Ερευνητική εργασία Ρατσισμός

Α1 Λυκείου Πύλου Σχολικό έτος 2013-14 Καλογερόπουλος Θεόδωρος Καλογεροπούλου Αγγελική Καλογεροπούλου Δήμητρα Καζάκη Αγάπη-Ήρα Καλύβα Ήλια

Αρχή της θεωρίας Ο ρατσισμός θεωρείται κάτι περισσότερο από τη φυλετική προκατάληψη. Η τυπική θεωρία του σε σύγχρονες αναζητήσεις και σχετικές έρευνες, έχει τις ρίζες της στο πολυθρύλητο έργο του Ζοζέφ Αρτύρ ντε Γκομπινώ (Δοκίμιο επί της ανισότητας των ανθρωπίνων φυλών), που δημοσιεύτηκε το 1853 και κυριολεκτικά αποτέλεσε τη θεωρητική κάλυψη και "ευλογία" των αποικιοκρατών. Ο πλέον εξέχων σύγχρονος υποστηρικτής του δόγματος αυτού, κατά τον 20ό αιώνα, θεωρείται ο Βρετανός δημοσιολόγος, Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν.

Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν

Προέλευση και ορισμός της λέξης Ο όρος δηλώνει την στάση κατά την οποία τα μέλη μιας ομάδας θεωρούν ως μειονεκτούσα τα μέλη μιας άλλης φυλής ή εθνικής ομάδας. Με άλλα λόγια, είναι η αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν είναι όλοι ίσοι μεταξύ τους, αλλά διαχωρίζονται σε ανώτερους και κατώτερους διακρινόμενοι είτε από το χρώμα του δέρματος, είτε από την εθνικότητα, είτε από τη θρησκεία. Αρχική σημασία της λέξης ‘’ράτσα’’. (razz=φυλή)

Ο όρος ‘’φυλή’’ με την έννοια που της αποδίδεται από το ρατσισμό, αναφέρεται σε μια ομάδα ανθρώπων η οποία ορίζεται από άλλους ως πολιτιστικά διαφορετική, εξαιτίας αναλλοίωτων φυσικών χαρακτηριστικών. Με άλλα λόγια, η φυλή συμφώνα με τη ρατσιστική οπτική ορίζεται κοινωνικά μεν αλλά στη βάση φυσικών χαρακτηριστικών. Αν μια ομάδα ατόμων ορίζεται με το χρώμα του δέρματος, την υφή της κόμης, τα χαρακτηριστικά του προσώπου, τη σωματική διάπλαση κ.τ.λ., τότε η ομάδα αυτή αποτελεί <<φυλή>>. Αν μια ομάδα ορίζεται με βάση τη γλώσσα, το σύνολο των κοινών θρησκευτικών πεποιθήσεων ή κάποιο άλλο πολιτιστικό χαρακτηριστικό, τότε η ομάδα αυτή αποτελεί <<εθνική ομάδα>>.

Ο λέξη ‘’ρατσιστής’’ έχει γίνει το πιο αποτελεσματικό λεκτικό όπλο Ο λέξη ‘’ρατσιστής’’ έχει γίνει το πιο αποτελεσματικό λεκτικό όπλο. Έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στη πολιτική αρένα, για να συκοφαντήσει τους παραδοσιακούς. Στον κοινωνικό χώρο έχει προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη ζημιά, με το να κάνουν πλύση εγκεφάλου στις παιδικές ηλικίες και στους φοιτητές.

Σύγχρονος προσδιορισμός Σήμερα, η λέξη ρατσισμός χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις πράξεις μιας ομάδας ανθρώπων εναντίον μίας άλλης ομάδας. Έτσι, οι ρατσιστές υποστηρίζουν την διαφορετικότητα των φυλών. Επίσης, οι φυλετικοί ρατσιστές θεωρούν μία συγκεκριμένη ομοιογενή ομάδα ανθρώπων ως ανώτερη, π.χ. θεωρούν τους "λευκούς" ανθρώπους ανώτερους από τους "μαύρους". Ο ρατσισμός θεωρείται παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος του ανθρώπου στην ισότητα στους τομείς της εργασίας, της πολιτικής, της οικονομίας και άλλων παραγόντων της καθημερινότητας.

