HELLENIC REPUBLIC 1 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ Ελένη Λουρή Καθηγήτρια Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών Διευθύντρια Οικονομικού Γραφείου Πρωθυπουργού Δεκέμβριος 2005

HELLENIC REPUBLIC 2 Η Στρατηγική της Λισσαβόνας Τον Μάρτιο του 2000, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συνεδρίασε στη Λισσαβόνα δεσμεύτηκε σε ένα δεκαετές πρόγραμμα με στόχο να κάνει την Ε.Ε. “την πιο ανταγωνιστική και δυναμική οικονομία στον κόσμο, βασισμένη στη γνώση και την εμπειρία, ικανή να διατηρήσει σταθερή την οικονομική της ανάπτυξη με περισσότερες και καλύτερες δουλειές και μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή”.

HELLENIC REPUBLIC 3 Αναθεώρηση της ΣτΛ Οι στόχοι της ΣτΛ απεδείχθησαν υπερβολικά φιλόδοξοι για την πρώτη πενταετία της εφαρμογής της, και οι χώρες δεν ανταποκρίθηκαν στις προσδοκίες. Στο Εαρινό Συμβούλιο του Μαρτίου 2005, η Στρατηγική της Λισσαβόνας αναπροσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα. Η νέα Στρατηγική για την Ανάπτυξη και την Εργασία στηρίχθηκε σε: –Σαφέστερη εστίαση των δράσεων → προτεραιότητες –Απλοποίηση και βελτιστοποίηση της διαδικασίας (Ενιαίο Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Δράσης, 25 Εθνικά Προγράμματα) –Μεγαλύτερη κινητοποίηση φορέων (ανάληψη πολιτικής ευθύνης, η ΣτΛ να αποτελεί μέρος του πολιτικού διαλόγου, διορισμός Εθνικού Συντονιστή σε πολιτικό επίπεδο)

HELLENIC REPUBLIC 4 Ενιαίες Κατευθυντήριες Γραμμές Για την εκπόνηση του ΕΠΜ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε τις Ενιαίες Κατευθυντήριες Γραμμές , οι οποίες προσδιορίζουν ένα σαφές πλαίσιο προτεραιοτήτων. Ουσιαστικά αποτελούν τον ‘οδικό χάρτη’ της Στρατηγικής για τα επόμενα χρόνια και περιλαμβάνουν 3 ειδών κατευθύνσεις πολιτικής: –Μακροοικονομικές Κατευθυντήριες Γραμμές –Μικροοικονομικές Κατευθυντήριες Γραμμές –Κατευθυντήριες Γραμμές για την Απασχόληση Με βάση τις Ενιαίες Κατευθυντήριες Γραμμές και τα συγκεκριμένα προβλήματα που έχει, το κάθε κράτος μέλος καλείται να αποφασίσει την πολιτική και τα μέτρα που θα εφαρμόσει για το χρονικό διάστημα

HELLENIC REPUBLIC 5 Εθνικά Προγράμματα Μεταρρυθμίσεων στην Ε.Ε. Τα ΕΠΜ αφορούν την τριετία αλλά λαμβάνουν υπόψη τους και περαιτέρω εξελίξεις με ορίζοντα το Τα ΕΠΜ ενσωματώνουν όλα τα κείμενα τα οποία αφορούν τη ΣτΛ (Cardiff Report, Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Απασχόληση και άλλα επιμέρους κείμενα). Τα κράτη μέλη δεσμεύθηκαν μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου 2005 να έχουν υποβάλει τα ΕΠΜ στην ΕΕ (EPC). Τα 23 κράτη-μέλη (εκτός Γερμανίας και Πολωνίας) ανταποκρίθηκαν. Στις Νοεμβρίου 2005 ακολούθησε παρουσίαση και εξέταση των ΕΠΜ από την EPC. Η έκθεση, που ακολούθησε, συζητήθηκε στις 2 6/12/05 στο ECOFIN. Η πρόοδος των ΕΠΜ θα αξιολογείται από ετήσιες εκθέσεις.

HELLENIC REPUBLIC 6 Το Ελληνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων Οι εργασίες για την εκπόνηση και την τελική συγγραφή του ΕΠΜ ξεκίνησαν το Μάρτιο 2005, μετά το Συμβούλιο Κορυφής. Στις εργασίες συμμετείχαν τα αρμόδια Υπουργεία, οι Περιφέρειες, οι Κοινωνικοί Εταίροι, η ΟΚΕ καθώς και εκπρόσωποι της Κοινωνίας των Πολιτών. Η συμβολή όλων ήταν σημαντική και δημιουργική σε όλα τα στάδια των εργασιών. Τον Ιούλιο 2005 αποστολή της ΕΕ ήρθε στην Αθήνα για τεχνική βοήθεια και ενημέρωση (όπως και στα υπόλοιπα κ-μ). Στις 14/09/05 το ελληνικό ΕΠΜ παρουσιάστηκε και δόθηκε για δημόσια διαβούλευση από τον Υπουργό Οικονομίας & Οικονομικών κ. Γ. Αλογοσκούφη. Στις 4 Οκτωβρίου συζητήθηκε επίσης στις Επιτροπές Οικονομικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του Ελληνικού Κοινοβουλίου.

