Ημερίδα Διαβούλευσης Πέμπτη, 5 Νοεμβρίου η Πανελλαδική Έρευνα για το Επιχειρηματικό Περιβάλλον Ομιλητής: Γιώργος Ναθαναήλ, ΣΕΒ Ελλάδα Φιλική στις Επενδύσεις Κρίσιμες Παρεμβάσεις στο Επιχειρηματικό Περιβάλλον Ανάδοχοι έργου

4 η Πανελλαδική Έρευνα για το Επιχειρηματικό Περιβάλλον Εισαγωγή 1

Η έρευνα περιλάμβανε δύο επιμέρους συνδεδεμένες έρευνες 3 PwC - Remaco Α. Εξειδικευμένη Έρευνα με τίτλο «Εμπόδια στην Επιχειρηματικότητα: Η Άποψη των Επιχειρήσεων» Β. Έρευνα Γνώμης – Βαρόμετρο για τη «Μέτρηση της Ποιότητας των Δημόσιων Υπηρεσιών» Η έρευνα πραγματοποιήθηκε πανελλαδικά μεταξύ 29 Μαΐου και 20 Ιουλίου 2015 σε δείγμα 2002 επιχειρήσεων και επαγγελματικών φορέων.

4 η Πανελλαδική Έρευνα για το Επιχειρηματικό Περιβάλλον Α. Εξειδικευμένη Έρευνα «Εμπόδια στην Επιχειρηματικότητα: Η Άποψη των Επιχειρήσεων» 2

Σημαντικός ο βαθμός δυσκολίας για τις επιχειρήσεις στην Ταχύτητα Απονομής Δικαιοσύνης 5 PwC - Remaco Μεγάλη Δυσκολία Καμία Δυσκολία Μεταβολή +2,3% +5,0% +13,5% -2,4% +5,3% +8,3% +8,8% +2,9% -2,8% +13,3% +6,3% +6,5% +6,9% Βαθμός Δυσκολίας ανά περιοχή επιχειρηματικής δραστηριότητας (2015 και 2014)

Φορολογία και Εργασιακά οι πιο περιοχές όπου έχουμε τη μεγαλύτερη διεπαφή με το Δημόσιο 6 PwC - Remaco Συχνότητα διεπαφής επιχειρήσεων σε περιοχές κατά τους τελευταίους 12 μήνες (2015 και 2014) Συχνότητα διεπαφής 2014 Συχνότητα διεπαφής 2015

Φορολογικά και Ταχύτητα Απονομής Δικαιοσύνης, οι κρίσιμες περιοχές 7 PwC - Remaco ΤΑΔ 4% 6% 12% 14% 10% 8% 16% 2% 44,552,533,51,52 ΑΚ ΕΕ ΕΔ ΕΡΓ ΕΚ ΠΠ ΕΑΔ ΤΕΛ ΧΡ ΦΟΡ ΥΠΔ 1 ΔΣ 7,7% 3,8 Υψηλός Βαθμός Δυσκολίας & Χαμηλή Συχνότητα Αναφοράς Υψηλός Βαθμός Δυσκολίας & Υψηλή Συχνότητα Αναφοράς Χαμηλός Βαθμός Δυσκολίας & Χαμηλή Συχνότητα Αναφοράς Χαμηλός Βαθμός Δυσκολίας & Υψηλή Συχνότητα Αναφοράς Βαθμός Δυσκολίας Βαθμός Δυσκολίας και Βαθμός Διεπαφής ανά Περιοχή Επιχειρηματικής Δράσης (2015) Βαθμός Διεπαφής ΑΚΑναπτυξιακά Κίνητρα ΤΑΔΤαχύτητα Απονομής Δικαιοσύνης ΠΠΠροδιαγραφές και Πιστοποιήσεις ΔΣΔημόσιες Συμβάσεις ΕΑΔΕγκατάσταση - Αδειοδότηση Επιχειρήσεων / Δραστηριοτήτων ΕΕΈλεγχος & Εποπτεία ΕΡΓΕργασιακό περιβάλλον / Εργασιακές σχέσεις, Ασφαλιστικές Εισφορές ΕΚΈρευνα και Καινοτομία ΕΔΕταιρικό Δίκαιο ΤΕΛΕξαγωγές - Εισαγωγές / Τελωνειακές Διαδικασίες ΥΠΔΥποχρεώσεις Πληροφόρησης και Δημοσιότητας ΦΟΡΦορολογία, Εισφορές και Λοιπές Επιβαρύνσεις ΧΡΧρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες / Πρόσβαση σε Χρηματοδότηση

