Βενετία Μπαλτά Μαρία Νέζη Νότα Σεφερλή «Συνομιλώντας με τις φιγούρες του θεάτρου σκιών» Μία απόπειρα προσέγγισης παλαιότερων μορφών τέχνης με σύγχρονα διδακτικά μέσα: Ένα webquest για το θέατρο σκιών, σε περιβάλλον wiki Βενετία Μπαλτά Μαρία Νέζη Νότα Σεφερλή

H διδακτική πρόταση υπηρετεί τα γνωστικά αντικείμενα της Λογοτεχνίας και της Γλώσσας και στηρίζεται στην παιδαγωγική αξιοποίηση του διαδικτύου

Βασικοί διδακτικοί στόχοι: Η διερεύνηση βασικών μορφών του θεάτρου σκιών, με έμφαση στη μορφή του Καραγκιόζη Η κατανόηση των κύριων πολιτισμικών διαστάσεων και του ιστορικού – κοινωνικού υπόβαθρου που παρουσιάζει το συγκεκριμένο θέμα Η ενθάρρυνση της παραγωγής λόγου σχετικά με το θέμα, σε ποικίλες περιστάσεις επικοινωνίας.

Γενικά χαρακτηριστικά του σχεδιασμού: Γενικά χαρακτηριστικά του σχεδιασμού: Το μελετώμενο θέμα παρουσιάζεται ως ένα «σχέδιο εργασίας», το οποίο διαπερνά τις διαχωριστικές γραμμές των περιεχομένων μάθησης των δύο επιμέρους γνωστικών αντικειμένων (Γλώσσα και Λογοτεχνία) Σε ό,τι αφορά την αξιοποίηση των ΤΠΕ, χρησιμοποιείται η ιστοεξερεύνηση (webquest) σε περιβάλλον wiki

Προσδοκώμενα αποτελέσματα για τους μαθητές: Προσδοκώμενα αποτελέσματα για τους μαθητές: Κατανόηση μιας παλαιότερης εποχής, διαφορετικής από τη σημερινή, με ιδιαίτερους τρόπους έκφρασης και επικοινωνίας Ανάπτυξη κριτικού και δημιουργικού λόγου Εξοικείωση με στρατηγικές / διαδικασίες επίλυσης προβλήματος Ανάπτυξη νοητικών, επικοινωνιακών και κοινωνικών δεξιοτήτων σε πλαίσιο συνεργατικής μάθησης Ως προς τις ανάγκες του νέου γραμματισμού: στοχοθετημένη αναζήτηση και αξιοποίηση της πληροφορίας για την οικοδόμηση της νέας γνώσης.

Ανοιχτά ερωτήματα Πηγές θεωρητικού προβληματισμού: Ανοιχτά ερωτήματα Πηγές θεωρητικού προβληματισμού: Ποιες διδακτικές πρακτικές ενισχύουν τη διαδικασία κατανόησης, ενεργητικής ανάγνωσης και απόλαυσης λογοτεχνικών κειμένων παλαιότερων εποχών; Πώς μπορούν να παρακινηθούν οι μαθητές στην παραγωγή λόγου σε ποικίλες και αυθεντικές περιστάσεις επικοινωνίας; Μπορεί, στο πλαίσιο αυτό, να αξιοποιηθεί αποτελεσματικά το δυναμικό περιβάλλον του Web 2.0;

Ένα ανοιχτό μαθησιακό περιβάλλον: Εξασφαλίζει προϋποθέσεις αυθεντικότερης επικοινωνίας Διευκολύνει την ενεργητική συμμετοχή των μαθητών σε πολλά επίπεδα: Επιλογή και οριοθέτηση του θέματος Αναζήτηση και μελέτη του υλικού Αυτοαξιολόγηση και ετεροαξιολόγηση Ανατροφοδότηση Παραγωγή κριτικού και δημιουργικού λόγου

Στο περιβάλλον του wiki Οι μαθητές, μέσα από ποικίλες δραστηριότητες γραπτού λόγου: Κατανοούν ότι η γλώσσα αποτελεί βασικό όργανο επικοινωνίας, Αντιλαμβάνονται το δυναμικό χαρακτήρα της γραφής Αναλαμβάνουν ρόλους πομπού – δέκτη και εναλλάσσονται σε αυτούς Ασκούνται σε δραστηριότητες συνεργατικής γραφής

Παιδαγωγικό πλαίσιο αναφοράς: Οικοδόμηση της γνώσης με την ενεργή συμμετοχή του μαθητή Διαμόρφωση αυθεντικών συνθηκών μάθησης Μετατόπιση του δασκάλου στο ρόλο του συντονιστή – εμψυχωτή σε μια κοινότητα μάθησης Ομαδοσυνεργατικό διδακτικό μοντέλο Διαδικαστική γνώση Δημιουργική και κριτική σκέψη Ικανότητα επικοινωνίας και συνεργασίας