Από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα ρατσισμού αποτελούν οι πεποιθήσεις του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος πίστευε ότι η ξανθή Άρεια φυλή (άνθρωποι που κατάγονται από τη φυλή των Αρείων) έχει δικαίωμα να κυριαρχεί στον πλανήτη, εις βάρος όλων των άλλων. Σπουδαίοι αγωνιστές κατά του ρατσισμού, αναγνωρισμένοι παγκοσμίως, και μάλιστα χωρίς χρήση βίας, είναι οι βραβευμένοι με βραβείο Νόμπελ, Νέλσον Μαντέλα που αγωνίσθηκε κατά του Απαρτχάιντ και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ που αγωνίστηκε ενάντια των φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ.

Ξεχωριστές Προσωπικότητες

Στάσεις και συμπεριφορές Ο ρατσισμός δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Υπήρχε σε διάφορες μορφές και εκφράσεις στην συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπινων κοινωνιών, αλλά απλώς τους τελευταίους αιώνες απέκτησε και ιδεολογικό υπόβαθρο. Κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας αρκετοί υπόδουλοι λαοί θεωρήθηκαν υπάνθρωποι και όχι μέλη του ανθρώπινου είδους, για να δικαιολογηθεί η εναντίον τους ευρεία καταστρατήγηση των διδαχών του χριστιανισμού, ακόμη και από εκπροσώπους της επίσημης εκκλησίας. Αντίστοιχα, αστήρικτα επιστημονικά ιδεολογήματα έκαναν την εμφάνισή τους και για να δικαιολογηθεί η δουλεία των Αφροαμερικανών στις ΗΠΑ.

Η πολιτική των φυλετικών διακρίσεων και του συστηματικού διαχωρισμού της λευκής μειονότητας από τον υπόλοιπο- γηγενή, κυρίως, και όχι λευκό, γενικότερα- πληθυσμό, η οποία εφαρμόστηκε στη Νότια Αφρική. Η χρήση του όρου καθιερώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940, αλλά ήδη από το 1911 ο μαύρος πληθυσμός είχε δια νόμου χαμηλότερους μισθούς από τους λευκούς και απαγορευόταν να έχει ιδιοκτησία. Το τελευταίο κράτος με θεσμοθετημένες φυλετικές διακρίσεις ήταν η Νότια Αφρική, όπου το καθεστώς του απαρτχάιντ καταργήθηκε μόλις το 1991, ύστερα από χρόνια διεθνών πιέσεων και αγώνων των μαύρων με ηγέτη τον Νέλσον Μαντέλα.

Από την αντίληψη του ρατσισμού πηγάζουν στάσεις και συμπεριφορές απαξιωτικές και ενίοτε επιθετικές απέναντι στις μειονεκτούσες ομάδες ανθρώπων. Ο ρατσισμός έχει τις ρίζες του στον εθνικισμό και στη θεώρηση ότι κάποιοι άνθρωποι είναι ανώτεροι άλλων, επειδή ανήκουν σε ένα συγκεκριμένο λαό ή μια συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα. Σε αυτές τις απόψεις στηρίχθηκε ο Γερμανός Άλφρεντ Ροζενμπεργκ, ο θεωρητικός του Ναζισμού για να δώσει ιδεολογικά υπόβαθρο τόσο στα εγκλήματα των Ναζί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, κυρίως εναντίον των Εβραίων και των Τσιγγάνων.

Εκφράσεις ρατσιστικής συμπεριφοράς Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, χαρακτηριστικές εκφράσεις και συμπεριφορές είναι ο χλευασμός των κατώτερων ομάδων, η άσκηση ψυχολογικής βίας και ο εκφοβισμός. Ακραίες μορφές ρατσισμού είναι οι επιχειρήσεις εθνικής εκκαθάρισης, όταν δηλαδή υποχρεώνονται τα μέλη της να μετακινηθούν από τις εστίες τους για να επιτευχθεί η εθνική καθαρότητα του πληθυσμού μιας περιοχής. Αυτό αντανακλάται σε βαθιά ριζωμένες προκαταλήψεις και στερεότυπα και διαιωνίζει ιστορικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές ανισότητες. Ο Ρατσισμός έχει τις ρίζες του στον εθνικισμό και στη θεώρηση ότι κάποιοι άνθρωποι είναι ανώτεροι άλλων, επειδή ανήκουν σε έναν συγκεκριμένο λαό ή μία συγκεκριμένη εθνική ομάδα. Συνήθως αποβλέπει στην εθνική καθαρότητα του λαού και υποστηρίζει το δικαίωμα της κυριαρχίας του επάνω στους άλλους.

Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο Ξεκίνησαν οι πρώτες οργανωμένες προσπάθειες αντιμετώπισης του φαινομένου του ρατσισμού. Η διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου από τον Ο.Η.Ε (1948) θεσμοθέτησε την ισότητα μεταξύ όλων των ανθρώπων. Σταδιακά περιορίστηκε στα ελάχιστο η αποικιοκρατία, ενώ ξεκίνησαν συνεχείς αγώνες για την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Ρατσιστικές Επιθέσεις

Στα μέσα μαζικής μεταφοράς και ακόμα χειρότερα στα σχολεία μεταφέρεται η ρατσιστική βία, από τους δρόμους.  Από τις 154 επιθέσεις που κατέγραψε το 2012 το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, οι 6 σημειώθηκαν σε μέσα μαζικής μεταφοράς. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε δυο τέτοια περιστατικά, οι θύτες ήταν δημόσιοι λειτουργοί. Μια γυναίκα αιγυπτιακής καταγωγής δέχτηκε λεκτική επίθεση από οδηγό λεωφορείου ο οποίος έκλεισε την πόρτα πάνω στο καρότσι του παιδιού της και ένας νεαρός Αφγανός ξυλοκοπήθηκε από ελεγκτές του ΟΑΣΑ επειδή δεν επέδειξε εισιτήριο κατά τη διάρκεια ελέγχου. Το Δίκτυο, επίσης, κατέγραψε τη δολοφονία ενός 31χρονου Αιγύπτιου που απεβίωσε ύστερα από 17 μέρες σε εγκεφαλικό κώμα κατόπιν άγριου ξυλοδαρμού στα Γλυκά Νερά (από το αφεντικό του, σιδερά το επάγγελμα, που δεν ήθελε να του πληρώσει τα δεδουλευμένα).

Το «προφίλ» των θυμάτων: Τα περισσότερα θύματα ήταν άντρες, κυρίως Αφγανοί αλλά και Πακιστανοί, Αλγερινοί, Μπαγκλαντεσιανοί, Αιγύπτιοι. Όλοι τους στοχοποιήθηκαν επειδή ήταν αλλοδαποί. Το <<προφίλ>> των θυτών: Οι δράστες είναι συνήθως ομάδες-πολύ σπάνια ο θύτης να είναι μόνος του- μάλιστα έχουν καταγραφεί μεικτές, ανάλογα με το έθνος, ομάδες. Π.χ. με τη συμμετοχή δραστών αλβανικής καταγωγής

Μορφές ρατσισμού Ο σύγχρονος ρατσισμός δεν περιορίζεται  μόνο στις φυλετικές διακρίσεις. Έκτος από τον φυλετικό ρατσισμό υπάρχει και : Ο  κοινωνικός  ρατσισμός,  δηλαδή  η  εχθρική  συμπεριφορά  απέναντι σε ορισμένες κοινωνικές ομάδες, όπως είναι  τα άτομα με ειδικές ανάγκες,  οι μετανάστες, οι πρώην φυλακισμένοι,  οι φορείς του AIDS,  οι ομοφυλόφιλοι,  οι ναρκομανείς,  και άλλες κοινωνικές ομάδες.

Ο εθνικός ρατσισμός, δηλαδή η αντίληψη ότι ένα έθνος είναι ανώτερα από τα άλλα. Ο θρησκευτικός ρατσισμός, δηλαδή η αντίληψη ότι μία θρησκεία είναι η μόνη αληθινή και πρέπει να επικρατήσει εναντίων των υπολοίπων. Ο ρατσισμός των αναπτυγμένων κρατών σε βάρος υπανάπτυκτων, όπως ο ρατσισμός σε βάρος των χωρών του τρίτου κόσμου. Ο ρατσισμός κατά του γυναικείου φύλου, δηλαδή οι εμφανείς ή άτυπες διακρίσεις κατά των γυναικών, που είναι γνωστός ως σεξισμός.

