1o ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΝΟΜΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Ισαβέλλα Γιδαράκου Καθηγήτρια Γ.Π.Α. ΚΑΡΔΙΤΣΑ 8-10/2/2008

ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ________________________________________________________ Η ενθάρρυνση της γυναικείας επιχειρηματικότητας αποτελεί τη συνισταμένη πολιτικών σε διεθνές επίπεδο Στον αγροτικό χώρο: - το ενδιαφέρον ενίσχυσε η έμφαση στον πολυτομεακό χαρακτήρα της ανάπτυξης και την ενδογενή ανάπτυξη. Δυσκολία επακριβούς αποτύπωσης του μεγέθους της γυναικείας επιχειρηματικότητας - Εστίαση στην επιχείρηση: έλλειψη επαρκών στατιστικών στοιχείων διαχωρισμένων κατά φύλο > καταχρηστική αναφορά σε γυναικείες επιχειρήσεις (π.χ. οι οικογενειακές) - Εστίαση στον «επιχειρηματία» : Συνήθης χαρακτηρισμός με βάση την καταγραφή «εργοδότες και εργαζόμενοι για ίδιο λογαριασμό)

Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ________________________________________________________ Η εικόνα με αριθμούς (εθνικό επίπεδο) - Γυναίκες εργοδότες εργαζόμενες για ίδιο λογαριασμό ΕΣΥΕ 2006 Σύνολο τομέων: Γυναίκες 21% Άνδρες 35% εκτός πρωτογενή: Γυναίκες 17% ΄Ανδρες 27% άνδρες/γυναίκες 3/1 - GEM 2005-06: επιχειρηματίες το 11,8% των απασχ/νων γυναικών 18-64 ετών, από τα χαμηλότερα ποσοστά των 43 χωρών της έρευνας.

Επιχειρηματικότητα στο νομό Καρδίτσας Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ________________________________________________________ Επιχειρηματικότητα στο νομό Καρδίτσας % επιχειρηματιών άνδρες γυναίκες Σύνολο επιχ/τιών στους απασχ/νους 53 22 Επιχ/τίες στον πρωτογενή τομέα 89 25 Επιχ/τίες εκτός πρωτογενή τομέα 35 20 άνδρες/γυναίκες επιχειρηματίες Σύνολο επιχ/τιών 4,4/1 Επιχ/τίες στον πρωτογενή τομέα 4,6/1 Επιχ/τίες εκτός πρωτογενή τομέα 4,1/1

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ-ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΑΝΔΡΙΚH ________________________________________________________ - Μικρότερη μέση ηλικία επιχειρηματιών και επιχειρήσεών , χαμηλότερη τεχνολογική γνώση, χαμηλότερες οικονομικές επιδόσεις. - Κλαδική ειδίκευση (αναπαραγωγή του κατά φύλο διαχωρισμού των επαγγελμάτων, δραστηριοποίηση σε κλάδους υπηρεσιών, που έχουν προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία). - Συχνότερη η επιχειρηματικότητα «ανάγκης» - Διαφορετική συμπεριφορά ως προς τις πηγές κεφαλαίων εκκίνησης της επιχείρησης (ίδια κεφάλαια, αποφυγή ανάληψης ρίσκου) - Τα τελευταία χρόνια σημαντική παρουσία σε δυναμικούς κλάδους των υπηρεσιών ( διαφήμιση, κτηματομεσητικά γραφεία, επικοινωνία και ασφάλιση) Η ερμηνεία

Το πλαίσιο της διεύρυνσης των ευκαιριών επιχ/τητας ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΧΩΡΟ _____________________________________________________ Το πλαίσιο της διεύρυνσης των ευκαιριών επιχ/τητας α. Η νέα φιλοσοφία της ΚΑΠ - έμφαση στην πολυλειτουργικότητα της υπαίθρου β. Η αυξανόμενη σημασία της υπαίθρου ως χώρου τουρισμού και αναψυχής γ. Η ευαισθητοποίηση του κοινού για διατροφικά ζητήματα και η επένδυση της έννοιας της υπαίθρου με αναπαραστάσεις του «γνήσιου» και του «ποιοτικού»- ρόλος των τοπικών προϊόντων | - Ο αγροτουρισμός , το ευρύτερο πλαίσιο νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων των γυναικών