Χαρακτηριστικά της ιστοεξερεύνησης: Μορφή διερευνητικής μάθησης στο πλαίσιο της οποίας όλες οι πληροφορίες, που καλούνται να επεξεργαστούν τα εμπλεκόμενα υποκείμενα, προέρχονται από το Διαδίκτυο Τα επιμέρους βήματα καθορίζονται από την αρχή και είναι ενσωματωμένα σε ένα ενιαίο σύνολο Ο σχεδιασμός της οργανώνεται γύρω από ένα πρόβλημα προς επίλυση Ο μαθητής εστιάζει την προσοχή του στην κατανόηση και αποτελεσματική χρήση της πληροφορίας

Το wiki ως ανοικτό περιβάλλον συνεργατικής μάθησης Οι χρήστες: Δημιουργούν το περιεχόμενο, το «μοιράζονται», επεμβαίνουν στη «δουλειά» άλλων Συμμετέχουν στην παραγωγή ιδεών Αναπτύσσουν την ικανότητα προσαρμογής / αναπροσαρμογής του εκφερόμενου λόγου με στόχους την επικοινωνία και την υπηρέτηση του προσδοκώμενου αποτελέσματος Αναγκαία προϋπόθεση: συνεργατικό παιδαγωγικό κλίμα, ενίσχυση εσωτερικών κινήτρων και διαδικασιών αναστοχασμού.

Επιπλέον χαρακτηριστικά: Δυνατότητα ανίχνευσης του βαθμού συμμετοχής των μαθητών και της συνεισφοράς τους στη συνεργατική διαδικασία Η δημοσιοποίηση της εργασίας των μαθητών στο διαδίκτυο δημιουργεί προσδοκίες για: αποτελεσματική αναπλαισίωση της σχολικής γνώσης και ένταξη της διαδικασίας μάθησης σε συνθήκες αυθεντικότητας

Από την εμπειρία της εφαρμογής Στην Α΄ Γυμνασίου αφετηρία παρέχει το θεατρικό του Αντώνη Μόλλα «Η πείνα του Καραγκιόζη» στα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Στην Α΄ Λυκείου η δραστηριότητα συνδέεται με τη Νεοελληνική Γλώσσα (Ενότητες: «Περιγραφή» και «Αφήγηση») και τη Λογοτεχνία (ιστορική διάταξη της ύλης) Το σχέδιο εργασίας θέτει ως στόχο την οργάνωση εκδήλωσης αφιερωμένης στη λαϊκή θεατρική τέχνη του Καραγκιόζη

Η δομή της ιστοεξερεύνησης Η σελίδα του μαθητή: «Εισαγωγή»: το διδακτικό πρόβλημα, «Αποστολή»: ανάθεση έργου στους μαθητές «Διαδικασία»: τα επιμέρους βήματα (ομάδες, ρόλοι, προσδιορισμός ιστοσελίδων και έντυπων πηγών, οδηγίες).

Επιμερισμός της δράσης: Οι Ιστορικοί συνθέτουν ένα σύντομο αφηγηματικό κείμενο (150 λέξεων περίπου) σχετικά με την ιστορία του θεάτρου σκιών και του Καραγκιόζη Ενδεικτικά ερωτήματα: Σε ποιες χώρες αναπτύσσεται το Θέατρο Σκιών και πότε; Ποιοι θρύλοι σχετίζονται με τη δημιουργία του Καραγκιόζη; Πότε έρχεται η τέχνη του Καραγκιόζη στην Ελλάδα; Ποιοι είναι οι πρώτοι καραγκιοζοπαίχτες;

Επιμερισμός της δράσης (συνέχεια): Οι Λαογράφοι συνθέτουν ένα σύντομο αφηγηματικό κείμενο και διερευνούν: Σε τι οφείλεται η επικράτηση του Καραγκιόζη στην Ελλάδα; Ποια είναι η σχέση του Καραγκιόζη με το ρεμπέτικο τραγούδι; Οι Μουσικολόγοι αναζητούν και ακούνε τραγούδια που συνοδεύουν παραστάσεις Καραγκιόζη, καταγράφουν τους τίτλους των τραγουδιών και το είδος της μουσικής τους, δημιουργούν ένα μουσικό ψηφιακό ανθολόγιο

Επιμερισμός της δράσης (συνέχεια): Οι Θεατρολόγοι συνθέτουν σύντομο κριτικό δοκίμιο (150 λέξεων περίπου) με θέμα τα χαρακτηριστικά του λαϊκού θεάτρου σκιών, αφού μελετήσουν κριτικές θεάτρου (έντυπες και ηλεκτρονικές) και διαβάσουν θεατρικά κείμενα Ενδεικτικά ερωτήματα: Ποιοι είναι οι βασικοί τύποι του λαϊκού θεάτρου σκιών; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα καθενός; Γιατί δεν μπορεί να εξελιχτεί το θέατρο του Καραγκιόζη;

