ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΚΑΒΗ ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΟΣ: ΣΑΜΑΤΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΞΑΜΗΝΟ: 5 ο, ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ U.N.M.I.K.- United Nations Interim Administration Mission in Kosovo

ΔΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ 1. Εισαγωγή 2. Φυσιογνωμία της UNMIK 3. Γραφείο της UNMIK στη Mitrovica 4. Η δομή της UNMIK -Πρώτος Πυλώνας -Δεύτερος Πυλώνας -Τρίτος Πυλώνας -Τέταρτος πυλώνας 9.Κοινωνική στάση 10. Εξέγερση του Μαρτίου Σταδιακά αποδυνάμωση 12. Αξιολόγηση του έργου της UNMIK -Συμπεράσματα 13. Βιβλιογραφία

Το εισαγωγικό video διάρκειας ενός λεπτού βρίσκεται στο παρακάτω link:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ψήφισμα της 10ης Ιουνίου 1999 (αριθμ. 1244) του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αποτελεί τo ιδρυτικό έγγραφο της U.N.M.I.K. Συγκεκριμένα, το Συμβούλιο Ασφαλείας με 14 θετικές ψήφους* και με μία χώρα απούσα, με το προαναφερθέν ψήφισμα, αναγνώρισε την ανάγκη επέμβασης στην περιοχή του Κοσσυφοπεδίου ώστε να αποτελέσει εγγυητής σταθερότητας, ειρήνης αλλά και ασφάλειας. Βασικές επιδιώξεις της απόφασης υπήρξαν: α) η προώθηση της εσωτερικής σταθερότητας, με απώτερο σκοπό την αυτονομία και την δυνατότητα μελλοντικής διαχείρισης των πολιτικών θεμάτων από τους Κοσοβάρους, β) η εφαρμογή βασικών διοικητικών λειτουργιών όπου αυτό απαιτείται, γ) η οργάνωση και η εποπτεία της ανάπτυξης των δημοκρατικών θεσμών, δ) η διευκόλυνση της πολιτικής προόδου στη διαμόρφωση του κρατικού status του Κοσόβου, ε) η συμβολή στην συγκρότηση οικονομικών δομών στην περιοχή, στ) η υποστήριξη της συνεργασίας με διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις, ζ) η προστασία και προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η) η ασφαλής επιστροφή προσφύγων και ατόμων με ειδικές ανάγκες στις εστίες τους, από όπου και εκδιώχθηκαν στα πλαίσια των παρελθουσών εμπόλεμων συρράξεων, θ) η διατήρηση και προάσπιση της έννομης τάξης μέσω τοπικής αστυνομίας αλλά και προσωπικού διεθνούς αστυνομίας που θα εδράζεται στο Κόσοβο, ι) η συνεχής εποπτεία των συνόρων καθώς και κ) η αποστρατιωτικοποίηση της Απελευθερωτικής Οργάνωσης του Κοσόβου (U.C.K.) *Θετικές ψήφοι: Γαλλία, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο, Η.Π.Α., Αργεντινή, Μπαχρέιν, Βραζιλία, Καναδάς, Γκαμπόν, Γκάμπια, Μαλαισία, Ναμίμπια, Ολλανδία, Σλοβενία Απούσα: Κίνα

Η Φυσιογνωμία της U.N.M.I.K. H παρουσία και η λειτουργία της U.N.M.I.K. μπορεί να γίνει αντιληπτή ως ένα “προσωρινό κυβερνητικό και διοικητικό σχήμα” που στοχεύει στην ομαλή υιοθέτηση εκ μέρους του Κοσόβου προτύπων και μηχανισμών ικανών να το καταστήσουν έτοιμο για μελλοντική αυτοδιάθεση, στηριζόμενο στις αρχές της δημοκρατίας και του σεβασμού των μειονοτήτων. O Ειδικός Εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα (Special Representative of the Secretary-General (SRSG) ) στο Κόσοβο αποτελεί τον ηγέτη της U.N.M.I.K.. O Ειδικός Εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα στο Κόσοβο αποτελεί τoν υψηλότερο ιεραρχικώς επίσημο διεθνή πολίτη στο Κόσοβο και έχαιρε το μέγιστο βαθμό των εκτελεστικών εξουσιών που προέκυπταν από το ψήφισμα του 1244/1999, καθώς και αποτελούσε τον τελικό παράγοντα λήψης πολιτικών αποφάσεων. Από τον Ιούλιο του 2011 την θέση του Ειδικού Εκπροσώπου (o 9ος από το 1999) έχει αναλάβει ο Farid Zarif (φωτογραφία).

