Του Μιχάλη Παπαηλιάκη Γεωπόνου στη Διεύθυνση Αγροκτήματος του ΤΕΙ Κρήτης Διδάσκοντος καθηγητή του Εργαστηρίου Γεωργικής Φαρμακολογίας του ΤΕΙ Κρήτης Διακρατική Συνεργασία Leader + Εμπορευματοποίηση τοπικών προϊόντων Διημερίδα: Βιολογικά προϊόντα Άγιος Νικόλαος 6 & 7 Δεκεμβρίου 2007 Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

Η Βιολογική γεωργία είναι ο μοναδικός τρόπος παραγωγής, μεταποίησης και εμπορίας αγροτικών προϊόντων για τον οποίο υπάρχει νομοθετική ρύθμιση.

Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 2092/91 περί βιολογικού τρόπου παραγωγής: Α. Ρυθμίζει τις διαδικασίες: Παραγωγής Μεταφοράς Αποθήκευσης Μεταποίησης Συσκευασίας Εισαγωγής – εξαγωγής και Εμπορίας των βιολογικών προϊόντων Β. Προβλέπει όλους εκείνους τους ελεγκτικούς μηχανισμούς και τις δικλείδες ασφαλείας οι οποίοι θα εγγυηθούν την «βιολογικότητα» των προϊόντων.

Σκοπός του Κανονισμού 2092/91 περί βιολογικού τρόπου παραγωγής 1)Προστασία του περιβάλλοντος 2)Προστασία των καταναλωτών 3)Προστασία των βιοκαλλιεργητών

Ο έλεγχος είναι μια σπονδυλωτή διαδικασία με σκοπό να διαφυλάξει την προέλευση, την ποιότητα και την επωνυμία των βιολογικών προϊόντων.

Αρχική επίσκεψη ελέγχου (Α.ε.ε.) (ενημερωτικού και ελεγκτικού τύπου συνάντηση) Α. Ενημέρωση: 1.Υποχρεώσεις – δικαιώματα του παραγωγού. 2.Απαιτούμενος χρόνος και προϋποθέσεις για την πιστοποίηση. 3.Χορηγούμενα πιστοποιητικά και νόμιμη χρήση αυτών. 4.Χορήγηση βιβλίων και ημερολογίων.

Β. Έλεγχος - καταγραφή  Προφίλ του παραγωγού.  Είδος της εκμετάλλευσης. Μηχανολογικού εξοπλισμού - Αποθηκευτικών χώρων.  Αγροτεμαχίων (έκταση, είδος καλλιέργειας, ιδιοκτησιακό καθεστώς).  Πρακτικών φυτοπροστασίας – λίπανσης – ζιζανιοκτονίας και άρδευσης των τριών τελευταίων χρόνων.  Πολλαπλασιαστικού υλικού (μη γενετικά τροποποιημένου). Γειτονικών καλλιεργειών και κινδύνων επιμόλυνσης.  Παραγωγής και παραγωγικού δυναμικού της εκμετάλλευσης.

Η Αρχική επίσκεψη ελέγχου, αποτελεί διαδικασία επίπονη, πολύωρη και καθοριστικής σημασίας για την πορεία και εξέλιξη του βιοκαλλιεργητή και της εκμετάλλευσής του.

Διαπιστώσεις – προβλήματα της Α.ε.ε. 1.Πολλά, μικρής έκτασης, αγροτεμάχια. 2.Δυσκολίες τεκμηρίωσης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. 3.Αναντιστοιχία μεταξύ τίτλων ιδιοκτησίας και πραγματικότητας. 4.Έλλειψη στοιχείων για το καλλιεργητικό ιστορικό της εκμετάλλευσης. 5.Κενά για τον Κανονισμό 2092/91. 6.Ανησυχία για τις υποχρεωτικές επαφές με τις κρατικές υπηρεσίες.

Ετήσιοι έλεγχοι (πραγματοποιούνται από 1-4 προγραμματισμένες ή αιφνιδιαστικές επισκέψεις ελέγχου) 1.Αγροτεμάχια (καλλιεργητικές πρακτικές, προβλήματα γονιμότητας του εδάφους, θρέψης, φυτοπροστασίας, αντιμετώπισης ζιζανίων, διαφύλαξης από επιμολύνσεις και εκτίμηση παραγωγής). 2.Αποθηκευτικοί χώροι – προϊόντα. 3.Έλεγχος βιβλίων & ημερολογίων (εργασιών – εισροών, πωλήσεων κ.λ.π.) 4.Καταγραφή αποτελεσμάτων

Διαπιστώσεις – προβλήματα κατά τους ετήσιους ελέγχους  Ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών μεταξύ βιοκαλλιεργητών.  Γρήγορη αφομοίωση των καλλιεργητικών πρακτικών.  Αδυναμία κατανόησης της σπουδαιότητας της τήρησης γραπτών στοιχείων.  Τάσεις για δημιουργία «ομαδικών» σχημάτων για προμήθεια εφοδίων και πώληση προϊόντων.

Πιστοποίηση παραγόμενων προϊόντων 1.Τα προϊόντα πρέπει να προέρχονται από αγροτεμάχια που πιστοποιημένα βιοκαλλιεργούνται, κατ’ ελάχιστο, για 12 μήνες. 2.Να έχει γίνει χημική ανάλυση για ανίχνευση απαγορευμένων ουσιών. 3.Να προκύπτουν απαλλαγμένα από αυτές.

ΓΕΩΠΟΝΟΣ - ΕΛΕΓΚΤΗΣΠΑΡΑΓΩΓΟΣ ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΑ, ΑΠΟΘΗΚΕΣ, ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗΣ - ΔΕΙΓΜΑ ΓΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΕΛΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ ΧΟΡΗΓΗΣΗ; ΒΕΒΑΙΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ

Δειγματοληψίες – Χημικές αναλύσεις 1.Πριν τα προϊόντα κυκλοφορήσουν στην αγορά. 2.Σε όλα τα στάδια του παραγωγικού κύκλου. 3.Τα βιολογικά προϊόντα κυκλοφορούν στην αγορά χωρίς χημικά υπολείμματα.

Διαπιστώσεις – προβλήματα για τις χημικές αναλύσεις  Ο ετήσιος αριθμός χημικών αναλύσεων στα βιολογικά προϊόντα, ανέρχεται σε μερικές χιλιάδες (≈3.000)  Το σύνολο σχεδόν των βιολογικών προϊόντων αναλύονται, ετησίως, και προκύπτουν χωρίς χημικά υπολείμματα.

Συμπεράσματα ως προς τον έλεγχο και την πιστοποίηση Η επιτυχία της πιστοποίησης των προϊόντων της βιοκαλλιέργειας εξαρτάται από:  Παραγωγό, ο οποίος πρέπει να εφαρμόζει τον Ε.Κ. 2092/91  Γειτονικές καλλιέργειες  Συνεργεία δακοκτονίας  Φυτοϋγειονομικό ιστορικό της περιοχής

Σε περίπτωση ανίχνευσης απαγορευμένων από τον Κανονισμό ουσιών, τα προϊόντα δεν πιστοποιούνται και δεν διακινούνται ως βιολογικά.

Συμπερασματικά Τα βιολογικά προϊόντα:  Διαφέρουν από τα προϊόντα ολοκληρωμένης διαχείρισης, τοπικά, παραδοσιακά κ.λ.π.  Παράγονται με διαδικασίες φιλικές προς το περιβάλλον όπως ορίζει ο 2092/91 περί βιολογικού τρόπου παραγωγής.  Συνοδεύονται πάντα από πιστοποιητικά κατά τη διάθεσή τους.