Μείωση του Δείκτη Ευκολίας Επιχειρηματικής Δράσης σε σχέση με το PwC - Remaco Βαθμός Ευκολίας Επιχειρηματικής Δράσης (2015) 2015 Ο δείκτης για το 2015, μειώθηκε κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες Τρόπος Υπολογισμού: Ο Βαθμός Δυσκολίας, ανά περιοχή, διορθώνεται στατιστικά με τη χρήση του Βαθμού Βελτίωσης (αυθόρμητη απάντηση). Στη συνέχεια ο «διορθωμένος» Βαθμός Δυσκολίας σταθμίζεται με τον Βαθμό Διεπαφής, ώστε να προκύψει ο Δείκτης Ευκολίας Επιχειρηματικής Δράσης, ως ο σταθμισμένος μέσος όρος.

Οι συχνές αλλαγές στη νομοθεσία, συνεχίζουν να αποτελούν το σημαντικότερο οριζόντιο πρόβλημα 9 PwC - Remaco Κατάταξη εμποδίων, βάσει του ποσοστού παρατηρήσεων, από το σημαντικότερο στο λιγότερο σημαντικό (2015 και 2014) Ποσοστό παρατηρήσεων

Διαφοροποίηση των Πολύ Μικρών Επιχειρήσεων: Αναφέρουν ως δυσκολότερη περιοχή την Πρόσβαση σε Χρηματοδότηση 10 PwC - Remaco Βαθμός Δυσκολίας ανά περιοχή σε σχέση με το μέγεθος της επιχείρησης (2015) Μικρές επιχειρήσεις Πολύ μικρές Μεσαίες επιχειρήσεις Ανεξαρτήτως μεγέθους επιχείρησης Μεγάλες επιχειρήσεις Ταχύτητα Απονομής Δικαιοσύνης 4,5 Βαθμός Δυσκολίας Ταχύτητα Απονομής Δικαιοσύνης 4,8 Βαθμός Δυσκολίας Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες / Πρόσβαση σε Χρηματοδότηση 4,5 Βαθμός Δυσκολίας Εγκατάσταση - Αδειοδότηση Επιχειρήσεων / Δραστηριοτήτων 4,5 Βαθμός Δυσκολίας Ταχύτητα Απονομής Δικαιοσύνης Εγκατάσταση - Αδειοδότηση Επιχειρήσεων / Δραστηριοτήτων Αναπτυξιακά Κίνητρα

Διαφοροποίηση των Επιχειρήσεων με πανελλαδική παρουσία: Αναφέρουν ως δυσκολότερη περιοχή την «Φορολογία, Εισφορές και λοιπές Επιβαρύνσεις» 11 PwC - Remaco Βαθμός Δυσκολίας σε σχέση με την περιοχή γεωγραφικής δραστηριοποίησης (2015) Φορολογία, Εισφορές και Λοιπές επιβαρύνσεις 4,4 Βαθμός Δυσκολίας Πανελλαδική δραστηριοποίηση Ταχύτητα Απονομής Δικαιοσύνης 4,7 Βαθμός Δυσκολίας Αττική και τουλάχιστον 1-2 Περιφέρειες Ταχύτητα Απονομής Δικαιοσύνης Εγκατάσταση - Αδειοδότηση Επιχειρήσεων / Δραστηριοτήτων 4,5 Βαθμός Δυσκολίας Αττική Ταχύτητα Απονομής Δικαιοσύνης 4,4 Βαθμός Δυσκολίας Περιφέρεια (εκτός Αττικής)

