Τμήμα Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Ο κυρίαρχος υπερεθνικός λόγος της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας στην εκπαίδευση και η αξιολόγηση στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ΄Αννα Τσατσαρώνη Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης

΄Αξονες Ανάλυσης 1. Ο νέος επαγγελματισμός των εκπαιδευτικών 2. Η εκπαιδευτική πολιτική ως αλλαγή στο πρότυπο διακυβέρνησης 3. Πολιτικές διασφάλισης ποιότητας και αξιολόγησης – Διακυβέρνηση μέσω της σύγκρισης και των αριθμών 4. Οι συζητήσεις στην Ελλάδα και η δραστηριότητα του ΟΟΣΑ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. 5. Σκέψεις και προβληματισμοί για τη συζήτηση

Φαινομενικά αντιφατικές τάσεις  Τάσεις ανάπτυξης οιονεί αγορών στη δημόσια εκπαίδευση  Τάσεις συγκεντρωτισμού και ανάπτυξης νέων συστημάτων λογοδοσίας, επιθεώρησης και παρακολούθησης των επιδόσεων

Νέες ταυτότητες, νέες μορφές διαντίδρασης και νέες αξίες “ Το τι σημαίνει να διδάσκει κανείς και το τι σημαίνει να είναι κανείς εκπαιδευτικός ( ερευνητής, ακαδημαϊκός ) αλλάζει λεπταίσθητα αλλά αποφασιστικά από τη διαδικασία μεταρρύθμισης. […] Παράγονται νέοι ρόλοι και νέες υποκειμενικότητες καθώς οι εκπαιδευτικοί μετατρέπονται σε παραγωγούς / παρόχους, εκπαιδευτικούς επιχειρηματίες και διευθυντικά στελέχη και υποβάλλονται σε αξιολογήσεις, επιθεωρήσεις και συγκρίσεις επιδόσεων ανά τακτά διαστήματα. […] Το νέο λεξιλόγιο της επιτέλεσης καθιστά απαρχαιωμένους, περιττούς ή ακόμα και παρεμποδιστικούς τους παλιούς τρόπους σκέψης και διασύνδεσης. […] Επιπλέον, νέα ηθικά συστήματα εισάγονται στο νέο σύνολο ρθυμιστικών κανόνων, τα οποία βασίζονται στο προσωπικό συμφέρον, σε μια αντίληψη για την αξία των πραγματολογικών δεδομένων και στην επιτελεστική αξία των ιδρυμάτων ”. (Ball, 2003: 218)

Επίθεση στον επαγγελματισμό των εκπαιδευτικών «[…] πολύτιμες ταυτότητες και δεσμεύσεις έχουν υπονομευτεί, κάτι που βιώνεται από κάποιους ως επίθεση στον επαγγελματισμό τους » Beck and Young, 2005:184

Η διακυβέρνηση στην εκπαίδευση Fabricating Quality in European Education Center For Educational Sociology, University of Edinburgh, Jenny Ozga et. al. bQ/index.htm

Ευρωπαϊκοποίηση  Δίκτυα και δρώντες : Η νέα πολιτική ελιτ στην Ευρώπη  Προσανατολισμοί της πολιτικής : Από την « Ευρωπαϊκή κουλτούρα » στους « αριθμούς ».  Τα αποτελέσματα της Ευρωπαϊκοποίησης, ως επακόλουθο της δράσης των υπερεθνικών οργανισμών και της παγκοσμιοποίησης.

Δίκτυα και κοινότητες Η διακυβέρνηση του Ευρωπαϊκού χώρου διαμόρφωσης εκπαιδευτικής πολιτικής « παράγεται » μέσα από την οικοδόμηση σχέσεων μεταξύ δρώντων σε δίκτυα και κοινότητες.

Δείκτες και δεδομένα Η ροή της ευρωπαϊκοποίησης επαυξάνεται και μορφοποιείται από τους δείκτες και τα δεδομένα που παράγονται στη διαδικασία κατασκευής της Ευρώπης ως ένα αναγνωρίσιμο, ικανό να διακυβερνηθεί και συμβατό χώρο διαμόρφωσης πολιτικής.