Γραφείο της U.N.M.I.K. στην περιοχή της Mitrovica Στα πλαίσια δραστηριοποίησης της U.N.M.I.K., λόγω της αστάθειας αλλά και του φόβου τυχόν ρεβανσιστικών τακτικών εκ μέρους των Αλβανών Κοσοβάρων απέναντι στη σερβική μειονότητα, συγκροτήθηκε ειδικό γραφείο της U.N.M.I.K. στην περιοχή της Mitrovica (UNMIK Mitrovica Regional Office) όπου όπως φαίνεται στον χάρτη υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση σερβικού πληθυσμού. Σκοπός του συγκεκριμένου γραφείου η επιδίωξη ανάπτυξης μιας διαλλεκτικής σχέσης μεταξύ των κοινοτήτων (Σέρβοι Κοσοβάροι- Αλβανοί Κοσοβάροι) που εδράζονται στην περιοχή αυτή, πάνω σε θέματα τοπική διοίκησης και ενδιαφέροντος, σύμφωνα με τις αρχές προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

H δομή της U.N.M.I.K. Βασικό χαρακτηριστικό που συνοδεύει και διαπερνά την παρουσία της UNMIK, αποτελεί η συνεχόμενη αλληλόδραση με τις άλλες αποστολές διεθνών οργανισμών στο Κόσοβο. Για την καλύτερη λειτουργία της η UNMIK, διακρίνει τα πεδία δράσης της σε 4 πυλώνες. H διάκριση είχε ως εξής:  Πρώτος Πυλώνας: Ασχολείτο με ζητήματα ανθρωπιστικής βοήθειας και υπαγόταν του ειδικού επιτρόπου των Ηνωμένων Εθνών για τους πρόσφυγες (UNHCR-United Nations High Commissioner for Refugees)- Μετά την επανεγκατάσταση των προσφύγων ο πυλώνας άλλαξε περιεχόμενο και ασχολείται με ζητήματα δικαιοσύνης και αστυνόμευσης, τα οποία βρίσκονται υπό την αρμοδιότητα του Ο.Η.Ε.  Δεύτερος Πυλώνας: Ασχολείται με θέματα εσωτερικής διοίκησης και βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Ο.Η.Ε.  Τρίτος Πυλώνας: Ασχολείται με ζητήματα εκδημοκρατισμού και θεσμικής οικοδόμησης. Yπεύθυνος για τον πυλώνα αυτό είναι ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη ( Organization for Security and Co- operation in Europe (OSCE) ).  Τέταρτος Πυλώνας: Aσχολείται με ζητήματα οικονομικής ανασυγκρότησης και ανάπτυξης και την υλοποίηση του έχει αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πρώτος Πυλώνας Η ανθρωπιστική χροιά των ζητημάτων του πρώτου πυλώνα δράσης, μετά τον Ιούνιο του 2000, οπότε και ολοκληρώθηκαν οι προσφυγικές επιστροφές, τερματίστηκε. Έπειτα η θεματική μετατοπίσθηκε σε θέματα που ενέχουν αστυνομικής και δικαστικής λειτουργίας. H διεθνής αστυνομία δρούσε κάτω από την αρμοδιότητα του Ειδικού Αντιπροσώπου του Γενικού Γραμματέα του Ο.Η.Ε. Διαχειριστής της ήταν ο Επίτροπος επί των θεμάτων αστυνόμευσης και στόχευε στην προσωρινή επιβολή του νόμου αλλά και στην ανάπτυξη αμερόληπτης και αποτελεσματικής αστυνομίας στο Κοσόβου. Οι διεθνείς υπάλληλοι συμμετείχαν επιβλέποντας την διαδικασία αυτή. Σε πρώτο επίπεδο οι αστυνομικές αρμοδιότητες ήταν έργο των δυνάμεων του ΝΑΤΟ (Κ-FOR) οι οποίες έπειτα μεταφέρθηκαν στην U.N.M.I.K. Τώρα η επιβολή της τάξης έχει επέλθει στην αστυνομία του Κοσόβου. Όσον αφορά τα ζητήματα δικανικής φύσης, η αποστολή επεδίωξε την συγκρότηση πλαισίου δικαίου εντός του οποίου θα δύνανται τα δικαστήρια να ασκήσουν τα καθήκοντάς τους. Εκκινώντας από την ίδρυση του Τμήματος δικαστικών υποθέσεων τον Ιούλιο του 1999, δόμησε το δικαστικό σύστημα που υφίσταται στο Κόσοβο.

