Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΑΙ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΖΥΓΟΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΟΥΤΣΟΜΙΧΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Συμμετέχοντες μαθητές στο πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Τσούνης Ιωάννης, Σκανδάλης Σπύρος, Σκυλογιάννης Στέφανος, Ρουκουνάκης Ιωάννης, Τζουμάκας Χάρης, Στάμου Παναγιώτης, Μωραϊτης Βασίλειος

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ-WHO) δίνει έναν γενικότερο ορισμό για τα Ιατρικά Απόβλητα, ως τα απόβλητα που παράγονται από δραστηριότητες που αφορούν υγειονομική περίθαλψη ανθρώπων ή ζώων σε Υγειονομικές Μονάδες (ΥΜ), ερευνητικά εργαστήρια ή ερευνητικές δραστηριότητες που έχουν να κάνουν με «φροντίδα υγείας», αλλά και από άλλες μικρότερες πηγές, όπως φροντίδα υγείας παρεχόμενη στο σπίτι.

Στον Πίνακα που ακολουθεί απεικονίζονται οι διάφορες κατηγορίες ιατρικών αποβλήτων σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. 1. Μολυσματικά απόβλητα 2. Παθολογικά απόβλητα 3. Φαρμακευτικά απόβλητα 4. Χημικά απόβλητα 5. Απόβλητα με υψηλή περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα 6. Περιέκτες αερίων υπό πίεση 7. Αιχμηρά 8. Aπόβλητα υψηλού μολυσματικού κινδύνου 9. Γενοτοξικά απόβλητα 10. Ραδιενεργά απόβλητα Τα απόβλητα των κατηγοριών 7-10 θεωρούνται απόβλητα υψηλού κινδύνου και απαιτούν ιδιαίτερη διαχείριση.

Ορισμοί Ιατρικών Αποβλήτων Σύμφωνα με την ΚΥΑ 37591/2031, ως Ιατρικά Απόβλητα θεωρούνται τα απόβλητα που παράγονται από Υγειονομικές Μονάδες και αναφέρονται στον κατάλογο αποβλήτων του Παραρτήματος της Απόφασης 2001/118/ΕΚ του Συμβουλίου της 16ης Ιανουαρίου 2001 των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (EEL 47/2001). Για πρακτικούς κυρίως λόγους, που αφορούν στον τρόπο διαχείρισής τους, η ΚΥΑ 37591/2031 τα κατηγοριοποιεί σε 4 κατηγορίες, ως ακολούθως:  (α) Ιατρικά Απόβλητα Αστικού Χαρακτήρα (ΙΑ-ΑΧ) που προσομοιάζουν με τα οικιακά απόβλητα (Πίνακας 1). (β) Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα (ΕΙΑ): β.1) αμιγώς μολυσματικού χαρακτήρα απόβλητα (ΕΙΑ-ΜΧ) (Πίνακας 2). β.2) απόβλητα που έχουν ταυτόχρονα τοξικό και μολυσματικό χαρακτήρα (ΕΙΑ-ΜΤΧ) (Πίνακας 3). β.3) απόβλητα αμιγώς τοξικού χαρακτήρα (μη μολυσματικού χαρακτήρα) (ΕΙΑ-ΤΧ) (Πίνακας 4). (γ) Άλλα Ιατρικά Απόβλητα (ΑΙΑ): Ραδιενεργά, μπαταρίες, συσκευασίες με αέρια υπό πίεση, κ.ά.

Ιατρικά Απόβλητα απόβλητα υψηλού κινδύνου

1. Μολυσματικά νοσοκομειακά απορρίμματα Μέλη ανθρώπινου σώματος, όργανα ή ιστοί. Προέλευση : κυρίως χειρουργεία. Προϊόντα εργαστηρίων όπως βιοχημικό, μικροβιολογικό, παθολογοανατομικό (καλλιέργειες κλπ). Αίμα και σωματικά υγρά καθώς και κάθε είδους αντικείμενα που ήρθαν σε επαφή με αυτά. Υλικά από τους θαλάμους νοσηλείας ασθενών πασχόντων από επικίνδυνες μολυσματικές ασθένειες.

Κάθε είδους αιχμηρά αντικείμενα όπως : βελόνες, σύριγγες, κάθε είδους γυάλινα αντικείμενα που ήρθαν σε επαφή με μολυσματικά υγρά κλπ, απορριπτόμενα χειρουργικά εργαλεία, νυστέρια κλπ. Οι υπόλοιπες κατηγορίες μολυσματικών συλλέγονται σε ειδικές σακούλες κατάλληλου χρώματος (κίτρινο, κόκκινο, μπλέ, μαύρο κατά περίπτωση).

2. Ειδικές κατηγορίες επικίνδυνων απορριμμάτων α. Ραδιενεργά Κατάλοιπα διαγνωστικών ή θεραπευτικών ουσιών, καθώς και οι συσκευασίες τους και άλλα υλικά που ήρθαν σε επαφή με αυτά. Δεν «εξουδετερώνονται» με θερμική μέθοδο και δεν πρέπει να απορρίπτονται στην αποχέτευση (τα υγρά). Ξεχωριστή συλλογή, επιστροφή στον προμηθευτή. Συνήθως είναι βραχύβια ραδιενεργά. Ιδιαίτερη αντιμετώπιση «βόμβας» κοβαλτίου.

