" ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΟΥΚΑΜΙΣΟ... ΑΔΕΙΑΝΟ ;". ΠΡΟΣΕΓΓΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ – ΚΑΤΑΚΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ Ελένη Μαργαρού, Φιλόλογος Άννα Ματσιώρη, Οικονομολόγος ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, Ομάδα ανάπτυξης ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 2  Αξιοποιώντας τις τεχνικές και τα μέσα της κινηματογραφικής αφήγησης, η πρακτική εισάγει με καινοτόμο τρόπο τους μαθητές /- τριες στο θέμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βοηθώντας τους / τις να κατακτήσουν βιωματικά γνώσεις πολιτικής παιδείας και γλώσσας, αλλά και ποικίλες άλλες δεξιότητες.  Αξιοποιούν τον Παγκόσμιο Ιστό για να διερευνήσουν οι ίδιοι την ιστορία, τη δομή, τα προβλήματα και τις προοπτικές της Ε. Ε.  Ασκούνται στον κριτικό σχολιασμό, την αξιολόγηση, επιλογή και ιεράρχηση των πληροφοριών που αντλούν.  Αποτυπώνουν τις σκέψεις και τους προβληματισμούς τους σε μία κινηματογραφική ταινία μικρού μήκους.  Την υποτιτλίζουν στην αγγλική γλώσσα.  Συνεργάζονται σε ομάδες.  Αναλαμβάνουν ταυτόχρονα και την ατομική ευθύνη της συνεπούς και ουσιαστικής συμμετοχής.  Χρησιμοποιούν ποικίλα λογισμικά ( Premier, Audacity, Format Factory, Movie Maker ) και ασκούνται εν γένει στα μέσα της ψηφιακής αφήγησης.  Σημαντική η αρωγή του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς ( Πρόγραμμα YouthActiv).  Η συγκεκριμένη πρακτική υλοποιείται στη Β΄ Λυκείου, στα μαθήματα των Αρχών Οικονομίας ( Πολιτικής Παιδείας πλέον ) και της Νεοελληνικής Γλώσσας.  Με τις αναγκαίες προσαρμογές, μπορεί να εφαρμοστεί στα μαθήματα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Ιστορίας της Γ΄ Λυκείου, στο μάθημα της Αγγλικής Γλώσσας κάθε λυκειακής τάξης, στο πλαίσιο ενός project ή ενός Ομίλου.

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ 3

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ & ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Σχεδιασμός Εξασφάλιση της υποστήριξης του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς, μέσω της συμμετοχής μας στο Πρόγραμμα YouthActiv. Επιμόρφωση των υπεύθυνων εκπαιδευτικών (Πρόγραμμα Jean Monnet “Learning EU at Schools” - Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας Jean Monnet του Πανεπιστημίου Αθηνών). Διερεύνηση των εκπαιδευτικών αναγκών μαθητών/τριών μέσω ερωτηματολογίου. Εξασφάλιση χρήσης Εργαστηρίου Υπολογιστών, σχολικού Αμφιθεάτρου και βιντεοπροβολέα για τις προβολές στη σχολική αίθουσα. Εξασφάλιση αναγκαίου τεχνολογικού και ψηφιακού εξοπλισμού ( κάμερα λήψης και λογισμικά Premier, Audacity, Format Factory, Movie Maker) για τη δημιουργία ταινίας και ντοκιμαντέρ. Αξιοποίηση του Ομίλου Οικονομίας και Κινηματογράφου του σχολείου για τη δημιουργία της ταινίας. Προφανής προϋπόθεση για την υλοποίηση της πρακτικής, η κάποια εξοικείωση των μαθητών /- τριών με τις αρχές της ομαδοσυνεργατικής δουλειάς και με τη χρήση Η / Υ. Διδακτικοί στόχοι Να γνωρίσουν οι μαθητές /- τριες ολιστικά και σε βάθος την Ε. Ε. ( πορεία, δομή, προβλήματα, προοπτικές ) Να εξοικειωθούν με τις νέες ψηφιακές μορφές έκφρασης ( κινηματογράφο, βίντεο, πολυμέσα, διαδίκτυο ), τη γλώσσα των εικόνων, τις τεχνικές της κινηματογραφικής αφήγησης. Να ασκηθούν στη χρήση των κατάλληλων για τη δημιουργία μιας κινηματογραφικής ταινίας ψηφιακών μέσων. Να εθιστούν στη διαχείριση της πληροφορίας με κριτική σκέψη, στην αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων που λαμβάνουν από ποικίλες πηγές. Να εθιστούν σε πρακτικές συνεργατικής μάθησης. 4

