Γυναίκες και επιστήμη: μια πρώτη διερεύνηση Dr Λάουρα Mαράτου-Αλιπράντη Κύρια Ερευνήτρια, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, EΚΚΕ

Περιεχόμενο Α΄ Μέρος: Γενικά δεδομένα Β΄ Μέρος : Η συμμετοχή των γυναικών: στην τριτοβάθμια εκπαίδευση στον ακαδημαϊκό τομέα στον ερευνητικό τομέα στα προγράμματα Υποτροφιών ΙΚΥ

H συμμετοχή των γυναικών στον ακαδημαϊκό- επιστημονικό χώρο εντάσσεται στο ευρύτερο καθεστώς των κοινωνικών διακρίσεων τ Η «ισότητα» που προβλέπεται νομικά συχνά εμποδίζεται δομικά To υπάρχον ιεραρχικό σύστημα κατατάσσει τις γυναίκες στη θέση του κατώτερου σε όλα τα κοινωνικά επίπεδα

Η κατηγοριοποίηση του εργατικού δυναμικού με βάση το φύλο δεν είναι πρόσφατη. Οι γυναίκες εξαρχής συγκεντρώνονται σε ορισμένα επαγγέλματα Η διαφορετική εξαρχής αντιμετώπιση των γυναικών έχει οδηγήσει στην εδραίωση του ιεραρχικού κατά φύλα καταμερισμού της εργασίας.

Γυναικεία θέση  Βελτίωση της θέσης γυναικών  Άνοδος του επιπέδου εκπαίδευσης  Αύξηση των κοριτσιών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση  Αύξηση της γυναικείας συμμετοχής στην αγορά εργασίας  Επιλεκτική & περιορισμένη παρουσία σε ορισμένα επαγγέλματα

Στον επιστημονικό χώρο παρατηρούνται:  αυξητική τάση- σχεδόν ισότιμη- συμμετοχή των κοριτσιών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση  αύξηση των γυναικών στις φυσικές επιστήμες, στις επιστήμες μηχανικού- τεχνολογίας, στη πληροφορική  αύξηση των κοριτσιών – αλλά όχι ισότιμη- στα μεταπτυχιακά προγράμματα και στα προγράμματα υποτροφιών.  περιορισμένη όμως παρουσία σε διευθυντικές θέσεις, και στις υψηλές βαθμίδες της ακαδημαϊκής ιεραρχίας

Σε όλες τις χώρες της ΕΕ Διαφορές ανάμεσα στους άνδρες και τις γυναίκες τόσο στις εκπαιδευτικές όσο και στις επαγγελματικές τους διαδρομές: οι γυναίκες αποτελούν τη μειοψηφία του προσωπικού των Πανεπιστημίων και των ερευνητικών κέντρων. Το mainstreaming είναι μια μακροπρόθεσμη στρατηγική που συμπληρώνει τη νομική προσέγγιση της ίσης μεταχείρισης καθώς και τα μέτρα θετικής δράσης, ενώ αναγνωρίζει τη διαφορετικότητα.

Η ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των φύλων το «mainstreaming στον επιστημονικό χώρο επικεντρώνεται: στη συστηματική ενσωμάτωση της οπτικής της ισότητας των φύλων σε όλα τα προγράμματα στον ακαδημαϊκό χώρο, στους ερευνητικούς οργανισμούς και στον τρόπο λειτουργίας τους. στο σύστημα υποτροφιών, στο σύστημα αξιολόγησης και επιλογής επιστημονικού προσωπικού

Πολλές χώρες στην Ευρώπη: έχουν θεσπίσει θετικά μέτρα για την προώθηση των γυναικών στην επιστήμη. έχουν καθιερωθεί στόχοι και ποσοστώσεις υπάρχει ανάγκη για θέσπιση καινοτόμων πρωτοβουλιών υπέρ των γυναικών επιστημόνων. ανάγκη περιγραφής της σημερινής θέσης των επιστημόνων - γυναικών με στατιστικές και δείκτες αποτελεί προτεραιότητα της Γ.Δ. Έρευνας, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Συμμετοχή γυναικών φοιτητριών στα ΑΕΙ

Συμμετοχή των γυναικών φοιτητριών στα ΑΕΙ ανά επιστημονικό κλάδο,

Φοιτητικός πληθυσμός Η αναλογία των γυναικών στο φοιτητικό πληθυσμό βαίνει αυξανόμενη Η αναλογία των γυναικών στις θετικές επιστήμες αν και έχει αυξηθεί υπολείπεται από αυτή των ανδρών Η μεγαλύτερη γυναικεία παρουσία στους παραδοσιακούς- θεωρητικούς επιστημονικούς κλάδους προσδιορίζει το φοιτητικό πληθυσμό

