B΄. Πανελλ ή νιο συν έ δριο Ψαλτικ ῆ ς Τ έ χνης Ἀ θ ή να: Ὀ κτωβρ ί ου 2003 ‘ποικιλία τέρπουσα: ἡ μελοποιία στ ὴ ν « Ἀ νθολογία στιχηραρίου» το ῦ πρωτοψάλτου τ ῆ ς μεγάλης το ῦ Xριστο ῦ Ἐ κκλησίας Kωνσταντίνου Bυζαντίου’ π. Kωνσταντ ῖ νος Tερζ ό πουλος

ὁ ιη΄ α ἰ. κα ὶ ἡ ἀ ναζ ή τηση τ ῆ ς ἀ ναλυτικ ώ τερης βυζαντιν ῆ ς μουσικ ῆ ς γραφ ῆ ς κα ὶ ἡ μετ ὰ τ ὸ ν Π έ τρο Πελοπονν ή σιο ψαλτικ ὴ παρ ά δοση I. ἡ ἱ στορικ ὴ κα ὶ σημειογραφικ ὴ διάσταση

II. ἡ π ροσω π ικ ὴ δι ά σταση ὁ K ωνσταντ ῖ νος B υζάντιος (†1862)  1790κανον ά ρχος, α ´ κα ὶ β ´ ψ ά λτης τ ῆ ς Σιναϊτικο ῦ Mετοχ ί ου Ἐ κκλησ ί ας  1800β ´ δομ έ στικος τ ῆ ς Mεγ ά λης Ἐ κκλησ ί ας  1808α ´ δομ έ στικος τ ῆ ς Mεγ ά λης Ἐ κκλησ ί ας  1819λαμπαδ ά ριος τ ῆ ς Mεγ ά λης Ἐ κκλησ ί ας  1821πρωτοψ ά λτης τ ῆ ς Mεγ ά λης Ἐ κκλησ ί ας

ΣΣΚ 75, φφ. 1r κα ὶ 61r Kωνσταντ ῖ νος ὁ κωδικογράφος

ΣΣK 77, α ὐ τ ό γραφο το ῦ Πρωτοψ ά λτου τ ῆ ς το ῦ Xριστο ῦ Mεγ ᾶ λης Ἐ κκλησ ί ας Kωνσταντ ί νου Bυζαντ ί ου: ἀ φι έ ρωσ ή του γραμμ έ νη τ ὴ 21 Mα ΐ ου 1840 (φωτογραφ ί α: Ἀ θ ή να, 2001) Ὁ Kωνσταντ ῖ νος ὡ ς διδ ά σκαλος τ ῆ ς παλαι ᾶ ς μεθ ό δου

« Ἀ νθολογ ί α στιχηραρ ί ου» ἤ τοι τ ὸ Δοξαστ ά ριον το ῦ Πρωτοψ ά λτου Μ. Χ. Ε. Κωνσταντ ί νου Βυζαντ ί ου, τ ό μοι 2 (Κωνσταντινο ύ πολις, 1840 κα ὶ 1841) III. Ἡ μελοποιιτικ ή δρ ά ση

Ἐ π ί τιτλος το ῦ σημειωματαρ ί ου το ῦ Kωνσταντ ί νου α ´ δομεστ ί κου: πολλ ὲ ς σημει ώ σεις θ ὰ βρεθο ῦ ν στ ὴ ν πρ ώ τη ἔ κδοση το ῦ Tυπικο ῦ Ἐ κκλησιαστικο ῦ κατ ὰ τ ὸ ὕ φος τ ῆ ς Mεγ ά λης Ἐ κκλησ ί ας (Kωνσταντινο ύ πολι ς, 1838) BKΨ 178

Ἐ π ί σης, ἀ ναμεταξ ὺ τ ῶ ν τυπικ ῶ ν διατ ά ξεων ὑ π ά ρχουν δε ί γματα πατριαρχικ ῶ ν μελ ῶ ν γραμμ έ να στ ὴ σημειογραφ ί α τ ῆ ς ἐ ποχ ῆ ς το ῦ Kωνσταντ ί νου κα ὶ καθαρ ὲ ς « μουσικ ὲ ς » διατ ά ξεις BKΨ 178, σ. 5

• Παντ. 977, φ. 210 Ἡ ἐ ξηγηματικ ὴ σημειογραφ ί α το ῦ Kωνσταντ ί νου Bυζαντ ί ου ε ἶ ναι πι ὸ ἀ ναλυτικ ὴ ἀ π ὸ τ ὴ σημειογραφ ί α το ῦ Π έ τρου Λαμπαδαρ ί ου το ῦ Πελοποννησ ί ου Παντ. 977, ἡ ἐ ξηγηματικ ὴ γραφ ή

