Από τον «προληπτικό έλεγχο» της αγοράς στην «εποπτεία» της αγοράς: 30 χαμένα χρόνια Βαγγέλης Βαρδάκας Διπλ. Μηχ.-Ηλ. ΕΜΠ τ. Γενικός Γραμματέας CEN τ. Διευθυντής στη ΓΔ «Επιχειρήσεις και Βιομηχανία» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Πριν την Ευρωπαϊκή Ένωση… • Στόχος: η ασφάλεια και η υγεία των πολιτών, προστασία εθνικής παραγωγής, national champions κ.ά. • Έλεγχος, ανάλογα με τον κίνδυνο, και πριν την κυκλοφορία του προϊόντος • Χρησιμοποίηση κρατικών μέσων αξιολόγησης (εξαίρεση: ηλεκτρολογικό υλικό) • Λεπτομερειακές Προδιαγραφές στους νόμους (εξαίρεση: Gerätesicherheitsgesetz, Γερμανία)

Αποτέλεσμα… • Χαμηλό κόστος • Επαρκής εμπειρία στα εργαστήρια • «Στενός» έλεγχος της αγοράς • Δυνατότητα και χρήση της για παρεμβολή εμποδίων • Προστατευτισμός • Σταδιακή είσοδος «κοινωνικών» πιστοποιητών (π.χ. VDE, BEAMA, NF, IMQ, …)

Η εσωτερική Αγορά και ο Σίσυφος • Η ανάγκη της ελεύθερης διακίνησης προϊόντων στην Ε.Ε. • Το «κρυφτούλι» με τα Κράτη μέλη • Η πρώτη «τεχνική» Οδηγία (κρύσταλλα) • Οι εθνικές πρωτεύουσες και οι Βρυξέλλες (η συνέχεια του προστατευτισμού) • Το ποτήρι ξεχειλίζει (με το Cassis de Dijon)…

Cassis de Dijon • Το ιστορικό της υπόθεσης • … και το αποτέλεσμα: – Κάθε προϊόν που κυκλοφορεί νόμιμα σε μία χώρα επιτρέπεται να κυκλοφορεί παντού πλην περιπτώσεων κινδύνων για την ασφάλεια των πολιτών,[…], τη φορολογία κλπ. – Άρα, κάθε τεχνικός κανονισμός σε εθνικό επίπεδο που σκοπεύει σε οτιδήποτε άλλο εκτός της ασφάλειας κλπ. δεν έχει κανένα αποτέλεσμα

Δύο ιστορικές Οδηγίες • H Οδηγία Χαμηλής Τάσης (73/23/EEC) – < 30 γραμμές κειμένου οι απαιτήσεις ασφαλείας – Παραπομπή σε Ευρωπαϊκά Πρότυπα της CENELEC για την ερμηνεία τους • Η Ελλάδα γίνεται το 10 ο μέλος της ΕΟΚ (1981) • Η Οδηγία Διαφάνειας (83/189/EEC) – Υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης τεχνικών κανονισμών και εθνικών Προτύπων ανεξάρτητα από το επίπεδο της προβλεπόμενης νομοθεσίας

Η Νέα Προσέγγιση • Η Απόφαση της 8 ης Μαΐου 1985 • Το πακέτο της «ολοκλήρωσης της εσωτερικής αγοράς» (Lord Cockfield) • Οι πρώτες Οδηγίες • Η παγκόσμια επιτυχία • Η Ευρωπαϊκή πρωτοπορία στην Τυποποίηση • Στη νέα νομοθεσία η ασφάλεια και η υγεία κλπ έγιναν δευτερογενείς στόχοι που, ευτυχώς, δεν αμελήθηκαν

Αλλά τα Κράτη μέλη... • Καμιά ή πολύ μικρή προσαρμογή του ελεγκτικού μηχανισμού στις νέες ανάγκες • Πολύ λίγοι πρόσθετοι πόροι διατέθηκαν για υλικοτεχνικές υποδομές και προσωπικό • Και το χειρότερο: – Τα Κράτη μέλη δεν δέχονταν έλεγχο από «άλλους» στην επικράτειά τους και – δεν πληροφορούσαν καθόλου ή πολύ λίγο για τη δράση τους στον τομέα της εποπτείας της αγοράς

Ποιο είναι το αντικείμενο της εποπτείας της αγοράς; Ασφάλεια Προϊόντος • Υποχρεωτική • Παρακολουθείται από την Πολιτεία Ποιότητα Προϊόντος • Ρυθμίζεται από τον παραγωγό • Ρυθμίζεται από την αγορά

Ποιος είναι ο στόχος της Εποπτείας της Αγοράς;  Η προστασία : • Των συμφερόντων των καταναλωτών, των εργαζομένων και άλλων χρηστών από μη συμμορφούμενα προϊόντα • Των συμφερόντων των οικονομικών εταίρων από αθέμιτο ανταγωνισμό

Τι κάνει η εποπτεία της αγοράς;  Παρακολούθηση και έλεγχος των προϊόντων που βρίσκονται στην αγορά  Διορθωτικές δράσεις στα προϊόντα (ανακλήσεις, δεσμεύσεις, επιδιορθώσεις κλπ.)  Επιβολή ποινών ή άλλες διοικητικές δρασεις

Εποπτεία Αγοράς στην Ελλάδα∙ ποιος παρεμβαίνει; • Η «αποκέντρωση» και από πάνω: «Καλλικράτης» • Η έλλειψη γνώσεων, θεσμών μεθόδων και μέσων • Η έλλειψη βούλησης • Πρόστιμα και ποινές που αντί να αποτρέπουν υποκινούν! • Άθλια ποιότητα νόμων