Πεδία επιχειρηματικών πρωτοβουλιών στο πλαίσιο της τοπικής ανάπτυξης Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΧΩΡΟ ______________________________________________________ Πεδία επιχειρηματικών πρωτοβουλιών στο πλαίσιο της τοπικής ανάπτυξης - Η βιοτεχνία, αγροβιοτεχνία και οικοτεχνία - Οι υποδομές φιλοξενίας-διανυκτέρευσης - Η δημιουργία χώρων αναψυχής (αναψυκτήρια, ουζερί κλπ) - Τα επισκέψιμα αγροκτήματα (για παιδιά ή για περιβαλλοντική εκπαίδευση) - Η τοπική γαστρονομία κ.α.

Προσφορά της γυναικείας επιχειρηματικότητας Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΧΩΡΟ ________________________________________________________ Προσφορά της γυναικείας επιχειρηματικότητας Στην ίδια τη γυναίκα Διέξοδο απασχόλησης - Ευελιξία απασχόλησης (χώρου/χρόνου) Συμπληρωματικό ή και κύριο εισόδημα Προσωπική ιδιοκτησία, ενδυνάμωση της εικόνας της στο νοικοκυριό και το κοινωνικό περιβάλλον Καλλιέργεια της επικοινωνίας με επαγγελματικούς φορείς, ενδυνάμωση της επιχειρηματικής ικανότητας Στην τοπική κοινωνία Συγκράτηση γυναικείου πληθυσμού στον αγροτικό χώρο/ανανέωση του αγροτικού νοικοκυριού, κοινωνική σταθερότητα Αύξηση της προστιθέμενης αξίας των τοπικών γεωργικών προϊόντων Δημιουργία θέσεων απασχόλησης , πολλαπλασιαστική επίδραση σε άλλες δραστηριότητες Συμβολή στην αλλαγή των στερεοτύπων των ρόλων Συμβολή στη μεταφορά τεχνογνωσίας και καινοτομιών (παραγωγή νέων προϊόντων και υπηρεσιών σε ένα χώρο που υστερεί σε τέτοιες εφαρμογές )

Θεμικό πλαίσιο στήριξης της γυναικείας επιχειρ/τητας και εφαρμογές Η ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΧΩΡΟ _______________________________________________________ Θεμικό πλαίσιο στήριξης της γυναικείας επιχειρ/τητας και εφαρμογές α. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης-Ανασυγκρότησης Υπαίθρου 2000-06, του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στα πλαίσια του Γ΄ΚΠΣ. (περιλαμβάνει μέτρα που στηρίζουν τη δημιουργία επιχειρήσεων από γυναίκες στη γεωργία, την αγροβιοτεχνία και τον αγροτουρισμό). β. Η Κοιν. Πρωτοβουλία LEADER+ ( Προωθεί τη γυναικεία επιχειρηματικότητα ιδιαίτερα στον τομέα του αγροτουρισμού και της αγροβιοτεχνίας) γ. Τα Ο.Π.Α.Α.Χ. των Π.Ε.Π. δ. Το ΕΠ.ΑΝ. (Επιχ/κό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα») του Υπ. Ανάπτυξης (ενισχύει επενδυτικά σχέδια γυναικών σε όλους τους τομείς) ε. Άλλα προγράμματα μικρότερης εμβέλειας

Επενδυτικά σχέδια γυναικών στο νομό Καρδίτσας με χρηματοδοτικό πλαίσιο τα Ο.Π.Α.Α.Χ. __________________________________________ Κατηγορία επένδυσης Επενδύσεις γυναικών Επενδύσεις ανδρών αριθμός Συνολικός προϋπ/μός καταλύματα 2 629.772 6 2.216.247 Κέντρα εστίασης/αναψυχής 849.819 8 1.744.715 βιοτεχνίες 1 305.848 7 2.156.246 Αποκ/ση όψεων κτι/ων 30.792 138.909 σύνολο 11 1.816.231 27 6.256.117 Συμμετοχή στο σύνολο 29% 23% 71% 77%