HELLENIC REPUBLIC 7 Το Ελληνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων Το ελληνικό ΕΠΜ εξετάστηκε στην EPC στις 16/11/05. Τα σχόλια που απέσπασε ήταν ιδιαίτερα θετικά. Συγκεκριμένα χαρακτηρίστηκε ως : –ένα περιεκτικό και συγκροτημένο πρόγραμμα, –με συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής για τα επόμενα τρία χρόνια, –με σαφείς προτεραιότητες/στοχοθέτηση και –με ικανοποιητική κάλυψη στους τομείς ενδιαφέροντος Αξίζει να αναφέρουμε την πρωτοβουλία της ΟΚΕ να ιδρύσει ένα Παρατηρητήριο με σκοπό την παρακολούθηση της προόδου και της εφαρμογής του ΕΠΜ.

HELLENIC REPUBLIC 8 Οι προτεραιότητες Οι προτεραιότητες του ΕΠΜ για την περίοδο είναι: (α) Η αποκατάσταση της δημοσιονομικής ισορροπίας και η εξασφάλιση της μακροχρόνιας βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών, με άμεση προτεραιότητα τον περιορισμό του ελλείμματος κάτω από το 3% μέχρι το τέλος του 2006 και περαιτέρω περιορισμό του τα επόμενα χρόνια. (β) Η αύξηση της παραγωγικότητας, μέσα από την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων στη λειτουργία των αγορών, τις επενδύσεις σε ανθρώπινο κεφάλαιο και την προώθηση της Κοινωνίας της Γνώσης. (γ) Η βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η ενίσχυση του ανταγωνισμού, το άνοιγμα των αγορών, η αύξηση της εξωστρέφειας και η αξιοποίηση της γεωπολιτικής θέσης της χώρας ως πόλου έλξης επενδυτικών δραστηριοτήτων με προοπτικές επέκτασης στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. (δ) Η αύξηση της απασχόλησης, η μείωση της ανεργίας, καθώς και η αποτελεσματικότερη λειτουργία των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης με μια σειρά από στοχευμένες δράσεις που περιορίζουν παράλληλα τον κίνδυνο του κοινωνικού αποκλεισμού.

HELLENIC REPUBLIC 9 Δημοσιονομική ισορροπία Ύστερα από την αποκατάσταση της διαφάνειας των μακρο-οικονομικών στοιχείων, η Κυβέρνηση προχωράει σε ήπια δημοσιονομική προσαρμογή λαμβάνοντας μέτρα που επικεντρώνονται κυρίως: -στη συγκράτηση των δαπανών με περιστολή της δημόσιας σπατάλης, -την αύξηση των εσόδων με διεύρυνση της φορολογικής βάσης, -σε νέα διαρθρωτικά μέτρα, όπως το νέο πλαίσιο λειτουργίας των ΔΕΚΟ, ο νέος νόμος για τις Σ.Δ.Ι.Τ., το νομοσχέδιο για την εισαγωγή ΦΠΑ στις νέες οικοδομές, η χρήση ηλεκτρονικών διασταυρώσεων για αποτελεσματικότερους ελέγχους. Τα πρώτα θετικά αποτελέσματα έχουν ήδη φανεί, καθώς το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης μειώθηκε περισσότερο από 2 ποσοστιαίες μονάδες το 2005 και έφθασε το 4,3% του ΑΕΠ. Μεγάλη σημασία έχει δοθεί στη διατήρηση υψηλού ρυθμού ανάπτυξης. Η μείωση του δημόσιου χρέους (109,3% του ΑΕΠ το 2004) είναι απαραίτητη προϋπόθεση ανάπτυξης της χώρας η οποία δαπάνησε €9,7 δισ. σε τόκους το 2005 ή σχεδόν 5,5% του ΑΕΠ. Σημειωτέον ότι το 1980 το χρέος ήταν 25% του ΑΕΠ. Αντίστοιχα το χρέος των EU12 χωρών ήταν 34,2%, ενώ το 2004 έφθασε το 70,8%.

HELLENIC REPUBLIC 10 Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος Με μέτρα όπως: Ο φορολογικός νόμος, ο νέος επενδυτικός νόμος, αλλά και άλλες μεταρρυθμίσεις, όπως η απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης των μεταποιητικών επιχειρήσεων, η επέκταση και η βελτίωση των Βιομηχανικών Περιοχών, η αναμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου περί Ανωνύμων Εταιριών καθώς και του Πτωχευτικού Δικαίου αποτελούν αλλαγές, που συμβάλλουν καθοριστικά στη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Ο νέος νόμος για τις ΣΔΙΤ συνεισφέρει στη δημιουργία νέων επενδυτικών ευκαιριών χωρίς να επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό. Εκπόνηση μελετών για το Εθνικό Χωροταξικό Σχέδιο και τα Ειδικά Χωροταξικά Σχέδια για τον Τουρισμό, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και τη Βιομηχανία. Ολοκλήρωση Ενιαίας Αγοράς μέσω της επιτάχυνσης του ρυθμού ενσωμάτωσης των κοινοτικών οδηγιών στο εθνικό δίκαιο αποτελεί προτεραιότητα της ελληνικής κυβέρνησης.