Η κατάσταση στην Ευρώπη μέχρι το 2003 • Πλημμελής αμοιβαία πληροφόρηση των Κρατών-μελών • Αποφυγή «έκθεσης» των εθνικών δραστηριοτήτων σε τρίτους • Ανισότητα των αποτελεσμάτων στα επιμέρους Κράτη-μέλη • Ελλιπής λογοδοσία (σε ποιόν άλλωστε;) • Η ανακοίνωση της Επιτροπής του 2003 «Αναθεώρηση της Νέας Προσέγγισης»

Ο κανονισμός 765/2008/ΕΚ... Παρέχει πλαίσιο για την εποπτεία της αγοράς όσον αφορά τα προϊόντα, ώστε να εξασφαλίζεται ότι αυτά πληρούν προδιαγραφές που παρέχουν υψηλό επίπεδο προστασίας των δημόσιων συμφερόντων, όπως η υγεία και η ασφάλεια γενικά, η υγεία και η ασφάλεια στο χώρο εργασίας, η προστασία των καταναλωτών, η προστασία του περιβάλλοντος και η δημόσια ασφάλεια.

Οι υποχρεώσεις και πως «προκάνουμε»; • Χρειαζόμαστε... – Καλούς νόμους και διαδικασίες που λειτουργούν – Κατάλληλες Εθνικές δομές – Απόλυτη συνεργασία μεταξύ υπηρεσιών – Ικανό προσωπικό – Οικονομικούς πόρους για τη στήριξη των δραστηριοτήτων και των υποδομών

Άρθρο 18 του Κανονισμού (1) 1. Τα κράτη μέλη δημιουργούν κατάλληλους μηχανισμούς επικοινωνίας και συντονισμού μεταξύ των διαφόρων αρχών τους εποπτείας της αγοράς. 2. Τα κράτη μέλη θεσπίζουν επαρκείς διαδικασίες προκειμένου: α) να δίνουν συνέχεια στις καταγγελίες ή τις εκθέσεις που υποβάλλονται σχετικά με θέματα που αφορούν κινδύνους που ανακύπτουν σε σχέση με προϊόντα τα οποία υπόκεινται σε κοινοτική νομοθεσία εναρμόνισης, β) να παρακολουθούν τα ατυχήματα και τις βλάβες στην υγεία που υπάρχει υπόνοια ότι προκλήθηκαν από τέτοια προϊόντα γ) να επαληθεύουν την εκτέλεση των διορθωτικών ενεργειών, και δ)να παρακολουθούν τις επιστημονικές και τεχνικές γνώσεις που αφορούν θέματα ασφάλειας.

3. Τα κράτη μέλη παρέχουν στις αρχές εποπτείας της αγοράς τις αναγκαίες αρμοδιότητες, πόρους και γνώση για την ορθή εκτέλεση των καθηκόντων τους. 4. Τα κράτη μέλη μεριμνούν ώστε οι αρχές εποπτείας της αγοράς να ασκούν τις εξουσίες τους σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας. 5. Τα κράτη μέλη θεσπίζουν, εκτελούν και επικαιροποιούν περιοδικά τα προγράμματά τους εποπτείας της αγοράς. Τα κράτη μέλη καταρτίζουν είτε γενικό πρόγραμμα εποπτείας της αγοράς είτε τομεακά προγράμματα, που καλύπτουν τους τομείς στους οποίους διενεργούν εποπτεία της αγοράς, κοινοποιούν τα προγράμματα αυτά στα άλλα κράτη μέλη και στην Επιτροπή και τα δημοσιοποιούν δια μέσων ηλεκτρονικών επικοινωνιών και, όπου ενδείκνυται, δι’ άλλων μέσων. Άρθρο 18 του Κανονισμού (2)

... Η πρώτη τέτοια κοινοποίηση θα πραγματοποιηθεί έως την 1 η Ιανουαρίου Οι μετέπειτα αναπροσαρμογές των προγραμμάτων δημοσιοποιούνται με τον ίδιο τρόπο. Για τους σκοπούς αυτούς, τα κράτη μέλη μπορούν να συνεργάζονται με όλους τους ενδιαφερόμενους. 6. Τα κράτη μέλη επανεξετάζουν και αξιολογούν περιοδικά τη λειτουργία των εποπτικών δραστηριοτήτων τους. Τέτοιες επανεξετάσεις και αξιολογήσεις πραγματοποιούνται τουλάχιστον κάθε τέσσερα χρόνια, τα δε αποτελέσματά τους κοινοποιούνται στα άλλα κράτη μέλη και στην Επιτροπή και δημοσιοποιούνται δια μέσων ηλεκτρονικών επικοινωνιών και, όπου ενδείκνυται, δι’ άλλων μέσων. Άρθρο 18 του Κανονισμού (3)

Αντί ευχαριστιών για την προσοχή σας, προτείνω να αρχίσουμε να τρέχουμε… Όπως, περίπου τρέχουμε με το Μνημόνιο... Παράταση σε κανονισμούς δεν δίδεται! …και «δικές» μας λύσεις δεν χωρούν… ήδη είμαστε «εκτός προθεσμίας» Θα μπορούσαμε να είχαμε αρχίσει το 1981 που μπήκαμε στην Κοινότητα!... αλλά τότε...