• Παντ. 977, φ. 210 ἐ ξ ή γηση το ῦ Kωνσταντ ί ν ου • EBE 947 χργφ. M. Xρυσ ά φη το ῦ N έ ου • EBE 3469 χργφ. Δημ. Λ ώ του, α΄ ψ ά λτου Σμ ύ ρνης ΟΥΡΑΝΙΣΜΑ ΚΑΙ ΘΕΜΑΤΙΣΜΟΣ

Δε ῖ γμα προφορικ ῆ ς μεταδ ό σεως το ῦ συντ ό μου στιχηραρικο ῦ μ έ λους Προφορικ ὴ μετ ά δοση

• Ν έ ον Ἀ ναστασιματ ά ριον το ῦ Π έ τρου Ἐ φ έ σου (1820) Ἀ νθολογ ί α Στιχηραρ ί ου Κωνσταντ ί νου Πρωτοψ ά λτου (1841), σ. 213 ¬ • Ἀ ναστασιματ ά ριον Ἰ ω ά ννου Πρωτοψ ά λτου ἡ μελικ ὴ ἐ π ί δραση το ῦ Kωνσταντ ί νου Πρωτοψ ά λτου: καλωπισμ ὸ ς στ ὸ μ έ λος το ῦ Π έ τρου Λαμπαδαρ ί ου ἡ μελικ ὴ ἐ π ί δραση

μέλος Πέτρου Λαμπαδαρίου μέλος Kωνσταντίνου Πρωτοψάλτου A΄. Καλωπισμ ὸ ς στ ὸ δοξαστικ ὸ ν το ῦ π ά σχα

Τρ ί α παραδε ί γματα καλωπισμο ῦ στ ὸ μ έ λος το ῦ Π έ τρου Λαμπαδαρ ί ου το ῦ Πελοποννησ ί ο υ ἀ π ὸ τ ὸ ν Kωνσταντ ῖ νο Πρωτοψ ά λτη Τρία παραδείγματα

Ἰ ακ ώ βου α ´ ψ ά λτουΚωνσταντ ί νου α ´ ψ ά λτου ἡ σχέση μ ὲ τ ὸ δοξαστάριο το ῦ Ἰ ακώβου πρωτοψάλτου το ῦ Bυζαντίου

Β΄. Ἡ σύντμηση το ῦ μ έ λος το ῦ Ἰ ακ ώ βου κα ὶ ἐ πιβολ ὴ παλαι ῶ ν καταληκτικ ῶ ν θ έ σεων γι ὰ ν ὰ πετ ύ χη τ ὴ ν έ α στιχηραρικ ὴ μελοπο ί ιση

» « ΙΚΕΤΕΥΕ » Ο ἱ λ έ ξεις « ἱ κ έ τευε», «δ έ ομαι», «κραυγ ά ζω» κ. ἄ. δ έ χονται μελικ ὴ ἀ λλαγ ὴ μ ὲ τ ὴ ν ἀ λλαγ ὴ το ῦ ἤ χου ἢ τ ὴ χρ ή ση παλαι ῶ ν καταληκτικ ῶ ν θ έ σεων Γ΄. Πλατυσμ ό ς: ἡ χρ ή ση τ ῶ ν παλαι ῶ ν καταλ ή ξεων κα ὶ ἀ λλαγ ὴ ἤ χου

ΤΑΚΠ Παντ. 977, φ. 194v: ἐ ξηγηματικ ὴ σημειογραφ ί α το ῦ Kωνσταντ ί νου EBE 3469, φ. 122r: σημ. Πέτρου Λαμπαδαρίου | » | Μι ὰ καταληκτικ ὴ θ έ ση κα ὶ στ ὸ παπαδικ ὸ γ έ νος

| ¬ | ¬ ΕΒΕ 3469, φ. 123r «Ποτήριον σωτηρίου» ΣΑΚΠ, (1840), σ. 27 Δόξα τ ῶ ν α ἴ νων (ιδ΄ Σεπτ.) Παντ. 977, φ. 195v-96r Μ ί α ἄ λλη κατ ά ληξη ἀ π ὸ τ ὸ στιχηράριο το ῦ Kωνσταντ ί νου σ ὲ παπαδικ ὸ μ έ λος

α΄. Καλωπισμ ὸ ς στ ὸ μ έ λος το ῦ Π έ τρου Πελ. β΄. Σ ύ ντμηση στ ὸ μ έ λος το ῦ Ἰ ακ ώ βου γ΄. Ἀ λλαγ ὴ μ έ λους μ ὲ τ ὴ χρ ή ση φθορ ῶ ν

| ¬ | | ¬ «τ ὰ δ ά κρυα» «τ ὴ ν ἁ μαρτωλ ό ν» « ἐ κ τ ῶ ν χρον ί ων πταισμ ά των» Μεταλλαγ ὴ το ῦ μ έ λους

TAKΠ σσ ἡ χρ ή ση μ ί ας ἐ κτεταμ έ νης φωνητικ ῆ ς περιοχ ῆ ς

«π ο ι κ ι λ ί α τ έ ρ π ο υ σ α» © 2003, π. Kωνσταντ ῖ νος Tερζόπουλος