Βέλτιστες πρακτικές για τη διαχείριση των συγκρούσεων μεταξύ των μεγάλων σαρκοφάγων και γεωργικών δραστηριοτήτων By Annette Mertens ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΜΕΓΑΛΩΝ ΣΑΡΚΟΦΑΓΩΝ - ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΒΕΛΤΙΣΤΩΝ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ

Πρόγραμμα LIFE COEX “Βελτίωση της συνύπαρξης των μεγάλων σαρκοφάγων και της γεωργίας στη Νότια Ευρώπη” LIFE04NAT/IT/ Πρόγραμμα LIFE EX-TRA “Βελτίωση των όρων διατήρησης μεγάλων σαρκοφάγων - μεταφορά βέλτιστων πρακτικών ” LIFE07NAT/IT/ Background Δράση A4: Αρχικά σεμινάρια κατάρτισης για μεταφορά γνώσεων Προβλεπόμενο Παραδοτέο: Εγχειρίδιο των βέλτιστων πρακτικών και διδαγμάτων στο πλαίσιο του προγράμματος LIFE COEX

Δομή LIFE COEX 18 Συμμετέχοντες: Πανεπιστήμια, Εθνικά Πάρκα, Τοπική Αυτοδιοίκηση, ΜΚΟ, Υπουργεία 5 Χώρες: Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Κροατία

Επικάλυψη της παρουσίας μεγάλων σαρκοφάγων από την ανθρώπινη δραστηριότητα Υψηλή πυκνότητα του ανθρώπινου πλ η θ υ σμού Κτηνοτροφικές μονάδες μικρού μεγέθους Κτηνοτρόφοι συνηθισμένοι σε κρατικές επιχορηγήσεις Προβλήματα των συστημάτων αποζημίωσης ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ! Δύσκολες σ υνθήκες ε ργασίας Συνήθη Προβλήματα Χαμηλά επίπεδα κοινωνικής ανοχής προς τα ΜΣ Περιορισμένη χρήση προληπτικών μέτρων

Προσεγγίσεις που χρησιμοποιήθηκαν στο Πρόγραμμα LIFE COEX Πρόληψη Ζημιών Ηλεκτροφόρες περιφράξεις Μη-ηλεκτροφόρες περιφράξεις Σ κύλοι Φ ύλαξης Κοπαδιού (ΣΦΚ ) Ανθρώπινος Παράγοντας Άμεση συμμετοχή των αγροτών στην προώθηση της πρόληψης ζημιών Τεχνική υποστήριξη των Α ρχών Ενημέρωση σχετικά με τις τεχνικές πρόληψης των ζημιών Πρόσθετα Εισοδήματα Οικο-τουρισμός Προϊόντα φιλικά προς την αρκούδα

Προσεγγίσεις που χρησιμοποιήθηκαν στο Πρόγραμμα LIFE COEX Βελτίωση των συστημάτων αποζημίωσης Αναθεώρηση των κανονισμών Εφαρμογή λογισμικού διαχείρισης δεδομένων Πρόληψη ζημιών που προκαλούνται από αγριογούρουνα Ηλεκτρικοί φράκτες Συνεργασία των δημόσιων αρχών με τους κυνηγούς και τους αγρότες Διαχείριση Προβληματικών Αρκούδων - Σύσταση της Ο μάδας Ά μεσης Ε πέμβασης για την αρκούδα - Αποτρέποντας την πρόσβαση της αρκούδας στα σκουπίδια

Πρόληψη Ζημιών : Περιφράξεις Κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την επιλογή των δικαιούχων Μετρήσιμα κριτήρια: Ύψος ζημιών που υπέστησαν οι αγρότες Η προσήλωση του αγρότη στην αγροτική δραστηριότητα Συστήματα εκτροφής που χρησιμοποιούνται Μέγεθος κοπαδιού και παρουσία σκύλων φύλαξης Μη μετρήσιμα, αλλά σημαντικά κριτήρια: Η αξιοπιστία των αγροτών και η προθυμία τους να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα Ικανότητα των αγροτών για τη διάδοση του μηνύματος σε άλλους αγρότες