Επιμερισμός της δράσης (συνέχεια): Οι Θεατρικοί συγγραφείς διαβάζουν θεατρικά έργα και κριτικές για τα γνωρίσματα των ηρώων και συνθέτουν σύντομο θεατρικό κείμενο αξιοποιώντας χαρακτηριστικούς ήρωες του Καραγκιόζη. Μπορούν να κατασκευάσουν τις φιγούρες και να στήσουν μια παράσταση θεάτρου σκιών

Δομή της ιστοεξερεύνησης (συνέχεια) «Αξιολόγηση»: τα κριτήρια αξιολόγησης της ατομικής και συλλογικής εργασίας «Συμπέρασμα»: ανακεφαλαίωση των κύριων σημείων της πορείας, ανασύνταξη των ομάδων εργασίας «Πηγές»: παράθεση ψηφιακού και έντυπου υλικού Για το συγκεκριμένο σχέδιο εργασίας: http://www.fhw.gr/chronos/14/gr/1923_1940/index.html, www.karagkiozis.com, www.karagiozismuseum.gr, www.snhell.gr Πολίτης, Φ. (1931). Ο Καραγκιόζης. Στο. Γρηγοριάδης Ν., Καρβέλης Δ., Μηλιώνης Χ., Μπαλάσκας Κ., Παγανός Γ., Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α΄ Γυμνασίου,(σελ. 337-338). Αθήνα: ΟΕΔΒ. Χριστιανόπουλoς, Nτ., (2000) Ο Καραγκιόζης και η λαϊκή αυτοκριτική. Στο Αβδελιώδης, Δ., (επιμ.), Πρόγραμμα του θεάτρου Σφενδόνη για την παράσταση «Λίγα απ’ όλα» (σελ. 8). Αθήνα.

Συμπεράσματα από την εφαρμογή Κύριοι άξονες αναφοράς: Η ανταπόκριση των μαθητών Ο βαθμός κάλυψης των διδακτικών στόχων Οι νέες καταστάσεις που προκύπτουν από τη χρήση της τεχνολογίας

Παρατηρήσεις Οι μαθητές/ τριες: Παρατηρήσεις Οι μαθητές/ τριες: Ανταποκρίθηκαν στα ζητούμενα του σχεδίου εργασίας Είναι εξοικειωμένοι/ες με την πρακτική της αναζήτησης πληροφοριών στο Διαδίκτυο, όχι όμως με τη στοχοθετημένη αξιοποίησή τους για την παραγωγή συγκεκριμένου έργου Εμπλέκονται ευχαρίστως σε δραστηριότητες που προϋποθέτουν αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας, (δημιουργία ψηφιακού μουσικού ανθολογίου) Υστερούν σε πρακτικές νέου τύπου γραμματισμού, (π.χ. παραγωγή κειμένων με τη χρήση επεξεργαστή)

Παρατηρήσεις (συνέχεια): Ο ρόλος του φύλλου εργασίας είναι σημαντικός στην ανάπτυξη δεξιοτήτων παραγωγής κριτικού λόγου. Το είδος των ερωτήσεων και ο τρόπος που διατυπώνονται μπορούν να συμβάλουν στην καθοδήγηση των μαθητών/ τριών Επομένως, ο στόχος των ερωτήσεων εμφανίζεται διπλός: ενίσχυση της διαδικασίας κατανόησης του κειμένου εξοικείωση των μαθητών/τριών με ποικίλες στρατηγικές ανάγνωσης

Παρατηρήσεις (συνέχεια): Η παραγωγή και παρουσίασή θεατρικών κειμένων με ήρωα τον Καραγκιόζη ήταν η δραστηριότητα που επέλεξε μεγάλος αριθμός μαθητών/τριών Οι δημιουργίες αυτές: Αξιοποιούν χαρακτηρολογικά γνωρίσματα των ηρώων του θεάτρου σκιών Αναδεικνύουν τα ιδιαίτερα γλωσσικά χαρακτηριστικά τους Σατιρίζουν με χιούμορ την επικαιρότητα. Οι βασικοί διδακτικοί στόχοι για τα δύο γνωστικά αντικείμενα καλύφθηκαν σε σημαντικό βαθμό.

Παρατηρήσεις (συνέχεια): Η επιτυχία της υλοποίησης είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων Καθοριστικά λειτουργούν: Η ικανότητα του εκπαιδευτικού να αξιοποιήσει παιδαγωγικά το Διαδίκτυο και την εφαρμογή του wiki Η στάση του εκπαιδευτικού στην κοινότητα μάθησης (διαμεσολαβητής της γνώσης, εμψυχωτής, έμπειρος ειδικός που οργανώνει τα βήματα της γνωστικής σκαλωσιάς) Επομένως, και στον εικονικό χώρο της κοινότητας ενός wiki, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι παιδαγωγικός.