ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ Γιάννης Κυριόπουλος Τομέας Οικονομικών της Υγείας Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας Νοέμβριος 2009

Περίγραμμα Η έννοια και το περιεχόμενο Το θεσμικό πλαίσιο Υπηρεσίες και φορείς δημόσιας υγείας Πολιτικές δημόσιας υγείας στην τοπική αυτοδιοίκηση Αξιολόγηση των πολιτικών της τοπικής αυτοδιοίκησης Προοπτικές και προτάσεις

Η έννοια της δημόσιας υγείας Η εφαρμοζόμενη από το κράτος πολιτική πρόληψης και διαχείρισης των νοσημάτων, η οποία έχει ως σκοπό την προφύλαξη του πληθυσμού από οποιαδήποτε νοσηρή κατάσταση, τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής και την ανάπτυξη των σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων των πολιτών. Η δημόσια υγεία δίνει έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) και την προαγωγή υγείας με κύριους κατευθυντήριους άξονες τη διαμόρφωση δημόσιων πολιτικών, τη δημιουργία θετικού οικολογικού περιβάλλοντος, την κοινοτική δράση, την ανάπτυξη προσωπικών δεξιοτήτων και τη διατομεακή και διεπιστημονική προσέγγιση.

Το θεσμικό πλαίσιο για τη δημόσια υγεία Ν. 3172/2003 “Οργάνωση και εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας” Δίδεται για πρώτη φορά ο ορισμός της δημόσιας υγείας Συγκροτείται το Ε.ΣΥ.Δ.Υ. και Διαγραμματειακή Συντονιστική Δημόσιας Υγείας Το ΚΕΔΥ και τα ΠΕΔΥ ανήκουν στο ΚΕΕΛΠΝΟ Καθορίζεται το πλαίσιο δομής και λειτουργίας του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημόσιας Υγείας Καθορίζονται οι αρμοδιότητες των ΟΤΑ στον τομέα της δημόσιας υγείας Συστήνονται Νομαρχιακές Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας

Το θεσμικό πλαίσιο για τη δημόσια υγεία Ν. 3370/2005 “Οργάνωση και Λειτουργία των Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας” Υιοθετείται ένας ευρύτερος ορισμός της Δημόσιας Υγείας Κεντρικό επίπεδο: Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας Περιφερειακό επίπεδο Περιφερειακές Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας Τοπικό επίπεδο ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού

Εργαλεία Αξιολόγησης των υπηρεσιών δημόσιας υγείας στους ΟΤΑ Αναζήτηση σχετικής νομοθεσίας Ανασκόπηση βιβλιογραφίας Πρωτογενής έρευνα 3.1 Χρησιμοποίηση ερωτηματολογίου το οποίο είχε σχεδιασθεί από την ΕΣΔΥ και το ΙΤΑ 3.2 Αποστολή σε όλες τις Νομαρχίες και σε επιλεγμένους Δήμους σε όλη τη χώρα 3.3 Αύγουστος – Δεκέμβριος 2008 3.4 Συμμετείχαν τελικά: (α) 200 Δήμοι και (β) 23 Νομαρχίες

Οργάνωση Δημόσιας Υγείας σε επίπεδο Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης ΠΔ 544/77 Νομαρχιακές υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας ΠΔ 224/89 Νομαρχιακές Διευθύνσεις Υγιεινής Ν.2218/94 Μεταφορά όλων των υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων των Νομαρχιακών Διευθύνσεων Υγείας και Πρόνοιας στη Ν.Α. Ν.3172/2003 Σε κάθε Νομαρχία συστήνεται Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας με 5 τμήματα.

Αρμοδιότητες Νομαρχιακών Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας Αρμοδιότητες Νομαρχιακών Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας Συνεργασία και λειτουργική διασύνδεση με αντίστοιχες υπηρεσίες σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο Υλοποίηση δράσεων που οργανώνονται από το ΥΥΚΑ ή άλλα Υπουργεία Παρακολούθηση της υγείας του πληθυσμού Περιβαλλοντικοί και υγειονομικοί έλεγχοι Δράσεις αγωγής και προαγωγής της υγείας Προγράμματα προστασίας των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού

Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Υπηρεσίες Ταξιδιωτικής Ιατρικής Δράσεις για την καταπολέμηση των ναρκωτικών σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ Υπηρεσίες υγειονομικού ελέγχου (χορήγηση άδειας καταστημάτων, επαγγελμάτων κτλ) Διοικητική υποστήριξη σχετικά με θέματα υγείας και ασφάλισης Υποστήριξη ατόμων με αναπηρίες Προγράμματα ψυχοκοινωνικής στήριξης και απεξάρτησης

