Λογιστική παρακολούθηση και αποτίμηση ενσώματων παγίων Ενσώματες ακινητοποιήσεις είναι τα υλικά (ενσώματα) τα οποία: Κατέχονται από μια επιχείρηση για χρήση στην παραγωγή ή στην παροχή αγαθών και υπηρεσιών, για εκμίσθωση σε άλλους, ή για διοικητικούς σκοπούς Αναμένεται να χρησιμοποιηθούν για διάρκεια περισσότερη της μίας χρήσεως Λογαριασμοί Παγίων: εδαφικές εκτάσεις, κτίρια - εγκαταστάσεις κτιρίων - τεχνικά έργα, μηχανήματα - τεχνικές εγκαταστάσεις - λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός, μεταφορικά μέσα, έπιπλα και λοιπός εξοπλισμός, ακινητοποιήσεις υπό εκτέλεση και προκαταβολές κτήσεως παγίων στοιχείων, ασώματες ακινητοποιήσεις, έξοδα πολυετούς απόσβεσης, συμμετοχές και λοιπές μακροπρόθεσμες απαιτήσεις

Βασικές έννοιες 1 Απόσβεση είναι η συστηματική κατανομή του αποσβεστέου ποσού ενός πάγιου στοιχείου κατά τη διάρκεια της ωφέλιμης ζωής του. Αποσβεστέο ποσό είναι το κόστος ενός πάγιου στοιχείου ή άλλο ποσό το οποίο αντικαθιστά το κόστος, στις οικονομικές καταστάσεις της επιχείρησης, μειωμένο κατά την υπολειμματική του αξία. Υπολειμματική αξία είναι το καθαρό ποσό που προσδοκεί η επιχείρηση να λάβει για ένα πάγιο στο τέλος της ωφέλιμης ζωής του μετά την αφαίρεση των αναμενόμενων εξόδων διάθεσης Κόστος είναι το ποσό που καταβλήθηκε σε μετρητά ή ταμειακά ισοδύναμα ή η εύλογη αξία άλλου αντιτίμου που δόθηκε, προκειμένου να αποκτηθεί ένα πάγιο στοιχείο κατά την ημερομηνία απόκτησης ή κατασκευής του. Πραγματική αξία ή εύλογη αξία είναι το ποσό για το οποίο ένα πάγιο στοιχείο μπορεί να ανταλλαγεί μεταξύ μερών που έχουν γνώση του αντικειμένου και ενεργούν με τη θέληση τους σε αυτή

Βασικές έννοιες 2 Ωφέλιμη ζωή είναι το χρονικό διάστημα που αναμένεται το πάγιο να χρησιμοποιείται από την επιχείρηση ή ο αριθμός των μονάδων που αναμένεται να λάβει η επιχείρηση από το πάγιο στοιχείο Λογιστική αξία είναι το ποσό με το οποίο ένα πάγιο στοιχείο αναγνωρίζεται, μετά την αφαίρεση των συσσωρευμένων αποσβέσεων και των συσσωρευμένων ζημιών λόγω μείωσης της αξίας του Ζημία λόγω μείωσης της αξίας είναι το ποσό κατά το οποίο η λογιστική αξία ενός στοιχείου του ενεργητικού υπερβαίνει το ανακτήσιμο ποσό του Ανακτήσιμο ποσό είναι το ποσό που η επιχείρηση προσδοκά να ανακτήσει από την μελλοντική χρήση ενός πάγιου συμπεριλαμβανομένης της υπολειμματικής αξίας πωλήσεως του.

Κριτήριο αρχικής αναγνώρισης ενσώματων παγίων Το κόστος ενός ενσώματου παγίου πρέπει να αναγνωρίζεται ως στοιχείο του ενεργητικού εάν και μόνο εάν: α. πιθανολογείται ότι τα μελλοντικά οικονομικά οφέλη που συνδέονται με το στοιχείο αυτό θα εισρεύσουν στην επιχείρηση και β. το κόστος αυτού του στοιχείου για την επιχείρηση μπορεί να αποτιμηθεί βάσιμα Παράδειγμα Η επιχείρηση ΕΕΕ αντάλλαξε αυτοκίνητο αξίας € 40.000 με μηχάνημα εύλογης αξίας € 50.000. Να καταχωρήσετε το γεγονός α) στην παραπάνω περίπτωση, β) στην περίπτωση που η επιχείρηση δεν μπορεί να αποτιμήσει αξιόπιστα την εύλογη αξία του μηχανήματος

Περίπτωση α Περιγραφή Χρέωση Πίστωση Μηχανήματα 50.000 Μέσα μεταφοράς 40.000 Κέρδος από ανταλλαγή παγίων 10.000 Περίπτωση β Μηχανήματα 40.000