Διδακτικό προσωπικό -ΑΕΙ Βαθμίδες

Ακαδημαϊκό προσωπικό Υποεκροσώπηση των γυναικών σε ορισμένους επιστημονικούς κλάδους (φυσικές επιστήμες, στι επιστήμες μηχανικού- τεχνολογίας, και στη πληροφορική κλπ.) Περιορισμένη παρουσία γυναικών στις ανώτερες βαθμίδες

Μελέτη για την αποτύπωση της συμμετοχής των γυναικών στην επιστημονική έρευνα στην Ελλάδα (ΕΚΚΕ-ΓΓΕΤ) 1 ον Διερεύνηση της Θέσης των γυναικών στην Έρευνα (Δημόσια Ερευνητικά Κέντρα 2 ον Διερεύνηση δεδομένων για υποτροφίες ΙΚΥ

Ερευνητικοί φορείς και ερευνητικό δυναμικό δημόσιου τομέα Βάση δεδομένων Ι - ΕΚΚΕ Έντυπο Καταγραφής : 1. Βασικά, ποσοτικά στοιχεία. εργασιακό καθεστώς & φύλο ερευνητική ιεραρχία (Βαθμίδα) εκπαιδευτικό τίτλο (τίτλος σπουδών) επιστημονικό κλάδο συμμετοχή σε όργανα διοίκησης

Οι 50 Ερευνητικοί Φορείς είναι: 18 φορείς εποπτευόμενοι από τη ΓΓΕΤ, 13 Ερευνητικά Πανεπιστημιακά Ινστιτούτα (ΕΠΙ) 12 κέντρα έρευνας της Ακαδημίας Αθηνών 7 άλλα δημόσια ερευνητικά κέντρα  άτομα: 34,7% γυναίκες-επιστήμονες

Ερευνητικός τομέας Ερευνητές Ενταγμένοι ερευνητικές βαθμίδες: λίγες γυναίκες Υψηλές ερευνητικές βαθμίδες: οι άνδρες υπερτερούν Απασχολούμενοι στην έρευνα: κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος λιγότερες γυναίκες Θετικές επιστήμες & μηχανικού-τεχνολόγου: μειωμένη παρουσία γυναικών Κοινωνικές-ανθρωπιστικές επιστήμες: σχετική ισορροπία

Σύνθεση Διοικητικών Συμβούλιων των Εποπτευόμενων από τη ΓΓΕΤ Ερευνητικών Κέντρων, Πολύ μικρή γυναικεία παρουσία στα Διοικητικά Συμβούλια των Δημόσιων Ερευνητικών Κέντρων: την περίοδο , στο σύνολο των 384 μελών των Δ.Σ. μόνον 43 ήταν γυναίκες: δηλαδή 9%.

Επεξεργασία Δεδομένων ΙΚΥ, Υποψήφιοι & Υπότροφοι Εσωτερικού,

Υποψήφιοι & Υπότροφοι Εξωτερικού ΙΚΥ,

Υποψήφιοι & Υπότροφοι για Μεταδιδακτορικό ΙΚΥ,

Υποτροφίες ΙΚΥ Οι γυναίκες συμμετέχουν σταδιακά σχεδόν εξίσου με τους άνδρες ως «υποψήφιες» στα προγράμματα υποτροφιών. Αρχικά πιο αυξημένη συμμετοχή ανδρών στα προγράμματα υποτροφιών και σταδιακή πιο ισόρροπη συμμετοχή των δυο φύλων. Σημαντικά μικρότερη παρουσία των γυναικών στις υποτροφίες για μεταδιδακτορικό.

Γενικά συμπεράσματα Αντιφατικά δεδομένα & τάσεις:  % στην τριτοβάθμια εκπαίδευση  της παρουσίας των γυναικών στους “αντρικούς” & τεχνολογικά προηγμένους επαγγελματικούς κλάδους αλλά Περιορισμένη παρουσία: στον ακαδημαϊκό & ερευνητικό τομέα στις ανώτερες ακαδημαϊκές και ερευνητικές βαθμίδες, στις διευθυντικές θέσεις, σταδιακή πιο ισόρροπη συμμετοχή των δυο φύλων στις Υποτροφίες του ΙΚΥ