Δημήτρης Φεγγίτης Υπεύθυνος Γραφείου Θεσσαλίας της ΕΕΤΑΑ Κοινωνική Οικονομία Κοινωνική Επιχειρηματικότητα Ιδιαιτερότητες, Ρόλος και Συμβολή στην Ανάπτυξη Δημήτρης Φεγγίτης Υπεύθυνος Γραφείου Θεσσαλίας της ΕΕΤΑΑ

Εννοιολογικές προσεγγίσεις Προτεραιότητα του ατόμου και του κοινωνικού σκοπού έναντι του κεφαλαίου, Εθελούσιο και ανοιχτό σύστημα συμμετοχής μελών, Άσκηση δημοκρατικού ελέγχου από τα μέλη (δεν αφορά τα ιδρύματα χωρίς μέλη), Συνδυασμός των συμφερόντων των μελών/ χρηστών και/ή του συμφέροντος, Προάσπιση και εφαρμογή των αρχών της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας, Αυτόνομη διαχείριση και ανεξαρτησία από τις δημόσιες αρχές, και Χρήση των πλεονασμάτων ως επί το πλείστον για την επίτευξη στόχων που προάγουν τη βιώσιμη ανάπτυξη, την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των μελών ή του κοινού συμφέροντος.

Η σχέση της Κοινωνικής Οικονομίας, με τους άλλους τομείς της Οικονομίας και τις Κοινωνικές Επιχειρήσεις ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ-ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ = ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ

Γιατί Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνικές Επιχειρήσεις Η Κοινωνική Οικονομία απέδειξε όπου αναπτύχθηκε ότι μπορεί να σταθεί ισάξια με τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, και στην εποχή της κρίσης, έχει μεγαλύτερη ανθεκτικότητα και συνδράμει αποφασιστικά σ’ όλα τα επίπεδα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Είναι κάτι διαφορετικό από: το κράτος και το δημόσιο τομέα, τον ιδιωτικό τομέα, τις κοινωφελείς επιχειρήσεις, τις Μ.Κ.Ο., τα εθελοντικά κινήματα, τους αγροτικούς– αστικούς συνεταιρισμούς κλπ.

Οι κοινωνικές συναιτεριστικές επιχειρήσεις αναπτύσσουν πρωτοβουλίες: Για ένα διαφορετικό τρόπο παραγωγής Για ένα διαφορετικό τρόπο επιχειρείν Για ένα διαφορετικό τρόπο κατανάλωσης Σεβασμό στο περιβάλλον Παροχή υπηρεσιών φροντίδας με ανθρωπιά και αλληλεγγύη Για την αναβάθμιση της πολιτιστικής παρέμβασης

Η δημιουργία και η λειτουργία των κοινωνικών επιχειρήσεων μπορεί να φέρει ευεργετικά αποτελέσματα στην επίλυση μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων και σε κοινωνικές αντιθέσεις. Όπως: Να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και εισόδημα. Να παρέμβει στην αγορά. 2.1. Προσφέροντας περισσότερες επιλογές στους καταναλωτές, με προϊόντα και υπηρεσίες ποιότητας. 2.2. Να αυξήσει τις τιμές παραγωγού 2.3. Να μειώσει τις τιμές λιανικής 2.4. Να μειώσει την αστάθεια των τιμών που συχνά χαρακτηρίζει τη γεωργική παραγωγή, διασφαλίζοντας την επιζητούμενη σταθερότητα από τους αγρότες και παρέχοντας την δυνατότητα προγραμματισμού.

Να επιτύχει τη συμφιλίωση της κοινωνίας και της οικονομίας ξεπερνώντας ή σπάζοντας την αντίθεση μεταξύ οικονομίας και κοινωνίας. Να συμβάλλει αποφασιστικά στην ανάπτυξη της συμμετοχής και της κουλτούρας συνεργασίας επιτρέποντας στους πολίτες να προωθήσουν την ικανοποίηση των κοινωνικών τους αναγκών με μορφές αλληλεγγύης και συνεργασίας. Με τη συμμετοχή μπορούν να προσδιοριστούν καλύτερα οι αναδυόμενες κοινωνικές ανάγκες και να εξευρεθούν οι κατάλληλες απαντήσεις και οι αρμόζουσες λύσεις.