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ 5

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΗΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ Περιβάλλον – Πλαίσιο Η εκπαιδευτική πρακτική υλοποιήθηκε σε ώρες διδασκαλίας των μαθημάτων Αρχές Οικονομίας, Πολιτική και Δίκαιο και Νεοελληνική Γλώσσα, κυρίως, όμως, στις ώρες λειτουργίας του Ομίλου Οικονομίας και Κινηματογράφου. Επιπλέον απαιτήθηκαν ώρες εκτός ωρολογίου προγράμματος για γυρίσματα, μοντάζ κλπ. Συμμετείχαν συνολικά οι 50 μαθητές και μαθήτριες της Β΄ τάξης του Πρότυπου Πειραματικού Λυκείου του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Αργότερα, στη δημιουργία της κινηματογραφικής ταινίας, ενεπλάκησαν μαθητές και μαθήτριες και της Γ΄ Λυκείου που συμμετείχαν στον ' Ομιλο Οικονομίας και Κινηματογράφου. Κατά την 1 η και 2 η δ. ώ. χρησιμοποιήθηκε το Αμφιθέατρο του σχολείου, κατόπιν το Εργαστήριο Πληροφορικής και η σχολική αίθουσα. Τάξη  Β΄ Λυκείου Διάρκεια  Δεκαέξι διδακτικές ώρες.  Έξι ώρες Ημερίδας που διοργανώθηκε.  Οι ώρες λειτουργίας του Ομίλου Οικονομίας και Κινηματογράφου κατά τους μήνες Απρίλιο και Μάιο.  Ώρες εκτός σχολικού ωραρίου για τα γυρίσματα της ταινίας. Ρόλος Διδάσκοντα Ενθαρρυντικός, υποστηρικτικός, συμβουλευτικός, διευκολυντικός, συντονιστικός, διαμεσολαβητικός, μέντωρ, επιμελητής περιεχομένου ( curator ), τεχνική υποστήριξη. 6

