Ιωάννα Παπαβασιλείου-Χαραλαμπάκη Σχέδιο Διδασκαλίας Ιωάννα Παπαβασιλείου-Χαραλαμπάκη Σχολική Σύμβουλος Μάιος 2011

Άξονες παρουσίασης Τίτλος-Θέμα Σκοπός και διδακτικοί στόχοι Φάσεις διδασκαλίας Διδακτικές μέθοδοι-τεχνικές Ενδεικτικές ερωτήσεις Διδακτικό υλικό Θέματα εργασίας κατά ομάδες

Τίτλος-θέμα του σχεδίου διδασκαλίας Η Θεσσαλονίκη-Ελλάδα της περιόδου της δικτατορίας μέσα από τα μάτια του Αναγνωστάκη. Μια διαθεματική προσέγγιση της ελληνικής πραγματικότητας από το 1940 ως το 1974 έτσι όπως την αποδίδει η ποιητική γραφή.

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές Γνωστικό αντικείμενο Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Γ΄ Ενιαίου Λυκείου Ιδιαίτερη περιοχή γνωστικού αντικειμένου Μανόλη Αναγνωστάκη, Θεσσαλονίκη, μέρες του 1969 μ.Χ. Συμβατότητα με το ΑΠΣ και το ΔΠΠΣ - Διέγερση ενδιαφέροντος των μαθητών - Διαθεματική προσέγγιση (ιστορία, βιογραφία) - Αξιοποίηση εναλλακτικών υποστηρικτικών υλικών της λογοτεχνίας - Εφαρμογή σύγχρονων τεχνικών διδασκαλίας και μάθησης

Γενικός σκοπός του σχεδίου διδασκαλίας Η κατανόηση και ερμηνευτική προσέγγιση των γεγονότων της δικτατορίας μέσα από το πρίσμα ενός ποιητή που βίωσε το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και τον εμφύλιο και είχε ενεργό κοινωνική δράση. Καλλιέργεια προβληματισμού και εξωτερίκευση συναισθημάτων που γεννά ο αισθητικά υψηλού επιπέδου λόγος.

Διδακτικοί στόχοι γνωστικού αντικειμένου Να κατανοήσουν οι μαθητές τι σημαίνει αντιστασιακή-κοινωνική ποίηση Να προσεγγίσουν το ιστορικό πλαίσιο του ποιήματος Να διαπιστώσουν το ρόλο των προσωπικών βιωμάτων στην ποίηση του Αναγνωστάκη. Να επισημάνουν την αντίθεση παρελθόντος-παρόντος και τη διάψευση των προσδοκιών της γενιάς του Αναγνωστάκη. Να αιτιολογήσουν το καταγγελτικό ύφος του ποιήματος. Να εντοπίσουν τη σχέση Αναγνωστάκη-Καβάφη-Σεφέρη. Να συνειδητοποιήσουν τις ιδιαιτερότητες της ποιητικής γραφής του Αναγνωστάκη. Να ασκηθούν στην ομαδοσυνεργατική μάθηση και το σχέδιο έρευνας. Να καλλιεργήσουν δεξιότητες σχετικά με τη χρήση των ΤΠΕ και τη συνδυαστική σκέψη.

Προτεινόμενη εκπαιδευτική μέθοδος Σχέδιο δράσης (Project) με τη δημιουργία ομάδων εργασίας Καλλιεργεί την αυτενέργεια και την προσωπική έρευνα στους μαθητές. Προωθεί τη συνεργασία και ανταλλαγή γνώσεων και πληροφοριών. Συμβάλλει στη διαθεματική προσέγγιση της γνώσης.

Περιγραφική ανάπτυξη σχεδίου διδασκαλίας Α φάση διδασκαλίας Παρουσίαση και πρώτη προσέγγιση του ποιήματος Β φάση διδασκαλίας Επαφή των μαθητών με το ποίημα (προσδιορισμός τόπου, χρονικών επιπέδων, ιστορικές περίοδοι) Γ φάση διδασκαλίας Διάκριση ομάδων και κατανομή θεμάτων εργασίας σε κάθε ομάδα Δ φάση διδασκαλίας Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της εργασίας των ομάδων Ε φάση διδασκαλίας Επεξεργασία του ποιήματος στην τάξη 1η διδακτική ώρα 2η διδακτική ώρα 3η διδακτική ώρα

