργαζόμενον ο μισθός δεν λογίζεται ως χάρις, αλλ' ως χρέος· εις τον μη εργαζόμενον όμως, πιστεύοντα δε εις τον δικαιούντα τον ασεβή, η πίστις αυτού λογίζεται εις δικαιοσύνην, καθώς και ο Δαβίδ λέγει τον μακαρισμόν του ανθρώπου, εις τον οποίον ο Θεός λογίζεται δικαιοσύνην, χωρίς έργων·» Ρωμ. δ’ 4-6

Ε. Ενστάσεις

Έρχεται σε αντίθεση ο Παύλος με τον Ιάκωβο; «Συμπεραίνομεν λοιπόν ότι ο άνθρωπος δικαιούται διά της πίστεως χωρίς των έργων του νόμου». Ρωμ. γ’ 28 «Βλέπετε λοιπόν ότι εξ έργων δικαιούται ο άνθρωπος και ουχί εκ πίστεως μόνον». Ιακ. β’ 24

Οι δύο σημασίες του «δικαιώνω» Το «δικαιώνω» μπορεί, όπως είπαμε, να σημαίνει «ανακηρύσσω κάποιον δίκαιο», αλλά και «προβάλλω κάποιον ως δίκαιο, επιβραβεύω κάποιον ως δίκαιο» (που είναι και η νεοελληνική σημασία): «Αλλ' εκείνος, θέλων να δικαιώση εαυτόν, είπε προς τον Ιησούν· Και τις είναι ο πλησίον μου;» Λουκ. ι’ «Και εδικαιώθη η σοφία από πάντων των τέκνων αυτής». Λουκ. ζ’ 35

Ο Ιάκωβος μιλά για δικαίωση με τη δεύτερη έννοια Πώς είμαστε βέβαιοι για αυτή την ερμηνεία; Από το παράδειγμα του Αβραάμ που αναφέρει ο Ιάκωβος (β’ 21-24): Ο Αβραάμ είχε ανακηρυχθεί δίκαιος (δικαιωθεί με την πρώτη έννοια) από τον Θεό εκ πίστεως πολύ νωρίτερα (Γεν. ιε’ 6). Η δικαιοσύνη του όμως φανερώθηκε με τα έργα του και στους ανθρώπους (δικαιώθηκε με τη δεύτερη έννοια) πολύ αργότερα, όταν πρόσφερε τον Ισαάκ (Γεν. κβ’).

Βιβλιογραφία Wayne Grudem, Systematic Theology, κεφ. 36. L. Berkhof, Θέλετε γνωρίσει την αλήθειαν (1987) σελ T. Watson,Θησαυρός Πρακτικής Θεολογίας, σελ