Παρακολούθηση περίφραξης Τακτικές επισκέψεις ελέγχου: Ακεραιότητα του εξοπλισμού και φόρτιση μπαταριών Σωστή χρήση και συντήρηση Συμπεριφορά κοπαδιού Ανεπαρκής χρήση εξοπλισμού, λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους του προγράμματος Σύγκριση των περιπτώσεων ζημιών πριν και μετά την εγκατάσταση (και με γειτονικά κοπάδια) Ικανοποίηση των ιδιοκτητών Πρόληψη Ζημιών - Περιφράξεις

Διοικητικές Διαδικασίες Συμφωνία μεταξύ φορέα που θα παρέχει το φράχτη και δικαιούχου, προσδιορίζοντας τα εξής: 1) Ο αγρότης θα ακολουθήσει τις οδηγίες του προσωπικού του προγράμματος και θα διατηρήσει την περίφραξη σε λειτουργική κατάσταση 2) Ο αγρότης δε θα μεταβιβάσει το φράχτη σε άλλον 3) Αν ο αγρότης δεν χρησιμοποιεί τον ηλεκτρικό φράχτη με τον κατάλληλο τρόπο, το προσωπικό του προγράμματος μπορεί να τον κατασχέσει 4) Ο αγρότης θα πρέπει να επιτρέπει στο προσωπικό του προγράμματος να ελέγχει τη χρήση του ηλεκτρικού φράκτη και θα το ενημερώνει για τυχόν προβλήματα Πρόληψη Ζημιών - Περίφραξη

Οι ηλεκτροφόρες περιφράξεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για: - την προστασία των προβάτων (φράχτες πλέγματος) - την προστασία των βοοειδών, αλόγων κλπ. (φράχτες πλέγματος, κινητοί ή μόνιμοι φράχτες σύρματος) - την προστασία των μελισσιών (κινητοί ή μόνιμοι συρμάτινοι φράχτες) - την προστασία των οπωρώνων (κινητοί ή μόνιμοι συρμάτινοι φράχτες) - την προστασία των καλλιεργειών από αγριόχοιρους και αρκούδες (μόνιμοι φράχτες από χαλύβδινο σύρμα) Πρόληψη ζημιών – ηλεκτροφόρες περιφράξεις

Τύποι περίφραξης που χρησιμοποιούνται για διαφορετικά πεδία εφαρμογής: Κινητό πλέγμα Κινητό σύρμα ή ταινία Μόνιμο σύρμα ή ταινία Μόνιμο ατσάλινο σύρμα Πρόβατα X Βοοειδή, άλογα γαϊδούρια XXX Κυψέλες μελισσών XX Οπωρώνες XX Καλλιέργειες ευάλωτες σε αγριόχοιρους X

Κινητοί φράχτες πλέγματος Για κτηνοτροφικά είδη (πρόβατα) Ρολλά μήκους 50 μ. Ανάλογα με το μέγεθος του κοπαδιού: 2-5 ρολλά Ύψος περίφραξης: 110 cm από το έδαφος Γεννήτρια παλμού: 1-3 Joule Προαιρετικά: Ηλιακός συλλέκτης Πρόληψη ζημιών – ηλεκτροφόρες περιφράξεις

Κινητοί φράχτες πλέγματος ή ταινίας Για μελίσσια, κτηνοτροφικά είδη (βοοειδή) 3 ή 5 σειρές σύρματος ή ταινίας (πλαστικές δέσμες ινών πλεγμένες με λεπτά μεταλλικά σύρματα) 3 σειρές με τα παρακάτω ύψη : 30/35 -60/ cm (για αρκούδες η πρώτη σειρά: ~15-20 cm) 5 σειρές με τα παρακάτω ύψη: 15 – 35 – 50 – cm Σύρματα ή ταινίες που υποστηρίζονται από πλαστικούς ή μεταλλικούς στύλους Στις γωνίες τοποθετούνται ισχυρότεροι ξύλινοι στύλοι για τη σταθερότητα του συστήματος Γενήτρια παλμού: 1-3 Joule (ανάλογα με το μήκος) Προαιρετικά: Ηλιακό πάνελ Πρόληψη ζημιών – ηλεκτροφόρες περιφράξεις