Να επηρεάσει τα πρότυπα της ιδιωτικής κατανάλωσης με στροφή σε προϊόντα και υπηρεσίες, υιοθετώντας κριτήρια εντοπιότητας, ποιότητας, υψηλής έντασης εργασίας συνεισφέρουν έτσι και στη δημιουργία κοινωνικού πλούτου. Να προστατεύσει περιοχές οι οποίες σήμερα οδηγούνται στην περιθωριοποίηση, αξιοποιώντας καλύτερη χρήση των τοπικών πόρων και δυνατοτήτων.

Τι χαρακτηρίζει μια Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Θα πρέπει να δούμε το θεσμό σ’ όλες τις διαστάσεις του Την κοινωνική Την επιχειρηματική Την τοπική Την Αναπτυξιακή Α. Κοινωνική Είναι αυτή που προσδιορίζει το «άλλο επιχειρείν». Πέρα από τον καθορισμό του κοινωνικού σκοπού μέσα από τη διαδικασία συμμετοχής συλλογικότητας και διαβούλευσης, επιβάλλει υιοθέτηση αξιών διαμορφώνοντας και μια άλλη «ηθική» ενδεικτικά

Α. Κοινωνική Διάσταση Εμπιστοσύνη: Ο πελάτης, ο καταναλωτής, δεν θα πρέπει να αμφιβάλλει ούτε στιγμή ότι το προϊόν ή η υπηρεσία που αγοράζει είναι «κατώτερο» από αυτό που συμφωνήθηκε. Η σχέση εμπιστοσύνης είναι αξία, η οποία κατοχυρώνει και αναδεικνύει την επιχείρησή μας. Σεβασμός: Σε κάθε πελάτη θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τις προσδοκίες του με σεβασμό και να τον ενημερώνουμε για κάθε αλλαγή σε αυτό που συμφωνήθηκε. Ισοτιμία: Το προσφερόμενο προϊόν ή υπηρεσία, είναι της ίδιας ποιότητας για όλους τους πελάτες. Οι ανάγκες που καλούμαστε να ικανοποιήσουμε δεν διαφοροποιούνται από πολίτη σε πολίτη. Καμιά διαφοροποίηση δεν δικαιολογείται και με κανένα κριτήριο εισοδηματικό, φιλικό ή συγγενικό. Δεν υπάρχουν πολίτες α και β κατηγορίας.

Αλληλεγγύη: Η κοινωνική αποστολή, ο κοινωνικός στόχος επιβάλλει την κοινωνική επιχείρηση να  αντιμετωπίζει με αλληλεγγύη ανθρώπους που έχουν την ανάγκη της και όχι μόνο με στόχο την αμοιβή. Η λειτουργία με στόχο όχι το κέρδος επιτρέπει αυτή τη συμπεριφορά και την διαφοροποιεί από την κεφαλαιουχική εταιρία. Ποιότητα: Η κοινωνική επιχείρηση μετουσιώνει όλες τις αρχές της στην ποιότητα. Η ποιότητα είναι το πιο δυνατό της σημείο. Η ποιότητα είναι το διαβατήριο που ανοίγει δρόμους. Συλλογικότητα: Η συλλογικότητα δεν χαρακτηρίζει μόνο τη διοίκηση, μια διοίκηση χωρίς ιεραρχία. Η συλλογικότητα χαρακτηρίζει και τη σχέση που διαμορφώνουμε με την τοπική κοινωνία και με όλους τους συναλλασσόμενους: πελάτες, προμηθευτές, εργαζόμενους, καταναλωτές, εθελοντές.

Εξειδίκευση: Από τη σύλληψη της ιδέας, με την ίδρυσή της και τη λειτουργία της, οφείλουμε να προσδιορίσουμε την ταυτότητά μας και τη διαφοροποίησή μας ως προς το αντικείμενο της δραστηριότητάς μας, τις σχέσεις με τους προμηθευτές, τους πελάτες, την τοπική κοινωνία, αλλά και με τις άλλες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Καινοτομία: Είναι μια από τις αναγκαίες προϋποθέσεις για τη διατήρηση της συνέχειας της ύπαρξής της. Αυτοτέλεια: Διοικητική και οικονομική από κάθε κέντρο εξουσίας ή κράτος, αυτοδιοίκηση, ιδιώτη, κόμματα κ.λ.π. Νέες σχέσεις: Διαμορφώνονται νέες σχέσεις της επιχείρησης με τους πελάτες, μεταξύ παραγωγών – καταναλωτών.