Η σύγκριση ως εργαλείο διακυβέρνησης Η σύγκριση είναι εξαιρετικά ορατή ως εργαλείο διακυβέρνησης – στο επίπεδο του διοικητικού μηχανισμού ( της διαχείρισης ) και στο επίπεδο του κράτους ( της διακυβέρνησης ).

Η ευρωπαϊκοποίηση μέσα από τους φακούς της παγκοσμιοποίησης. Πολιτικά Χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης :  Το κράτος τώρα τοποθετείται μέσα στις εθνικές, ευρωπαϊκές και παγκόσμιες ιεαραχίες και στα αντίστοιχα δίκτυα.  Η εκπαίδευση απέκτησε μεγαλύτερη ορατότητα στο πεδίο της πολιτικής μέσα στην Ευρώπη καθώς επανασυγκροτήθηκε ως κεντρική διάσταση στην ενδυνάμωση της Ευρώπης ως οικονομίας της γνώσης και της Ευρώπης ως ενιαίας αγοράς.

Η ευρωπαϊκοποίηση μέσα από τους φακούς της παγκοσμιοποίησης. Πολιτισμικά χαρακτηριστικά της παγκοσμιοποίησης  Οι στρατηγικές δράσης όσων διαμορφώνουν την εθνική πολιτική σχετίζονται με τις ιδέες εκπαιδευτικής πολιτικής που ταξιδεύουν, όπως η « Διασφάλιση της Ποιότητας ».  Οι φορείς διαμόρφωσης εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής, στα διαφορετικά κράτη, κατέχουν διαφοροποιημένες στρατηγικές ικανότητες για να πραγματοποιήσουν τη διαμεσολάβηση, να συναρθρώσουν ξανά τις πολιτικές στο εθνικό πλαίσιο.

Η ευρωπαϊκοποίηση μέσα από τους φακούς της παγκοσμιοποίησης.  Από την κουλτούρα στους αριθμούς. Η στροφή προς τη λογιστική αξιολόγηση (audit) στην Ευρωπαϊκή εκπαίδευση  Η νέα τεχνολογία διακυβέρνησης μέσω διαδικασιών διασφάλισης ποιότητας αποτελεί ένα πρόγραμμα επανεφεύρεσης μιας νέας Ευρωπαϊκής ταυτότητας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και υπεύθυνης ατομικότητας.

Η κατασκευή της ποιότητας στα εθνικά - τοπικά πλαίσια Η αυτο - αξιολόγηση :  πρόσθετο στις άλλες πρακτικές διασφάλισης ποιότητας ( σκληρούς δείκτες επιδόσεων ) ΄Η  υποκατάστατο των πιο αυστηρών και συγκεντρωτικών μορφών διακυβέρνησης.

Η διασφάλιση της ποιότητας και η αξιολόγηση στην ελληνική σχολική εκπαίδευση. Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΑΤΣΑΓΓΟΥΡΑ : Όπως στην πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών, προτείνεται και για τη χώρα μας ένα συνδυαστικό σύστημα αξιολόγησης, που περιλαμβάνει την αυτο - αξιολόγηση, η οποία γίνεται από συλλογικά όργανα και αφορά στο εκπαιδευτικό έργο των δομών, του ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και του εκπαιδευτικού συστήματος, την ιεραρχική εσωτερική αξιολόγηση, που γίνεται από θεσμικά όργανα και αφορά στο εκπαιδευτικό έργο μονάδων, στελεχών της εκπαίδευσης και εκπαιδευτικών, και την εξωτερική αξιολόγηση, που γίνεται από ανεξάρτητη αρχή διασφάλισης της ποιότητας και αφορά στη διασφάλιση της εγκυρότητας, της αξιοπιστίας και της αντικειμενικότητας των διαδικασιών αξιολόγησης δομών, στελεχών και εκπαιδευτικών.