Κατανομή θεμάτων εργασίας ανά ομάδα 1η ομάδα: συγκέντρωση ιστορικών πληροφοριών για την Ελλάδα του Β παγκοσμίου πολέμου, της Κατοχής, της Αντίστασης και του Εμφυλίου πολέμου (1940-1950). 2η ομάδα: Συγκέντρωση ιστορικών πληροφοριών για την Ελλάδα της δικτατορίας (1967-1974). 3η ομάδα: Βιογραφία-εργογραφία και χαρακτηριστικά της ποιητικής γραφής του Μανόλη Αναγνωστάκη. 4η ομάδα: Χαρακτηριστικά της ποιητικής γραφής του Καβάφη-ομοιότητες με την ποιητική γραφή του Αναγνωστάκη. 5η ομάδα: Χαρακτηριστικά της ποιητικής γραφής του Σεφέρη-ομοιότητες με την ποιητική γραφή του Αναγνωστάκη.

Κυριότερες διδακτικές μέθοδοι-τεχνικές Α φάση: Ερμηνευτική μέθοδος και τεχνική των στοχευμένων ερωτήσεων και απαντήσεων Β φάση: Ερμηνευτική μέθοδος και χρήση πολυμέσων Γ φάση: Οργάνωση σχεδίου δράσης (project) με την τεχνική της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου. Δ φάση: Παρουσίαση ομαδικής εργασίας Ε φάση: Ερμηνευτική μέθοδος και τεχνική των στοχευμένων ερωτήσεων από το διδάσκοντα και απαντήσεων από τους μαθητές.

Ενδεικτικές ερωτήσεις ως προς το περιεχόμενο 1. Σε ποιες ενότητες μπορούμε να χωρίσουμε το ποίημα; 2. Τι συμβολίζει η Θεσσαλονίκη; 3. Ποια η σκοπιμότητα προσδιορισμού του χρόνου στον τίτλο; 4. Ποια οράματα ενέπνευσαν τη γενιά του Αναγνωστάκη με βάση τα βιώματά της; 5. Γιατί ο ποιητής αισθάνεται ότι αυτά τα οράματα διαψεύστηκαν; 6. Τι ειρωνεύεται και τι καταγγέλλει ο ποιητής; 7. Γιατί η Ελλάδα τον πληγώνει; 8. Τι σημαίνει η τελευταία φράση του ποιήματος «Η Ελλάς των Ελλήνων»;

Ενδεικτικές ερωτήσεις ως προς τη μορφή-τεχνική 1. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ποιήματος ως προς τη στιχουργική; 2. Σε ποια σημεία μπορούμε να επισημάνουμε τον υπαινικτικό τόνο που χρησιμοποιεί στην ποίησή του ο Αναγνωστάκης; 3. Ποιες είναι και τι νόημα αποκτούν οι τριαδικές σχέσεις και οι τριπλές επαναλήψεις ; 4. Ποια διακειμενικά στοιχεία υπάρχουν στο ποίημα (ετεροαναφορές, αυτοαναφορές); 5. Ποιο ρόλο παίζει το γραμματικό «παιχνίδι» του Αναγνωστάκη με την κλίση των ρημάτων συναλλάσσομαι και μεταναστεύω; 6. Ποιος ρηματικός χρόνος χρησιμοποιείται για κάθε χρονικό επίπεδο του ποιήματος; 7. Πως λειτουργεί η μετωνυμία στην ποίηση: θωρακισμένοι στρατιώτες; 8. Πώς θα χαρακτηρίζαμε τη γλώσσα και το ύφος του ποιήματος;

Διδακτικό υλικό Α φάση: Το σχολικό εγχειρίδιο, και συγκεκριμένα το κεφάλαιο της Εισαγωγής στη Μεταπολεμική ποίηση. Β φάση: Τα πολυμέσα σε συνδυασμό με το σχολικό εγχειρίδιο. Οι μαθητές ακούν το ποίημα από το CD «Ο Αναγνωστάκης διαβάζει Αναγνωστάκη», Lyra, 1999 Γ φάση: Διανομή σε καθεμιά από τις ομάδες οδηγιών εργασίας

Αξιολόγηση Για την αξιολόγηση των μαθητών μπορούν να αξιοποιηθούν οι ερωτήσεις του σχολικού εγχειριδίου, ή να δοθούν στους μαθητές κάποιες συμπληρωματικές ερωτήσεις που θα τις επεξεργαστούν στην τάξη ή στο σπίτι και μπορεί να αφορούν στο σχολιασμό κάποιου στίχου, στη συγκριτική θεώρηση του ποιήματος με κάποιο παράλληλο κείμενο.

Σας ευχαριστώ…