Επενδυτικά σχέδια γυναικών στο νομό Καρδίτσας με χρηματοδοτικό πλαίσιο τη Leader+ _________________________________________ Είδος επένδυσης Επενδύσεις γυναικών Επενδύσεις ανδρών Εταιρικής μορφής αριθμός Συν. Προϋπολ. Καταλύματα-ξενοδοχεία 1 332.000 2 615.500 Κέντρα εστίασης/ αναψυχής/καφενεία 8 1.522.335 9 902.069 βιοτεχνίες 4 338.585 1.518.700 Εγκατάσταση συστημάτων HACCP - 3 23.300 ΄Αλλο (φούρνος, κάβα, κλπ) 104.500 143.100 σύνολο 14 2.297.420 26 3.202.669 Συμμετοχή στο σύνολο 35% 42% 65% 58%

ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ _________________________________________ Κατηγορίες επιχ/σεων: Οι γυναικείοι συνεταιρισμοί, οι ατομικές και εταιρικής μορφής επιχ/σεις Η περίπτωση των γυναικείων συνεταιρισμών - Δυνατά σημεία αλλά και πολλές αδυναμίες - Ορισμένοι αποτελούν παραδείγματα καλής πρακτικής: Παράγοντες επιτυχίας: - ηγετική ικανότητα των προέδρων τους - η παρακολούθηση της αγοράς και η προσαρμογή της προσφοράς στις συνθήκες (διαφοροποίηση είδους, μηχανισμών διάθεσης κλπ) - επιδίωξη διασυνδέσεων με Ο.Τ.Α. και τοπικούς αναπτυξιακούς φορείς (π.χ. εταίροι σε αναπτυξιακά προγρ/τα, παραχώρηση δημόσιων κτιρίων με χαμηλό μίσθωμα ) - θέση του χώρου λειτουργίας τους (π.χ. αναγνωρισμένοι τουριστικοί προορισμοί, τόποι με πολιτισμική παράδοση)

Κατανομή των γυναικείων συνεταιρισμών σε αγροτουριστικούς και αγροβιοτεχνικούς-οικοτεχνικούς

Δραστηριότητες των γυναικείων συνεταιρισμών (πλην εκείνων που διαθέτουν καταλύματα)

Η περίπτωση των ατομικών και εταιρικής μορφής επιχειρήσεων ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΧΩΡΟ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ _______________________________________________________ Η περίπτωση των ατομικών και εταιρικής μορφής επιχειρήσεων (από πρόσφατες έρευνες κυρίως στην Πελοπόννησο και Βόρεια Ελλάδα) Μορφή επιχειρήσεων: ατομική (90%) και Ο.Ε. Επιχειρηματική δραστηριοποίηση μετά τα πρώτα έτη φροντίδας των παιδιών Μεγαλύτερη η ομάδα των νέων ( 30-45 ετών) Η προηγούμενη εμπειρία σε οικογενειακή ή ξένη επιχείρηση λειτουργεί ως ωθητικός παράγοντας Η πλειονότητα είχε προηγούμενη επαγγελματική εμπειρία Σύμπτωση έδρας της επιχείρησης και εντοπιότητας της επιχειρηματία

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΧΩΡΟ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΩΝ Ευρεία κλίμακα κλάδων, αλλά επικέντρωση κυρίως στον κλάδο των υπηρεσιών και τη μεταποίηση εμπορία Η γραφειοκρατία για την έναρξη επιχείρησης ή την είσοδο σε προγράμματα επιδότησης αποθαρρύνει Ελάχιστες διαθέτουν γνώσεις επαγγελματικής κατάρτισης και ελάχιστες προσέφυγαν σε προγράμματα επιδότησης – πρόβλημα πληροφόρησης Οι περισσότερες δεν διαπιστώνουν διακριτή συμπεριφορά λόγω φύλου από άνδρες επιχειρηματίες και φορείς.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ή ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΕΠΙΧ/ΤΗΤΑΣ-ΡΟΛΟΣ ΦΟΡΕΩΝ ________________________________________________________ Η μελέτη της γυναικείας επιχειρηματικότητας σκοντάφτει στην ανεπάρκεια επαρκών διαχωρισμένων κατά φύλο στατιστικών καταγραφών. Ανάγκη μέτρων θεσμικού χαρακτήρα Η ουσιαστική ενσωμάτωση των γυναικών στη διαδικασία της συμμετοχικής ανάπτυξης δεν είναι εύκολη, αλλά πρέπει να ενισχυθεί Στόχευση μέτρων σε: Α. Ενέργειες συμβιβασμού ρόλων των γυναικών , καταπολέμηση στερεοτύπων - Ενίσχυση προνοιακών υπηρεσιών φροντίδας μικρών παιδιών και ηλικιωμένων ατόμων - Ανάληψη ενεργειών (σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο) ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης για ισότιμο καταμερισμό οικογενειακών υποχρεώσεων των φύλων - Προβολή καλών πρακτικών γυναικείας επιχειρηματικότητας