Αρχική αποτίμηση ύστερα από αγορά στοιχείου- Κόστος κτήσης πάγιου στοιχείου Όταν ένα ενσώματο πάγιο στοιχείο αποκτάται με αγορά μετρητοίς, καταχωρείται στα βιβλία στο κόστος κτήσης του. Στο κόστος κτήσεως περιλαμβάνονται: η τιμή αγοράς, οι δασμοί εισαγωγής, οι μη επιστρεπτέοι φόροι αγοράς (π.χ. φόρος μεταβίβασης ακινήτων, ο μη εκπιπτόμενος ΦΠΑ, το κόστος μεταφοράς, το κόστος διαμόρφωσης του χώρου, το κόστος εγκατάστασης, οι επαγγελματικές αμοιβές π.χ. αρχιτεκτόνων και μηχανικών, κάθε άλλο κόστος που απαιτείται για να λειτουργήσει το στοιχείο. Όταν ένα ενσώματο πάγιο στοιχείο αποκτάται με πίστωση, καταχωρείται στα βιβλία με την αξία που έχει μετρητοίς, και η διαφορά της αξίας αυτής με το τίμημα επί πιστώσει, συνιστά χρηματοοικονομικό έξοδο που πρέπει να βαρύνει τα αποτελέσματα της περιόδου της πίστωσης.

Αρχική αποτίμηση ιδιοκατασκευαζόμενου στοιχείου Όταν ένα ενσώματο πάγιο στοιχείο ιδιοκατασκευάζεται, καταχωρείται στα βιβλία στο κόστος κατασκευής του. Στο κόστος κατασκευής περιλαμβάνονται: το κόστος αγοράς των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν, το άμεσο κόστος μετατροπής των υλικών, τα άμεσα εργατικά, με το ενδεχόμενο κόστος δανεισμού

Μεταγενέστερη αποτίμηση ενσώματου πάγιου στοιχείου Μεταγενέστερη αποτίμηση ενσώματου πάγιου στοιχείου Tο ΔΛΠ 16 προβλέπει τις εξής 2 μεθόδους: α) τη βασική μέθοδο του κόστους κτήσης και β) την εναλλακτική μέθοδο της εύλογης αξίας. Η επιχείρηση πρέπει να εφαρμόζει την μέθοδο που επέλεξε για όλα τα ενσώματα πάγια στοιχεία που ανήκουν στην ίδια κατηγορία Τα πάγια περιουσιακά στοιχεία εμφανίζονται στις οικονομικές καταστάσεις στο κόστος κτήσης τους, εκτός και εάν επήλθε αναπροσαρμογή της αξίας των ακινήτων, όπως και συμβαίνει ανά 4 χρόνια σύμφωνα με τον νόμο 2065/1992 Οι παραπάνω παρατηρήσεις αναφέρονται αναλυτικά στο προσάρτημα

Η εύλογη αξία των εδαφικών εκτάσεων πρέπει να εκτιμάται από ανεξάρτητους επαγγελματίες εκτιμητές. Η εύλογη αξία των μηχανημάτων εκτιμάται στην αγοραία αξία τους που προσδιορίζεται από εκτιμητές, εκτός και αν δεν υπάρχουν στοιχεία οπότε και αποτιμώνται στο αναπόσβεστο κόστος της αξίας αντικαταστάσεως τους.

Παράδειγμα αύξησης της λογιστικής αξίας πάγιου στοιχείου λόγω αναπροσαρμογής Το ΔΛΠ 16 ορίζει ότι όταν η λογιστική αξία ενός πάγιου στοιχείου αυξάνεται λόγω αναπροσαρμογής, η αύξηση πρέπει να φέρεται απευθείας σε πίστωση λογαριασμού ιδίων κεφαλαίων, με τίτλο «αποθεματικό επανεκτίμησης». Η μείωση της λογιστικής αξίας λόγω υποτίμησης καταχωρείται στη χρέωση του λογαριασμού ιδίων κεφαλαίων «αποθεματικό επανεκτίμησης» και κατά το υπερβάλλον βαρύνει τα αποτελέσματα. Στις 31/12/2001, η επιχείρηση 3Α αποκτά μηχάνημα αντί € 100.000, το οποίο αποσβένει με ετήσιο συντελεστή 5%. Στις 31/12/2003, η πραγματική αξία του μηχανήματος εκτιμάται € 130.000. Η 3Α εφαρμόζει την μεταγενέστερη μέθοδο αποτίμησης της εύλογης αξίας. Να καταχωρήσετε την αναπροσαρμογή

Κόστος κτήσης 100.000 Αποσβέσεις 2 ετών 10.000 Αναπόσβεστη αξία 90.000 Εύλογη αξία 130.000 Διαφορά επανεκτίμησης 40.000 Περιγραφή Χρέωση Πίστωση Αποσβεσμένα Μηχανήματα 10.000 Μηχανήματα 10.000 Μηχανήματα 40.000 Ίδια κεφάλαια 40.000

