1Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΞΑΝΘΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ. 1Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΞΑΝΘΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΟΣΜΟ. Β5 –Β6 ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:ΡΕΒΥΘΙΑΔΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ 2012-2013

Το νόμισμα στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο Το νόμισμα στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο   Η ιστορία του νομίσματος Το χρήμα χρησιμοποιείται σε όλες τις εποχές προς όλες τις κατευθύνσεις και για όλους τους σκοπούς. Η απόκτησή του υπήρξε εδώ και πολλούς αιώνες μία από τις κύριες επιδιώξεις των ανθρώπων. Τα νομίσματα αποτελούν μια βασική μονάδα μέτρησης του χρήματος. Τα νομίσματα άλλαξαν, μεταβλήθηκαν, προσαρμόστηκαν στις εκάστοτε αλλαγές που προκάλεσαν ή προκλήθηκαν από διαφορετικές αιτίες παρακολουθώντας κοινωνικές, οικονομικές και ιστορικές συνθήκες.

Η ιστορία του νομίσματος Τα πρώτα νομίσματα κατασκευάστηκαν στη Μ. Ασία από ήλεκτρο, κράμα χρυσού και αργύρου, στα τέλη του 7ου π.Χ. αιώνα. Το πολύτιμο μέταλλο έδινε την αξία, το μικρό σχήμα το έκανε εύκολο στη μεταφορά, το σύμβολο της κάθε εκδίδουσας αρχής, που προστέθηκε αργότερα, έδινε την εγγύηση για το βάρος και την αυθεντικότητά του. Αργυρή δραχμή Άργους (370-350 π.χ.)

Η ιστορία του νομίσματος Οι ελληνικές πόλεις διέδωσαν την χρήση του νομίσματος από την Ισπανία μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα. Χρησιμοποίησαν τα σύμβολά τους, ήρωες, θεούς, ζώα, φυτά κ.λπ., για να σηματοδοτήσουν τα νομίσματα. Έκοψαν νομίσματα κυρίως σε άργυρο, καθώς αυτό ήταν το πολύτιμο μέταλλο στο οποίο είχαν ευκολότερη πρόσβαση. Στα τέλη του 5ου και κυρίως τον 4ο π.Χ. αιώνα κυκλοφόρησαν και χάλκινα νομίσματα για τις μικρές καθημερινές συναλλαγές. Ο βασιλιάς Φίλιππος Β’ διέδωσε τη χρήση των χρυσών νομισμάτων, καθώς είχε πρόσβαση στα μεταλλεία χρυσού του Παγγαίου. Μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου Γ’ άρχισαν να απεικονίζονται ηγεμόνες και βασιλείς της κάθε περιοχής στα νομίσματα. Η παράσταση του ηγεμόνα αυτοκράτορα γίνεται το βασικό θέμα της εικονογραφίας στα ρωμαϊκά αυτοκρατορικά νομίσματα από τον 1ο π.Χ. έως τον 4ο μ.Χ. αιώνα. Τα ρωμαϊκά νομίσματα διαδόθηκαν σε όλο το γνωστό κόσμο και κόπηκαν σε χρυσό, άργυρο και χαλκό. Στα βυζαντινά νομίσματα εκτός από τον αυτοκράτορα προστέθηκε και η απεικόνιση του θείου, ο Χριστός, το χέρι του Θεού, η Θεοτόκος, χριστιανικά σύμβολα, έγιναν παραστάσεις στην κύρια όψη του νομίσματος. Ένας Θεός και ένας αυτοκράτορας, η αντίληψη του βυζαντινού για τον κόσμο απεικονίστηκαν στα νομίσματα.

Πριν από το νόμισμα Πριν από το νόμισμα, η ανταλλαγή προϊόντων, ο αντιπραγματισμός, υπήρξε η πιο διαδεδομένη πρακτική εξασφάλισης των βασικών αναγκών των ανθρώπων. Ο αντιπραγματισμός είναι πολύ παλιός και με κάποια έννοια, μερικά στοιχεία του μοιάζουν να υπάρχουν και μέσα στη φύση, στα φυτά, έντομα και ζώα όπου ανταλλάσσονται υπηρεσίες και πόροι για την εξασφάλιση της επιβίωσης των ειδών και τη διατήρηση της ισορροπίας του περιβάλλοντος. Οι συναλλαγές σε είδος διευκόλυναν τις πρώτες κοινωνίες των ανθρώπων στην επιβίωσή τους. Γεωργικά προϊόντα διατροφής, δέρματα, ζώα, κοχύλια ήταν τα αποδεκτά μέσα συναλλαγής. Το πιο πολύτιμο ήταν το πιο σπάνιο. Ανάλογα με την αφθονία, τη χρησιμότητα και το ρόλο του κάθε προϊόντος σε κάθε κοινωνία προσδιοριζόταν και η τιμή του. Με την εγκατάσταση του ανθρώπου σε μόνιμη κατοικία, η οικονομία έγινε γεωργοκτηνοτροφική. Ως μέσο συναλλαγής χρησιμοποιήθηκαν κυρίως τα ζώα. Στην Ιλιάδα τα χάλκινα όπλα του Διομήδη αναφέρονται ως εννεάβοια (αξίζουν 9 βόδια) ενώ τα χρυσά του Γλαύκου εκατόμβοια.