Αναλαμβάνει Κίνδυνο – Ρίσκο. Β. Το Επιχειρείν Δεν πρέπει να αγνοούμε, να υποβιβάζουμε ή να ξεχνούμε ότι η Κοινωνική Επιχείρηση είναι Επιχείρηση. Δηλαδή: Αναλαμβάνει Κίνδυνο – Ρίσκο. Για να εξασφαλίσει τη βιωσιμότητά της και τη μακροζωία της πρέπει η διοίκησή της, οι εταίροι της, να αναλάβουν την πλήρη ευθύνη.

Παράγοντες επιχειρηματικότητας που μειώνουν τον κίνδυνο Σωστή οργάνωση, υπεύθυνη Διοίκηση, σωστή διάταξη δυνάμεων. Τεκμηριωμένο, σοβαρό, κατανοητό Επιχειρηματικό Σχέδιο. Σχέδιο το οποίο εκπονείται για μας από εμάς (με τη βοήθεια ειδικών), είναι δικό μας εργαλείο λειτουργίας και δεν γίνεται γιατί έτσι απαιτείται από το θεσμικό και το Νομικό πλαίσιο. Συνεχή ενασχόληση με την παρακολούθηση της πορείας της επιχείρησης.

Γ. Η Τοπική Διάσταση Είναι σαφές ότι ο τόπος και οι αξίες του είναι μια μοναδική πηγή έμπνευσης, ευαισθητοποίησης και κινητοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού, των ζωντανών δυνάμεων, ικανός να δημιουργήσει ένα πλαίσιο ελπίδας και αισιοδοξίας. Η ιδιαιτερότητα του κάθε τόπου (και δεν αναφερόμαστε στα συγκριτικά πλεονεκτήματα) ανιχνεύεται και από τη διαδικασία σύστασης των Κοιν.Σ.Επ., αλλά και ενισχύει την ανάπτυξη και αποτελεσματικότητα της, διότι προσδίδει την εξειδίκευση και την καινοτομία, άκρως ενισχυτικά στοιχεία.

Τοπικό επίπεδο • Οφείλουμε να τονίσουμε με έμφαση ότι η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα έχει τις ρίζες της στο τοπικό επίπεδο. Είναι σαφής η σύνδεσή της με τον «τόπο» και επομένως εξαρτάται από τη δυναμική, τις αξίες, τους πόρους ενός τόπου.

Κοινά στοιχεία των τόπων στην εποχή της κρίσης: Καταστρέφονται τοπικά παραγωγικά συστήματα. Απαξιώνονται τοπικοί πόροι (φυσικοί και ανθρώπινοι). Αυξάνεται η ανεργία και η υποαπασχόληση. Απειλούνται με κοινωνικό αποκλεισμό και περιθωριοποίηση όλο και περισσότερες κοινωνικές ομάδες. Αυξάνεται και συσσωρεύεται η φτώχεια. Υποβαθμίζεται η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Απειλείται η κοινωνική συνοχή. Διαφοροποιούνται οι κοινωνικές σχέσεις.

Στοιχεία που χαρακτηρίζουν και διαφοροποιούν τον κάθε τόπο και από τα οποία εξαρτάται και η προοπτική της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας. Βασικά: Η δυναμική του Κοινωνικού Κεφαλαίου (σχέσεις εμπιστοσύνης, συνεργασίας, σεβασμού, αμοιβαιότητας, κ.λ.π.) του κάθε τόπου. Στρατηγικές ανάπτυξης και δίκτυα. Σε τοπικό επίπεδο είναι δυνατό να επεξεργαστούν στρατηγικές ανάπτυξης, να επιμεριστούν δράσεις και έργο στο σύνολο των δρώντων τοπικών φορέων, να δημιουργηθούν δίκτυα συνεργασίας και συνέργειας και ν’ αναληφθούν δεσμεύσεις (από φορείς και κατοίκους) συγκεκριμένες και αποτελεσματικές και με δυνατότητες κοινωνικού ελέγχου, απολογισμού και ισολογισμού.