Ρατσισμός στα γήπεδα

Τα κρούσματα ρατσισμού δεν λείπουν ούτε από τα ελληνικά γήπεδα, αλλά στην πλειονότητά τους έχουν σκοπό να προκαλέσουν τον αντίπαλο, παρά να υποδηλώσουν την κατωτερότητά του. Χαρακτηριστικές είναι δύο περιπτώσεις ποδοσφαιριστών, οι οποίοι έκαναν δηλώσεις στο εξωτερικό, παραπονούμενοι για ρατσιστική συμπεριφορά που βίωσαν στην Ελλάδα.

Πρώτη και πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο Τζιμπρίλ Σισέ Πρώτη και πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι ο Τζιμπρίλ Σισέ. Στο τελευταίο του ντέρμπι με τον Ολυμπιακό, στο γήπεδο Καραϊσκάκη, ο Γάλλος φορ είχε δεχτεί επίθεση κατά την έξοδό του από τον αγωνιστικό χώρο. Όπως είχε εξομολογηθεί ο ίδιος μιλώντας σε βελγική ιστοσελίδα, εκείνη η εμπειρία θα του μείνει αξέχαστη: "Αυτό έχει γίνει ήδη δύο φορές. Ήμουν το θύμα με κραυγές μαϊμούδων. Εκείνο το βράδυ έγινε το ίδιο. Και σε αντίθεση με αυτά είχαν τη δυνατότητα να περάσουν μέσα και ιπτάμενες μπανάνες τις οποίες κουνούσαν όποτε είχα τη μπάλα. Εγώ δεν μπορώ πλέον να συνεχίσω σε αυτό το πρωτάθλημα. Θα κάνω καταγγελία στην ΟΥΕΦΑ και να ξέρετε ότι θα τραβήξω το σχοινί. Οι φίλοι του Παναθηναϊκού είναι υπέροχοι, ο σύλλογος το ίδιο, αλλά σε άλλα γήπεδα έχω σοβαρό πρόβλημα".

Δεύτερη, δυσφημιστικές δηλώσεις είχε κάνει και ο Καζίμ Ρίτσαρντς, όταν άφησε την Ελλάδα και τον Ολυμπιακό, για λογαριασμό της Τουρκίας και της Γαλατάσαραϊ, από την οποία τελικά δόθηκε δανεικός στην Μπλάκμπερν. "Οι Τούρκοι είναι φιλικοί άνθρωποι και ποτέ δεν κάνουν διακρίσεις. Στην Ελλάδα για πρώτη φορά στη ζωή μου έπεσα θύμα ρατσιστικής επίθεσης. Μετά το ματς με τον ΠΑΟΚ μου πετούσαν μπανάνες. Μάλιστα, δέχθηκα ερωτήσεις από τους δημοσιογράφους. Είχα πει πως εάν ήταν φρέσκες, θα τις έτρωγα", είχε πει.

Τρόποι αντιμετώπισης του ρατσισμού Μέσω της παιδείας μπορούμε, τουλάχιστον στους νέους να καλλιεργούμε το σεβασμό της ανθρώπινης προσωπικότητας και να τους μαθαίνουμε να αποδέχονται τη διαφορετικότητα. Να οργανωθούν κινήματα πολιτών που να αγωνίζονται κατά του ρατσισμού Για να καταπολεμηθεί η απήχηση των ρατσιστικών ιδεών θα πρέπει να αντιμετωπιστεί η φτώχεια και η ανεργία που μαστίζει ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού των Ευρωπαϊκών χωρών.

Επίσημη θέση επιστημών Τέτοιες πεποιθήσεις έχουν αποδειχτεί λανθασμένες από επιστημονική και ανθρωπολογική έρευνα, η οποία αποδεικνύει πώς όλοι οι άνθρωποι έχουν τον ίδιο πρόγονο, με αποτέλεσμα να έχουν τις ίδιες νοητικές και φυσιολογικές ικανότητες.

Νέλσον Μαντέλα

Ο Νέλσον Μαντέλα γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου του 1918 και απεβίωσε στις 5 Δεκεμβρίου του 2013.  Ήταν αγωνιστής της Νότιας Αφρικής και στη συνέχεια πολιτικός και ο πρώτος έγχρωμος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής (1994-1999). Ήταν δικηγόρος στο Γιοχάνεσμπουργκ, έγινε μέλος του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC) το 1944.   Για 20 χρόνια τέθηκε επικεφαλής στη μεγάλη εκστρατεία κατά της ρατσιστικής πολιτικής της κυβέρνησης της Νότιας Αφρικής. Πριν εκλεγεί πρόεδρος, ήταν από τους επικεφαλής του κινήματος κατά του Απαρτχάιντ. Φυλακίστηκε για 27 χρόνια από το καθεστώς των λευκών. Ο Νέλσον Μαντέλα αποφυλακίστηκε το Φεβρουάριο του 1990, αφού ο πρόεδρος Φρεντερίκ ντε Κλερκ αναγνώρισε το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και ανέστειλε τις εκτελέσεις.  

  Η απελευθέρωσή του το 1990 σημάδεψε την απαρχή θεμελιακών αλλαγών στο Νοτιοαφρικανικό κράτος, που οδήγησαν στην πτώση του ρατσιστικού του καθεστώτος. Το 1993 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Ειρήνης που το μοιράστηκε με τον τότε πρόεδρο Φρεντερίκ Ντε Κλερκ. Έχασε τον ένα γιο του από AIDS και τον άλλο σε τροχαίο ατύχημα το 1969, (σε τροχαίο έχασε και τη δισέγγονή του το 2010). Από τότε ο Νέλσον Μαντέλα έγινε εξαιρετικά δραστήριος κατά του AIDS. Ο ίδιος δήλωνε ότι ο μόνος τρόπος να αναδείξουμε το AIDS ως φυσιολογική ασθένεια είναι να μην το κρύβουμε και να κάνουμε τους ανθρώπους να σταματήσουν να το θεωρούν κάτι που χτυπά ορισμένα άτομα τα οποία πηγαίνουν στην κόλαση και όχι στον παράδεισο.

Απαρτχάιντ Ήταν μια πολιτική των Λευκών που καθόριζε και επέβαλλε τη διάκριση των ανθρωπίνων ομάδων μέσα σε ένα κράτος βάσει φυλετικών κριτηρίων σε καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές. Ως επίσημη κρατική πολιτική εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στη Νότιο Αφρική από το Εθνικό Κόμμα το 1948 και καταργήθηκε στις 30 Ιουνίου 1991. Ο όρος απαρτχάιντ χρησιμοποιείται πλέον για να υποδηλώσει κάθε πολιτική φυλετικού διαχωρισμού σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου.

Μάρτιν Λούθερ Κινγκ

Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ γεννήθηκε στις 15 Ιανουαρίου του 1929 και δολοφονήθηκε στις 4 Απριλίου του 1968. Ήταν Αμερικανός, Πολιτικός αγωνιστής και ηγέτης των αφροαμερικανών και εφημέριος, που πάλεψε ενάντια στο φυλετικό ρατσισμό. Είχε φυλακιστεί πολλές φορές σε διαδηλώσεις που γινόντουσαν κατά του φυλετικού ρατσισμού. Είχε συναντηθεί ακόμα και με τον, τότε πρόεδρο Τζων Κέννεντυ, και του είχε ζητήσει να καταργηθούν άμεσα οι φυλετικές διακρίσεις.

Είχε κάνει πολλές συγκεντρώσεις σε διάφορες πόλεις. Στις 28 Αυγούστου του 1963, εκφώνησε τον περίφημο λόγο του ‘’Έχω ένα όνειρο’’ σε μια ειρηνική διαδήλωση, στην Ουάσινγκτον, παρουσία 250.000 ανθρώπων, όλων των φυλών. Το Δεκέμβριο του 1964 του απονεμήθηκε Νόμπελ Ειρήνης, ενώ ο αγώνας του, οδήγησε στην ψήφιση του νόμου περί Πολιτικών Δικαιωμάτων. Το Δεκέμβριο του 1967, ο Κινγκ δήλωσε: "Πρέπει να σας ομολογήσω σήμερα, ότι, λίγο καιρό μετά την ομιλία μου εκείνη στην Ουάσιγκτον ("Έχω ένα όνειρο"), άρχισα να βλέπω ότι το όνειρο είχε μεταβληθεί σε εφιάλτη. Ήταν όταν τέσσερα όμορφα, ανυπεράσπιστα, αθώα, μαύρα κορίτσια δολοφονήθηκαν σε μια εκκλησία του Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα."

http://www.youtube.com/watch?v=KhMq6FR7KUo