Έννοια απόσβεσης Απόσβεση είναι η διαδικασία επιμερισμού της αποσβεστέας αξίας ενός περιουσιακού στοιχείου στο χρόνο της παραγωγικής του ζωής Επιβάλλεται από τη λογιστική αρχή της συσχέτισης εξόδων και εσόδων Το αποσβεστέο ποσό ενός ενσώματου παγίου πρέπει να κατανέμεται συστηματικά καθ΄ όλη την ωφέλιμη ζωή του Η χρησιμοποιούμενη μέθοδος απόσβεσης πρέπει να αντικατοπτρίζει το ρυθμό ανάλωσης των οικονομικών ωφελειών του στοιχείου από την επιχείρηση. Η απόσβεση διαφέρει από τα άλλα λειτουργικά έξοδα διότι δεν προκαλεί καμιά ταμειακή εκροή Αλλά μειώνει το φορολογητέο εισόδημα

Υπολογισμός του εξόδου της απόσβεσης Αίτια αποσβέσεων Εκμετάλλευση των παγίων Πάροδος του χρόνου Οικονομική απαξίωση Ανεπάρκεια των παγίων Υπολογισμός του εξόδου της απόσβεσης Ωφέλιμη ζωή Κόστος κτήσης Υπολειμματική αξία Μέθοδος υπολογισμού Το σύνολο των αποσβέσεων κατά την ωφέλιμη ζωή είναι ανεξάρτητο της μεθόδου

Παράδειγμα Τα παρακάτω δεδομένα αφορούν ένα φωτοτυπικό μηχάνημα ιδιοκτησίας της Αντώνης ΑΕ: Κόστος κτήσης € 37.400 Υπολειμματική αξία € 1.400 Ωφέλιμη ζωή 3 χρόνια Ζητείται να υπολογισθεί η απόσβεση για κάθε χρόνο της ωφέλιμης ζωής

Συσσωρευμένες αποσβέσεις Σταθερή μέθοδος Ετήσια απόσβεση= (ΚΚ-ΥΑ)/έτη ωφέλιμης ζωής Είναι η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος Έτος Αποσβεστέα αξία Συντελεστής Ετήσια Απόσβεση Συσσωρευμένες αποσβέσεις Αναπόσβ. Αξία 1 36.000 1/3 12.000 25.400 2 24.000 13.400 3 1.400

Μέθοδος του αθροίσματος των αριθμών των ετών της ωφέλιμης ζωής Συντελεστής απόσβεσης: (Υπόλοιπα έτη λειτουργίας από την αρχή του έτους)/(αθροίσμα των αριθμών των ετών της ωφέλιμης ζωής) Ετήσια απόσβεση: (ΚΚ-ΥΑ) * συντελεστή Έτος Αποσβεστέα αξία Συντελεστής Ετήσια Απόσβεση Συσσωρευμ. αποσβέσεις Αναπόσβ. Αξία 1 36.000 3/6 18.000 19.400 2 2/6 12.000 30.000 7.400 3 1/6 6.000 1.400

Μέθοδος του σταθερού συντελεστή με φθίνουσα την αποσβεστέα αξία (α) Συντελεστής απόσβεσης = Ετήσια απόσβεση=αναπόσβεστη αξία * συντελεστή Έτος Αποσβεστέα αξία Συντελεστής Ετήσια Απόσβεση Συσσωρευμ. αποσβέσεις Αναπόσβ. Αξία 1 37.400 0,6655 24.890 12.510 2 8.325 33.215 4.185 3 2.785 36.000 1.400

Μέθοδος του σταθερού συντελεστή με φθίνουσα την αποσβεστέα αξία (β) Συντελεστής απόσβεσης=3/έτη ωφέλιμης ζωής Ετήσια απόσβεση = αναπόσβεστη αξία * συντελεστή Ο νόμος προβλέπει ότι σε περίπτωση που η επιχείρηση εφαρμόζει τη φθίνουσα μέθοδο απόσβεσης και σε μια χρήση η αναπόσβεστη αξία που προκύπτει μετά τον καταλογισμό των αποσβέσεων είναι μικρότερη του 10% της τιμής κτήσης, η επιχείρηση δικαιούται να αποσβέσει στη χρήση αυτή το πάγιο ολοσχερώς.

Μέθοδος των ωρών λειτουργίας Συντελεστής απόσβεσης=1/προβλεπόμενος αριθμός ωρών λειτουργίας στην ωφέλιμη ζωή Ετήσια απόσβεση=(ΚΚ-ΥΑ)*ώρες λειτουργίας μέσα στο έτος * συντελεστή απόσβεσης

Απόσβεση για τμήμα του έτους Μέθοδος της παραγωγής Συντελεστής απόσβεσης=1/προβλεπόμενος αριθμός μονάδων προϊόντος στην ωφέλιμη ζωή Ετήσια απόσβεση=(ΚΚ-ΥΑ)*μονάδες προϊόντος που παράχθηκαν μέσα στο έτος * συντελεστή απόσβεσης Απόσβεση για τμήμα του έτους Υπολογίζουμε αποσβέσεις μόνο για τους μήνες που το πάγιο χρησιμοποιείται από την επιχείρηση Αν το πάγιο δεν χρησιμοποιείται δεν υπολογίζουμε αποσβέσεις γιατί δεν δημιουργεί έσοδα Δεν υπολογίζουμε αποσβέσεις ούτε για την περίοδο που το πάγιο ανήκει στην επιχείρηση αλλά δεν έχει αρχίσει η χρήση του