β. Επικίνδυνα χημικά προϊόντα Περιλαμβάνονται : φάρμακα, χημικά αντιδραστήρια, κάθε επικινδυνότητας (εύφλεκτα, τοξικά κλπ) καθώς οι συσκευασίες τους και άλλα υλικά που ήρθαν σε επαφή με αυτά. Συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία οι μπαταρίες και οι συσσωρευτές. Ιδιαίτερη προσοχή σε φιάλες αεριών σε πίεση. Ξεχωριστή περισυλλογή ανάλογη με τη φύση τους. Η θερμική μέθοδος δεν είναι πάντα κατάλληλη (πχ για βαρέα μέταλλα).

Οδηγία Ε.Ε. για τα βιομηχανικά απόβλητα Επιδιώκοντας την κατάργηση της σχέσης μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και παραγωγής αποβλήτων, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξοπλίζεται με νομοθετικό πλαίσιο που θα ελέγχει το συνολικό κύκλο των αποβλήτων, από την παραγωγή μέχρι τη διάθεση, δίνοντας έμφαση στην ανάκτηση και την ανακύκλωση.

Επικίνδυνα χημικά προϊόντα βιομηχανικά απόβλητα

Έχει εφαρμογή σε απόβλητα που δεν περιέχουν: αέρια απόβλητα ραδιενεργά απόβλητα αποχαρακτηρισμένα εκρηκτικά περιττώματα λύματα ζωικά υποπροϊόντα πτώματα ζώων τα οποία αποθνήσκουν εκτός σφαγείων απόβλητα που προκύπτουν από ορυκτούς πόρους

Διαχείριση αποβλήτων Κάθε παραγωγός ή κάτοχος αποβλήτων πρέπει να πραγματοποιούν οι ίδιοι την επεξεργασία των αποβλήτων ή να την αναθέτουν σε έμπορο ή σε οργανισμό ή σε επιχείρηση. Τα κράτη μέλη μπορούν να συνεργαστούν εάν αυτό είναι απαραίτητο, για να δημιουργήσουν δίκτυο εγκαταστάσεων διάθεσης αποβλήτων. Το δίκτυο πρέπει να επιτρέπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση να καταστεί αυτάρκης στον τομέα της επεξεργασίας αποβλήτων. Η αποθήκευση και η επεξεργασία των επικίνδυνων αποβλήτων πρέπει να διεξάγεται σε συνθήκες που παρέχουν προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας. Δεν πρέπει να αναμειγνύονται σε καμία περίπτωση με άλλες κατηγορίες επικίνδυνων αποβλήτων, ενώ πρέπει να συσκευάζονται και να επισημαίνονται σύμφωνα με τα διεθνή και κοινοτικά πρότυπα.

Διαχείριση αποβλήτων Αποθήκευση και η επεξεργασία των επικίνδυνων αποβλήτων.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Υπουργική Απόφαση ΗΠ/37591/2031/2003 (ΦΕΚ 1419Β/2003) Διαχωρίζονται τα επικίνδυνα ιατρικά απόβλητα (ΕΙΑ) σε : α. Αμιγούς τοξικού χαρακτήρα β. Ταυτόχρονου μολυσματικού και τοξικού χαρακτήρα γ. Αμιγούς μολυσματικού χαρακτήρα Υπάγονται στη ρύθμιση κάθε είδους υγειονομικές μονάδες (με εξαίρεση πολύ μικρές) ακόμη και κτηνιατρικές κλινικές. Ελέγχεται η συλλογή, προσωρινή αποθήκευση (σε υγειονομικές μονάδες και εγκαταστάσεις επεξεργασίας), μεταφορά, επεξεργασία και τελική διάθεση.

Ορίζονται ως μέθοδοι επεξεργασίας : α. Η αποστείρωση : Επιβάλλεται χαμηλή θερμοκρασία διατήρησης < 5οC για όσα ΕΙΑ υπόκεινται σε αλλοίωση (< 8οC κατά τη μεταφορά) Ορίζονται ως μέθοδοι επεξεργασίας : α. Η αποστείρωση : με σκοπό τη μείωση του τελικού μικροβιακού φορτίου των ΕΙΑ στο επίπεδο των οικιακών, ώστε να εξομειωθούν με αυτά. Προηγείται τεμαχισμός (<2cm) των προς αποστείρωση ΕΙΑ. Η αποστείρωση είναι ξηρή ή υγρή θερμική επεξεργασία. Αφορά : θερμική, χημική, με ατμό, μικροκυματική ή με ακτινοβόληση τεχνολογία.

β. Η αποτέφρωση Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται κάθε είδους θερμική επεξεργασία, όπως : καύση (οξείδωση) πυρόλυση αεριοποίηση κλπ που επιτυγχάνεται σε θερμοκρασία >850οC. Αν περιέχονται αλογονούχες οργανικές ενώσεις >1% (λόγω πλαστικών), τότε η θερμοκρασία ανέρχεται σε >1100 οC (για την αποφυγή διοξινών). Τα υπολείμματα της αποτέφρωσης οδηγούνται σε ΧΥΤΑ ή ΧΥΤΕΑ. Σε κάθε περίπτωση τα απαέρια δεν πρέπει να αποτελούν πρόβλημα για το περιβάλλον ή τη δημόσια υγεία (ανάγκη επεξεργασίας). Ομοίως και τυχόν υγρά κατά την αποστείρωση.