O Δεύτερος Πυλώνας δράσης της U.N.M.I.K. ασχολήθηκε με ζητήματα διάρθρωσης των δικτύων εσωτερικής διακυβέρνησης του σχηματιζόμενου κράτους. Βασικές επιδιώξεις η προώθηση της περιφερειακής πολιτικής που στόχευε στην κατoχύρωση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, στην ορθή μεταχείριση των οικονομικών πόρων, στη διευκόλυνση αλλά και εποπτεία συγκρότησης των εσωτερικών κοινωνικών δομών. Επιπλέον, επιδιώχθηκε η συμβολή σε μία πιο ενεργή, σε σχέση με τις εθνοτικές διακρίσεις συμμετοχή, στα εγκείτερα των κοινοτήτων πλαίσια διοίκησης. Μέσω αυτού του πυλώνα πραγματωνόταν και η βασική λειτουργική της αποστολής στο Κοσόβου. (φωτογραφία: οι διοικητική διαίρεση του Κοσόβου) Δεύτερος Πυλώνας

Τρίτος Πυλώνας Στα πλαίσια της λειτουργίας του πυλώνα με τη θεματική του εκδημοκρατισμού και της δομικής σύνθεσης του Κοσόβου, επιτεύχθηκαν συνεργασίες μεταξύ της U.N.M.I.K.και άλλων αντίστοιχων παγκόσμιων οργανισμών (OSCE) καθώς και με παγκόσμιες ή και κρατικές μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΝGOs). Στόχος υπήρξε η ανάπτυξη μηχανισμών επικοινωνίας εντός του Κοσόβου, η πολιτική διαχειρισης προσωπικού καθώς και η οικονομική ιεράρχηση και αποτίμηση των πολιτικών. Τέταρτος Πυλώνας Ο τελευταίος πυλώνας πολιτικής δραστηριότητας στο Κόσοβο (που βρισκόταν υπό την αρχή της Ε.Ε.) στόχευε στην κοινωνική και οικονομική ανοικοδόμηση του, διαδραματίζοντας κυρίως το ρόλο του επόπτη, ελεγκτή της εξέλιξης αυτής. Επιπλέον, αξιολογούσε τις πολιτικές τα οικονομικά και κοινωνικά διαπλαθόμενα δίκτυα αλλά και προωθούσε την συνεργασίας με στόχο την καλύτερη οικονομική ενίσχυση της επικράτειας.

Κοινωνική σταση Κατά την πρώτη περίοδο εγκατάστασης καιλειτουργίας της διεθνούς αποστολής, η κοινωνική βάση στο εσωτερικό του Κοσόβου εξέφραζε σύμφωνες και νομιμοποιητικές απόψεις, καθώς αποκόπτονταν από τη σφαίρα επιρροής της Γιουγκοσλαβίας. Ωστόσο, λόγω της μορφής που είχε η εσωτερική αυτή διακυβέρνηση σύντομα τα λαϊκά ερείσματα χάθηκαν. Βασική αιτία και η παράλληλη ανάπτυξη διοικητικών και εκτελεστικών οργάνων από τους ίδιους τους Κοσοβάρους. Χαρακτηριστικά μετά το 2001 οπότε και έγιναν οι πρώτες εκλογές στο Κόσοβο, υπήρξε μία κοινωνική σύγχυση ως προς την επικάλυψη αρμοδιοτήτων. Η απαίτηση των πολιτών ήταν η ενεργέστερη συμμετοχή των ίδιων στα πολιτικά πράγματα της περιοχής. Χαρακτηριστικό αποτελεί η δημοσκόπηση που έλαβε χώρα κατά τους μήνες Μάιο-Αύγουστο2002 όπου μόλις το 27,2% του πληθυσμού ήταν ικανοποιημένο με τη δράση της U.N.M.I.K. ενώ το 69,8% ήταν ικανοποιημένο από την κυβέρνηση των Κοσοβάρων.

Εξέγερση του Μαρτίου 2004 Γεγονός που σημάδεψε την πορεία της αποστολής στο Κόσοβο, υπήρξαν τα επεισόδια που σημειώθηκαν μεταξύ 16ης και 17ης Μαρτίου 2004, στους δρόμους του Κοσόβου. Αλβανοί Κοσοβάροι κινήθηκαν κατά των οργάνων και του προσωπικού των διεθνών οργανισμών που βρίσκονταν εκεί, καθώς και των μειονοτήτων (ιδιιαίτερα στην περιοχή της Μιτρόβιτσα) ενώ ταυτόχρονα κατέστρεψαν σπίτια, εκκλησίες και μνημία που αντιπροσώπευαν τις μειονοτικές ομάδες εντός του Κοσόβου. Αποτέλεσμα αυτής της σύρραξης ο θάνατος 19 πολιτών (εκ των οποίων 11 Αλβανοί Κοσοβάροι και 8 Σέρβοι Κοσοβάροι), ο τραυματισμός 954 ατόμων. Πιο συγκεκριμένα τραυματίστηκαν 65 διεθνείς αστυνομικοί, 58 αστυνομικοί της υπηρεσίας του Κοσόβου καθώς και 61 από το προσωπικό στελέχωσης των K-FOR. Τέλος καταστράφηκαν 730 κατοικίες που ανήκαν σε μειονότητες καθώς και 38 ορθόδοξες εκκλησίες. To γεγονός αυτό ανέδειξε την προβληματική της ύπαρξης της U.N.M.I.K.στο Κόσοβο καθώς και την αναντοιστιχία των πολιτικών της ρόλων με την λαϊκή βούληση. H αναστύλωση των κατεστραμένων κτιρίων χρηματοδοτήθηκε και από την U.N.M.I.K.αλλά και από την τοπική κυβέρνηση.