Ταυτότητα. Και η Κοινωνική Επιχείρηση και ο τόπος για την ύπαρξή τους πρέπει να διεκδικήσουν και να κατοχυρώσουν την ιδιαιτερότητά τους, την ταυτότητά τους. Κουλτούρα διακυβέρνησης. Η οποία θα ενισχύει την προώθηση του κοινού συμφέροντος και την υπεράσπιση της τοπικής υπόθεσης. Η κοινωνική επιχειρηματικότητα αντιμετωπίζει σήμερα ένα εχθρικό περιβάλλον. Όσο πιο ισχυρά είναι τα παραπάνω σημεία τόσο η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα θα ευνοείται και θα ενισχύεται η ανάπτυξή της

Δ. Η ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Η κάθε Κοιν.Σ.Επ. πρέπει να προσδιορίζεται από την αναπτυξιακή προοπτική του κάθε επιπέδου διοίκησης. Δεν είναι δυνατόν μία κοινωνική επιχείρηση να μην έχει τη συνέργεια και την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας αφενός και με την κάθε τρόπο συμβολή της στην τοπική ανάπτυξη αφετέρου.

Κρίσιμα σημεία Πιστεύουμε ότι σημαντικό ρόλο στην επιτυχία και την βιωσιμότητα μιας Κοιν.Σ.Επ. είναι τα κάτωθι σημεία. Το εταιρικό σχήμα. Πρέπει όλοι οι εταίροι να κατακτήσουν την συλλογική συνύπαρξη και λειτουργία έχοντας διαμορφώσει από κοινού τους στόχους, τις επιδιώξεις και τις προσδοκίες, να έχουν καταλήξει στον καταμερισμό εργασιών και στον τρόπο λειτουργίας. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η επίτευξη της συνεργασίας και σχέσεων εμπιστοσύνης, σεβασμού, αλληλοϋποστήριξης μεταξύ των εταίρων δεν είναι θέμα φιλίας ή συγγένειας. Είναι εταιρικό σχήμα «επιχείρησης». Κοινωνικής Επιχείρησης αλλά «Επιχείρησης».

Ο καθορισμός των κοινωνικών σκοπών δεν είναι θέμα μόνο καταστατικού (περιγραφή) αλλά και αυτός που θα καθορίσει την πορεία της, το επιχειρηματικό σκέλος, και τη διαφοροποίηση της από μια κεφαλαιουχική εταιρία, ή μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία.

Το μεγάλο ζήτημα της επιχειρηματικότητας Το μεγάλο ζήτημα της επιχειρηματικότητας. Ο όρος «κοινωνική» δρα αποπροσανατολιστικά προς δυο κατευθύνσεις. α. Τις συνδέει με επιχορηγήσεις, κρατικοδίαιτες καταστάσεις ή τις ταυτίζει με άλλου είδους επιχειρηματικές παρεμβάσεις. β. Στην αντίθετη κατεύθυνση παραγκωνίζοντας την ιδιαιτερότητα ως κοινωνική επιχείρηση, επικεντρώνεται στο επιχειρηματικό σκέλος, με αποτέλεσμα ν’ ακυρώνει το σκοπό της ύπαρξης και της ίδρυσής της.

Αυτοτέλεια – ανεξαρτησία: πολιτική – διοικητική – οικονομική από κάθε κέντρο εξουσίας και Διοίκησης (Κράτους, Αυτοδιοίκησης και κάθε οργανισμό ή φορέα). Να αυτοπροσδιορίζεται και όχι να ετεροπροσδιορίζεται. Η δημιουργία και η λειτουργία της «ξεπηδά» από την ανάγκη επίλυσης κοινωνικών αναγκών, και εξαρτάται από τη δυναμική του κάθε τόπου, από την ωριμότητα και τη δυνατότητα ενεργοποίησης του κοινωνικού κεφαλαίου, και όχι από τις σκοπιμότητες και τα συμφέροντα του όποιου φορέα.