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ 7 Α΄ φάση : Αφόρμηση 1 η – 2 η δ. ώ. ( τάξη : Β΄ Λυκείου, μάθημα : Νεοελληνική Γλώσσα, χώρος : αμφιθέατρο σχολείου, υλικοτεχνικός εξοπλισμός : ένας Η / Υ με σύνδεση στο διαδίκτυο και ένας βιντεοπροβολέας ) - Διερεύνηση απόψεων και στάσεων μαθητών /- τριών σε σχέση με την Ε.E. μέσω ερωτηματολογίου. - Αρχική, στοιχειώδης ενημέρωση για τους στόχους, τα συστατικά και την ιστορία της Ε. Ε. με αφόρμηση επιλεγμένα αποσπάσματα από βίντεο. Β΄ φάση : Οικοδόμηση της γνώσης 3 η -4 η, 5 η – 6 η, 7 η – 8 η, 9 η -10 η δ. ώ. ( μαθήματα : Ν. Γλώσσα - 2 δ. ώ, Αρχές Οικονομίας - 2 δ. ώ., Πολιτική και Δίκαιο - 4 δ. ώ., συνεχόμενα δίωρα ανά μάθημα, χώρος : εργαστήριο Η / Υ,) και 6 ωρη σχετική Ημερίδα. - Οι μαθητές / τριες, χωρισμένοι σε ομάδες, υλοποίησαν εργασίες ανατρέχοντας κυρίως στους επίσημους δικτυακούς τόπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ( μέθοδος project). - Πραγματοποιήθηκε Ημερίδα στο χώρο του σχολείου (28/03/2014), με συνδιοργανωτές το Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς, στο πλαίσιο του προγράμματος YouthActiv. 9 η – 10 η και 11 η - 12 η δ. ώ. ( μαθήματα : Νεοελληνική Γλώσσα και Πολιτική και Δίκαιο, συνεχόμενα δίωρα, χώρος : εργαστήριο Η / Υ, σχολική αίθουσα ) - Οι ομάδες παρουσίασαν το αποτέλεσμα της δουλειάς τους.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ 8 Γ΄ φάση : Έκφραση – Εφαρμογή 13 η – 14 η δ. ώ. ( μάθημα : Αρχές Οικονομίας ) και Οι ώρες λειτουργίας του Ομίλου Οικονομίας και Κινηματογράφου ( δίμηνο Απριλίου - Μαΐου ) - Με τη διαδικασία της ιδεοθύελλας αποφασίστηκε η δημιουργία κινηματογραφικής ταινίας μικρού μήκους με τίτλο : « Για ένα πουκάμισο … αδειανό ;», η οποία εκφράζει τις σκέψεις και τους προβληματισμούς των μαθητών / τριών για το μέλλον της Ε. Ε. και τη θέση της Ελλάδας σε αυτή. - Η συγγραφή του σεναρίου έγινε με τη μέθοδο Jigsaw και την τεχνική της δημιουργικής γραφής. - Για τη δημιουργία της ταινίας αξιοποιήθηκε το παιχνίδι ρόλων. Σε ένα υποτιθέμενο " σχολείο της Ευρώπης ", οι μαθητές / τριες επέλεξαν να εκπροσωπήσουν ο καθένας έναν " μαθητή ", ένα κράτος - μέλος, με τρόπο ώστε ο χαρακτήρας να παραπέμπει πράγματι στο αντίστοιχο κράτος - μέλος και οι μεταξύ τους σχέσεις να απηχούν πράγματι τη σημερινή εικόνα της Ευρώπης. - Στην ταινία ενεπλάκησαν μέλη του Συλλόγου Διδασκόντων, που ανέλαβαν τους ρόλους ενηλίκων. - Η ταινία δημιουργήθηκε αποκλειστικά από τους μαθητές / τριες, οι οποίοι, αφού μελέτησαν τις πρακτικές δημιουργίας μιας κινηματογραφικής ταινίας, ανέλαβαν ρόλους ( σκηνοθέτη, διευθυντή φωτογραφίας, ηχολήπτη, υπεύθυνου μοντάζ, ηθοποιού, υπεύθυνου μεταγλώττισης στην αγγλική γλώσσα κ. λπ.). - Στο Διαγωνισμό του Προγράμματος “ YouthActiv ” η ταινία απέσπασε το πρώτο βραβείο. - Ομάδα μαθητών, παράλληλα με την ταινία, δημιούργησαν ντοκιμαντέρ με τίτλο « Η Ευρωπαϊκή Ένωση στις ζωές των νέων » (