Η διασφάλιση της ποιότητας και η αξιολόγηση στην ελληνική σχολική εκπαίδευση. Το Υλικό του Κώστα Λάμνια, Καθηγητή του Παν / μίου Θεσσαλίας... Αποδεχόμαστε ότι οι αξιολογήσεις των κοινωνικών δράσεων γενικώς,... δεν είναι εύκολο να αξιώσουν πλήρη αντικειμενικότητα. Ωστόσο, μπορούν να διεκδικήσουν εγκυρότητα και αξιοπιστία στο επίπεδο της επιχειρηματολογίας, με βάση τις επιστημονικές αναφορές της εκπαιδευτικής κοινότητας και τα αποθέματα λογικής της ευρύτερης κοινωνίας... Παράλληλα, άλλες ρυθμίσεις του νόμου... καθώς και η τοποθέτηση του κάθε αξιολογητή και στη θέση του αξιολογούμενου, αμβλύνουν τη διάκριση μεταξύ αξιολογητή και αξιολογούμενου, ενισχύουν την αποκέντρωση των διαδικασιών αξιολόγησης και συγκροτούν ένα πλέγμα διασταυρούμενων εκτιμήσεων, το οποίο μπορεί να διεκδικήσει εχέγγυα εγκυρότητας και αξιοπιστίας.

Η διασφάλιση της ποιότητας και η αξιολόγηση στην ελληνική σχολική εκπαίδευση.  Ιωσήφ Σολομών (1999) Εσωτερική αξιολόγηση & προγραμματισμός του εκπαιδευτικού έργου στη Σχολική Μονάδα, Π. Ι., Τμήμα Αξιολόγησης.  Κώστας Λάμνιας κ. α. (2010) Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου. Διαδικασίες αυτο - αξιολόγησης στη Σχολική Μονάδα...

European Commission policy/school_en.htm Joint policy work  Ensuring that all pupils gain the competences they need in the rapidly changing knowledge society (increasing levels of literacy and numeracy and modernising curricula, learning material and pupil assessment).  Implement the commitment to provide high-quality learning for every student…  Improve support for teachers, school leaders and teacher educators (more effective recruitment and selection and better-quality professional education

OECD  OECD Review on Evaluation and Assessment Frameworks for Improving School Outcomes  Lauched in 2009  Components of assessment and evaluation frameworks: student assessment, teacher appraisal, school evaluation and system evaluation  Review by OECD Review Team and Country background report/final comparative report

SICI: The standing International Conference of Inspectorates  Workshop (21-23 November 2012): Teacher performance Assessment in a context of change and innovation

Σκέψεις - προβληματισμοί για τη συζήτηση  Η εκπαίδευση είναι πολύ σημαντική για το κράτος για να την εγκαταλείψει από τον έλεγχό του (Hudson, 2007)  Εντάσεις ανάμεσα στις διαφορετικές συλλήψεις της έννοιας της λογοδοσίας (Ozga, 2009)  Οι διαφορές στη λογική που διαπότιζε την εσωτερική αξιολόγηση στο τέλος της δεκαετίας του 1990 και τη λογική της εσωτερικής αξιολόγησης που χαρακτηρίζει το πιλοτικό πρόγραμμα που εφαρμόζεται σήμερα.

Σκέψεις - προβληματισμοί για τη συζήτηση  Η κατανόηση των μετασχηματισμών στη σημασιοδότηση που προκαλεί η διακίνηση των ιδεών και των πολιτικών αποτελεί προϋπόθεση για την ανάκτηση των αρχικών νοημάτων και την αναγνώριση των διακυβευμάτων τους.  O ι πολιτικές διασφάλισης ποιότητας εφαρμόζονται ως τεχνικές μετάγγισης νέων μορφών γνώσης που αξιοδοτούνται και προωθούνται ως χρήσιμες για τους εκπαιδευτικούς ( Σολομών, 1994, Σαρακινιώτη & Τσατσαρώνη, 2011, Beck, 2009).

Συνεχίζοντας τη συζήτηση Ο Σολομών (1999), ευασθητοποιώντας τους εκπαιδευτικούς ότι η ροή και η συγκέντρωση της πληροφορίας αποτελούν τους νέους τρόπους άσκησης εξουσίας και ελέγχου πάνω στα υποκείμενα, αναδείκνυε ως κρίσιμο σημείο - όχι την εναντίωση στην αξιολόγηση αλλά - την λεπτομερή και προσεκτική διαπραγμάτευση της ισορροπίας ανάμεσα στο δημόσιο και τον ιδιωτικό χαρακτήρα των παραγόμενων πληροφοριών στο πλαίσιο των διαδικασιών εφαρμογής της εσωτερικής αξιολόγησης.