Η άποψη των συμμετεχόντων – Ειδική ερώτηση ανά περιοχή επιχειρηματικής δραστηριότητας (1/3) 12 PwC - Remaco Κυριότερα ευρήματα ειδικών ερωτήσεων, στις περιοχές επιχειρηματικής δραστηριότητας ,7% των συμμετεχόντων συμφώνησε ότι σε μεγάλο / πολύ μεγάλο βαθμό, η ποιότητα του νομοθετικού έργου και η εφαρμογή του από τη δημόσια διοίκηση οδηγούν στη δημιουργία διαφορών που αυξάνουν τον αριθμό των υποθέσεων στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης Ταχύτητα Απονομής Δικαιοσύνης 47,5% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι η δημιουργία νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας θα συμβάλει στον ενιαίο σχεδιασμό και την ουσιαστική παρακολούθηση της εφαρμογής των χρηματοδοτικών εργαλείων, ώστε να διασφαλίσει την αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του από τις επιχειρήσεις σε μεγάλο / πολύ μεγάλο βαθμό Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες / Πρόσβαση σε Χρηματοδότηση 48,3% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι η εφαρμογή του νέου Νόμου Πλαισίου για την αδειοδότηση θα απλοποιήσει και θα επιταχύνει τις διαδικασίες αδειοδότησης των επιχειρήσεων σε μέτριο βαθμό Εγκατάσταση – Αδειοδότηση Επιχειρήσεων / Δραστηριοτήτων 51,4% των συμμετεχόντων συμφωνεί / συμφωνεί απόλυτα με την επέκταση της έκδοσης του ετήσιου φορολογικού πιστοποιητικού για χρήσεις και μετά το 2015 Φορολογία, Εισφορές και Λοιπές Επιβαρύνσεις «Εχουμε ένα πρόβληαμα στην παρουσίαση Οι περισσότερες απαντήσεις είναι στο 50%, το οποίο το καταλαβαίνουν ότι οι άλλοι μισοί δεν συμφωνούν. Ετσι τα συμπεράσματα δεν είναι χρήσιμα. Θέλει δουλειά. Κ αι ίσως ειπλεκτική παρουσίαση. Ισως πρέπειι να παρουσιάσουμε και τις τριες απαντήσεις με πσοσοστά»

Η άποψη των συμμετεχόντων – Ειδική ερώτηση ανά περιοχή επιχειρηματικής δραστηριότητας (2/3) 13 PwC - Remaco Κυριότερα ευρήματα ειδικών ερωτήσεων, στις περιοχές επιχειρηματικής δραστηριότητας ,7% των συμμετεχόντων θεωρεί ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο για την έρευνα και την καινοτομία μπορεί να συνεισφέρει σε ελάχιστο βαθμό στην τόνωση της καινοτομίας, της επιχειρηματικότητας και της ανάπτυξης. Έρευνα και Καινοτομία 54,3% των συμμετεχόντων υποστηρίζει ότι η εφαρμογή των ευρωπαϊκών / διεθνών προδιαγραφών στα προϊόντα ή στις υπηρεσίες, καθώς και η πιστοποίηση συμμόρφωσης από διαπιστευμένους φορείς, συνέβαλαν σε μεγάλο / πολύ μεγάλο βαθμό στη βελτίωση της θέσης τους στην εσωτερική και διεθνή αγορά Προδιαγραφές και Πιστοποιήσεις 40% των συμμετεχόντων αναφέρουν ότι έχουν αυξηθεί οι καθυστερήσεις στη διενέργεια του ελέγχου υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων και στην καταβολή των ενισχύσεων των επενδύσεων, κατά τους τελευταίους 12 μήνες Αναπτυξιακά Κίνητρα 44,2% θεωρεί ότι η εφαρμογή των θεσμικών αλλαγών που επέφερε ο Ν. 4281/2014 θα συμβάλει σε μέτριο βαθμό στην απλοποίηση των διαδικασιών δημόσιων προμηθειών για τις επιχειρήσεις Δημόσιες Συμβάσεις «Εχουμε ένα πρόβληαμα στην παρουσίαση Οι περισσότερες απαντήσεις είναι στο 50%, το οποίο το καταλαβαίνουν ότι οι άλλοι μισοί δεν συμφωνούν. Ετσι τα συμπεράσματα δεν είναι χρήσιμα. Θέλει δουλειά. Κ αι ίσως ειπλεκτική παρουσίαση. Ισως πρέπειι να παρουσιάσουμε και τις τριες απαντήσεις με πσοσοστά»

