Διαχείριση Υγρών Αποβλήτων & Επαναχρησιμοποίηση του Νερού για μια Βιώσιμη Ανάπτυξη Ιάκ. Γκανούλης Ειδικός Γραμματέας Υδάτων ΕΓΥ, Υπουργείο ΥΠΕΝ,

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΜΗ-ΒΙΩΣΙΜΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ

ΚΥΚΛΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ

NOAA Reid & Miller (1989) Richards (1991), WRI (1990)

ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ - Προς τι η ανησυχία; (ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ & ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ) - Προς τι η ανησυχία; Έκθεση περί των Παγκόσμιων Κινδύνων 2014, World Economic Forum ‘Η Κρίση Νερού’ Ο Τρίτος Υψηλότερος Κίνδυνος για την Ανθρωπότητα .. Επικινδυνότητα από ακραία καιρικά φαινόμενα, κλιματική αλλαγή και απώλεια της βιοποικιλότητας…. ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ

ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ: ΜΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ: ΜΗ ΒΙΩΣΙΜΗ + 6

ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΧΩΡΕΣ ΜΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑΣ ΚΑΙ ΞΗΡΑΣΙΑΣ ΗΠΑ, ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ, ΙΣΡΑΗΛ, ΧΩΡΕΣ ΑΦΡΙΚΗΣ, ΧΩΡΕΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ… ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΥΡΙΩΣ ΓΙΑ ΑΡΔΕΥΣΗ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΚΥΡΙΩΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΛΟΓΩ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑΣ ΤΑΣΗ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ

ΥΔΡΟ-ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΤΑΒΛΗΤΟΤΗΤΑ 14 ΥΔΑΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ 14 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ 2010-2015 ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΥΠΟ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ: 2015-2020

ΧΡΗΣΕΙΣ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Μη ισορροπημένη Ανάπτυξη των χρήσεων γης 86% αγροτική χρήση Από το οποίο : 96% χρησιμοποιείται για άρδευση και απ’ αυτό το 80% χάνεται σε απώλειες από τον υδρολογικό κύκλο της κάθε περιοχής .

ΕΙΔΗ ΝΕΡΟΥ Φυσικό (natural) Ανακυκλωμένο (recycled) Ανακτημένο (reclaimed) Επαναχρησιμοποιημένο (reused)

Δείκτης πίεσης χρήσης νερού

Επαναχρησιμοποίηση Νερού στην Ευρώπη

Επαναχρησιμοποίηση Νερού Δείκτης πίεσης χρήσης νερού

Ειδική Γραμματεία Υδάτων Υ.Π.ΕΝ ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΓΥ Ειδική Γραμματεία Υδάτων Υ.Π.ΕΝ Δ/νση Προστασίας & Διαχείρισης Υδάτινου Περιβάλλοντος Δ/νση Σχεδιασμού & Διαχ/σης Υπηρεσιών Ύδατος Τμήμα Κοστολόγησης & Τιμολόγησης των Υπηρεσιών Ύδατος Τμήμα ΠαρακολούθησηςΑξιολόγησης, Σύναψης & Υποστήριξης Δ.Σ. Τμήμα Επιφανειακών & Υπόγειων Υδάτων Τμήμα Θαλάσσιων Υδάτων & Τεχνολογιών Περιβάλλοντος Η ΕΓΥ αποτελεί ενιαίο διοικητικό τομέα του ΥΠΑΠΕΝ (πρώην ΥΠΕΚΑ) και η εσωτερική της οργάνωση διαρθρώνεται σε 2 Δ/νσεις και 4 τμήματα 14 14 14 14 14

1. ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών Λειτουργία Εθνικού Δικτύου Παρακολούθησης της ποιοτικής & ποσοτικής κατάστασης των υδάτων της χώρας Λειτουργία της Εθνικής Τράπεζας Υδρολογικής & Μετεωρολογικής Πληροφορίας Εφαρμογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ Σχέδια Διαχείρισης: Τα ΣΔ αποτελούν τη βάση της Εθνικής Πολιτικής για τη διαχείριση & προστασία των υδατικών πόρων της χώρας. Με μέριμνα της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων και εντός του Ιουνίου πρόκειται να ολοκληρωθεί η κατάρτιση και έγκριση των ΣΔ για το σύνολο των 14 ΥΔ της χώρας (εκκρεμεί η έγκριση του ΣΔ Νήσων Αιγαίου). Το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης της ποσοτικής και ποιοτικής κατάστασης των επιφανειακών (ποταμών, λιμνών, μεταβατικών και παράκτιων) και υπόγειων υδάτων της χώρας. Το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης περιλαμβάνει περισσότερα από 2000 σημεία δειγματοληψίας και έχει τεθεί σε σταδιακή λειτουργία από τον Ιούνιο του 2012. (φορείς υλοποίησης: Γενικό Χημείο του Κράτους, ΕΛΚΕΘΕ, Εθνικό Κέντρο Βιώσιμης Ανάπτυξης, Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων κ.α. υπό το συντονισμό της ΕΓΥ) . Εντός του Ιουνίου αναμένεται να εκκινήσει η λειτουργία ηλεκτρονικής βάσης των δεδομένων παρακολούθησης. Λειτουργία της Εθνικής Τράπεζας Υδρολογικής & Μετεωρολογικής Πληροφορίας: Λειτουργία & συνεχής τροφοδότηση με δεδομένα που συλλέγονται από τους σταθμούς όλων αρμόδιων φορέων

2. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Συλλογή, έλεγχος & αξιολόγηση λειτουργικών δεδομένων των ΕΕΛ της χώρας/ Λειτουργία Εθνικής Βάσης Δεδομένων Παρακολούθηση της πορείας ολοκλήρωσης των αναγκαίων υποδομών συλλογής & επεξεργασίας λυμάτων Διαχείριση αστικών λυμάτων- Οδηγία 91/271/ΕΟΚ Συντονισμός των αρμόδιων φορέων για τη συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις της Οδηγίας Συνεργασία & συντονισμός με τους αρμόδιους φορείς για την αντιμετώπιση υποθέσεων παραβίασης της Κοινοτικής Νομοθεσίας που εκκρεμούν ενώπιων του Δικαστηρίου της ΕΕ

3. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΥΔΑΤΩΝ ΚΟΛΥΜΒΗΣΗΣ Παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων των ακτών κολύμβησης της χώρας Εφαρμογή της Οδηγίας 2006/7/ΕΚ Κατάρτιση & λειτουργία Μητρώου Ταυτοτήτων των υδάτων κολύμβησης της χώρας η ΕΓΥ: Καθορίζει τους κανόνες, τις προϋποθέσεις, τα μέτρα και τις απαιτήσεις για τη διασφάλιση της ποιότητας των υδάτων κολύμβησης. Αξιολογεί τις προτάσεις των αρμοδίων υπηρεσιών, προκειμένου να διαμορφωθεί η απόφαση προσδιορισμού των υδάτων κολύμβησης κάθε Αποκεντρωμένης Διοίκησης της χώρας και εισηγείται στον Υπουργό ΠΕΚΑ σχετικά με τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου. Μεριμνά, σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές, για την παρακολούθηση των απαιτούμενων ποιοτικών και οπτικά παρακολουθούμενων παραμέτρων των υδάτων κολύμβησης και την αξιολόγηση των εν λόγω δεδομένων. Λαμβάνει, σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές, τα κατάλληλα κατά περίπτωση διαχειριστικά μέτρα για την πρόληψη, μείωση ή εξάλειψη των αιτιών της ρύπανσης των υδάτων κολύμβησης και ενημερώνει σχετικά την Ε.Ε. Η παρακολούθηση της ποιότητας των υδάτων των ακτών κολύμβησης υλοποιείται σε περισσότερα από 1500 σημεία δειγματοληψίας. Το ΥΠΑΠΕΝ συνεργάζεται με την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (η οποία εκπροσωπεί τη Διεθνή Οργάνωση Foundation for Environmental Education στην Ελλάδα), στο πλαίσιο του Προγράμματος Γαλάζιες Σημαίες. Τα δημοσιευμένα επίσημα στοιχεία του προγράμματος παρακολούθησης (και τα στοιχεία του Μητρώου των Ταυτοτήτων) χρησιμοποιούνται στο συγκεκριμένο πρόγραμμα.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ (ΥΔΑΤΙΚΗ) ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Μηχανισμοί, διαδικασίες και φορείς με τους οποίους οι πολίτες και κοινωνικές ομάδες προωθούν, διαβουλεύονται και συμβιβάζονται τα δικαιώματά και τις υποχρεώσεις τους (UNDP, 1997) Το πλέγμα των νόμων, των θεσμικών ρυθμίσεων και οι διαδικασίες διαβούλευσης με φορείς της πολιτείας και άλλους (Saunier and Meganck, 2007)

ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΥΔΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Με το νόμο 3199/2003 ο οποίος συνιστά τη βασική νομική πλατφόρμα για τη διαχείριση & προστασία των υδατικών πόρων (ενσωμάτωση της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ στο εθνικό δίκαιο), εισήχθη μεταξύ άλλων ένα νέο διοικητικό σχήμα διακυβερνητικού χαρακτήρα. Συγκεκριμένα: Εθνική Επιτροπή Υδάτων: η οποία υποβάλει στη Βουλή την ετήσια έκθεση σχετικά με την κατάσταση του υδατικού δυναμικού της χώρας. Η Ε.Ε.Υ αποτελείται όπως βλέπετε από 7 συναρμόδιους υπουργούς και το 2010 εξέδωσε την απόφαση για τον καθορισμό των λεκανών απορροής της χώρας και των περιοχών λεκανών απορροής σε εφαρμογή των απαιτήσεων της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ. Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων: είναι Όργανο Κοινωνικού Διαλόγου, με εκπροσώπους από όλους τους τομείς της κοινωνίας στο οποίο εισάγονται για διαβούλευση η ετήσια έκθεση για την κατάσταση του υδάτινου περιβάλλοντος της χώρας, τα Σχέδια Διαχείρισης λεκανών απορροής και οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση Ειδική Γραμματεία Υδάτων: αποτελεί τον επιτελικό Φορέα Διαχείρισης και Προστασίας των υδατικών πόρων σε εθνικό επίπεδο. Συνιστά ενιαίο διοικητικό τομέα του ΥΠΑΠΕΝ (πρώην ΥΠΕΚΑ) στον οποίο προΐστανται ο Ειδικός Γραμματέας. Γνωμοδοτική Επιτροπή Υδάτων: συγκροτείται από Υπηρεσιακούς Παράγοντες όλων των συναρμόδιων υπουργείων και γνωμοδοτεί επί θεμάτων που προκύπτουν κατά την άσκηση συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων της ΕΓΥ.

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΘΕΣΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ Αποκεντρωμένη διοίκηση : Ο Γενικός Γραμματέας έχει αποφασιστικές αρμοδιότητες στη προστασία και διαχείριση των υδάτων, όπως η έγκριση των σχεδίων διαχείρισης και η παρακολούθηση εφαρμογή τους από τις αρμόδιες οργανικές μονάδες που είναι οι Δ/νσεις Υδάτων. Σε επίπεδο αποκεντρωμένης διοίκησης υφίστανται και το Συμβούλιο Υδάτων ως όργανο κοινωνικού διαλόγου με εκπροσώπους από όλους τους τοπικούς κοινωνικούς φορείς. Αιρετή Περιφέρεια: Ο Περιφερειάρχης προΐστανται σε θέματα διαχείρισης και κυρίως σε θέμα τα ελέγχου και εφαρμογής των προγραμμάτων μέτρων της αποκεντρωμένης διοίκησης με αρμόδιες οργανικές μονάδες τα τμήματα υδροοικονομίας και περιβάλλοντας. Δήμοι: οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης & Αποχέτευσης είναι οι κύριοι διαχειριστές ύδατος . Η Ειδική Γραμματεία Υδάτων έχει συντονιστικό ρόλο αναφορικά με τις δράσεις των ανωτέρω φορέων

Αρμόδιοι περιφερειακοί φορείς ;;;; ΝΟΜΟΣ 1739/87 ΝΟΜΟΣ 3199/03 Αρμόδιοι περιφερειακοί φορείς ;;;; Φορείς Διαχείρισης Υδατικών Πόρων/Περιφερειών Προβλήματα κατάτμησης λεκανών σε διαφορετικές περιφέρειες: π.χ. Αλιάκμων

Η εφαρμογή της Οδηγίας 91/271/ΕΕ επιμερίζεται: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Η εφαρμογή της Οδηγίας 91/271/ΕΕ επιμερίζεται: Υλοποίηση των υπολειπόμενων έργων Οικισμοί άνω των 15000 ι.π. (Ανατολική Αττική), οικισμοί με ι.π. ( 2.000-15.000) Αξιολόγηση της λειτουργίας των ΕΕΛ Τήρηση των καθορισμένων ορίων εκροής Εντατική παρακολούθηση της λειτουργίας ΕΕΛ από τους αρμόδιους φορείς Αναφορά των αποτελεσμάτων για κάθε ΕΕΛ προς την Ειδική Γραμματεία Υδάτων και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Εφαρμογή αποτελεσματικών συστημάτων επεξεργασίας, για τις μικρές κοινότητες (με πληθυσμούς μικρότερους από 2000 κατοίκους) που δεν απαιτούν δίκτυο αποχέτευσης- εκτιμάται ότι αντιστοιχούν σε περίπου 2,5 εκατομμύρια ι.κ.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 91/271/ΕΟΚ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 91/271/ΕΟΚ Διαδικτυακή υποβολή όλων των στοιχείων των λειτουργικών δεδομένων των ΕΕΛ της χώρας στην Εθνική Βάση Δεδομένων της ΕΓΥ http://astikalimata.ypeka.gr

ΕΛΕΓΧΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ ΕΕΛ Ενίσχυση δράσεων για την αποτελεσματική λειτουργία των ΕΕΛ Η κάλυψη των θεσμικών απαιτήσεων που απορρέουν από την Οδηγία 91/271/ΕΟΚ δεν εξαντλείται στην κατασκευή των έργων αλλά επεκτείνεται στην τακτική παρακολούθηση και στην προώθηση της αποτελεσματικής λειτουργίας τους. Οι Ελληνικές Αρχές καλούνται να παράσχουν αναφορά ανά διετία στην ΕΕ Διασφάλιση της επιτήρησης και των ελέγχων της λειτουργίας των υφιστάμενων έργων, υποχρέωση που απορρέει από τις ίδιες τις διατάξεις της Οδηγίας 91/271/ΕΕ Στο πλαίσιο αυτό κρίνεται σκόπιμο να επανεξεταστεί η λειτουργικότητα και απόδοση του ελεγκτικού μηχανισμού (αρμοδιότητες, πρόγραμμα, προσωπικό, πόροι κλπ.) και να ενδυναμωθεί όπου είναι απαραίτητο, ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα του συστήματος ελέγχου και να εξασφαλιστούν οι διορθωτικές δράσεις των υπόχρεων.

ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΛΥΜΑΤΩΝ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΛΥΜΑΤΩΝ Εργαλείο ορθολογικής διαχείρισης των υδατικών πόρων ΚΥΑ (ΦΕΚ 354/Β/8.3.2011) όπως ισχύει καθορίζονται τα μέτρα και οι όροι για την ασφαλή επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων λυμάτων αρδευτικοί σκοποί, αστική-πλην πόσης-χρήση, αναπλάσεις και δημιουργία χώρων αναψυχής, βιομηχανική χρήση, εμπλουτισμός υπόγειων υδροφορέων. καθορίζονται σαφή πρότυπα ποιότητας του ανακτημένου νερού, μέθοδοι επεξεργασίας και αδειοδοτικές διαδικασίες για κάθε κατηγορία επαναχρησιμοποίησης. Οφέλη της επαναχρησιμοποίησης: εξοικονόμηση υδατικών πόρων, προστασία του περιβάλλοντος και οικονομικά οφέλη. απαιτείται ένας ολοκληρωμένος και ορθολογικός σχεδιασμός, που λαμβάνει υπόψη τους ενδεχόμενους κινδύνους και περιορισμούς

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΛΥΜΑΤΩΝ Περιορισμένη εφαρμογή στις χώρες της ΕΕ. Σε χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου (Ιταλία, Γαλλία) η επαναχρησιμοποίηση είναι πολύ περιορισμένη. Στην Ισπανία αγγίζει ένα ποσοστό της τάξης του 10%, με εκτιμούμενες δυνατότητες επέκτασης μέχρι 30%. Εκτεταμένη εφαρμογή σε Ισραήλ και Κύπρο ( τα ποσοστά επαναχρησιμοποίησης ξεπερνούν το 80%) - η μεγάλη έλλειψη νερού καθιστά την επαναχρησιμοποίηση ιδιαίτερα ελκυστική αν όχι αναγκαία. Στην Ελλάδα , έως σήμερα , η επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων είναι περιορισμένη και δεν ξεπερνά το 1% του συνόλου των επεξεργασμένων λυμάτων (ΕΕΛ Θεσ/νίκης, ΕΕΛ Κώς....). Εκτίμηση για την Ελλάδα: με την σχετικά επαρκή αλλά άνιση κατανομή της βροχόπτωσης και τους εγγενείς περιορισμούς ως προς την γεωργική επαναχρησιμοποίηση στα μεγάλα αστικά κέντρα και ιδίως στην Αθήνα, το δυναμικό για την επαναχρησιμοποίηση δεν δύναται να ξεπεράσει το 6-8%.

Ολοκληρωμένα έργα – επεξεργασία/μεταφορά Μία πρόταση, η οποία δεν προχώρησε κατά το έτος 2011, αμέσως μετά την θεσμοθέτηση της ΚΥΑ για την επαναχρησιμοποίηση Πρόσκληση από το ΥΠΕΚΑ (ΕΠΠΕΡΑΑ): 30 εκατ. Ευρώ για χρηματοδότηση έργων επαναχρησιμοποίησης Επιλέξιμες δαπάνες (αναβάθμιση εγκαταστάσεων, αγωγοί μεταφοράς, όχι τα δίκτυα άρδευσης, σχετικές μελέτες ) Ολοκληρωμένα έργα – επεξεργασία/μεταφορά Εξασφάλιση συμφωνιών με χρήστες Στα υπό χρηματοδότηση έργα: «Επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων Ψυτάλλειας- διάθεση του ανακτημένου νερού για άρδευση περιαστικού και αστικού πρασίνου στη Σαλαμίνα, σε περιοχές της Δυτικής Αττικής και στο παραλιακό μέτωπο, καθώς και σε βιομηχανικές και δημοτικές χρήσεις»

wfd.ypeka.gr / wfd.opengov.gr Ευχαριστώ! wfd.ypeka.gr / wfd.opengov.gr