Τα νομίσματα των ελληνικών πόλεων – κρατών Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο τα νομίσματα εκδίδονταν από τις πόλεις-κράτη. Αυτές, ανεξάρτητα από την έκταση και τη δύναμή τους, είχαν αυτόνομη οικονομία και διαφορετικό νόμισμα η κάθε μία, που ξεχώριζε από τους τύπους του. Η κάθε πόλη απεικόνιζε στα νομίσματά της παραστάσεις οικείες στους πολίτες της, που προέρχονταν από την ιστορία της, τη μυθολογία της, τα χαρακτηριστικά προϊόντα της. Έκοβαν κυρίως αργυρά νομίσματα, λιγότερα χρυσά και από τον 4ο αι. π.Χ. πολλά χαλκά. Πολύ σπάνια χρησιμοποιούσαν το σίδηρο και άλλα κράματα. Η Αίγινα, η Κόρινθος και η Αθήνα έκοψαν τα πρώτα αργυρά ελληνικά νομίσματα και διέδωσαν τη χρήση του νομίσματος στον υπόλοιπο τότε γνωστό κόσμο

Αργυρός στατήρας Αίγινας (480 π.χ.) Η Αίγινα πρώτη, λίγο πριν από τα μέσα του 6ου αι. π.Χ., εξέδωσε στατήρες με παράσταση θαλάσσιας χελώνας στην πρόσθια όψη και έγκοιλο, μοιρασμένο σε ακανόνιστα διάχωρα, στην άλλη. Τα νομίσματα* της Αίγινας -γνωστά ως χελώναι- κυκλοφόρησαν στις περισσότερες περιοχές του Ελλαδικού χώρου. Βρέθηκαν όμως και στην Περσία, την Αίγυπτο και την Κάτω Ιταλία. Η αντικατάσταση της θαλάσσιας χελώνας από τη χερσαία και η χάραξη των αρχικών της πόλης αποτελούν τα χαρακτηριστικά της αλλαγής που συντελέστηκε το 446 π.Χ., λίγο πριν από τον Πελοποννησιακό πόλεμο, και σηματοδοτεί το τέλος της κυριαρχίας της Αίγινας στη θάλασσα.

Αργυρό τρίδραχμον Κορίνθου, περ. 390 π.Χ. Η Κόρινθος επίσης έκοψε στατήρες στα μέσα περίπου του 6ου αι. π.Χ., που αντανακλούν την εμπορική και οικονομική της ανάπτυξη. Η κυκλοφορία των πρώτων Κορινθιακών στατήρων ήταν τοπικά περιορισμένη, η ανεύρεσή τους όμως σε «θησαυρούς» στις αποικίες της στη Μεγάλη Ελλάδα δηλώνει τη μεγάλη τους διάδοση.

ΑΡΓΥΡΩΝ ΤΕΤΡΑΔΡΑΧΜΩΝ Η Αθήνα ύστερα από τις πρώτες της νομισματικές απόπειρες, τα λεγόμενα εραλδικά νομίσματα (Wappenmunzen),  από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. εγκαινίασε την έκδοση των αργυρών τετραδράχμων. Τα νομίσματα αυτά είναι τα πρώτα που εξαπλώθηκαν και διαδόθηκαν στον αρχαίο κόσμο, στον οποίο έγιναν γνωστά ως «γλαύκες», από την παράσταση της κουκουβάγιας στην οπίσθια όψη τους. Στην πρόσθια εικονίζεται η κεφαλή της θεάς Αθηνάς, προστάτιδας της πόλης. Με τις παραστάσεις αυτές εκδίδονταν τα αθηναϊκά νομίσματα μέχρι τον 1ο αι. π.Χ., οπότε χρονολογούνται τα τελευταία τετράδραχμα «νέας τεχνοτροπίας». Το διεθνές αυτό νόμισμα απομιμήθηκαν, λόγω της δύναμής του, στην Αίγυπτο, την Παλαιστίνη, την Αραβία, τη Βαβυλωνία, την Λυκία και αλλού.