Συνεργασίες – Δίκτυα Μια συνεχής ειλικρινή συνεργασία σ’ όλα τα επίπεδα (τοπικό, περιφερειακό, εθνικό) και με όλους τους φορείς με στόχο να κατατεθεί και ν’ αξιοποιηθεί κάθε πρόταση αλλά και κατάκτηση, μακριά από απόψεις ότι ο τομέας χρειάζεται αυθεντίες και σωτήρες για την ανάπτυξή του και την πρόοδό του. Η δημιουργία και η λειτουργία των Δικτύων χωρίς ηγεμονίες και σκοπιμότητες είναι το πιο ισχυρό εργαλείο και η μόνη διαδικασία που εγγυάται και εξασφαλίζει την ανάπτυξη της ΚΑΟ και της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Κανείς φορέας, κανείς οργανισμός δεν είναι σε θέση σήμερα ν’ αναλάβει αυτή τη δύσκολη προσπάθεια, χωρίς να διακινδυνεύσει πισωγυρίσματα, αστοχίες, αντιπαλότητες και ρήξεις, αποκλεισμούς και περιθωριοποιήσεις. Δημόσιο, Κοινωνικές Επιχειρήσεις, Πανεπιστημιακά και Ερευνητικά Ιδρύματα, ΟΤΑ, Αναπτυξιακές Εταιρίες, Φορείς και οργανώσεις μπορούν να συνδιαλεγούν, να προβληματιστούν και εν τέλει να συνεργαστούν σε ισότιμη βάση και χωρίς ηγεμονισμούς.

Σε Τοπικό Επίπεδο το δίκτυο: Αποτελείται από φορείς της πόλης ή της περιοχής (π.χ. επαρχία) Με αποστολή : Διερεύνηση δραστηριοτήτων Διερεύνηση κοινωνικών– παραγωγικών αναγκών Διερεύνηση δυνατοτήτων και τρόπων υποστήριξης τοπικών πρωτοβουλιών Σύνδεση της κοινωνικής επιχείρησης με την κοινωνία, με τις ανάγκες του τόπου, με την αναπτυξιακή προοπτική

Σε Περιφερειακό επίπεδο: Πιστεύουμε ότι το περιφερειακό επίπεδο είναι το κατάλληλο πεδίο οργάνωσης του μηχανισμού στήριξης. Έχοντας: ένα ανέτοιμο και ανώριμο τοπικό επίπεδο και ένα απρόσωπο, γραφειοκρατικό, μακρινό (αν όχι εχθρικό) κεντρικό επίπεδο Σ’ αυτό το επίπεδο (το περιφερειακό): Επιτυγχάνεται η σύνθεση των ιδιαιτεροτήτων Στήνεται μηχανισμός υποστήριξης για: Νομικά θέματα Επιχειρησιακά Αναβάθμιση ανθρώπινου δυναμικού Υποστήριξη ανάδειξης και διάθεσης προϊόντων – υπηρεσιών Ευαισθητοποίηση – ενεργοποίηση – δημοσιότητα – προώθηση της αναγνωρισιμότητας

Ο Περιφερειακός Μηχανισμός αφ’ ενός είναι ένα δίκτυο αφ’ εαυτού και αφ’ ετέρου θα συμβάλλει αποφασιστικά στη δημιουργία και λειτουργία Δικτύων (θεματικών, χωροεδαφικών, παραγωγικών, καταναλωτικών κ.λ.π.) Επιπλέον ο Περιφερειακός Μηχανισμός: Μεταφέρει γνώσεις – εμπειρίες από τα πάνω προς τα κάτω (Ευρωπαϊκό – Εθνικό – Περιφερειακό) και από κάτω προς τα πάνω (προβλήματα, εμπειρίες, αγωνίες κ.λ.π.) Αξιοποιεί τη σύγχρονη τεχνολογία (Βάσεις Δεδομένων, Portal) Αναζητεί και διερευνά χρηματοδοτικές πηγές