Η άποψη των συμμετεχόντων – Ειδική ερώτηση ανά περιοχή επιχειρηματικής δραστηριότητας (3/3) 14 PwC - Remaco Κυριότερα ευρήματα ειδικών ερωτήσεων, στις περιοχές επιχειρηματικής δραστηριότητας ,6% των συμμετεχόντων αναφέρει ότι η λειτουργία του ΓΕΜΗ συμβάλει σε μέτριο βαθμό στην απλοποίηση και στην ταχύτερη διεκπεραίωση, σύσταση, λειτουργία και λύση των επιχειρήσεων Εταιρικό Δίκαιο 60,0% αναφέρει ότι η Δημόσια Διοίκηση έχει προωθήσει δράσεις για την αντιμετώπι- ση της αδήλωτης εργασίας από ελάχιστα έως καθόλου Εργασιακό περιβάλλον, Ασφαλιστικές Εισφορές 48,4% των συμμετεχόντων διαφωνεί / διαφωνεί απόλυτα με την άποψη ότι η Δημόσια Διοίκηση έχει αναλάβει τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου Εξαγωγές – Εισαγωγές / Τελωνειακές Διαδικασίες 70,2% των συμμετεχόντων συμφωνεί ότι η ανάθεση υπηρεσιών σε εξωτερικούς πιστοποιημένους φορείς (outsourcing) θα συνέβαλε σε μεγάλο / πολύ μεγάλο βαθμό στη βελτίωση του συστήματος ελέγχου και εποπτείας Έλεγχος και Εποπτεία 38,9% των συμμετεχόντων πιστεύει ότι η Δημόσια Διοίκηση έχει επιλύσει σε μέτριο βαθμό την έλλειψη επικοινωνίας – διαλειτουργικότητας των επιμέρους πληροφοριακών συστημάτων και βάσεων Υποχρεώσεις Πληροφόρησης και Δημοσιότητας «Εχουμε ένα πρόβληαμα στην παρουσίαση Οι περισσότερες απαντήσεις είναι στο 50%, το οποίο το καταλαβαίνουν ότι οι άλλοι μισοί δεν συμφωνούν. Ετσι τα συμπεράσματα δεν είναι χρήσιμα. Θέλει δουλειά. Κ αι ίσως ειπλεκτική παρουσίαση. Ισως πρέπειι να παρουσιάσουμε και τις τριες απαντήσεις με πσοσοστά»

4 η Πανελλαδική Έρευνα για το Επιχειρηματικό Περιβάλλον Β. Έρευνα Γνώμης – Βαρόμετρο για τη «Μέτρηση της Ποιότητας των Δημόσιων Υπηρεσιών» 3

16 PwC - Remaco Τι είναι και τι μετράει ο Δείκτης Συνολικής Ικανοποίησης

Επιδείνωση του Δείκτη Συνολικής Ικανοποίησης 17 PwC - Remaco Μεταβολή του Δείκτη Συνολικής Ικανοποίησης (2015 σε σχέση με το 2014) Χαμηλή Ικανοποίηση Υψηλή Ικανοποίηση ,857,1 Δυσαρεστημένοι (0 – 42,8) Ικανοποιημένοι (57,2 -100) Ούτε ικανοποιημένοι (42,9 – 57,1) Ούτε δυσαρεστημένοι Επιδείνωση (- 4,5%) 4 (2014) 42 (2015) Μείωση του δείκτη κατά 2 μονάδες (4,5%) σε σχέση με το 2014 και μετατόπιση στην περιοχή χαμηλής ικανοποίησης.