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Το 10,3% περίπου των εργαζομένων στις ΝΑ συνολικά απασχολείται σε υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Χορήγηση αδειών και εγκρίσεων Διοικητική μέριμνα και υποστήριξη Δημόσια υγεία Υπηρεσίες υγείας Υγειονομικοί έλεγχοι

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Δράσεις Δημόσιας Υγείας στις Νομαρχίες Αναφοράς

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Αποδοχή από τον πληθυσμό Εμβολιασμοί Προγράμματα αγωγής υγείας Προγράμματα ελέγχου υγείας σε μαθητές Αποτελεσματικότητα Δράσεις περιβαλλοντικού ελέγχου Καινοτομία

Αρμοδιότητες Δημοτικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με τη Δημόσια Υγεία Αρμοδιότητες Δημοτικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με τη Δημόσια Υγεία Ν. 3172/2003: Καθορισμός αρμοδιοτήτων Δήμων και Κοινοτήτων σχετικά με τη Δημόσια Υγεία Εξασφάλιση όρων υγιεινής διατροφής, ύδρευσης, αποχέτευσης και καθαριότητας Εφαρμογή προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής της υγείας Έλεγχος τήρησης υγειονομικών προϋποθέσεων ίδρυσης και λειτουργίας καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος Χορήγηση αδειών σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος

Υπηρεσίες Δημοτικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με τη Δημόσια Υγεία Υπηρεσίες Δημοτικής Αυτοδιοίκησης σχετικά με τη Δημόσια Υγεία Προγράμματα προστασίας ηλικιωμένων (ΚΑΠΗ, ΚΗΦΗ, Λέσχες Φιλίας, Βοήθεια στο Σπίτι) Παροχή πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, προγράμματα πρόληψης και αγωγής της υγείας μέσω των δημοτικών ιατρείων Παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί Προγράμματα στήριξης των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Δημοτική Αυτοδιοίκηση

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Δημοτική Αυτοδιοίκηση Οι βασικότερες δραστηριότητες των Δήμων αναφοράς παρουσιάζονται στο παρόν γράφημα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Δημοτική Αυτοδιοίκηση προγράμματα υποστήριξης ευπαθών ομάδων πρόγραμμα «βοήθεια στο σπίτι» προγράμματα αγωγής υγείας προγράμματα εμβολιασμών προγράμματα ελέγχου υγείας σε μαθητές προγράμματα υποστήριξης ασθενών με ψυχιατρικές παθήσεις προγράμματα υγιεινής στους χώρους εργασίας περιβαλλοντικοί έλεγχοι προγράμματα προσυμπτωματικών ελέγχων Δράσεις Δημόσιας Υγείας που αναπτύσσονται με μεγαλύτερη συχνότητα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Δημοτική Αυτοδιοίκηση ΚΑΠΗ, ΚΗΦΗ, Λέσχες Φιλίας Βρεφονηπιακοί και Παιδικοί σταθμοί Ιατρεία και Πολυϊατρεία Ειδικά κέντρα υγείας και πρόνοιας Κέντρα ψυχοκοινωνικής στήριξης και απεξάρτησης Κέντρα υποστήριξης και αποκατάστασης ατόμων με αναπηρίες Δράσεις υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής στήριξης

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Δημοτικές Αυτοδιοικήσεις Αποδοχή από τον πληθυσμό Βοήθεια στο σπίτι Προγράμματα υποστήριξης ατόμων που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού Αποτελεσματικότητα Δράσεις υποστήριξης εγκύων και μητέρων Εμβολιασμοί Καινοτομία

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Συγκριτική παρουσίαση δράσεων Δημόσιας Υγείας των δύο βαθμίδων ΟΤΑ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ Προγράμματα εμβολιασμών Προγράμματα υποστήριξης ευπαθών ομάδων Προγράμματα αγωγής υγείας Πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» Περιβαλλοντικοί έλεγχοι Προγράμματα ελέγχου υγείας σε μαθητές Προγράμματα ελέγχου υγείας στους μαθητές