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ 9 Η πρώτη ημέρα στο σχολείο της κυρίας Ευρώπης βρίσκει τους μαθητές να διεκδικούν το βραβείο του καλύτερου σχολείου παγκοσμίως, τη μαθήτρια Ουκρανία να επιδιώκει τη μετεγγραφή της στο συγκεκριμένο σχολείο και τους γονείς της Αμέρικα και Βλαδίμηρο Ρωσίδη να διαπληκτίζονται μπροστά στα « έκπληκτα » μάτια της Διευθύντριας, κ. Ευρώπης. Στο προαύλιο εμφανίζεται η καινούργια μαθήτρια Σλοβενία με την ξαδέρφη της Κροατία, η οποία δεν τυγχάνει και της καλύτερης υποδοχής από τη μαθήτρια Ολλανδία. Ανάλογη αντιμετώπιση επιφυλάσσουν η Δανία και η Αγγλία (Jason) στους νέους μαθητές Βούλγαρο και Ρουμανίδη. Λίγο πιο πέρα ο εξωσχολικός Μουράτ παρενοχλεί τη μαθήτρια Άντζελα, η οποία υποστηρίζεται από το φίλο και συμμαθητή της Φρανσουά. Την ίδια στιγμή φτάνει, αργοπορημένος για ακόμα μια φορά, ο μαθητής Αλέξανδρος Ελληνιάδης και δέχεται την επίπληξη της κ. Ευρώπης, η οποία τον προειδοποιεί πως ανέχεται τη συμπεριφορά του για τελευταία φορά. Στη συνέχεια, υπαινισσόμενη τις σχέσεις των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη θέση της Ελλάδας σε αυτή, η ταινία παρακολουθεί τις εντάσεις μεταξύ των μαθητών του σχολείου και κυρίως του Αλέξανδρου, του Αλεσάντρο και του Αλεχάντρο με την Άντζελα, τον Φρανσουά, την Ολλανδία και τη Φινλανδία, καθώς προσπαθούν όλοι μαζί, παρουσία της κ. Ευρώπης, να συνεργαστούν και να προετοιμαστούν για το διαγωνισμό.

10 Η ταινία έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα : Η ταινία έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα :

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ 11

ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Για την Ε. Ε.  Ο επίσημος ιστότοπος της Ε. Ε.  Ο διαδικτυακός τηλεοπτικός σταθμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,  Ο Εθνικός Συσσωρευτής Εκπαιδευτικού Περιεχομένου  Ιστορικό Αρχείο της ΕΡΤ 12 Για τη δημιουργία κινηματογραφικής ταινίας :  9%CE%9F.pdf 9%CE%9F.pdf Υποστηρικτικό υλικό για τη δημιουργία ταινίας μικρού μήκους από τη Δ / νση Πρωτοβάθμιας Εκπ / σης Σερρών  cf87ceb1cf81ceb9cf84ceaccebaceb7cf82_ceb4ceb7cebcceb9cebfcf85cf81ceb3ceafceb1- cf84ceb1ceb9cebdceb9.pdf cf87ceb1cf81ceb9cf84ceaccebaceb7cf82_ceb4ceb7cebcceb9cebfcf85cf81ceb3ceafceb1- cf84ceb1ceb9cebdceb9.pdf Οδηγός για τη δημιουργία ταινιών σε σχολεία  Τα είδη των πλάνων