Σ’ Εθνικό επίπεδο μέσω του Δικτύου επιτυγχάνεται: Διασύνδεση με τη γνώση και τις εμπειρίες σ’ ευρωπαϊκό επίπεδο Κλαδική έκφραση της ΚΑΟ Η δημιουργία και λειτουργία Κέντρου Τεκμηρίωσης Η κατάκτηση και η διάχυση εξειδικευμένης γνώσης Διαπεριφερειακή διασύνδεση Η προώθηση θεμάτων ΚΑΟ και Κοινωνικών Επιχειρήσεων Η προώθηση ζητημάτων νομοθετικού περιεχομένου Η διερεύνηση και ανάπτυξη χρηματοδοτικών εργαλείων Η ολοκληρωμένη παρέμβαση μέσω προγραμματισμού και ανάπτυξης κατάλληλων ενεργειών Η λειτουργία FORUM

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ Κοινωνική Οικονομία και κοινωνικές επιχειρήσεις σε αριθμούς. Κοινωνική Οικονομία 14,5 εκ. εργ. 6,5 του ενεργού πληθυσμού. (Συνεταιρισμοί, Αλληλοασφαλιστικές & 4% του ενεργού πληθυσμού Ενώσεις, Ιδρύματα) στην Ευρώπη των 15. Γεωργικοί Συνεταιρισμοί Κατέχουν το 60% της αγοράς στην επεξεργασία και εμπορία γεωργικών αγαθών. Συνεταιριστικές Πιστωτικές Τράπεζες 4.200 Τράπεζες 63.000 Υποκαταστήματα 50.000.000 Μέλη (10% του πληθυσμού της Ε.Ε.) 181.000.000 Πελάτες 780.000 Εργαζόμενους 5,65 τρισεκατομμύρια € σε στοιχεία Ενεργητικού 20% μέσο μερίδιο αγοράς Καταναλωτικοί Συνεταιρισμοί 3.200 Καταναλωτικοί Συνεταιρισμοί 400.000 Απασχολούμενοι 29.000.000 Μέλη 36.000 Σημεία Πώλησης 73 δις € Κύκλος Εργασιών

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ Στοιχεία για την Ανθεκτικότητα της Κοινωνικής Οικονομίας Υπάρχουν πληθώρα ιστορικών στοιχείων που αποδεικνύουν τη μεγάλη ανθεκτικότητα του συνεταιριστικού κινήματος αλλά και κάθε οργάνωσης συλλογικής διοίκησης και διαχείρισης σε περιόδους κρίσης, εξασφαλίζοντας εισοδήματα και απασχόληση. Παραδείγματα ενδεικτικά Γαλλία 2006-2008 Δημιούργησε το 18% των συνολικών θέσεων εργασίας 2008-2009 Η απασχόληση στην Κοινωνική Οικονομία αυξήθηκε κατά 2,9% Καθαρή δημιουργία 70.000 αμοιβόμενων θέσεων εργασίας ενώ στον ιδιωτικό τομέα είχαμε πτώση 1,6% και στον Δημόσιο τομέα είχαμε πτώση 4,2% Ιταλία 2007-2011 Η απασχόληση στους Συνεταιρισμούς αυξήθηκε 8% ενώ στο σύνολο της Οικονομίας μειώθηκε 1,2% και στον ιδιωτικό τομέα μειώθηκε 2,5% 2006-2010 Η προστιθέμενη αξία στους Συνεταιρισμούς αυξήθηκε 24,7% ενώ η προστιθ. αξία στις κεφαλαιουχικές εταιρίες αυξήθηκε 6,5% Τα εισοδήματα των εργαζομένων σε Συν/σμους αυξήθηκαν  29,5% ενώ τα εισοδήματα στις κεφαλαιουχικές εταιρίες αυξήθηκαν 12,7% Ισπανία Μετά την κάμψη της απασχόλησης το 2008 -09 και τη στασιμότητα του 2010 η απασχόληση στους Συνεταιρισμούς και στην Κοινωνική Οικονομία αυξήθηκε κατά 4,7% το 2011 ενώ στους άλλους τομείς συνεχίστηκε η πτώση.