Τι τροφοδοτεί τη χαμηλή ικανοποίηση των επιχειρήσεων; 18 PwC - Remaco Δείκτες Ποιότητας (2015) 100 Δείκτης Αξιοπιστίας Δείκτης Εξυπηρέτησης Δείκτης Εμπιστοσύνης Δείκτης Ενδιαφέροντος Δείκτης Υποδομών 42 (2014) Επιδείνωση (-2) 46 (2014) (2014) (2014) Δυσαρεστημένοι Ούτε ικανοποιημένοι) Ούτε δυσαρεστημένοι Ικανοποιημένοι (2014) Επιδείνωση (-2)Επιδείνωση (-1)Επιδείνωση (-4)Επιδείνωση (-3)

Τα ΚΕΠ παραμένουν ο πιο αποτελεσματικός Δημόσιος Φορέας 19 PwC - Remaco Ικανοποίηση από ποιότητα Δημόσιων Φορέων (2015 και 2014) και κατανομή συναλλαγών

Πιο ικανοποιημένες παρουσιάζονται οι Μεγάλες Επιχειρήσεις 20 PwC - Remaco Δείκτης Συνολικής Ικανοποίησης, με βάση το μέγεθος της επιχείρησης (2015) Μέγεθος Εταιρείας Μεγάλες: πάνω από 250 άτομα Μεσαίες: άτομα Μικρές: άτομα Πολύ Μικρές: μέχρι 9 άτομα Χαμηλή Ικανοποίηση Υψηλή Ικανοποίηση ,857,1 Δυσαρεστημένοι Ούτε ικανοποιημένοι) Ούτε δυσαρεστημένοι Ικανοποιημένοι Μεσαίες 39 Πολύ Μικρές 40 Μεγάλες 4545 Μικρές 4343

Σημαντική μείωση συνολικής ικανοποίησης για τις πολύ μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις 21 PwC - Remaco Μεταβολή Δείκτη Συνολικής Ικανοποίησης (κατηγοριοποίηση επιχειρήσεων με βάση το μέγεθος)

Πιο ικανοποιημένες παρουσιάζονται οι Επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Περιφέρεια 22 PwC - Remaco Δείκτης Συνολικής Ικανοποίησης με βάση τη γεωγραφική παρουσία των επιχειρήσεων Πανελλαδικά 42 Αττική 4242 Περιφέρεια 4 Αττική και τουλάχιστον 1-2 άλλες περιφέρειες 39 Χαμηλή Ικανοποίηση Υψηλή Ικανοποίηση ,857,1 Δυσαρεστημένοι Ούτε ικανοποιημένοι) Ούτε δυσαρεστημένοι Ικανοποιημένοι

Σημαντική μείωση συνολικής ικανοποίησης για τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Αττική 23 PwC - Remaco Μεταβολή Δείκτη Συνολικής Ικανοποίησης (κατηγοριοποίηση επιχειρήσεων με βάση τη γεωγραφική τους παρουσία)

Σημαντικές διαφοροποιήσεις στην ικανοποίηση ανάμεσα στους κλάδους της ελληνικής οικονομίας 24 PwC - Remaco Δείκτης Συνολικής Ικανοποίησης με βάση τον κλάδο δραστηριοποίησης των επιχειρήσεων 40 Κατασκευές3 Χαμηλή Ικανοποίηση Υψηλή Ικανοποίηση ,857,1 Μεταποιητικές βιομηχανίες 46 Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες 42 Υγεία 28 Χονδρικό & Λιανικό εμπόριο 48 Μεταφορές & Logistics 37 Παροχή υπηρεσιών Πληροφορική 34 Ξενοδοχεία 63 Εκπαίδευση 49 Ιχθυοκαλλιέργειες 49 Ορυχεία Καύσιμα & Ενέργεια Υψηλή Αντιπροσωπευτικότητα Μέτρια Αντιπροσωπευτικότητα Χαμηλή Αντιπροσωπευτικότητα