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ 13

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ 14 Η εφαρμογή της συγκεκριμένης ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής και η αξιοποίηση του συγκεκριμένου ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου έδωσαν στους μαθητές την ευκαιρία : - να γνωρίσουν βιωματικά τα ψηφιακά μέσα κινηματογραφικής αφήγησης. - Να γνωρίσουν, να αποκωδικοποιήσουν και να χρησιμοποιήσουν οι ίδιοι /- ες τη γλώσσα των εικόνων. - Να μάθουν πώς μπορούν από αποκλειστικά καταναλωτές να μετατραπούν σε δημιουργούς ψηφιακών μηνυμάτων. - Να ασκηθούν σε πρακτικές ψηφιακής δημιουργικής γραφής. - Να πλοηγηθούν στον επίσημο ιστότοπο της Ε. Ε. στην προσπάθειά τους να ενημερωθούν ως υπεύθυνοι ευρωπαίοι πολίτες για το πλαίσιο λειτουργίας των θεσμών της, τα δικαιώματα και τις δυνατότητες των πολιτών της. - Να επιχειρήσουν εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας με τους, συνομήλικους τους και μη, συν - εταίρους τους στην Ένωση, για να συζητήσουν τα προβλήματα και τους προβληματισμούς τους για το παρόν και το μέλλον της. - Να εθιστούν στο να συνεργάζονται εποικοδομητικά για την ευόδωση ενός στόχου τόσο σύνθετου όσο η δημιουργία μίας κινηματογραφικής ταινίας, όπου η ατομική συνεπής και υπεύθυνη συνεισφορά του κάθε μέλους της ομάδας καθορίζει την ποιότητα συνολικά του αποτελέσματος. - Να συνειδητοποιήσουν ότι μπορούμε να αντλήσουμε γνώση από ποικίλες πηγές, με ποικίλους τρόπους και μέσα, με πρακτικές ευχάριστες και δημιουργικές, και ότι το σχολείο μπορεί με λίγη φαντασία και ειλικρινή συνεργασία εκπαιδευτικών και μαθητών να αποτελέσει τον χώρο γι ' αυτό.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ 15 Οι μαθητές Λειτούργησαν ως υ π εύθυνοι ερευνητές αλλά και ως υ π εύθυνοι και ενεργοί π ολίτες. Συνεργάστηκαν ε π οικοδομητικά με εκ π αιδευτικούς και μέλη της π ανε π ιστημιακής κοινότητας και διαχειρίστηκαν τη συνεργασία αυτή με ωριμότητα. Συμμετείχαν στην όλη διαδικασία με ιδιαίτερη διάθεση και π ροθυμία. Αισθάνθηκαν υ π ερήφανοι για το α π οτέλεσμα και την α π ήχηση της δουλειάς τους. Οι εκ π αιδευτικοί Εμ π λούτισαν τις γνώσεις τους. Εξοικειώθηκαν με ψηφιακά μέσα και εκ π αιδευτικούς ιστότο π ους. Συνεργάστηκαν γόνιμα με τους μαθητές /- τριες. Άντλησαν ικανο π οίηση α π ό τη συμμετοχή τους στη συγκεκριμένη π ρακτική. Το σχολείο Ξέφυγε α π ό το συμβατικό π λαίσιο λειτουργίας. Λειτούργησε ως θύλακας δημιουργικής συνεργασίας εκ π αιδευτικών και μαθητών, ανοιχτός στην το π ική και διαδικτυακή κοινότητα.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ - ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ 16 Καινοτομίες π ρακτικής Προσεγγίζει διαθεματικά και διε π ιστημονικά το ζήτημα της Ε. Ε., χρησιμο π οιώντας καινοτόμες διδακτικές π ροσεγγίσεις και στρατηγικές π ου κινητο π οιούν τους μαθητές / τριες, π ροάγουν την ενεργό συμμετοχή και την αλληλε π ίδραση και διευκολύνουν τη δημιουργία συνθηκών μάθησης και έρευνας. Αξιο π οιεί π αιδαγωγικά την κινηματογραφική δημιουργία και ε π ιστρατεύει τα μέσα της κινηματογραφικής αφήγησης για την κατάκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων. Εντάσσει στο Λύκειο την ευρω π αϊκή διάσταση της εκ π αίδευσης, τόσο μέσω της βιωματικής και ενεργούς μάθησης, όσο και μέσα α π ό τη λειτουργική ενσωμάτωση και ένταξη των νέων τεχνολογιών της π ληροφορίας και της ε π ικοινωνίας στην εκ π αιδευτική διαδικασία.

ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΑΝΟΙΧΤΕΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ / ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ, ΓΕΝΙΚΕΥΣΗ, ΕΠΕΚΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ Σχέση με άλλες ανοιχτές εκπαιδευτικές πρακτικές Συνδυάζει ποικίλα μέσα που καταλήγουν σε ποικίλα και ουσιαστικά μαθησιακά αποτελέσματα, σε μια σχολική τάξη ανοιχτή και δρώσα. Υιοθετεί το σκεπτικό του εκπαιδευτικού προγράμματος " Πάμε σινεμά " Εντάσσει τον κινηματογράφο στην εκπαιδευτική διαδικασία ως μέσο μάθησης και όχι ως αφορμή για σχολιασμό. 17 Αξιοποίηση, Γενίκευση, Επεκτασιμότητα Μπορεί να εφαρμοστεί : στα μαθήματα : Πολιτική Παιδεία Α΄ Λυκείου ( Ενότητα : «Η συμπολιτεία – Η Ευρωπαϊκή Ένωση») Πολιτική Παιδεία Β΄ Λυκείου ( Κεφάλαιο : « Θεσμοί και Πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ») Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου (Θεματικός Κύκλος: Ευρωπαϊκή Ένωση) Ιστορία Γ΄ Λυκείου ( Ενότητα : Η πορεία προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση : πραγματικότητες και προοπτικές ) Αγγλική Γλώσσα κάθε λυκειακής τάξης στο πλαίσιο ενός project ή ενός Ομίλου. Η διαδικασία δημιουργίας κινηματογραφικής ταινίας μπορεί να ενταχθεί σε οποιοδήποτε διδακτικό αντικείμενο, σε οποιαδήποτε μορφή τυπικής, ημιτυπικής και άτυπης πρακτικής γραμματισμού.

ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΗΚΕ 18 Πρόσθετο υλικό που αξιοποιήθηκε Βιβλία – Περιοδικά Βαλιαντή, Σ. – Κουτσελίνη, Μ. (2006) Επαναπροσδιορισμός του Αναλυτικού Προγράμματος στη σύγχρονη κοινωνία της γνώσης και της κοινωνικής συνοχής. Πρακτικά 9 ου Συνεδρίου Παιδαγωγικής Εταιρείας Κύπρου. Colander, D. (1991) A consideration of the Economics Major in America Higher Education, Journal of Economic Education, Summer: Courau, S. (2000). Τα βασικά εργαλεία του εκπαιδευτή ενηλίκων, Αθήνα : Μεταίχμιο. Ευρωπαϊκή Επιτροπή (2000). Προς μια ευρωπαϊκή διάσταση εκπαίδευσης και ενεργού συμμετοχής του πολίτη, Λουξεμβούργο. Frey, K. (1986). Η μέθοδος «project». Μια μορφή συλλογικής εργασίας στο σχολείο. Παιδαγωγική και Εκπαίδευση 14, Θεσσαλονίκη : Αφοί Κυριακίδη. Ματσαγκούρας, Η. (2002). Η Διαθεματικότητα στη Σχολική Γνώση, Αθήνα : Γρηγόρης. Ματσαγγούρας, Η. (2002). Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία και Μάθηση, Αθήνα : Γρηγόρης. Μπάλιας, Σ. (2008). Ενεργός πολίτης και εκπαίδευση, Αθήνα : εκδ. Παπαζήσης. Παντίδης, Σ. & Πασιάς, Γ. (2004). Ευρωπαϊκή Διάσταση στην Εκπαίδευση. Όψεις, Θεωρήσεις, Προβληματισμοί, Αθήνα : Gutenberg.

ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΗΚΕ 19 Saunders, P. and W. B. Walstad (επιμ.) (1990). The Principles of Economics Course. A Handbook of Instructors, McCraw – Hill Inc. Shennan, M. (1992). Council of Europe Ser.: Teaching about Europe, Hardcover. Sidjanski, D. (1999). Η ομοσπονδίωση της Ευρώπης, Δυναμική και προοπτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Αθήνα: Παπαζήση. Websites ( Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία ) ( Η γωνιά του παιδιού - παιχνίδια και κουίζ για την Ε. Ε.) ( για οικονομικές πληροφορίες ) ( για την επίλυση αποριών σχετικών με την Ε. Ε.) ( το βιβλίο των νέων της Ευρώπης ) ( Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ) ( για συμμετοχή σε δημόσιες συζητήσεις για θέματα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος ) ( για πληροφορίες σχετικά με τα κράτη – μέλη με χρήση διαγραμμάτων, γραφημάτων και εικονογραφήσεων ) ( για την ιστορία της Ε. Ε.)

ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΗΚΕ 20 ( η φωνή των πολιτών στην Ε. Ε.) ( Πάμε να εξερευνήσουμε την Ευρώπη ) ( Ευρωσχολείο ) Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής, Πληροφοριακό υλικό του εκπαιδευτικού προγράμματος YouthActiv, Ψηφιακό παιχνίδι - Η Αρπαγή της Ευρώπης, Εκπαιδευτική δράση Teachers 4 Europe, ΩΡΙΩΝ. Πρόγραμμα πληροφοριακού γραμματισμού ΤΕΙ Θεσσαλονίκης, Πληροφοριακό υλικό για την Ευρωπαϊκή Ένωση - μαθαίνω για την Ευρωπαϊκή Ένωση, Υποστηρικτικό υλικό για τη δημιουργία ντοκιμαντέρ από ομάδες μαθητών, Υποστηρικτικό υλικό για τη δημιουργία ταινίας, το οποίο είναι πια διαθέσιμο στο Blog ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ Ο ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ το οποίο δημιουργήσαμε, Υποστηρικτικό υλικό για δημιουργία ταινίας μικρού μήκους από τη Δ / νση Πρωτοβάθμιας Εκπ / σης Σερρών, 9F.pdf 9F.pdf

ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΗΚΕ 21  Οδηγός για τη δημιουργία ταινιών σε σχολεία από τον συνεργάτη του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας Κυριάκο Χαριτάκη,  Αισθητική του κινηματογράφου : Τα είδη των πλάνων,  Δίκτυο Ευρυδίκη,  Europa Teachers‘ Corner,  Ανδριοπούλου Ει., Η κινηματογραφική παιδεία στην εκπαίδευση – Μοντέλα λειτουργίας και προκλήσεις, περιοδικό του Ινστιτούτου Οπτικοακουστικών Μέσων ( ΙΟΜ ), Συχνότητες, Τεύχος 10, Απρίλιος – Αύγουστος 2010, σελ ,  Βορύλλα Β.- Λάχλου Σ., Ψηφιακή Αφήγηση,  Κορκοβέλου Α., Ο ρόλος της κινηματογραφικής « γλώσσας » στη διαμόρφωση της σκέψης και της πράξης των μαθητών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης,  Κουτσογιάννης Δ., Ψηφιακές πρακτικές γραμματισμού των εφήβων, language.gr/greekLang/modern_greek/studies/ict/teens/index.html  Martín Alfonso Gutiérrez, Hottmann Armin, Media Education across the Curriculum,  Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης, Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό, Τόμος Γ΄, " Αξιοποίηση των τεχνών στην εκπαίδευση ",

ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΥΛΙΚΟ ΠΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΗΚΕ 22 Λογισμικό Windows Movie maker (Δωρεάν) - Πρόγραμμα επεξεργασίας βίντεο, επιτρέπει την εισαγωγή αρχείων βίντεο, εικόνων και ήχου, Format Factory (Δωρεάν) - Μετατροπή αρχείων ήχου, φωτογραφίας, βίντεο, Audacity - Δωρεάν πρόγραμμα ανοιχτού κώδικα για ηχογράφηση και επεξεργασία ήχου στον υπολογιστή, Gimp (Δωρεάν) - Πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνας, FastStone Image Viewer (Δωρεάν) - Επεξεργασία Αρχείων Εικόνας, Wondershare DVD Slideshow Builder Deluxe (Δωρεάν),