Μόνικοι φράχτες σύρματος ή ταινίας Για κτηνοτροφικά είδη (βοοειδή) ή οπωρώνες Δομή παρόμοια με τους κινητούς φράκτες, αλλά με μερικές διαφορές: - Όλοι οι στύλοι, ξύλινοι ή μεταλλικοί, έχουν πακτωθεί καλά στο έδαφος - Μπορεί να τροφοδοτηθεί από γεννήτρια απευθείας συνδεδεμένη στο κεντρικό ηλεκτρ. δίκτυο (220 V) Προαιρετικά: Ηλιακό πάνελ Πρόληψη ζημιών – ηλεκτροφόρες περιφράξεις

Μεταλλικό δίχτυ τοποθετημένο σε μεταλλικούς στύλους ύψους 2m. Στην κορυφή 2-3 σειρές συρματοπλέγματος με στέψη προς τα έξω για καλύτερη προστασία από θηρευτές Το δίχτυ θαμμένο στο έδαφος και τσιμενταρισμένο (σενάζ) Μόνιμες μη-ηλεκτροφόρες περιφράξεις Για κτηνοτροφικά είδη (βοοειδή), σε μεγάλα βοσκοτόπια Πρόληψη ζημιών – Μη ηλεκτροφόρες περιφράξεις

Μόνιμες ηλεκτροφόρες περιφράξεις Για την προστασία των καλλιεργειών από τους αγριόχοιρους Ξύλινοι στύλοι ύψους 100 cm Τρία χαλύβδινα καλώδια, διαμέτρου τουλάχιστον 2 mm Απόσταση από το έδαφος: cm (για αρκούδες: πρώτη σειρά στα 20 cm) Τροφοδοτούμενο από γεννήτρια συνδεδεμένη στο κεντρικό ηλεκτρικό δίκτυο Electrc barrier Πρόληψη ζημιών – Φράχτες για αγριογούρουνα

Πρόληψη ζημιών - Αποτελέσματα Αποτελεσματικότητα των εργαλείων του LIFE COEX Ηλεκτροφόρες περιφράξεις - κτηνοτροφία % προστασία Ηλεκτροφόρες περιφράξεις - μελίσσια και οπωρώνες 100% προστασία Φράχτες για αγριογούρουνα 100% προστασία Μη- ηλεκτροφόρες περιφράξεις - βοοειδή 100% προστασία Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιών (ΣΦΚ) Υψηλό επίπεδο ικανοποίησης

Πορτογαλία: Serra da Estrela + Castro Labroreiro Ισπανία: Mastìn Ιταλία: Pastore maremmano abruzzese Πρόληψη ζημιών – Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιού (ΣΦΚ) Δωρεά 245 σκύλων φύλαξης

Κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την επιλογή των δικαιούχων Μετρήσιμα: Η ποσότητα και συχνότητα των ζημιών Η προσήλωση του αγρότη στην αγροτική δραστηριότητα Τα συστήματα εκτροφής που χρησιμοποιούνται Το μέγεθος κοπαδιού Η παρουσία άλλων σκύλων και η ύπαρξη των κατάλληλων συνθηκών για την εκτροφή ενός σκύλου Μη μετρήσιμα αλλά σημαντικά: Η αξιοπιστία των αγροτών και η προθυμία τους να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα Ικανότητα των αγροτών για τη διάδοση του μηνύματος σε άλλους αγρότες Πρόληψη ζημιών – Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιού (ΣΦΚ)

Κριτήρια που χρησιμοποιούνται για την επιλογή των κουταβιών Ανάλογα με την ποιότητα των γονέων - Μορφολογικά χαρακτηριστικά - Απουσία σωματικών ανωμαλιών - Απουσία ασθενειών - Απουσία επιθετικότητας προς τους ανθρώπους -Σωστή εργασιακή συμπεριφορά Αξιολογήστε τη συμπεριφορά των γονέων για μικρό χρονικό διάστημα Εκτιμήστε το επίπεδο ικανοποίησης των κατόχων Αν δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες για τους γονείς, παίρνουμε μόνο έως 2 κουτάβια και τα εκτρέφουμε με κουτάβια από άλλες γέννες Πρόληψη ζημιών – Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιού (ΣΦΚ)