Μείωση συνολικής ικανοποίησης για τις Κατασκευές και το Εμπόριο 25 PwC - Remaco Μεταβολή Δείκτη Συνολικής Ικανοποίησης (κατηγοριοποίηση επιχειρήσεων με βάση τον κλάδο δραστηριοποίησής τους) (36-63) Δείκτης Συνολικής Ικανοποίησης 60 (20-37) (53-46) (42-33) (44-40) (48-37) (41-34) (38-28) (37-42) (66-49) 7070 Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες Ξενοδοχεία Παροχή Υπηρεσιών Χονδρικό & Λιανικό Εμπόριο Πληροφορική Υγεία Καύσιμα & Ενέργεια Ιχθυοκαλλιέργειες Μεταφορές & Logistics Μεταποιητικές Κατασκευές Εκπαίδευση Ορυχεία (53) (48) (49) Υψηλή Αντιπροσωπευτικότητα Μέτρια Αντιπροσωπευτικότητα Χαμηλή Αντιπροσωπευτικότητα

Μικρή βελτίωση του Δείκτη Διαφάνειας, ο οποίος παραμένει στην «κόκκινη» περιοχή 26 PwC - Remaco Αποτελέσματα Δείκτη Διαφάνειας (2014) Βελτίωση (+2) «Οι Δημόσιες Υπηρεσίες λειτουργούν με διαφανείς και ξεκάθαρες διαδικασίες;» (από (1) Διαφωνώ Απόλυτα έως (7) Συμφωνώ απόλυτα)

Χαμηλός βαθμός ικανοποίησης και χαμηλή βαθμολόγηση της διαφάνειας για Υγεία, Κατασκευές, Υπηρεσίες και Εμπόριο 27 Δείκτης ικανοποίησης σε σχέση με τον Δείκτη Διαφάνειας Υψηλή Ικανοποίηση & Χαμηλή Διαφάνεια Υψηλή Ικανοποίηση & Διαφάνεια Χαμηλή Ικανοποίηση & Υψηλή Διαφάνεια Χαμηλή Ικανοποίηση & Διαφάνεια Συνολική Ικανοποίηση (0-100) Διαφάνεια (0-100) 38 Δείκτης Διαφάνειας Δείκτης Ικανοποίησης Χρηματοπιστωτικές Υπηρεσίες Ξενοδοχεία Παροχή Υπηρεσιών Χονδρικό & Λιανικό Εμπόριο Πληροφορική Υγεία Καύσιμα & Ενέργεια Ιχθυοκαλλιέργειες Μεταφορές & Logistics Μεταποιητικές Κατασκευές Εκπαίδευση Ορυχεία

Προφίλ Έρευνας 4 4 η Πανελλαδική Έρευνα για το Επιχειρηματικό Περιβάλλον

Ανάλυση Συμμετεχόντων (1/2) 29 PwC - Remaco 2,5%3,5%4,5% 1,5% 34,5% 19%11% Παροχή Υπηρεσιών Πληροφορική Υγεία Κατασκευές Χρηματοπιστω- τικές Επιχειρήσεις Μεταφορές & Logistics Εκπαίδευση Ορυχεία Ξενοδοχεία Χονδρικό και Λιανικό Εμπόριο Μεταποιητικές Βιομηχανίες Καύσιμα & Ενέργεια 7% 4% 5% Ιχθυοκαλλιέργειες 4,5% Ανάλυση συμμετεχόντων ανά κλάδο δραστηριοποίησης, ανά μέγεθος επιχείρησης 20% Μεγάλες επιχειρήσεις 25% Μεσαίες επιχειρήσεις 30% Μικρές επιχειρήσεις 25% Πολύ μικρές επιχειρήσεις > < 10 Συμμετέχοντες ανά κλάδο δραστηριοποίησης Συμμετέχοντες ανά μέγεθος επιχείρησης

Ανάλυση Συμμετεχόντων (2/2) 30 PwC - Remaco Γεωγραφική κατανομή συμμετεχόντων 48%48% 13,5% 4,9% 4,5% 4,1% 4,8% 4,2% 2,2% 4,6% 3,4% 2,4% 1,4% 1,8% - % ΑΕΠ (ΕΛ.ΣΤΑΤ: 2010)

Ευχαριστώ Ανάδοχοι έργου   ! !