ΑΒΔΗΡΑ 5ος Π.χ. αι Αργυρούν τετράδραχμον ΑΒΔΗΡΑ 5ος Π.χ. αι Αργυρούν τετράδραχμον Το νόμισμα αυτό είναι από τα Άβδηρα της Θράκης. Τα Άβδηρα ιδρύθηκαν σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση από τον Ηρακλή. Οι Αβδηρίτες χρησιμοποιούσαν στα νομίσματά τους ως κύρια παράσταση το μυθικό Ζώο γρύπα. Φτερωτό σώμα λιονταριού και κεφάλι αετού. Ο γρύπας συμβολίζει την προστασία από το κακό . Μαζί με τον γρύπα στην μπροστινή όψη του νομίσματος βλέπουμε και το όνομα του άρχοντα, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την συγκεκριμένη νομισματική έκδοση. Τα Άβδηρα έκοψαν τα νομίσματα αυτά τον 5ο αι όταν βρίσκονταν σε μεγάλη οικονομική και πνευματική ακμή.

Αργυρούν τετράδραχμον

ΑΒΔΗΡΑ 365-345 π.Χ. Αργυρά δραχμή   ΑΒΔΗΡΑ 365-345 π.Χ. Αργυρά δραχμή Κόπηκε τον 4ο αι. π.Χ. Στην εμπρόσθια όψη, γράφει “ΑΒΔΗΡΙΤΕΩΝ” και έχει τον καθιερωμένο γρύπα. Στην οπίσθια όψη παρουσιάζεται η επιγραφή “ΕΠΙ ΔΙΟΝΥΣΑΔΟΣ” γύρω από ένα τετράγωνο με το κεφάλι του Απόλλωνα.

Αργυρά δραχμή

ΑΙΝΟΣ 5ος αι. π.Χ. Αργυρούν τετράδραχμον ΑΙΝΟΣ 5ος αι. π.Χ. Αργυρούν τετράδραχμον Προέρχεται από την πόλη Αίνο της Θράκης. Στην εμπρόσθια όψη βλέπουμε το κεφάλι του Ερμή με πέτασο, το χαρακτηριστικό καπέλο των αρχαίων και γνώρισμα του ίδιου του θεού. Στην οπίσθια όψη διαβάζουμε την επιγραφή ΑΙΝΙ, συντομογραφία του εθνικού “AINIΩΝ” .Βλέπουμε μια κατσίκα (αίγα) που συσχετίζεται με τον Ερμή ως προστάτη των βοσκημάτων. Η πόλη Αίνος βρισκόταν στις εκβολές του ποταμού Μέλανος του σημερινού Έβρου.  

Αργυρούν τετράδραχμον

ΘΑΣΟΣ 5ος αι π.Χ. Αργυρούν τετράδραχμον Η Θάσος διέθετε τεράστια αποθέματα ορυκτού πλούτου. Επίσης προσφερόταν για την καλλιέργεια γεωργικών ειδών υψηλής ποιότητας και έτσι σύντομα αναπτύχθηκε σε σημαντική οικονομική και πολιτική δύναμη της ευρύτερης περιοχής. Ο πλούτος αυτός εκφράστηκε και μέσω της εκδόσεως νομισμάτων χρυσών και αργυρών.  

ΘΑΣΟΣ 5ος αι π.Χ. Αργυρούν τετράδραχμον

ΙΣΤΡΟΣ ΘΡΑΚΗ 400-350π.Χ.Αργυρός στατήρας Η πόλη Ίστρος βρισκόταν μεταξύ των βασιλείων των Οδρυσών Θρακών και των Σκυθών και αρκετές φορές καταστράφηκε. Τον 5ο αι π.Χ. αναγκάστηκε να ευταχθεί στη Συμμαχία της Δήλου, όπως οι περισσότερες αποικίες. Στο διάστημα αυτό, έγινε και η μεταβολή του πολιτεύματος από την Ολιγαρχία στη Δημοκρατία. Την εποχή αυτή κόπηκαν και τα πρώτα νομίσματα της πόλης Δίδραχμα καθώς και χάλκινοι άβολοι με την ένδειξη "ΙΣΤΡΙΗ".