Κανόνες για την ένταξη των κουταβιών στο κοπάδι Ενσωμάτωση μετά το δεύτερο εμβόλιο, συνήθως κατά την περίοδο της κοινωνικοποίησης (εβδομάδα 6-16) Κατά προτίμηση, ενσωμάτωση ζευγαριού (αρσενικό και θηλυκό), αν είναι δυνατόν από διαφορετικές γέννες Πρώτες 30 ημέρες - πάντα στη στάνη και σε μόνιμη επαφή με τα ζώα, κατά προτίμηση νεαρά Αποφυγή επαφής με άλλα σκυλιά ή ανθρώπους (για να επιτευχθεί δέσιμο του κουταβιού με το κοπάδι) Μετά από 30 μέρες, το κουτάβι μπορεί να ακολουθήσει το κοπάδι στη βοσκή Κρατήστε συνεχή επαφή με τον βοσκό και βοηθήστε τον κατά τη διάρκεια της ενσωμάτωσης! Πρόληψη ζημιών – Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιού (ΣΦΚ)

Άλλοι σημαντικοί κανόνες: Να παρέχεται η απαραίτητη κτηνιατρική φροντίδα και οι εμβολιασμοί, τουλάχιστον μέχρι το κουτάβι να ενηλικιωθεί Να ταΐζετε το κουτάβι δύο φορές τη μέρα Μην αφήνετε τα θηλυκά να ζευγαρώσουν πριν από το δεύτερο οίστρο (φυσική ωριμότητα) Να εμποδίζετε το ανεξέλεγκτο ζευγάρωμα με άλλα σκυλιά Να διορθώνετε αμέσως τυχόν ανάρμοστη συμπεριφορά! (Π.χ. επιθετικότητα, δάγκωμα, απόπειρα απόδρασης, κλπ.) Πρόληψη ζημιών – Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιού (ΣΦΚ)

Παρακολούθηση Σκύλων Φύλαξης Κοπαδιού (ΣΦΚ) Τακτικοί έλεγχοι για: Επαρκή κτηνιατρική φροντίδα του σκύλου Σωματική ανάπτυξη & behavioral development Έλεγχος συμπεριφοράς ενήλικων σκύλων (> 18 μηνών) κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων περιόδων παρατήρησης Σύγκριση των περιπτώσεων ζημιών πριν και μετά την ενσωμάτωση (και με γειτονικά κοπάδια) Επίπεδο ικανοποίησης ιδιοκτήτη Πρόληψη ζημιών – Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιών (ΣΦΚ)

Παρακολούθηση συμπεριφοράς σκύλου (Coppinger & Coppinger 1980): Αξιοπιστία: Η απουσία επιθετικής συμπεριφοράς προς το κοπάδι (καταδίωξη, δάγκωμα). Οι ΣΦΚ πρέπει να επιδεικνύουν προς τα ζώα του κοπαδιού υποτακτική (να πλησιάζει με τα αυτιά πίσω και μισόκλειστα μάτια, αποφεύγοντας την άμεση οπτική επαφή ) και διερευνητική συμπεριφορά (μυρίζοντας την περιοχή του κεφαλιού και του πρωκτού). Προσήλωση: Ακολουθεί το κοπάδι στις καθημερινές μετακινήσεις και μένει κοντά ή μέσα σε αυτό. Σε παρουσία ξένου ανθρώπου ή θηρευτή, μένει κοντά στο κοπάδι. Παρατηρείται μία άμεση σχέση μεταξύ της προσήλωσης του σκύλου στο κοπάδι και της μείωσης των ζημιών. Προστατευτικότητα: Είναι κυρίως αποτέλεσμα της πραγματικά αξιόπιστης και προσηλωμένης συμπεριφοράς. Βασίζεται στη φυσική αντίδραση του ΣΦΚ σε νέες ή ιδιόμορφες καταστάσεις (γαύγισμα με υψωμένη ουρά, πλησίασμα/απομάκρυνση και καταδίωξη). Η εγγύτητα του ΣΦΚ στη νέα κατάσταση ποικίλλει μεταξύ σκύλων και με την ηλικία. Μερικές φορές η προστατευτική συμπεριφορά δεν εμφανίζεται πριν την ενηλικίωση του σκύλου (18-24 μηνών). Πρόληψη ζημιών – Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιών (ΣΦΚ)