HELLENIC REPUBLIC 11 Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος Ενίσχυση του ανταγωνισμού: –Πραγματοποιείται νέα γενιά αποκρατικοποιήσεων με στόχο την ενίσχυση του ανταγωνισμού και την απελευθέρωση των αγορών (καθώς και τη μείωση του δημόσιου χρέους). Ο στόχος του Προϋπολογισμού, το 2005, για έσοδα από αποκρατικοποιήσεις (€2,15 δισ.) ξεπεράστηκε κατά 30%. –Αναβαθμίζεται ο ρόλος της Επιτροπής Ανταγωνισμού. –Απελευθερώνονται οι αγορές ενέργειας και φυσικού αερίου Εξωστρέφεια της οικονομίας: Μέτρα για την προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, για την προώθηση των εξαγωγών, καθώς και την ενίσχυση του τουρισμού. Εκμετάλλευση της γεωπολιτικής θέσης της χώρας στη ΝΑ Ευρώπη και των αντίστοιχων ευκαιριών. Προώθηση της Έρευνας και Ανάπτυξης: Στόχος είναι μέχρι το 2010 οι δαπάνες για Ε&Α να φτάσει το 1.5 %,όπου το 40% να προέρχεται από ιδιωτικές πρωτοβουλίες μέσω ειδικών φορολογικών κινήτρων.

HELLENIC REPUBLIC 12 Αύξηση της Απασχόλησης και της Παραγωγικότητας Στόχος είναι η αύξηση της συνολικής απασχόλησης στο 62,5% το 2008 και 64% το 2010, της γυναικείας απασχόλησης στο 48,9% το 2008 και 51% το 2010 και αντίστοιχη μείωση της ανεργίας στο 8,4% και στο 7,3%. Για την επίτευξη αυτών των αποτελεσμάτων προωθείται μία σειρά από στοχευμένες δράσεις με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας του εργατικού δυναμικού, καθώς και τη μείωση της ανεργίας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Συγκεκριμένα:

HELLENIC REPUBLIC 13 Αύξηση της Απασχόλησης και της Παραγωγικότητας Εκπαίδευση και Κατάρτιση: -Ο στόχος είναι να αυξηθούν οι δαπάνες για την παιδεία στο 5% του ΑΕΠ μέχρι το Βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης μέσω της ουσιαστικής και τακτικής αξιολόγησης του εκπαιδευτικού συστήματος. -Προσαρμογή του εκπαιδευτικού συστήματος στις ανάγκες της κοινωνίας της γνώσης με την κατάρτιση των καθηγητών με νέες μεθόδους διδασκαλίας, υποστήριξη μεταπτυχιακών σπουδών και έρευνας, αναβάθμιση των βιβλιοθηκών, υποτροφίες σε τεχνολογικούς κλάδους. -Ενθαρρύνεται η δια βίου μάθηση: Απώτερος σκοπός είναι μέχρι το 2006 να υπάρχει ένα σχολείο δεύτερης ευκαιρίας σε κάθε περιφέρεια. Περαιτέρω στόχοι είναι η δημιουργία πανεπιστημίων με ευέλικτα (part-time) προγράμματα, η επέκταση του θεσμού των Ανοικτών Πανεπιστημίων και γενικότερα η καλύτερη σύνδεση της κατάρτισης με την αγορά εργασίας.

HELLENIC REPUBLIC 14 Αύξηση της Απασχόλησης και της Παραγωγικότητας - Μείωση του αριθμού των μαθητών που εγκαταλείπουν πρόωρα το σχολείο: προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας και πρόσθετης διδακτικής στήριξης ιδιαίτερα σε μαθητές που προέρχονται από ευπαθές κοινωνικές ομάδες -Προώθηση της ιδέας της επιχειρηματικότητας -Ισότητα μεταξύ φύλων: αυξημένη συμμετοχή των γυναικών σε προγράμματα κατάρτισης, προώθηση ευέλικτων ωραρίων εργασίας για μητέρες, μερική απασχόληση, λειτουργία ολοήμερων σχολείων και νηπιαγωγείων. Ενίσχυση της ισότητας των φύλων στην σχολική εκπαίδευση, όπως και ειδικά προγράμματα που προωθούν τη γυναικεία επιχειρηματικότητα -Ο ΟΑΕΔ πραγματοποιεί μία σειρά προγραμμάτων για άνεργους όπως προγράμματα κατάρτισης και προγράμματα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας (stage) -Νόμος για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας -Επιδοτήσεις για την ενίσχυση της γεωγραφικής κινητικότητας.