Ο κοινωνικός επιχειρηματίας Αναφερόμαστε σε πρωτοβουλίες πολιτών, γιατί σ’ αυτή την εποχή της κρίσης είναι σχεδόν η μόνη δυνατότητα δημιουργίας προοπτικής. Οι παλιές πρακτικές και οι παλιές συνταγές της διαμεσολάβησης σε ότι έχει σχέση με το Δημόσιο (π.χ. δουλειά) αλλά και τον ιδιωτικό τομέα δεν «αποδίδουν» πια.

Το εναγώνιο ερώτημα, τι κάνω; πρέπει να συμπληρωθεί και να εμπλουτισθεί: Τι μπορώ να κάνω τώρα χωρίς «σωτήρες»; Αντί να περιμένω απελπισμένος, από τους άλλους να μου δώσουν λύση και διέξοδο στα προβλήματά μου, μήπως πρέπει να πάρω τα ηνία της ζωής μου στα χέρια μου; Τι πρέπει να κάνω γι’ αυτό; Μήπως γι’ αυτό πρέπει, χρειάζεται ν’ αλλάξω εγώ ο ίδιος;

Μήπως χρειάζεται να επανεκτιμήσω τον εαυτό μου, να τον επαναξιολογήσω και να τον επαναπροσδιορίσω; Μήπως να κοιτάξω τι μπορεί να μου προσφέρει ο τόπος μου, οι συνάνθρωποί μου και συμπολίτες μου; Μήπως ν’ αρχίσω να ψάχνω καινούρια πράγματα, νέες ιδέες, συζητώντας καινοτόμες παρεμβάσεις, να διαφωτιστώ από εμπειρίες και πρακτικές; Με ποιους Συνεργάτες; Με ποιες σχέσεις; Με ποια βοήθεια και από πού;

Χαρακτηριστικά του Κοινωνικού Επιχειρηματία Μπορούν να προσδιοριστούν κάποια χαρακτηριστικά, έτσι ώστε η υποστήριξή τους (συμβουλευτική, επιμορφωτική) να είναι στοχευμένη και επομένως αποτελεσματική;

Κατά κανόνα, ο «εν δυνάμει» κοινωνικός επιχειρηματίας: Δε διαθέτει κεφάλαιο για επένδυση. Συνήθως είναι το πρώτο ερώτημα που τίθεται πριν ακόμα συλληφθεί η ιδέα. Είναι ένα θέμα που αποτρέπει κάθε περαιτέρω διερεύνηση. Συνίσταται αυτό το ζήτημα να τεθεί αφού διερευνηθεί η ιδέα, καθορίσουμε τις δραστηριότητες, το σχήμα, τις παρεχόμενες υπηρεσίες ή τα παραγόμενα προϊόντα και εκτιμήσουμε το κόστος της επένδυσης.

Μ’ αυτό τον τρόπο: Αποφεύγουμε τον πειρασμό να οδηγηθούμε στην Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, επειδή υπάρχει κάποια επιχορήγηση. Όταν πιστέψουμε στο εγχείρημά μας, όταν αποκτήσουμε αυτοπεποίθηση γι’ αυτό που κάνουμε, τότε θα κινηθούμε αποτελεσματικά για την εξεύρεση του αναγκαίου κεφαλαίου. Ανάλογα με το είδος του αντικειμένου δραστηριότητας της Κοιν.Σ.Επ., διαφοροποιούνται και οι πηγές χρηματοδότησης (π.χ. κρατική διοίκηση, Αυτοδιοίκηση, χορηγίες, δωρεές κ.λ.π.)

Αξιοποιεί τη δυνατότητα που του δίνει το νέο θεσμικό πλαίσιο για να λύσει κάποιο πρόβλημα, το οποίο συνήθως είναι: Ανεργία. Μηδενικό εισόδημα ή εισόδημα στο όριο της φτώχιας. Γνώσεις και δεξιότητες που δεν αναγνωρίζονται ή δεν αξιοποιούνται (για διάφορους λόγους) από την αγορά.

Είναι χωρίς γνώση και δεξιότητες του «επιχειρείν». Αγνοεί και τα στοιχειώδη βήματα δημιουργίας και λειτουργίας μιας «επιχείρησης» καθώς και τις υποχρεώσεις απέναντι στο κράτος (εφορία, ασφαλιστικά ταμεία, κ.λ.π.). Κάτω από την πίεση της ανεργίας και του εισοδηματικού ελλείμματος οδηγείται να διερευνήσει δυνατότητες εκμετάλλευσης των δεξιοτήτων του, αυτό που γνωρίζει να κάνει. Δηλαδή πως και με ποιους θα μπορούσε ν’ αξιοποιήσει γνώσεις και ικανότητες, διαθέσιμους πόρους ικανοποιώντας έτσι τοπικές ή και υπερτοπικές ανάγκες λαμβάνοντας το ερέθισμα από τον τόπο του ή από εμπειρίες και πρακτικές άλλων τόπων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι γυναικείοι συνεταιρισμοί, οι συνεταιρισμοί παραγωγής, συσκευασίας, διάθεσης αρωματικών φυτών κ.λ.π.

Πριν ληφθεί η απόφαση, από τον κάθε μελλοντικό κοινωνικό επιχειρηματία, θα πρέπει να «τολμήσει» το εγχείρημα εν πλήρη συνειδήσει των δυνατοτήτων του, των ελλείψεών του και αδυναμιών του, για να αναμετρηθεί με τις απαιτήσεις της προσπάθειας, αλλά και να χαράξει τη στρατηγική του και να προσδιορίσει τις επιλογές του. Ποιος είναι; Μέχρι που φτάνει; Τι κενά θα πρέπει να καλύψουν οι συνεταίροι του για να ενδυναμώσουν την αποτελεσματικότητα; Που πρέπει να αναζητήσει την κατάλληλη υποστήριξη από μηχανισμούς και ειδικούς και πως;

Να αποφασίσει, αν θέλει και αν δύναται να δραστηριοποιηθεί σε αυτό το νέο πεδίο, αφού εκτιμήσει ποιες είναι οι αξίες του, ποιες οι προτεραιότητές του τόσο στην επαγγελματική όσο και στην καθημερινή και οικογενειακή ζωή. Προτείνουμε σε κάθε κοινωνικό επιχειρηματία αφού μελετήσει τα επόμενα σημεία, και δώσει ειλικρινείς απαντήσεις, να επιδιώξει το ίδιο για κάθε εταίρο του και οπωσδήποτε ν’ αποτελέσει σοβαρό αντικείμενο συζήτησης σε συλλογική βάση (το σύνολο των εταίρων) και να καταλήξουν σε συμφωνία.

Κοινωνικός Επιχειρηματίας Ιδιώτης Επιχειρηματίας Κοινωνικός Επιχειρηματίας Επιχειρεί και δεν δουλεύει Δουλεύει και επιχειρεί Κίνδυνος – Ρίσκο: Αβεβαιότητα στην Αγορά Αλλαγή στις κοινωνικές ανάγκες. Νέες κοινωνικές ανάγκες Αλλαγή μοντέλου παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών (ανάγκη νέων προϊόντων και υπηρεσιών) Νέες τεχνολογίες – αδυναμία προσαρμογής Διαφοροποίηση προτιμήσεων

Κοινωνικός Επιχειρηματίας Ιδιώτης Επιχειρηματίας Κοινωνικός Επιχειρηματίας Εντοπισμός Ευκαιριών κέρδους Δεν τον καθοδηγεί η ευκαιρία κέρδους αλλά η «κοινωνία» και η προσωπική του στάση Διοίκηση με υποκίνηση, εμψύχωση των εργαζομένων δημιουργία από τον επιχειρηματία ευνοϊκού περιβάλλοντος για τους εργαζόμενους Συλλογική προσπάθεια, συλλογική διοίκηση αλλά υπάρχει διαφοροποίηση ρόλων

Κοινωνικός Επιχειρηματίας Ιδιώτης Επιχειρηματίας Κοινωνικός Επιχειρηματίας Συνειδητά: Αναλύει τα δεδομένα της αγοράς και προβαίνει σ’ εκτιμήσεις. Συμμετέχει στον ανταγωνισμό. Συνήθως ωθείται στην ίδρυση Κοιν.Σ.Επ. από εξωεπιχειρησιακούς λόγους (ανεργία, πρόβλημα εισοδήματος, κοινωνική ευαισθησία, αναπτυξιακές παρεμβάσεις κ.λ.π.)