Διοικητικές διαδικασίες: Συμφωνία μεταξύ φορέα που θα παρέχει το σκύλο και του δικαιούχου, προσδιορίζοντας τα εξής: - Ο κτηνοτρόφος αναλαμβάνει την υποχρέωση να ακολουθήσει τις οδηγίες που σχετίζονται με την φροντίδα και την εκπαίδευση του σκύλου και που παρέχονται από το προσωπικό του προγράμματος - Ο κτηνοτρόφος δεσμεύεται να δώσει ένα προσυμφωνημένο αριθμό κουταβιών από τις γέννες των θηλυκών που έχουν χορηγηθεί, για το πρόγραμμα - Ο αγρότης δεσμεύεται να επιτρέψει την πρόσβαση του προσωπικού του προγράμματος όταν είναι απαραίτητο - Το πρόγραμμα δεσμεύεται να παρέχει κτηνιατρική φροντίδα και βοήθεια για την εκτροφή του κουταβιού για τους πρώτους μήνες μετά τη δωρεά - Αν τα σκυλιά δεν διαβιούν σύμφωνα με τις υποδείξεις, το προσωπικό του προγράμματος έχει το δικαίωμα να κατασχέσει το σκυλί και να το δώσει σε κάποιο άλλο κτηνοτρόφο. - Σε περίπτωση ασθένειας, τραυματισμού, εξαφάνισης ή θανάτου του σκύλου, ο αγρότης οφείλει να επικοινωνήσει αμέσως με το τεχνικό προσωπικό. Πρόληψη ζημιών – Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιών (ΣΦΚ)

Προβλήματα που ενέκυψαν δυσπιστία και απροθυμία στη χρήση των μεθόδων πρόληψης. Λύσεις Συμμετοχή αγροτών που μπορούν να μεταδώσουν τα θετικά μηνύματα και σε άλλους αγρότες Πρόληψη ζημιών Απροθυμία των αγροτών να κάνουν τακτική συντήρηση Άμεση συμμετοχή των αγροτών από τα πρώτα στάδια Τεχνικά προβλήματα κατά τη χρήση φρακτών/σκύλων Βοήθεια προς τους γεωργούς για τη δημιουργία φρακτών και την εκπαίδευση των σκύλων Ακαταλληλότητα των εργαλείων Δοκιμή διαφορετικών συνδυασμών και συμβουλευτική υποστήριξη από άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες

Αντιστάθμιση Ζημιών Γενικά αδύνατα σημεία που εντοπίζονται: - Η έλλειψη σαφών και επαρκών κανονισμών - Χρονοβόρες και περίπλοκες διαδικασίες - Ασαφείς τιμές - Ασαφείς αρμοδιότητες μεταξύ αρμόδιων φορέων - Καθυστερήσεις στις πληρωμές - Έλλειψη επαρκών πόρων για αποζημίωση όλων των ζημιών - Η έλλειψη ικανοτήτων για την ανάλυση των περιπτώσεων ζημιών - συχνές περιπτώσεις λανθασμένων αποζημιώσεων / απάτης που δεν αναγνωρίζονται - Δεν αποζημιώνεται η συναισθηματική ζημία - Ύπαρξη μη-αποζημιώσιμου κατώτερου ορίου

Προτάσεις: - Συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων αρχών στο σχεδιασμό των κανονισμών - Ομογενοποίηση των διαδικασιών σε εθνικό επίπεδο - Σχεδιασμός σαφών και απλών ρυθμίσεων - Απλοποίηση των διαδικασιών για τους αγρότες (π.χ. τηλεφωνική δήλωση ζημιών, περιορισμός ανταλλαγής στοιχείων μεταξύ οργανισμών, κλπ.) - Θέσπιση εθνικών τιμοκαταλόγων - Σύνδεση της αποζημίωσης με την υποχρεωτική χρήση προληπτικών μέτρων - Κατάργηση των μη-αποζημιώσιμων ορίων Αντιστάθμιση Ζημιών