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Συχνότερες είναι οι δράσεις υγειονομικού και περιβαλλοντικού ελέγχου Με μικρότερη ένταση υλοποιούνται οι δράσεις πρόληψης και προαγωγής της υγείας με συχνότερες τις δράσεις εμβολιασμών Παρατηρούνται κενά σε ότι αφορά τη διασύνδεση των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας Υποστελέχωση των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας και έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Πλεονεκτήματα Επαρκές νομικό πλαίσιο Σημαντική εμπειρία από δράσεις ορισμένων ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού Αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των ΟΤΑ σε θέματα Δημόσιας Υγείας Αδυναμίες Έλλειψη στρατηγικής Ελλιπής στελέχωση υπηρεσιών Έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στη Δημόσια Υγεία Ανεπαρκής διασύνδεση μεταξύ των δομών ΔΥ Πολυεποπτεία από διαφορετικά Υπουργεία Ελλιπής καθοδήγηση και επιστημονική υποστήριξη από το κεντρικό επίπεδο Αποσπασματική υλοποίηση δράσεων χωρίς συνέχεια

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Ευκαιρίες Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2007-2013 (Δ’ ΚΠΣ) Αναδιοργάνωση υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας βάσει του Ν. 3370/2005 Δυνατότητα χρησιμοποίησης των δομών ΠΦΥ Αυξανόμενη ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σε θέματα Δημόσιας Υγείας Κίνδυνοι Παράλληλη ισχύς πολλών νομοθετικών διατάξεων Μη υλοποίηση νομοθετικών διατάξεων Γραφειοκρατία της Δημόσιας Διοίκησης

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΡΟΛΟ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑΣ Εξορθολογισμός του υπάρχοντος θεσμικού οργανωτικού πλαισίου Έμφαση στο ανθρώπινο κεφάλαιο Διαχείριση των μειζόνων παραγόντων κινδύνου Διασύνδεση των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας Διαχείριση του μικρού κινδύνου και της συμβουλευτικής υποστήριξης

ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΥΠΑΡΧΟΝΤΟΣ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ Προσανατολισμός των προγραμμάτων και πολιτικών υγείας στην περιφερειακή και τοπική οργάνωση Καλύτερη αντίληψη των τοπικών προβλημάτων και αναγκών Καλύτερη επικοινωνία με τον τοπικό πληθυσμό Άμεση λήψη αποφάσεων Οι βασικές κατευθύνσεις και οι απαραίτητες θεσμικές πρωτοβουλίες πρέπει να λαμβάνονται κεντρικά

ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Στελέχωση των υπηρεσιών με επιστημονικό προσωπικό με εξειδίκευση και ανάλογες σπουδές στο χώρο της Δημόσιας Υγείας Εκπαίδευση του ήδη υπάρχοντος προσωπικού στις νέες τεχνολογίες και στις συνεχώς αναπτυσσόμενες πρακτικές της Δημόσιας Υγείας Διατήρηση του επιπέδου γνώσεων των εργαζομένων στις υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας στις σύγχρονες απαιτήσεις μέσω προγραμμάτων δια βίου μάθησης

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΕΙΖΟΝΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Καταγραφή και αξιολόγηση των αναγκών Εκπόνηση προγραμμάτων που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες αυτές και Υλοποίηση και παρακολούθηση των προγραμμάτων.

ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Κάθετη και οριζόντια διασύνδεση δομών και υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας και με τις δομές και υπηρεσίες του υπόλοιπου υγειονομικού συστήματος Υψηλή αποτελεσματικότητα με μικρότερο κόστος Καλύτερη ανταποκρισιμότητα των υπηρεσιών στις ανάγκες του πληθυσμού Συνέχεια των δράσεων

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Ανάπτυξη από τους ΟΤΑ δομών και υπηρεσιών με σκοπό την: Παροχή υπηρεσιών υγείας Συμβουλευτική υποστήριξη των ασθενών Καθοδήγηση στο δαιδαλώδη χώρο των υπηρεσιών υγείας Διαχείριση των χρονίων νοσημάτων (προσανατολισμός) Διαχείριση του μικρού κινδύνου Υλοποίηση δράσεων για την αντιμετώπιση μειζόνων παραγόντων κινδύνου Αγωγή και προαγωγή της υγείας

ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Γιάννης Κυριόπουλος Κυριάκος Σουλιώτης Χρήστος Λιονής Βασιλική Τσιάντου Κατερίνα Μυλωνά Αγάπη Καρέλα Κωνσταντίνος Αθανασάκης Γεωργία Τριτάκη Ελευθερία Καραμπλή

Σας ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας! Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Υγειονομική Σχολή Αθηνών (1929-1994) Σας ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας!