Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη & επιχειρηματικότητα

Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) αναφέρεται στις ενέργειες των επιχειρήσεων που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση περιβαλλοντικών και κοινωνικών ζητημάτων

Η ΕΚΕ ως φιλοσοφία έχει τις ρίζες της στο 19ο αι. Διάφοροι τρόποι έκφρασης της κοινωνικής υπευθυνότητας των επιχειρήσεων, μέσα από τη χορηγία και τη φιλανθρωπία 20ος αι.: Καθιέρωση των νομικών πλαισίων της λειτουργίας των επιχειρήσεων και ανάπτυξη του κράτους πρόνοιας

“The only business of business is business” Milton Friedman (1970)

Μεγαλύτερος στόχος της κοινωνικής ευθύνης είναι να εξασφαλίσει υψηλότερα επίπεδα διαβίωσης για τους εργαζόμενους αλλά και το κοινωνικό σύνολο, με παράλληλη όμως διαφύλαξη του κέρδους Michael Hopkins

Η ΕΚΕ είναι… η οικειοθελής δέσμευση των επιχειρήσεων για ένταξη στις επιχειρηματικές τους πρακτικές κοινωνικών και περιβαλλοντικών δράσεων, που είναι πέρα από όσα επιβάλλονται από τη νομοθεσία και έχουν σχέση με όλους όσοι άμεσα ή έμμεσα επηρεάζονται από τις δραστηριότητές τους  η έννοια σύμφωνα με την οποία οι επιχειρήσεις ενσωματώνουν σε εθελοντική βάση κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς προβληματισμούς στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και στις επαφές τους με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη  η διαρκής δέσμευση των επιχειρήσεων για ηθική συμπεριφορά και συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη με ταυτόχρονη βελτίωση της ποιότητας ζωής τόσο του εργατικού τους δυναμικού και των οικογενειών τους καθώς επίσης και των τοπικών κοινοτήτων και της κοινωνίας γενικότερα  

Δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισμός για την ΕΚΕ Εθελοντικός χαρακτήρας Στενή σχέση με την έννοια της Βιώσιμης Ανάπτυξης Στρατηγική επιλογή

Ένας νέος ορισμός (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 2011) ΕΚΕ είναι η ευθύνη των επιχειρήσεων για τον αντίκτυπό τους στην κοινωνία «Για να ανταποκρίνονται πλήρως στην ΕΚΕ, οι επιχειρήσεις πρέπει να καθιερώσουν διαδικασίες για την ένταξη των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και δεοντολογικών πτυχών και των πτυχών των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του καταναλωτή … σε στενή συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη…»

Τι εννοούμε λέγοντας «Ενδιαφερόμενα μέρη» Μία ομάδα ατόμων που έχουν κάποια συμφέροντα στην επιχείρηση, επειδή επηρεάζονται από τις δραστηριότητές της. Το συμφέρον κάθε «ενδιαφερόμενου» μπορεί να είναι άμεσου οικονομικού ενδιαφέροντος (π.χ. επενδυτής, εργαζόμενος…) ή έμμεσου (π.χ. κάποιος που ζει στην περιοχή όπου λειτουργεί η επιχείρηση…)

Μια νέα αντίληψη της ΕΚΕ Απλοποίηση του όρου ΕΚΕ «Εξάλειψη του Κ» (κοινωνική) Λόγος εξάλειψης: Η ΕΚΕ δεν ασχολείται μόνο με το κομμάτι της κοινωνίας

Ωστόσο... Η ιδέα της ΕΚΕ έχει σχέση με τον τρόπο που μια εταιρία εφαρμόζει την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία στηρίζεται σε τρεις πυλώνες: τον οικονομικό, τον κοινωνικό και τον περιβαλλοντικό Με τον όρο «κοινωνική» νοείται αυτόματα κάθε δραστηριότητα, η οποία αποβλέπει στη διασφάλιση και βελτίωση των κοινωνικών συνθηκών

Επομένως … Ο τομέας «περιβάλλον» συμπεριλαμβάνεται μέσα στον όρο «κοινωνική», καθώς η ύπαρξή του και η σωστή αξιοποίηση και μεταχείρισή του οδηγεί στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εκ των πραγμάτων στη βελτίωση των κοινωνικών συνθηκών

Κατηγορίες ΕΚΕ Προώθηση Σκοπού Μάρκετινγκ Σκοπού Κοινωνικό Μάρκετινγκ Εταιρική Φιλανθρωπία Εταιρικός Εθελοντισμός Κοινωνικά Υπεύθυνες Πρακτικές

Προώθηση Σκοπού Η επιχείρηση προσφέρει χρήματα / προϊόντα / υπηρεσίες για κάποιο κοινωνικό σκοπό και την ευαισθητοποίηση του κοινού γύρω από αυτό

Μάρκετινγκ Σκοπού Ένα ποσοστό από τα έσοδα των πωλήσεων ενός συγκεκριμένου προϊόντος προσφέρεται σε συγκεκριμένο σκοπό Η συμφωνία είναι αμοιβαίως συμφέρουσα καθώς κερδίζει τόσο η επιχείρηση όσο και ο οργανισμός με τον οποίο συνεργάζεται Ο καταναλωτής έχει την ευκαιρία να βοηθήσει τον συγκεκριμένο σκοπό χωρίς να χρειασθεί να δώσει ο ίδιος χρήματα

Κοινωνικό Μάρκετινγκ: Συνδράμει στην αλλαγή της συμπεριφοράς του κοινού όσο αφορά σε κάποιο θέμα και συνήθως υπάρχει συνεργασία με κάποιο δημόσιο φορέα Εταιρική Φιλανθρωπία: Είναι η προσφορά χρημάτων σε κάποιο φιλανθρωπικό οργανισμό/σκοπό

Εταιρικός εθελοντισμός: Η επιχείρηση υποστηρίζει και προτρέπει εργαζομένους και συνεργάτες να προσφέρουν τον χρόνο τους σε κάποιο σκοπό, συνήθως σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας Κοινωνικά Υπεύθυνες Επιχειρηματικές Πρακτικές: Πρόκειται για πρακτικές που έχουν να κάνουν με τη βελτίωση της ζωής σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας και το περιβάλλον

Βαθμοί κοινωνικής ευθύνης Προσέγγιση κοινωνικής υποχρέωσης Προσέγγιση κοινωνικής ευθύνης Προσέγγιση κοινωνικής απόκρισης

Δείκτες ΕΚΕ 1. Θέση της επιχείρησης στην αγορά (π.χ. συνθήκες ανταγωνισμού, σχέσεις με πελάτες) 2. Περιβάλλον (π.χ. κατανάλωση ενέργειας, χρήση νερού, τρόποι διαχείρισης των αποβλήτων που παράγει η επιχείρηση) 3. Εργασία (π.χ. στοιχεία για το συνολικό εργατικό δυναμικό, με βάση το γένος, τη φυλή, την ηλικία, την απασχόληση ατόμων με ειδικές ανάγκες, ο αριθμός ατυχημάτων, οι νομικές κυρώσεις σε θέματα υγιεινής, ασφάλειας και «ίσων ευκαιριών»)

4. Κοινωνία (π.χ. ποσοστό των κερδών σε χορηγίες και δωρεές, συνολικός χρόνος των εργαζομένων σε φιλανθρωπικές και κοινωνικές εκδηλώσεις) 5. Ηθική (π.χ. στοιχεία σχετικά με φαινόμενα δωροδοκίας, διαφθοράς)

Έρευνες στον τομέα της ΕΚΕ

Meda Communication (2009) Γνώση του εταιρικού κοινωνικού έργου των επιχειρήσεων Δυσπιστία προς τις επιχειρήσεις ως προς τον ρόλο τους και τις επιδιώξεις τους απέναντι στο περιβάλλον Ελλιπής ενημέρωση των εργαζομένων σχετικά με τις δράσεις ΕΚΕ της επιχείρησης στην οποία εργάζονται

Ελληνικό Δίκτυο Εταιρικής Ευθύνης (2009) Επιβράβευση κοινωνικά υπεύθυνων επιχειρήσεων Τιμωρία μη κοινωνικά υπεύθυνων επιχειρήσεων

Ελληνικό Δίκτυο για την ΕΚΕ (2006) Αποδοχή των πρακτικών της ΕΚΕ από τους εργαζομένους Δυσκολίες κατά την εφαρμογή πρακτικών ΕΚΕ (υψηλό κόστος, δυσκολία εξεύρεσης πόρων, έλλειψη χρόνου)

Τομείς ΕΚΕ κατά σημαντικότητα (ανθρώπινο δυναμικό, φυσικό περιβάλλον, κοινωνία) Οφέλη από την εφαρμογή πρακτικών ΕΚΕ (κατά σειρά σημαντικότητας η βελτίωση της εταιρικής εικόνας, η βελτίωση του εργασιακού κλίματος, η αύξηση των πωλήσεων και τα οικονομικά οφέλη)

Προσδοκίες από δημόσιους φορείς (απλοποίηση της γραφειοκρατίας, έμμεσα και άμεσα οικονομικά οφέλη, περισσότερη ενημέρωση, συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο)

Cone /Roper (2002) Για το 80% των ερωτηθέντων η αφοσίωση μιας εταιρείας σε έναν κοινωνικό σκοπό αποτελούσε σημαντικό παράγοντα για την απόφασή τους να εργαστούν σε αυτή και πιθανώς να απέρριπταν μια θέση σε κάποια εταιρεία η οποία δεν είχε υιοθετήσει δράσεις ΕΚΕ

ΜΚΟ Net Impact (2012) Περισσότερο από το 50% των ερωτηθέντων μεταπτυχιακών φοιτητών στη διοίκηση επιχειρήσεων θα αποδέχονταν χαμηλότερο μισθό, προκειμένου να εργαστούν σε μια κοινωνικά υπεύθυνη εταιρεία

Ινστιτούτο Παγκόσμιων Πόρων /World Resources Institute/ Initiative for Social Innovation Through Business Οι απόφοιτοι μεταπτυχιακοί φοιτητές Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων, εκτός από τον επιθυμητό μισθό, το είδος της εργασίας και τις δυνατότητες ανέλιξης , θα εξέταζαν και τη φιλοσοφία της εταιρείας ως προς το κοινωνικό πρόσωπο που παρουσιάζει

Γιατί οι επιχειρήσεις ενδιαφέρονται για την ΕΚΕ; Χάρη στην τακτική φυσική άσκηση, ο άνθρωπος έχει… Καλύτερη εμφάνιση Υψηλότερη παραγωγικότητα Καλύτερη διάθεση Μακροζωία Χάρη στην υιοθέτηση ΕΚΕ, η επιχείρηση έχει… Καλύτερη «εμφάνιση» Καλύτερη οικονομική επίδοση Καλύτερη διάθεση των εργαζομένων, των πελατών κ.λπ. Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής Orlitzky et al., 2003

Λόγοι υιοθέτησης δράσεων ΕΚΕ Επιχειρηματικός αλτρουισμός Υψηλότερη οικονομική απόδοση και κερδοφορία Ενίσχυση εταιρικής φήμης «Θωράκιση» κατά του εγκλήματος Προσέλκυση και διατήρηση εργατικού δυναμικού Θετική επίδραση στην καταναλωτική συμπεριφορά «Εργαλείο» διαχείρισης κινδύνου

ΕΚΕ & πολιτισμός

Μοντέλα ανάπτυξης Οικονομοκεντρικό Πολιτισμοκεντρικό

Παγκόσμια συνδιάσκεψη πολιτιστικής πολιτικής – Μεξικό (1982) Πολιτισμός: Σύμπλεγμα πνευματικών, υλικών, διανοητικών και συναισθηματικών στοιχείων που χαρακτηρίζουν μια κοινωνία καθώς δεν περιορίζεται μόνο στις τέχνες και στα γράμματα αλλά περιλαμβάνει τον τρόπο ζωής, τις αξίες, τις παραδόσεις και τις πεποιθήσεις των ανθρώπων

Ο πολιτισμός γίνεται «επενδυτικός» στόχος των σύγχρονων επιχειρήσεων Ο πολιτισμός γίνεται «επενδυτικός» στόχος των σύγχρονων επιχειρήσεων

Παραδείγματα συμπράξεων Asahi Shimbun & Βρετανικό Μουσείο Deutsche Bank & Frieze Art Fair HSBC ETE EKO Τράπεζα Πειραιώς

Ο διευρυμένος ρόλος του μουσείου «… τα μουσεία πρέπει να προσφέρουν κινηματογράφους, αμφιθέατρα, ευχάριστα εστιατόρια, χώρους ανάπαυσης, βιβλιοπωλεία, μπουτίκ και κήπους. Με άλλα λόγια το μουσείο πρέπει να είναι δεκτικός χώρος στο πνεύμα και τη σάρκα των ανθρώπων» Jack Lang

ΕΚΕ & οικονομική κρίση

«Ιδίως σήμερα εν μέσω κρίσης και ύφεσης, η εταιρική ευθύνη αποτελεί αναγκαίο εργαλείο των εταιρειών, προκειμένου να επιτύχουν α) να ανατρέψουν τον σκεπτικισμό που αντιμετωπίζουν ως προς την ειλικρίνεια του ενδιαφέροντός τους για το περιβάλλον και την κοινωνία, β) να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη της αγοράς και των καταναλωτών, γ) να αυξήσουν κατ’ αυτό τον τρόπο, πέρα από τα βραχυπρόθεσμα κέρδη, και την μακροπρόθεσμη αξία του οικονομικού και κοινωνικού τους κεφαλαίου»

Προβληματισμοί Μήπως η διαφήμιση της επιχείρησης είναι ο κυρίαρχος στόχος και το αποτέλεσμα των δράσεων ΕΚΕ αφήνει αδιάφορους τους μετόχους; Μήπως απώτερος στόχος είναι μόνο η αύξηση του κέρδους της επιχείρησης και η ΕΚΕ είναι ένα ακόμα εργαλείο επίτευξής του; Μήπως έχουμε «εμπορευματοποίηση» της έννοιας της φιλανθρωπίας;

Εν κατακλείδι… Η ΕΚΕ δεν θα πρέπει να είναι ένα σύνολο «καλών πρακτικών» ή ένα εργαλείο του σύγχρονου μάρκετινγκ, αλλά μια «ιδεολογία», η οποία συστηματικά θα υπηρετεί την έννοια της Βιώσιμης Ανάπτυξης Μια νέα αντίληψη διοίκησης , που επενδύει σε αξίες που θα αποφέρουν οφέλη, πολύπλευρα αλλά κυρίως μακροπρόθεσμα