Προτάσεις: Συμμετοχή επαρκώς καταρτισμένων κτηνιάτρων, προκειμένου να εκτιμηθούν σωστά τα αίτια του θανάτου - Μείωση περιπτώσεων απάτης - Η αποζημίωση χορηγείται σε πραγματικές περιπτώσεις ζημιών - Οικοδομείτα μία σχέση μεταξύ των υπαλλήλων των Αρχών και των αγροτών Στο Parco Nazionale Gran Sasso e Monti della Laga, από τη στιγμή της παρουσίας εκπαιδευμένου κτηνιάτρου οι καταβολές αποζημιώσεων μειώθηκαν κατά 50% Αντιστάθμιση Ζημιών

Συστάσεις - Επαρκής διαχείριση των δεδομένων - Καθιέρωση τυποποιημένων διαδικασιών παρακολούθησης ζημιών -Δημιουργία λογισμικού διαχείρισης δεδομένων, προσβάσιμη σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς - Ενθάρρυνση της συντονισμένης αποθήκευσης όλων των δεδομένων σε κοινή βάση δεδομένων  Επιτρέπει να παρακολουθείται η έκταση των ζημιών και η αποζημίωση που πρέπει να καταβληθεί  Βοηθά στην επιτάχυνση των διαδικασιών αποζημίωσης Αντιστάθμιση Ζημιών

Μία περιορισμένη υλική ζημιά μπορεί να έχει μεγάλη σημασία (συναισθηματική / ψυχολογική ζημιά). Οι αγρότες/κτηνοτρόφοι δε θέλουν αποζημιώσεις, αλλά κυρίως θέλουν ΜΗΔΕΝΙΚΕΣ ζημίες - η αποζημίωση συνήθως δεν αρκεί για να αντισταθμίσει τη συναισθηματική ζημία που υπέστησαν οι αγρότες. -Έτσι, θα πρέπει να συνδυαστεί με δραστηριότητες διαχείρισης συγκρούσεων (Ανθρώπινος Παράγοντας) Αντιστάθμιση Ζημιών - Όρια

Οι αγρότες είναι συχνά απογοητευμένοι λόγω διαφόρων προβλημάτων: - Σκληρές συνθήκες εργασίας - Έλλειψη οικονομικής ασφάλειας - Έλλειψη πληροφόρησης - Περιορισμοί χρήσης της γης στις προστατευόμενες περιοχές ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: -Απογοήτευση και θυμός προς τις τοπικές αρχές - Ενοχοποίηση των μεγάλων σαρκοφάγων ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ είναι οι συζητήσεις με τους αγρότες / κτηνοτρόφους για την κατανόηση των πραγματικών προβλημάτων τους Ανθρώπινος Παράγοντας: Διδάγματα

Συμμετοχή των αγροτών/κτηνοτρόφων στις δράσεις διαχείρισης από την αρχή Υποστήριξη προς τους αγρότες/κτηνοτρόφους για τη χρήση των μέσων πρόληψης των ζημιών Αγρότες συνηθισμένοι στις μεθόδους εργασίας τους Δυσπιστία προς τις καινοτόμες/διαφορετικές τεχνικές Δυσπιστία προς τις αρμόδιες αρχές Έλλειψη ικανότητας για τη χρήση καινοτόμων τεχνικών ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ: Οι αγρότες είναι επιφυλακτικοί στην χρήση καινοτομίας στην εργασία τους Ανθρώπινος Παράγοντας : Διδάγματα

Ανθρώπινος Παράγοντας : η ανάγκη - Προσδιορισμός των ενδιαφερομένων ομάδων (stakeholders) - Αξιολόγηση των προβλημάτων/απαιτήσεις των ενδιαφερομένων - Επικοινωνία μεταξύ των ενδιαφερομένων και των αρμόδιων αρχών - Μέθοδοι διαχείρισης των συγκρούσεων - Συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων - Υποστήριξη των εμπλεκόμενων ομάδων για τα πρακτικά προβλήματα της συνύπαρξης (π.χ. πρόληψη ζημιών)

ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ Για να συνοψίσουμε…. Τεχνικές μέθοδοι Ανθρώπινος Παράγοντας Πρόληψη Ζημιών Παρακολούθηση πληθυσμών θηρευτών Αντιστάθμιση Ζημιών Ενεργή συμμετοχή των ενδιαφερομένων Συνειδητοποίηση των πραγματικών προβλημάτων Τεχνική Υποστήριξη