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ή ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΕΠΙΧ/ΤΗΤΑΣ-ΡΟΛΟΣ ΦΟΡΕΩΝ ____________________________________________________ Β. Επαγγελματική κατάρτιση και επιχειρησιακή ικανότητα των γυναικών Πύκνωση των παρεμβάσεων επαγγελματικής κατάρτισης Καλύτερη θεματική στόχευσή της - καλλιέργεια επιχειρηματικού πνεύματος -ενσωμάτωση γνώσεων συμβουλευτικής για την επιχειρηματικότητα -βασικές γνώσεις τεχνικών προώθησης των προϊόντων, τεχνολογιών πληροφορικής, κανόνων φιλοξενίας,ποιότητας προϊόντων, προβολής στο διαδίκτυο, δικτύωσης. Σχεδιασμός διαύλων διευκόλυνσης της διάχυσης της πληροφόρησης για προγράμματα κατάρτισης και αναπτυξιακά Η συμβολή των τοπικών φορέων για τα ανωτέρω είναι κρίσιμη> αλλά απαιτείται ανάλογη στελέχωση με ειδικευμένο προσωπικό

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ή ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΕΠΙΧ/ΤΗΤΑΣ-ΡΟΛΟΣ ΦΟΡΕΩΝ _____________________________________________________ Ανάπτυξη δομών συμβουλευτικής – παρακολούθησης των γυν/κείων επιχ/σεων σε περιφερειακό επίπεδο (π.χ. στο πλαίσιο των Π.Ε.Ι.) Επικέντρωση στην προώθηση της δικτύωσης ομοειδών ή συμπληρωματικών επιχειρήσεων και παροχή ηθικής ενίσχυσης και τεχνογνωσίας (οι τοπικοί αναπτυξιακοί φορείς έχουν την τεχνογνωσία της leader) Οργάνωση πρατηρίου-εκθετηρίου προϊόντων γυναικείων συν/σμών σε (νομαρχιακό ή) περιφερειακό επίπεδο. ΄Ενταξή τους ως εταίρων σε συμμετοχικά σχήματα αναπτυξιακών προγραμμάτων Πρόβλεψη φορολογικών ελαφρύνσεων ή απαλλαγών για τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της επιχείρησης Ανάπτυξη δομών χρηματοδότησης χαμηλού κόστους (μικρο-δάνεια, ιδέες από εφαρμογές σε άλλα κράτη)

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ή ΣΚΕΨΕΙΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΕΠΙΧ/ΤΗΤΑΣ-ΡΟΛΟΣ ΦΟΡΕΩΝ _____________________________________________________ Απλοποίηση της γραφειοκρατικής διαδικασίας για την ίδρυση επιχείρησης και για την πρόσβαση σε αναπτυξιακά προγράμματα Ενίσχυση της σύνδεσης της πρωτογενούς παραγωγής με το πακέτο του αγροτουριστικού προϊόντος (καλλιέργεια πνεύματος ολοκληρωμένης αγροτουριστικής ανάπτυξης αλλά και θεσμικά μέτρα νομικής μορφή για άρση εμποδίων. Συστηματική μελέτη της εικόνας και των ιδιαίτερων τοπικών προβλημάτων της γυναικείας επιχ/τας >κατανόηση του πώς βιώνουν τη θέση τους = εισροή για καλύτερο σχεδιασμό δράσεων

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