Σταδιακή αποδυνάμωση Με την πάροδο του χρόνου οι αρμοδιότητες που είχε η αποστολή μεταφέρθηκαν στα διαμορφωνόμενα όργανα του κράτους του Κοσόβου και η συμμετοχή της λάμβανε σταδιακά πιό επικουρικό χαρακτήρα. Ειδικά μετά την ανακύρηξη της ανεξαρτησίας του κράτους στις 17 Φεβρουαρίου 2008, η αρμοδιότητες της μειώθηκαν αισθητά στο επίπεδο μιας πιο εποπτικής “μηχανής” διαφυλλάσσοντας ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και τη σταθερότητα. Τα θέματα του νόμου και της τάξης το 2009 πέρασαν από την U.N.M.I.K.στην Ε.Ε μέσω του προγράμματος EULEX στο Κόσοβο. Η ανεξαρτησία του Κοσόβου έγινε υπό την πλήρη συμφωνία μεταξύ του πολιτικού σκηνικού της χώρας αλλά και των οργάνων της αποστολής.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ U.N.M.I.K.: Θετικά -Διαμόρφωσε τις κοινωνικές και οικονομικές βάσεις που θα συγκροτούσαν το μελλοντικό κράτος του Κοσόβου -Συγκρότησε μηχανισμούς δικονομικής και αστυνομική φυσεως -Αποτέλεσε ένα πρότυπο συνεργασίας διεθνών οργάνων -Σταθεροποίησε την πολιτική και κοινωνική κατάσταση στην περιοχή των Βαλκανίων -Απέτρεψε την διεξαγωγή νέων πολεμικών συγκρούσεων -Προστάτεψε τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις μειονοτικές οντότητες εντός του Κοσόβου -Οδήγησε στη διεξαγωγή ειρηνικών εσωτερικών εκλογών Αρνητικά -Δεν έδρασε λαμβάνοντας υπόψη την λαϊκή βούληση με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί μία αντίθετη προς αυτό κοινή γνώμη - Χαρακτηρίστηκε από συχνή καθυστέρηση δράσης λόγω της έλλειψης πρότερης εμπειρίας - Οι αξιωματούχοι της ασκούσαν πολιτικές αποφάσεις κατά τα δυτικά πρότυπα χωρίς να αναγνωρίζονται οι ανάγκες και τα ζητούμενα της επικράτειας -Εντοπίστηκαν προβλήματα στην επιβολή της τάξης αλλά και στην αντιμετώπιση βίαιων περιστατικών ( Μαρτίου 2004) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η παρουσία της αποστολής μπορεί να ειδωθεί ως μία προσπάθεια να μετατραπεί το εκκολαπτώμενο κράτος του Κοσόβου, προτεκτοράτο του Ο.Η.Ε., μεταβάλοντας άμεσα τα δεδομένα ισχύος στο περιφερειακό επίπεδο της νοτιοανατολικής Ευρώπης, λαμβάνοντας υπόψη και την ταυτόχρονη κατάρρευση της Γιουκοσλαβίας.

BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ - REPORT SUBMITTED BY THE UNITED NATIONS INTERIM ADMINISTRATION MISSION IN KOSOVO (UNMIK) PURSUANT TO ARTICLE 2.2 OF THE AGREEMENT BETWEEN UNMIK AND THE COUNCIL O F EUROPE RELATED TO THE FRAMEWORK CONVENTION FORTHE PROTECTION OF NATIONAL MINORITIES - Reports of the Secretary-General on UNMIK S S S S ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ - Henry H. Perritt Jr. The Road to Independence for Kosovo A Chronicle of the Ahtisaari Plan 2009, Cambridge Larry Wentz ed. Lessons from Kosovo Kfor Experience Ccrp Publication Series 2002 ΕΛΛΗΝΙΚΑ -Γιώργος Δελαστίκ, Το τέλος των Βαλκανίων, Εκδοτικός οργανισμός Λιβάνη, Αθήνα,2008 Θάνος Βερέμης, Βαλκάνια από τον 19ο ως τον 21ο αιώνα Δόμηση και Αποδόμηση κρατών, Πατάκη, Αθήνα, 2004 Ευχαριστώ Πολύ !